Tíminn - 03.03.1956, Blaðsíða 4

4
T í M I N N, latigardaginn 3. marz 1956,
NiSurstöftur vísindamannsins Paul-Emile Victor:
Hið feikilega ísmagn Grænlandsjökuis myndi
nægja til að þekja jörðina 5 metra íslagi
- * i\
!S88»l. ' -KÍ'X vX-'S
GrænlandsjökuII ræSur vetSurfari á norðurhveli
jartíar. — Jökullinn hefir grafiÖ mörg hundruS
metra djúp gljufur í landiÖ undir ísnum. — Græn-
land er eins og skál, sem er fyllt af ís

Á Jökultímanum fyrir mörgum
þúsundum ára þakti samfelkl ís-
breiða alla Norður-Evrópu og
mikinn hluta Asíu og Ameríku.
ísbreiffan mikla þiðnaði — en
hún þekur enn mestan hluta
Grænlands. Fyrst eftir að hafa
rannsakað hinn risavaxna jökul
Grænlands geta menn ímyndað
sér hvernig Evrópa leit út á
Jökultíinanum. Fjórir fimmtu
hlutar þessarar stóru eyju eru
þaktir ís, sem fer smám saman
hækkandi — rís þar sem hann
er hæstur upp í 3200 metra hæð.
En hvernig stendur á því, að
Grænlandsjökull bráðnaði ekki,
þegar ísinn þiðnaði og hvarf á
öðrum stöðum?
Franski vísindamaðurinn Paul
Emil Victore fór til Grænlands
með mikinn vísindaleiðangur ár-
jð 1948 og dvaldist þar við rann-
sóknir allt til 1953. Nýlega hefir
Paul Emil verið í Höfn við að
undirbúa nýjan leiðangur. Paul
Emil hefir nýlega ritað greinar
í bandaríska landafræðitímaritið
„The National Geographic Maga-
zine“ og skýrir hann þar frá nið-
urstöðum rannsóknanna.
ísbreiðurnar lifa á „lánuðum"
kulda, ef svo má að orði komast —
ségir hinn franski vísindamaður.
Eðlilegt er að álíta, að ísinn myndi
bráðná; eftir því sem loftslagið
hlýriáði.'En slík hefir þróunin ekki
orðið á Grænlandi. Ástæðan til
þess að svo hefir farið, er sú, að
1 þessum gífurlegu ísbreiðum er
fólginn þúsund ára gamall kuldi
-— frost liðinna ára og alda varð-
veitist enn í ís — og fannbreið-
um Grænlandsjökuls. Grænlands-
leiðangur Victore komst að raun
um þetta í fimm ára leiðangrinum,
sem fyrr er getið.
í þessum mikla vísindaleiðangri
var reynt að upplýsa hina huldu
leyndardóma jökulsins mikla og
verður ekki annað sagt en að
árangurinn hafi orðið meiri en
nokkur þorði að vona.
Paul Emil mun fara aftur til
! Grænlands á næsta ári, þar sem
hann mun heíjast handa við rann-
! sóknirnar í annað skipti.
Grænland eins konar ísskál.
Hann var vel útbúinn og vol
mannaður, íranski leiðangurinn,
sem gekk á land á Grærilaridi í
júní 1948. Glæsilegt vísindaafrek
! var unnið og margar jarðfræðileg-
ar kenningar sannaðar. Höfuðbæki-
| stöðvar leiðangursins var uppi í
miðjum Grænlandsjökli og voru
margar rannsóknarferðir skipu-
lagðar þaðan um gervallan jökul-
inn. Þeir gerðu um 600 segulmæl-
ingar á landinu, sem liggur undir
ísnum. Sagt hefir verið — skrifar
Victore, — að í stað feikilega víð-
áttumikils meginlands undir ís-
breiðunni, væru fjölmargar smá-
evjar. Ekkert slíkt hefir komið
fram.
