Tíminn - 23.10.1955, Blaðsíða 7

241. blað.
TÍMINN, sunnudaginn 23. október 1955.
7.
Sunnud. 23. oht.
Rannsókn nýrra
heyverkunaraðferða
Heyfengur landsmanna er
undirstaða að framleiðslu
landbúnaðarins. Oft ber það
við, að meiri eða minni hluti
heyjanna missir fóðurgildi
sitt, sökum votviðra um hey-
skapartímann. Af því leiðh
stóraukinn rekstrarkostnað
búanna, rýrari framleiðslu
bænda og jafnvel skort á bú-
vörum til neytenda.
Bændur hafa reynt ýmsar
aðferðir til að verjast áföll-
um af þessu tagi og reyna að
gera heyiö að nothæfu fóðri,
þótt þurrkar bregðist. Hefir
orðið að því mikill stuðning-
ur, en samt ekki fullnægj-
andi í miklum votviðrum.
Nú hafa fimm þingmenn
Pramsóknarflokksins flutt á
Alþingi tillögu um að fela rík
isstjórninni að skipa í sam-
ráði við Búnaðarfélag ís-
lands þriggja manna nefnd
til þess að kynna sér nýjar
heyverkunaraðferðir hér á
landi og erlendis og árangur
þeirra.
í greinargerð með tillög-
umii segir svo:
„Óþurrkarnir sunnan
lands og vestan s. 1. sumar
liafa enn á ný vakið athygli
alþjóðar á þeirri hættu, sem
stöðugt vofir yfir landbúnað
úium. meðan ekki eru fyrir
hendi möguleikar til að
koma í veg fyr*r almennar
stórskemmdir á heyfeng
þænda af völdum tíðarfars-
ins. Ýmsar aðferðir hafa ver
ið reyndar í bessu skyni. Má
þar fyrst og fremst nefna
votheysgerðina, sem tíðkast
hef'r um nokkra áratugi og
víða gefið ágæta raun. Nú síð
ustu árin hafa margir bænd
ur komið á hjá sér súgþurrk-
un, sem oftast auðveldar
mjög verkun heyjanna, en
virðist hins vegar ekki vera
einhlít í verstu sumrum, þeg
ar sífelldar úrkomur eru og
loftrakinn er mestur. Enn
fremur þurfa að fara fram
áthuganir á fóðurgildi heys-
ins eftir hinum ýmsu hey-
verkunaraðferðum. I>á hafa
nú nýlega verið flutt hingað
til lands súgþurrkunartæki
með lofthHun. Hita þau loft
>ð með hráolíubrennslu, um
leið og því er blásiö. Erlendis
hafa nú í seinni tíð verið
teknir i notkun stórvirkir
heyþurrkarar, þar sem
blautt ey þornar á svipaðan
hátt eg fiskúrgangur í beina
mjölsverksmiðjum, cg v’rð-
ist heyþurrkun af þessu tagi
fara mjög vaxandi erlendis.
En upplýsingar um heyþurrk
un þessa eða heyþurrkunar-
verksmiðjur eru enn af
skornum skammti hér á
landi. T. d. er nauðsynlegt
að afla upplýsinga um stofn
kostnað og rekstrarkostnað
við þurrkunina og á hvern
hátt siík verkunaraðíerð
geti helzt orðið hinum
dreifðu sveitabyggðum hér
á landi að gagni, ef um það
er að ræða. Viröist óhjá-
kvæmilegt, að farið verð' ut
an til þess aö kynna sér
tækin og þurrkunaraöferð-
ina, þar sem hún hefir verið
reynd í framkvæmd, t. d. í
Bretlandi og Kanada.
EðUlegt væri, að nefnd sú,
, sem sk'puð yrði saiLuVæmt
Hlekkurinn við Miðjarðarhaf
Varnarsáttmáli norðlægra Arabaríkja tcngir MTO og SEATO
.......'•
Þáttur kirkjunnar
MBWMmMKiiKiiiiiitiiiiiiiiiiMmiiimiiiiMuai
Hinn 1. júni 1953 komst Foster
Dulles utanríkisráðherra Bandg,-
ríkjanna m. a. svo að orði í ræðu,
er hann þá ílutti:
— Mörg Arabaríkjanna eru svo
bundin af deilum sínum við ísrael,
Bretland eða Frakka, að þau gæta
ekki þeirrar hættu, sem felst í hin-
um rússneska kommúnisma. Ekki
á þetta þó eins við þau lönd, sem
liggja næst Sovétríkjunum, þar
gera menn sér nokki'a grein fyrir
hættunni, og þar er töluverður vilji
fyrir sameiginlegu varnarbandalagi.
