Tíminn - 26.02.1956, Blaðsíða 7

TÍMINN, sunmidaginn 26. febrúar 1956.
7
AFAD
Þau tíðindi gerðust fyrir skömmu
síðan, að sá maðurinn, sem talinn
hefir verið einna fœrastur hjá
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna,
sagði upp starfi sínu vegna ágrein-
ings við framkvæmdastjóra og
stjórn fyrirtækisins. Þessi maður
er Gunnlaugur Pétursson fyrrv.
sendifulltrúi,-
Gunnlaugur réðist til Sölumið-
stöðvarinnar fyrir nokkru síðan
sem yfirmaður skrifstofu hennar i
New York. Fyrst í stað mun liafa
verið góð sambúð milli hans og
forráðamanna Sölumiðstöðvarinn-
ar hér heima, en á síðastl. ári reis
ágreiningur milli Gunnlaugs og
þeirra um sölur. Forráðamennirn-
ir hér heima neituðu Gunnlaugi
að selja, þegar hann áleit það rétt,
því að þeir töldu von um hærra
verð síðar. Dróst þannig lengi sala
á allmiklum fiskbirgðum. Útkom-
an varð sú, vegna þessa dráttar,
að mun lægra verð fékkst fyrir
fiskinn, þegar loksins var ákveðið
að selja, en hægt var að fá, þegar
Gunnlaugur vildi selja. Auk þess
var þá ekki hægt að selja eins
mikið magn og áður.
í nokkur fleiri skipti mun hafa
risið hliðstæður ágreiningur milli
Gunnlaúgs og forráðamannanna
liér heima. Kom svo að lokum, að
Gunnlaugur vildi ekki lengur
vera riðinn við þessa fisksölu fyr-
ir vestan, þar sem hann taldi rangt
á málum haldið hér heima, og
sagði hann því stöðu sinni lausrí.
Hann er nú fyrir noklcru hættur
starfi sínu hjá Sölumiðstöðinni.
Það talar sínu máli um þenn-
an ágreining Gunnlaugs og for-
ráðamanna Sölumiðstöðvariunar,
að sala Sölumiðstöðvarinnar stór
minnkaði í Bandaríkjunum á s. i.
ári og eru keppinautar okkar nú
óðum að vinna þá markaði, sem
við höfðum þar. Ef svo heldur
áfram, sem nú horfir, missum
við bráðlega mestallan markað-
inn í Bandaríkjunum fyrir frysta
fiskinn, en það væri ekki aðeins
hið mesta áfall fyrir sjávarútveg-
inn, heldur þjóðina í heild, þar
sem flest önuur lönd, sem skipt
er við, binda sig við vöruskipti,
og fylgja þeim oft mikil vand-
kvæði og óhagstætt verð fyrir ís-
lenzka neytendur.
Hverjir ráða Sölu-
miðsföðirmi?
Viðureign Gunnlaugs Pétursson-
ar og forráðamanna Sölumiðstöðv-
arinnar gefur vissulega fyllsta
tilefni til þess, að menn geri sér
grein fyrir, hvernig skipulagið er
nú á sölu frysta fisksins. Þrír að-
ilar hafa leyfi til að annast út-
flutning, Sölumiðstöðin, S. í. S. og
Fiskiðjuver ríkisins.
Sölumiðstöðin hefir langmesí
af útflutningnum, því að hún
annast söluna fyrir nær öll frysti
liúsin, sem eru einkaeign. Eins
og skipulagi hennar nú er hátt-
að, hljóta yfirráð liennar að
lenda í höndum eigenda stærstu
frystiliúsanna, enda hefir sú orð
ið raunin. Með fúllum rétti má
segja, að völdin yfir lienni hafi
lent hjá 4—5 helztu frystihúsa-
eigendunum. Það var við þessa
klíku, sem Gmmlaugur Péturs-
son lenti í kasfi við og laut í
lægra haídi fyrir.
Það gefur auga leið, að sala
frysta fisksins er ekkert eirfkamál
4—5 ríkra frystihúsaeigenda. Hún
er mál, sem varðar alla útgerðar-
menn og sjómenn sérstaklega, og
svo jafnframt alla þjóðina, sem á
mikið undir því, að þessi sala tak-
ist vel. Þess vegna er það hið fjar
stæðasta skipulag, að sala þessar-
ar mikilvægu útflutningsvöru, sé í
höndum 4—5 einkabraskara.