Aftur á móti getum við full-
yrt og höfum sannað með fjöl-
mörgum segulmælingum, að mik-
iH hluti landsins undir ísnum
liggur greinilega undir sjávar-
máli. Ef ísinn inni á miðju
Grænlandi þiðnar eða dregst til
strandarinnar, mun það koma í
ljós, að ísinn á leið sinni til hafs
hefir grafið feikileg gljúfur, sem
eru 30—44 kílómetrar á breidd
og dýptin undir sjávarmáli er
um bað b'l 100—400 metrar.
Þannig er það sannað, að hið eig-
inlega Grænland er nú eins og
skál, sem er fvllt af ís og- að
sjálfsögðu langhæst á útjöðrun-
um. Ef ísinn tæki nú upp-á-því
að bráðna, myndi myndast þar
geysivíðáttumikið vatn.
Margt býr í ísnum.
I Grænlandsísnum er að finna
ótal ómetanlegar upplýsingar fyrir
skriðj öklavísindamenn. veðurfræð-
BrlJ
f
! Hinn heinisfrægi vísindamaður og
jöklafræðingur, Paul-Emile Victor
inga og íjölda annarra vísinda-
manna og jöklafræðinga. Allar veð
! urfarsbreytingar margra alda oru
| ritaðar í ísbreiðuna, sem .allar
| verða lesnar eins og af bók af
vísindamönnunum. júeiðangurs-
mennirnir grófu allt niður í 45
metra dýpi — sá snjór, sem þar
var, er talinn hafa fallið iil iarðar
j meðan frelsisstríð Bandaríkja-
) manna stóð yfir.
ísbreiðan getur enn „lifað Iengi“
á þeim kulda, sem býr í henni og
ekki virðast neinar líkur fyrir því,
að breyting muni eiga sér stað,
að minnsta kosti þarf hreina lofts-
lagsbvltingu til, ef svo á að verða.
| Hinar miklu ísbreiður í Grænlandi
munu enn um langa framtíð hafa
feikileg áhrif á allt veðurfar á öllu
norðurhveli jarðar. Eitt af því, sem
Paul Emil og leiðangri hans iókst
að finna út, var ummál og dýpt
jökulsins, en slíkt var ekki vitað
áður.
5 metra þykkt íslag um alla
jörðina.
j Jafnvel á mestu frostavetrum er
ekki hægt að ímynda sér hið íeiki-
lega ísmagn jökulsins.
Þegar við lesum, að Grænlands-
jökull sé 2.7 millj. kúbík-kílómetra,
þá segir það satt að segja ekki
mikið, þar sem slíkar geysitölur
eru ofar mannlegum skilningi og
ímyndun. En Victore setur upp
öllu skemmtilegra reikningsdæmi.
Hann hefir reiknað það út, að ef
Grænlandsjökull yrði hlutaður í
teninga, gæti hvert mannsbarn
fengið slíkan tening að gjöf — tvö
tonn að þyngd — á hverri mínútu
ársins í heilt ár. Ef ísmagninu yrði
dreift yfir gervalla jörðina myndi
það nægja til að þekja alla jörð-
ina 5 metra lagi. Slíkur er ísinn
á Grænlandi. Hann hefir verið
mældur þykkastur 3.2 kílómetrar.
Ef þessi ís bráðnar, myndu all-
ar strendur breytast og heimshöf-
in myndu hækka um 8 metra.
Leiðangurinn gróf sig í jökulinn.
Allar aðalbækistöðvar Paul
Emil voru grafnar djúpt niður í
Grænlandsjökul. Það leið eitt og
hálft ár frá landgöngunni, þegar
bækistöðvarnar voru byggðar mitt
inni á hájöklinum. í byrjun var
(Framhald á 8. síðu.)
Spilið, sem hér fer á eftir, kom
virkilega fyrir í keppni, nefnilega
á Gibraltar 1938. Sá, sem skrifaði
um það var Kelvin Anderson frá
Glasgow, en hann sat austur og
gaf. Hann segir, að þetta sé glæsi-
lcgasta spil, sem hann hafi séð.
Undraspilarinn í suður var R. Gray
frá Johnstone í Skotlandi. Og hér
kemur þá spilið.