Þá 28 mánuði, sem liðnir eru, síð-
an Dulles flutti þessa ræðu sina,
hafa fjölmargrr stjórnmálamenn
og erindrekar þeirra unnið að því i
að gera þetta varnarbandaiag að
veruleik. Fyrsti árangurinn kom í
ijós í febrúar, þegar Tyrkland og
írak undirrituðu sameigmlega gagn
kvæman varnarsáttmála í Bagdad.
Þennan sáttmála undirrituðu svo
Brétar fyrir hönd Kýpur, Pakistan
skrifaði undir hann í júlí, og í sið-
ustu viku undirritaði íran samning
inn. Þar með var varnarbandalag ;
hinna norðlægari Arabaríkja orðið
að veruleika.
Þar með erufjögur ríki, sem sam !
tals telja 123 milljónir íbúa og ná
vestan frá Miðjarðarhafi og austur
að Himalajsfjallgarðinum í gagn-
kvæmu varnarbandalagi. Þing ír-
ans á aðeins eftir að staðfesta sátt-
málann. Samkvæmt þessum samn-
ingi hafa þessi ríki skuldbundið sig
til þess að koma hvert öðru til hjálp
ar, ef eitt þeirra verður fyrir vopn-
aðri ái'ás. Samtals ráða þessi ríki
yfir 50 herdeildum, sem eru að vlsu
misjafnlega þjálfaðar, en hafa all-
ar yfir að ráða nýtízkulegum her-
gögnum.
Þessi varnarhringur er tengdur
Atlantshafsbandalaginu að vestan
með aðild Tyrklands, og Austur-
Asíu-bandalaginu með aðild Pakist-
ans að Manillasáttmálanum. Þannig
ei' þetta bandalag Arabaríkjanna
einn hlekkur í sameiginlegum vörn-
um lýðræðisþjóðanna, og með full-
gildingu þessa sáttmála ná banda-
lög þeirra um heim allan,
Gleggsta dæmið um mikilvægi
þessa bandalags er hin harða and-
staða Rússa gegn því, að íran gengi
í það. Mánuðum saman unnu rúss-
neskir stiórnarerindrekar leynt og
ljóst "egn því, að varnarkeðja lýð-
ræðisþjóðanna mætti lokast með
aðild þess.
Sem „góðir nágrannar" vöruðu
rússneskir diplómatar írönsku
stjórnina við.
— Rússar eru reiðubúnir til að
jafna öll ágreiningsatriði við ykkur
á friðsamlegan hátt. En við vitum,
að illviljuð öfl eru hér að verki og
vilja fá ykkur í hendur vopn gegn
okkur. Við vörum ykkur við að beita
þeim gegn hhiu volduga rússneska
ríki.
Rússar buðu írönskum stjórnar-
völdum tíðum í veizlur og veittu rík
mannlega vín og vistir. Þeir buðu
hlutlausum blöðum að hafa frjálsan
fréttaflutning frá Rússlandi. Búlg-
forsætisráðherra bauð shahinum 1
Xran, Reza Pahlevi, og drottningu
BEN GURION
hans til Moskvu. En hinn ungi og
varkári shah frestaði för sinni, og
í siðustu viku komst hann m. a. svo
að orði:
— Hlutleysi írönsku þjóðarinnar
í tveimur síðustu heimsstyrjöldum
kom ekki í veg fyrir, að okkur væri
sýnd ágengni.
Molotov utanríkisráðherra þrum
aði á móti: — Þessi samningur er
ósamrýmanlegur friði og öryggi fyr
ir botni Miðjarðarhafsins, og hann
er bein ögrun við vinsamlega sam-
búð Sovétríkjanna við þessar þjóðir.
En fyrsta alvarlega ögrunin við
frið og örvggi þjóðanna fyrir aust-
anverðu Miðjarðarhafi kom þó í
ljós í síðustu viku, og það var ekkl
í íran, heldur Egyptalandi. Fyrsti
farmurinn af vopnum frá kommún
istaríkjunum kom í höfn í Kairó
frá Tékkóslóvakíu.