Endurskipulagning
fisksölunnar
Það, sem hér hefir komið í ljós,
sannar það fullkomlega, að óhjá-
kvæmilegt er að gerbreyta skipun
fiskverzlunarinnar. Það verður að
koma í veg fyrir, að hún sé fyrst
og fremst 1 höndum fárra milliliða,
eins og nú á sér stað. Það verður
að tryggja útgeröarmönnum og
Sölumiðstöðin og Gunnlaugur Pétursson - Eru íslendmgar að
missa fiskmarkaðinn í Bandarikjunum? - Eiga sjómenn, útvegs-
menn og ríkið engu að ráða um fiskverzluiiina? - Þjóðvifjamenn
margt fleira af svipuðu tagi, þarf
það engan að undra, þótt Mbl.
kippist við í hvert sinn sem minnst
er á einræðisstjórnirnar í Suður-
Ameríku. Þetta ætti svo að gera
menn fróðari um það, hvernig hér
yrði stjórnað, ef Sjálfstæðisflokk-
urinn ætti eftir að fá einn völdin.
enn á „línunnP* - Hvers vegna t ók Mbl. upp fianzkann fyrir Perú?
Sannlélkörinn um Sjálfstæðisf!g kkinn - Þjóðvörn auglýsir hiut-
verk sitt - Samfyiking, sem verður að koma
sjómönnum a. m. k: þá hlutdeild í
henni, að þeir geti jafnan fyigzt
með því, sem er að gerast og geti
gripið í taumana, ef þörf krefur.
Jafnframt verður að tryggja ríkinu
fullan íhlutunarrétt. Með sam-
vinnu og ihlutun allra þessara að-
ila, eru mestar líkur til, að sú nið-
urstaða fáist, að þessi verzlun
hljóti hina beztu starfskrafta og
sé rekin á heilbrigðum grundvelii.
Meðan það skipulag helzt, sem
nú er, að fiskverzluuin sé að
langmestu leyti í hÖndum fá-
mennra hringa milliliða (hrað-
frystiliúsaeigenda, saltenda,
skreiðarframleiðenda), en sjó-
menn og meginþorri útgerðar-
manna komi þar livergi næ’rri,
mun aldrei skapast æskilegur
friður um þessi mál. Sú tor-
tryggni verður þá ekki kveðin
niður, að mUliliðirnir dragi
meira og minna rauglega í vasá
sinn, en hún ýtir mjög undir ó-
bilgirni í kaupkröfum.
Endurskipulagning fisksölunnar
á þeim grundvelli, sem lýst er hér
á undan, er því eitt af þeim mál-
um, sem nú er einna mest aðkall-
andi að leysa.
Þeir eru ermþá
á „línunni"
í íslenzkum blöðum hefir að
undanförnu verið mikið rætt um
þá gagnrýni á Stalin, sem komið
hefir fram á flokksþingi kommún-
ista í Moskvu. Gagnrýni þessi þyk
ir mikil tíðin'di, því að áður var
Stalin dýrkaður sem óskeikull
dýrlingur austur þar. Nú virðist
það ótvíræð fyrirætlun að steypa
eigi honum af stalli.
Hér á landi liafa menn beðið
þess meö nokkurri athygli, hvern
ig foringjar kommúnista hér
myndu bregðast við þessum tíð-
indum. Þeir hafa á undanförnum
árum dýrkað Stalin meira en
nokkurn mann annan. Skáld
þeirra hafa kveðið um hann sem
„mannkynsins mesta vin“ að
fornu og nýju. Þeir hafa vitnað
í liann sem óskeikulan páfa.
Hvað skyldu þeir þá taka til
bragðs, þegar nýtt hljóð heyrðist
frá Moskvn? Myndu þeir fylgja
áfram sínum gamla átrúnaði á
Stalin eða myndu þeir fylgja
„nýju íínunni“ frá Moskvn?
Þjóöviljinn hefir nú skorið úr
um þetta. Hann hefir tekið undir
gagnrýnina á Stalin. Með því hefir
hann ómerkt margra ára skrif sín
þess efnis, að allt tal um misfellur
hjá Stalin væru auðvaldsblekking-
ar. Með þessu hefir hann jafn-
framt staðfest það, að kommún-
istar fylgja epn „línunni" að aust-
an, hversu hreytileg, sem hún er,
og hversu broslegir, sem snúning-
arnir eru.
Morgunblaðið og Perú
í sambandi við þetta mál, hafa
gerzt fleiri athyglisverðir og bros-
legir atburðir en þessi nýji hring-
snúningur forsprakka kommúnistá.