A 3
Á K 10 9
♦ Ekkort
♦ ÁKDG 10 987
A K D 9 A Ekkert
G 8 7 6 ¥ D
♦ Á ♦ K D G 10 9 8
7 6 5.4 3 2
6 5 4 3 2 & Ekkert
A ÁG 10 876542
¥ 5 4 3 2
♦ Ekkert
Sagnir, allir á hættu.
Austur Suður Vestur Norður
5 ♦ 5<jk dobl 64»
6 ♦ 6 A dobl pass
pass pass
Austur, skýrandinn, sá eftir því
að hafa ekki opnað á sex tíglum,
og það er vel skiljanlegt. í fyrsta
lagi hefði hann ef til vill unnið þá
sögn, og sem hindrunarsögn var
það miklu sterkara.
Það er erfitt að segja á þessi spil,
og enginn vissi raunverulega hver
var að fórna og hver ekki.
Útspil vesturs var tígul Á, og þar
með v*r komið að suður að vinna
sögnina. Hann trompaði með spaða
3 í blindum, og lét sjálfur spaða 2.
„Enginn tígull, félagi?‘ ‘spurði
norður. „Nei, enginn tígull“. Norð
ur varð þó minna hissa á því, en
að suður skyldi láta spaða 2.
Nú var laufa ás spilað úr blind-
um og suður trompaði. Norður
komst síðan inn á hjarta kóng, og
hjarta drottning féll í frá austur.
En var lauf trompað, og suður
svínaði síðan hjarta 9, scm hélt.
Þriðja laufið var trompað, ný svín
ing í hjarta og lauf trnmpað og svo
frv, þar til staðan var þannig:
A--------
¥--------
♦
*
SKAUTAMÓT íslands verður háð
á Akureyri nú um helgina og fer
fram á fiæðunum hjá Brunná,
skammt fyrir sunnan Akureyri.
Er þar svell gott og aðstaða til
keppni, að því fregnir að norðan
hermdu í gær. Mótið stendur bæði
laugardag og sunnudag, og hefst
kl. 3 báða dagana. Þátttakendur
... . eru flestir Þeztu skáutamenn lands
og synir hvernig landið myndi líta út, ef ísinn bráðnaði: Grænlands- ^ 4 frá Reykjavík og 9 frá Ak-
. ísinn er að meðaltali 3—3,14 kilometri á þykkt. ureyri. Þessir keppa frá Akurcyri:
--.-í H. 1 1 - 'ytj, '■ ‘r:, ‘ ■ [_ si’ !■ .. ‘t
A K D 9
¥-----
♦-----
*-----
K D G
A-----
¥-----
♦ K D G
A-----
Á G 10
A
¥------
♦------
* -----
Suður var inni og lét spaða
gosa. Vestur tók á drottningu og
kastaði hinum tveimur spilunum á
borðið. En þrátt fyrir, að liann
var óánægður gat hann ekki dulið
undrun sína — og það ekki að á-
stæðulausu, því sexfaldur Grand
Coup er met, sem sennilega verð-
ur aldrei slegið.
Hér er annað Grand Coup spil,
sem mikla spilahæfni þarf til að
vinna.
♦ 32
¥ D 9 6 2
♦ Á K D 10 4
♦ ÁK
A Ekkert A D G 9 7
¥ 10 8 7 3. ¥ 5 4
♦ 9 8,3 ♦ 7 6 5 2
4, 10 9 8 6 5 3 * D G 7
A Á K 10 8 6 5 '
¥ Á K G
♦ G
A 4 2
Suður spilar sex spaða, sem
austur, þrátt fyrir spafa styrk
sinn, doblaði ekki.
Vestu rspilaði út hjar.ta þrist.
Nú getur sagnhafinn tekið hjarta
D, og síðan svínað tro.mpi. — ör-
yggisspil, gegn fjórum trompum
hjá austur. En skiptingin 4—0. er
sjaldgæf, aðeins 10% líkindi til
þess, en hins vegar eru möguleikar
á því, að trompin liggi 2—2 40%.