Sendiherra Sovétríkjanna, Daníel
Soldo, sagði fréttamönnum við
þetta tækifæri, að kommúnistar geri
sér nú vonir um, að bætt sambúö'
megi takast milli Rússa og land-
anna við Miðjarðarhaf. Hann
kvaðst einnig vona, að nánari tengsl
megi takast meö þessum þjóðum á
sem flestum sviðum. Utanríkis-
stefna Rússa sagði hann, markast
af því að hafa sem nánust og bezt
tengsl við þessar þjóðir, jafnt stjórn
málalega, efnahagslega og menn-
ingarlega. Þá staðfesti Soldo, að
Rússar hefðu boðizt til að reisa hin
miklu raforkustöð, sem er fyrsti lið-
urinn í viðreisnarstarfi Nassers.
Hann bætti því einnig við, að þeg
ar væru vísindamenn, fornfræðing-
ar og landbúnaðarsérfræðingar á
leiðinni frá Rússlandi til Egypta-
lands.
Kommúnistar höfðu varla getað
búizt við skjótari árangri. Egyptar
hópuðust á strætum borganna ölv-
aðir af fögnuði yfir ræðum íoringj-
anna um ágæti hinna austrænu
vopna. Samskot voru þegar hafin
til þess, að Nasser forsætisráðherra
mætti takast að standa í skilum
með greiðslur fyrir vopnin. Eftir
fyrstu vikuna höfðu þegar safnazt
meira en ein milljón dollara. Leið-
togar Arababandalagsins, sem um
þessar mundir voru í Kairó til þess
að leggja síðustu hönd á samninga
við bandaríska sendiherrann um'
virkjun Jórdánsárinnar, komu fram
með kröfu um, að arabiskum flótta
mönnum, sem fariö hafa frá ísrael,
yrði gert kleift að fá vatn frá þess-
ari virkjun.
— Vopnafeaupasamningurinn hef
ir verið eins og eldur í olíu í mál-
efnum Arabarikjanna, sagði einn
af stjómarerindrekum Vesturveld-
anna. Hann hefir orðið til þess að
nú hugsa Arabar ekki iengur um
uppbyggingu, heldur hafa á prjón-
unum áform urn niðurrif.
ísraelsmenn voru sýnilega
áhyggjufullir. Ben Gurion forsætis
ráðherra benti á þá staðreynd, að
Egyptar verðu nú þrisvar sinnum
meiri fjái'munum til hernaðarút-
gjalda en ísraelsmenn. Hann kvað
ísraelsmenn að vísu eiga betri her,
en hergögn þeirra stæðu langt að
baki vopnum Arabartkjanna. Það
éina, sem við höfum umfram ná-
granna okkar í þeim sökum eru
betri hermenn, sagði hann að lok-
um.
Þi-ð var að vísu ósennilegt, að
kommúnistar myndu voga sér að
bjóða ísraelsmönnum vopn til
kaups, ef þeir hugsuðu sér að ná
vinfengi Arabarikjanna, en engu að
síður bárust um það fréttir, að þeir
hefðu i huga að gera ísraelsmönn-
um slíkt tilboð. Þetta gaf fulltrúa
ísraels, Abba Eban, íæri á að lýsa
því yfir, að ísraelsmenn myndu
neita slíkum vopnakaupasamningi.
í stað þess stungu ísraelsmenn
upp á því, að Bandaríkin skyldu
ábyrgjast landamæri ísraels og
Arabaríkjanna. Sendiherra Sýr-
lands, Farid Zeineddine, komst svo
að orði, að slík afskipti Bandaríkja-
manna af málefnum þessara landa
væri ekki til annars en auka enn
á ólguna. Spennan var sýnilega
komin á svo hátt stig, að Banda-
ríkin og Bretland sáu ekki annað
fært en vara ísraelsmenn við öll-
um aðgerðum í bili.
þessari tillögu, ef samþykkt
verður, gerði áætlun um sam
ræmdar framkvæmdír tU að
tryggja landbúnaðinn gegn
stóráföílum af völdum
óþurrka. þegar þá ber að
höndum. Kæmi þá til mála,
að þær framkvæmdir m'ð-
uðu jöfnum liöndum að því
að auka þá heyverkun t'l
öryggis, sem reynd hefir ver
ið hér á landi (votheysgerð,
súgþurrkun), og að taka upp
nýjar cg stórvirkari aðferðir.
Yrði þá að taka t*llit t*l mis-
munandi staðhátta og fjár-
hagslegra möguleika".
Heyfengur landsmanna
mun nú vera allt að þremur
milljónum hesta í sæmilegu
árferði. Lauslega áætlað er
það um 300 millj. kr. virði
ef miðað er við verðlag, þegar
hey er selt. Er hér um að
ræða stóran lið í þjóðarþú-
skap íslendinga.