í grein, sem birtist hér í blaðinu,
var sagt éitthvað á þá leið, að
þótt kommúnisminn væri nú mest
áberandi einræðisstefnan í heimin
um, væri til fleiri einræðisstefn-
ur, er einnig bæri að varast. f því
sambandi var m. a. bent á ýmsa
nýlega atburði, sem sönnuðu
þetta, þar á meðal á uppreisnar-
tilraun gegn einræðisstjórninni í
Perú.
Þessi ábending Tímans leiddi
Eiga fáir miliiliðir að ráða mestailri verzluninni með framleiðslu frysti-
húsanna eða á hún að vera undir sameiginlegri yfirstiórn ríkisins, sjó-
manrta og útvegsmanna? Um þetta efni er nánara rætt í meðfyigjandi
þáttum í dag. Myndin er frá fiskiðjuveri í Vestmannaeyjum.
það í Ijós, að emræðisstjórnin í ' sami andinn sem fyrr. Af þessum
! ástæðum m. a. vill Mbl., að ekki
I sé minnst. á annaS einræði en
kommúnismann.
Perú er ekki eins vinasnauð á
íslandi og flestir munu hafa hald ,
ið. Næsta dag eftir að bent var ‘
á þetta í Tímanum, birti Morg-
unblaðið tveggja dálka fyrirsögn,
sem bar yfirskriftina: Af því að
kúgun er í Perú ... Efni grein-
arinnar var á þá leið, að það
eigi að þegja um byltingartii-
raunina í Peru, því að allt umtal
um hana muni vcrða til þess að
draga heldur athyglina frá kom-
múnistum. Með því að tala um
uppreisnina í Perú, væri því ver-
ið að hjálpa kommúnistum, bera
í bætifláka fyrir þá o. s. frv.
Þegar merk erlend blöð bárust
til landsins, kom það í Ijós, að j
Mbl. hafði hér sérstöðu. Hin mik-
ilvirtustu blöð, sem jafnframt eru
meðal ákveðnustu andstæðinga
kommúnista, hikuðu ekki við að
segja frá uppreisnartilrauninni í
Peru. New York Times birti m. a.
sérstaka forustugrein um hana og
fordæmdi stórnarfarið þar. I því
blaði kom fram sama afstaða og
í Tímanum þ. e. að fordæma ein-
ræðið í öllum þessum myndum og
engu sfður hjá kapitalistum en
kommúnistum.
Hvað olli uppþoti
Morgunblaðsins?
Hver var ástæðan til þess, að
Mbl. rann svo blóðið til skyld-
unnar, þegar minnst var á einræð-
ið í Perú? Því var svarað stuttlega
hér í blaðinu í fyrradag. Þar sem
þessari spurningu verður ekki
svarað öllu greinilegar í stuttu
máli, þykir rétt að enduriaka það
hér:
Ástæðurnar, sem valda þessu, eru
mjög augljósar. Nær allir þeir
menn, sem nú eru mestu ráðandi
í Varðarfélaginu, flokksfélagi
Sjálfstæðismanna í Reykjavík,
voru dýrkendur Hitlers á uppvaxt-
arárum sínum. Þeir hylltu hann
og stefnu hans þá með svipuðum
hátíðleik og innileik og Kristinn
E. Andrésson og Brynjólfur
Bjarnason hylllu Stalin forðum.
Afneitanir þeirra á Hitler nú,
minna óþægilega mikið á afneit-
anirnar, sem sett hafa broslegast-
an blæ á flokksþing kommúnista
í Moskvu að undanförnu. En þrátt
fyrir allar þessar afneitanir, lifir
Önnur ástæða kemur hér einn-
ig til greina. Þótt Sjálfstæðis-
flokkurir.n hafi yfir sér lýðræð-
isskikkju um þessar mundir,
minnir hann á flestan hátt miklu
mc-ira á íhaldsfiokkana í Suður-
Ameríku en íhaldsflokkana í Ev-
rópu. Honum er stjóruað af fá-
mcnnri og harðskeyttri sérhags-
munaklíku, sem ekki fylgir
neinni fastmótaðri þjóðfélags-
stefnu, heldur miðar allar gerðir
MERINO PEREIRA,
einræðishsrra í Perú, sem Mbl. vitl
ekki láta minnast á.
sínar við það að viðlialda völd-
um sínum og sérréttindum með
hvaða aðferðum sem er. Hún
myndi ekki hika við að breyta
kosningalögum sér í hag (sbr.
„steiktu gæsirnar“), að fjar-
Iægja andsíæðinga sína með alls
konar röngum forsendum (sbr.