Auk þess kom spilið fyrir í keppni,
þar sem yfirslagir geta haft úr-
slitaþýðingu. Suður tók því síag-
-inn á eigin hendi með ásnum og
spilaði út spaða ás, og þá kom hin
slæma tromplega í Ijós.
Nú er Grand Coup nauðsynlegur.
Tígli er spilað og tekið á D. og
síðan tígull trompaður. Þá hjarta
G spilað og tekið á D, og tígull enn
trompaður, lauf og þriðji tígullinn
trompaður. Nú á suður jafnmörg
tromp og austur, og þegar blind-
um er komið inn á laufa ás er
staðan þannig:
A 3
¥ 9 6
♦ Á
4,______
A------- A D G 0
¥ 10 8 ¥-------
♦ ----- ♦---------------
♦ 10 9 * D
A K 10 8
¥ K
♦ -----
<$»-----
Nú verður að spila vel til aS
vinna sögnina. Flestir myndu taka
tromp og tapa sögninni. Sagnhaf-
inn spilaði hins vegar síðasta tígl-
inum úr blindum. Ef austur tromp
ar ekki ,er spilið léttunnið. En svo
elskulegur var austur ekki, því að
hann trompaði með spaða gosa. Og
nú kemur lausnin. Suður má ekki
trompa yfir, en verður að láta
spaða 8. Hann veit nefnilega, að
austur á ekki hjarta eftir, þar sem
vestur spilaði upphaflega út fjórða
hæsta spili sínu í þeim lit, sem
sagt, austur átti aðeins tvö spil í
hjarta og þau eru farin.
Suður heldur því hjarta K, og
austur verður að spila út. Hann
getur ekki spilað trompi, því þá á
suður það sem eftir er. Austur
verður því að spila út laufa drottn-
ingu, sem suður kastar hjarta K á
og trompar í blindum, og síðan
fær hann tvo síðustu slagina á
tromp, þar sem austur er í milli-
hönd.
Skautamót íslands háð á
Akureyri um nætu helgi
Á þessu korti hefir teiknarinn fjarlægt ísinn á hluta af Grænlandi,, ,
Björn Baldursson, Ingólfur Ár-
mannsson, Jón Dalmann Ármanns
son, Hjalti Þorsteinsson, Sigfús
Erlingsson, Oskar Ingimarsson,
Þorvaldur Snæbjörnsson, Kristján
Árnason og Birgir Ágú.stsson. Frá
Reykjavík: Kristján Árnason, Þor-
steinn Steingrímsson, Jón R. Ein-
arsson og Björn Árnason. í dag
verður keppt í 500 metra og 3000
metra hlaupi, og á morgun í 1500
m. og 5000 m. hlaupi.
Gefraunirnar
Á laugardaginn mætast Burnley
og Chelsea í deildakeppninni, en
þau léku saman 5 leiki á þrem
vikum í bikarkeppninni um dag-
inn, eða alls í 9 klst.! Þá loks tókst
Chelsea að vinna. 29. okt. x haust
léku bau saman í London og gerðu
þá jafntefli. Þau hafa því í vetur
leikið saman 7 leiki, gert 6 jafn-
tefli og Chelsea unnið 1. Það er
því komið að því að Burnley vinni
nú! Annar „endurtekinn bikarleik-
ur“ er Charlton-Arsenal, en 18.
febr. vann Arsenal (með 2-0). Við
útfyllingu þessa seðils er nauðsyn-
legt að taka tillit til þess, livort
einhvei-jir af bikarleikjunum, sem
fara fram í dag (3. 3.) vei’ða jafn-
tefli vegna þess, að þá verða liðin
að leika aftur í vikunni.
Birmingham-Wolves 1
Burnley-Chelsea 1
Charlton-Arsenal 1 2
Everton-Sunderland 1 x
Luton-Bolton 1 4
Manch. Utd.-Cardiff 1.
Newcasfle-Aston Villa 1
Preston-Blackpool 2
Sheff. Utd.-Huddersfield 1 2
Tottenham-Portsmouth x 2
W-.B.A.-Manch. City 1
Rotherham-Sheff. Wedn. , .1 .x;, 2
M .''' •-ax.-'V #

í:.Tí