Minning Hannesar
Hafstein heiðrnð
í tilefni af 50 ára afmæli
höfundalaga hér á landi 20.
október, lagði stjórn Banda-
lags íslenzkra hstamanna á
afmælisdeginum blómsveig
við styttu Hannesar Hafstein
á stj órnarráðsblettinum, en
Hannes var frumkvöðull
beirra laga. Við sveiginn eru
fest bönd með íslenzku fána
litunum og þar áletrað:
Til heiðurs Hannesi Haf-
stein á 50 ára afmæli ís-
lenzkra höfundalaga 20. októ
ber 1955. Með þakklæti frá
Bandalagi íslenzkra lista-
manna.
Að athöfninni lokinni bauð
stjórnin til hádegisverðar með
hinum nýja heiðursforseta
Bandalagsins, Gúnnari Gunn
arssyni skáldi, og dvöldu
menn saman fram eftir degi
í fagnaði og viðræðum.
Vetur — vor
Guðsríkis
íslenzkur vetur hefir áreið
anlega oft verið sáningar-
tími kristins dóms á íslandi.
Á skammdegiskvöldum var
lesið og sungið Guði til dýrð-
ar, mönnum til ununar og
aukinnar þekkingar. í rökkr
unum lærð vers og fluttar
bænir, heitar af þrá eftir ljósi
og sól.
Þessi þrá var og varð vaxt-
arbroddur trúar og listsköp-
unar, sem gat dafnað og
þroskast í þröngri baðstofu,
afdalakotsins ekki síður en
rúmgóðum skála höfuðbóls-
ins.
Það var þessi ljósþrá í vetr
armyrkum íslands, sem skóp
og mótaði hetjusögurnar ís-
lenzku og nærði andagift
Snorra Sturlusonar til inn-
sýni og átaka og gaf höfund-
um Völuspár, Hávamála og
Sólarljóða efni og form ó-
dauðlegra söngva.
Vorið ijómaði í myrkrum
hríðarinnar, sem gnauðaði
um Ijóra og voðaveldi frost-
stormsins, sem ýlfraði í strá-
um á gaddaðri baðstofuþekju.
Við yl þessa vors greru ilm
andi rósir í snjónum, blikuðu
yfir hjarninu og buðu dauð-
anum byrginn.
Slíkar rósir eru Passíusálm
ar Hallgríms, Lilja Eysteins,
Ljómur Jóns Arasonar. Allt
þetta hefir verið hugsað og
sagt, skrifað og sungið, með-
an beðið var sumars og sunn
an golu, sem signdi landið
ljósstöfum himins til lífs og
starfs.
Kraftur anda og handar
efldist við baráttuna, sem vet
urinn krafðist af hverju lifs-
hæfu barni íslands.
Fátt gat fegra til að benda
upp yfir allt, sem er lítið og
lágt í heimi stundarbarnsins,
en bjart bros stjörnunnar frá
heiðrikjunni yfir Hádegis-
hnjúik og silfurglit þessara
himinbarna í hjarni og svell
um yfir Breiðubungu Fanna
fells.
Þannig færði veturinn dýrð
himins niður á jörðina.
Ekkert gat fremur eflt fórn
fýsi, nærgætni og nákvæmni
hjartans en g'egningarnar,
þar sem hver kind, hvert
lamb og folald átti sína aðild,
sinn rétt og sína kröfu til
þess að vera einstaklmgur,
sem hirðirinn unni og þjón-
aði og lagði lif sitt að veði
fyrir í áhlaupsveðrum þorra
dagsins eða geigvænu rökkri
og svikaslyttum gormánaða-
kvöldsins.
Þannig var alls staðar rúm
fyrir gróðurmátt guðsrikisins,
hins fegursta vors í faðmi
hins islenzka vetrar.
Og þrátt fyrir öll þau myrk
ur, sem rafljós hafa burtu
bægt, þrátt fyrir öll þau frost,
sem ylgjafar vísindanna með
hverabeizlun og mið'stöðvar-
kyndingu, hafa sigrazt á, þá
er það ósk — heit ósk og kröft
ug bæn, að íslenzka bíóðin
glati aldrei þessu vori, þess-
um vexti andans í veðrum
nokkurs vetrar. Sú ósk, að
hver vetur verði nýr áfangi
til sigurs í leit að meiri full-
komnun, ljúfari list yndis-
legri útsýn — en umfram allt
— nýr og gifturíkur áfangi á
braut kærleiksþjónustu
(Framhald á 10. síðu)