Kleppsmálið og Kollumálið), og
að stjórna með lögregluvaídi
(sbr. tillögu dómsmálaráðherra
um að leysa vandkvæði efna-
hagsmálanna með aukningu lög-
reglunnar).
Þegar þetta allt er athugað, og
Klofningi fagnað
Blaðið Frjáls þjóð hefir tvíveg-
is að undanförnu vakið athygli á
hlutverki flokks síns með nokkuð
sérstökum hætti.
Þannig er mál með vexti, að
nokkrir menn, sem ekki hafa kom
ist til metorða í norska Alþýðu-
flokknum, eru nú að burðast við
að koma upp flokksbroti. Þetta
gengur þeim illa, því að norsku
alþýðufólki er yfirleitt ljóst, að
slíkur klofningur gæti ekki haft
nema eitt í för með sér, ef hann
bæri árangur. Afleiðingin yrði þá
sú, að Alþýðuflokkurinn myndi
missa meirihluta sinn í þinginu og
völd hægri flokkanna eflast að
sama skapi.
Mcðal alþýðusinna á Norður-
löndum er þessi klofningstilraun
litin óhýru auga. Hins vegar er
henni fagnaö af hægri mönnum
og reyna þeir að gera sem mest
veður út af lienni.
Frjáls þjóð er nú búin að birta
tvær greinar, þar sem kemur fram
mikil velþóknun á þessari klofn-
sngtilraun í Noregi. Hér skal ekki
dæmt um það, hvort slík skrif
Frjálsrar þjóðar eru sprottin af
jiví, að aðstandendur hennar fagna
öllum klofningi, sem getur orðið
afturhaldinu til liðveizlu, eða
hvort þeir finna til samvizkubits
yfir því, að þeir séu að reka klofn
ingsstarfsemi, og liugga sig við
það, að víðar séu til menn, er haf-
ist svipað að. En hvort heldur,
sem er, þá er það ljóst, að Frjáls
þjóð hefir hér minnt á hlutverk
flokks síns á augljósan hatt. Það
er framar öðru klofningsstarfsemi,
sem íhaldið eitt getur grætt á.
NauSsynleg samfylking
Þótt Þjóðvörn hjálpi þannig í-
haldinu með klofningsviðleitni
sinni, fer skilningur alþýðu manna
nú áreiðanlega vaxandi á því, að
hún þarfnist ekki aukins klofn-
ings, heldur aukins samstarfs.
Vegna sundrungar alþýðunnar á
undanförnum árum, hefir milli-
liðastéttin tryggt sér óeðlilega
mikil völd og sett óheillamót sitt
á fjárhagskerfi þjóðarinnar, svo að
það riðar nú til falls. Ef því hruni
verður ekki afstýrt, mun mikið
glatast af því, sem hefir áunnist
j að undanförnu, lífskjörin tvímæla-
; laust versna og hinu fjárhagslega
1 sjálfstæði verða hætt. Tvær ein-
ræðisstefnur, hin rússneska og hin
suður-ameríska, bíða svo eftir því
að hreppa sigurinn eftir slíka upp-
lausn.
Eina örugga ráðið til að
hindra slíka öfugþróun er, að all
ir lýðræðissinnaðir og umbóta-
sinnaðir menn þoki sér saman í
eina öfluga fylkingu, er verði
fær um að liefja viðnám og við-
reisn. Þetta mun líka takast, ef
alþýðan leyfir engum Þorbirni
-riudli að draga lokur frá liurð-
um, og velur sér veg samstarfs-
ins í stað sundrungarinnar að
undanförnu.
Sú skylda hvílir á hinum lýðræð-
issinnuðu umbótaflokkum, Fram-
sóknarflokknum og Alþýðuflokkn-
um, að hafa forustu um þetta starf.
En miklu fleiri en fylgjendur þess-
ara flokka eiga heima í slíkum
samtökum. Það gildir t. d. um
Þjóðvarnarmenn, ef þeir vilja
ekki gerast klofningsmenn í þjón-
ustu íhaldsins. Það gildir einnig
um fjölmarga fylgismenn Sjálf-
stæðisflokksins og Sósíalistaflokks-
ins, sem hafa villzt af misskilningi
til fylgis við þessa flokka. Þessir
menn eiga ekki að blekkjast leng-
ur til fylgis við öfgaflokkana,
heldur að skipa sér undir merki
þess þriðja afls, sem skapa verður
til að tryggja lýðræði, frelsi og
framfarir.