Tíminn - 03.03.1956, Side 5

‘ «7 *
TÍMINN, laugardaginn 3. marz 1956.
• ■ -
LEIKHÚSMÁL
Harmsaga O'Neill-fjölskyld-
unnar á leiksviði í Síokkhólmi
Búnaðarfræðsla gegnirmerkilegu
hlutverki í þjóðlífi fslendinga
f þeim hluta frlands, sem for-
forfeður vorir nefndu Úlaztír, er
frjósamt hérað og fallegt, sem
lieitir Tyrone. Örlög þessa hér-
a3s hafa orSið þau að í stað þess
að vera sjálfstætt konungsríki
eins og það var löngu fyrir ís-
landsbyggð, er það nú ein hinna
sex sýslna á Norður-írlandi, sem
enn lúta yfirúáðum brezku krún
unnar. En konungsættin er enn
við lýði og víðs vegar rekumst
við á menn, sem bera hið göfuga
nafn O’NeiIl, en svo hétu konung
arnir í Tyrone forðum daga.
Síðasta verk O’Neill.
Athygli leikhúsmanna um heim
allan hefir að undanförnu beinzt
að þessum tveimur nöfnum: Tyr-
one og O’Neill. Ástæðan er sú að
skömmu fyrir andlát sitt gaf Eug-
ene O’Neill leyfi til þess að leikrit-
ið Long day’s journey into night
eða Láng dags fárd mot natt eins
og það heitir í hinni sænsku þýð-
ingu Sven Barthels, mætti koma
fram í dagsljósið fyrr, en hann
hafði áður sagt. Skilyrði fylgdi þó
ákvörðun þessari og það var að
Kungl. Dramatiska Teatern í
Stokkhólmi fengi fyrst allra leik-
lmsa sýningarréttinn. Sennilegt er
að O’Neill hafi með þessu viljað
sýna þakklæti sitt til Dramatet,
eins og það er nefnt í daglegu tali
O' N E I L L
Cathleen. Hinn 36 ára gamli leik-
stjóri Bengt Ekerot fær mikið lof
fyrir leikstjórn sína. Sjálfur hefir
hann sagt að hann hefði verið ó-
venjulegur skussi, ef honum hefði
mistekizt með leikurum á borð við
frú Tidbald og Lars Hanson. Eke-
rot er hlédrægur og yfirlætislaus
í starfi sínu. „Að vera leikstjóri,
er að sitja í salnum og hlusta“,
segir hann og eins og áður segir
ber öllum saman um að hann hef-
ir hlustað vel í þá tvo mánuði, sem
hann sat frá kl. 11 til 4 í leik-
— Fyrri grein —
BÚNAÐARFÉLAG ÍSLANDS
hefir um langt skeið haldið uppi
búnaðarfræðslu í ýmsum myndum,
sem lið í starfsemi sinni, bæði
með ræðu og rituðu orði. Síðan
1935 hefir félagið gefið út bún-
aðarblaðið FREY, en fyrir þann
tíma var blaðið í einkaeign. Síðan
um aldamót hefir félagið gefið út
ársrit sitt, Búnaðarritið, er flytur
skýrslur um störf félagsins og bú-
fræðilegar ritgerðir og á því tíma-
bili hefir félagið einnig gefið út
fjölda af fræðibókum um landbún-
að. Um langt skeið ferðuðust ráðu
nautar Búnaðarfélagsins um landið
og héldu bændanámskeið, er stóðu
yfir í nokkra daga á hverjum
stað. Man ég glöggt eftir því, hve
bændur sýndu mikinn og almenn-
an áhuga fyrir þessum námskeið-
um í minni sveit, þegar ég var
drengur. Enn er að geta ýmissa
annarra aðila og rita, er miðlað
hafa fræðslu um búfræðileg efni.
Má þar nefna Ræktunarfélag Norð-
urlands, stofnað 1903, er í upphafi
var búnaðarsamband fyrir Norð-
urland. Þegar Ræktunarfélagið
hætti rekstri tilraunastöðvarinnar
á Akureyri 1947, sneri félagið sér
stundi búfræði eða
fræðslu en nú gera.
afli sér bú-
fyrir þann mikla þátt sem það átti
í að kynna höfundinn og verk hans stjórasæti sínu í Dramaten.
liérna ípegin Atlanzhafsins.
Ástin til Charlottu
Það var í október 1823, sem
Anna Christie var sýnd í Stokk-
hólmi og Long days journey into
night er tíunda leikrit O’Neill sem
sýnt er í þjóðleikhúsi Svía. O’Neill
lauk við þetta leikrit vorið 1941 og
á 12 ára brúðkaupsafmælinu með
konu sinni Carlottu gaf hann
henni handritið með eftirfarandi
áritun:
Sbj.
sinnum á ári og flytur fjölbreytt
efni um landbúnað og skógrækt.
EITT ER ÞAÐ búfræðirit,
sem, eins og fleiri slík, er of lítið
þekkt meðal bænda, en það er
ritið Búfræðingurinn, sem gefið er
út af Hólamönnum og Hvanneyr-
ignum, sitt árið af hvorum. Er
það eigulegt rit og fræðandi.
Árbólc landbúnaðarins, sem
Framleiðsluráð landbúnaðarins
að því viðfangsefni að vera fræðslu »efu! 117 ,er. SaSnlegt heimildar-
stofnun um búnaðarmál og jafn- rit um búvöruframleiðslu lands-
framt tengiliður milli búnaðarsam-,manna °S ^lytur merkar greinar
bandanna á Norðurlandi. Á síðari.um búnaðarmál.
árum hefir Ræktunarfélaglp beitt I ^1®1 ma skiljast svo við þessa
sér fyrir búnaðarfræðslu i fram-! upptalningu á nokkrum íslenzkum
haldsskólum á Norðurlandi, með búfræðiritum, að ekki sé vakin
erindum, skuggamyndum og kvik-
myndum. Frá upphafi hefir félag
FYRIR TVEIM árum hófst
nýr liður í starfsemi Búnaðarfé-
lags íslands, með auknu fjármagni
frá Alþingi og fjárhagsaðstoð frá
stjórn Bandaríkjanna. Skyldi þess-
ari starfsemi vera haldið uppi með
tvennu móti, framyfir það, sem áð-
ur tíðkaðist. Það er: með sýnis-
reitum, með útgáfu fræðslurita og
með erindaflutningi og námskeið-
um víðs vegar um land.
Þær nýjungar, sem einkum er
um að ræða í þessari starfsemi,
eru fræðslukvikmyndir og skugga-
myndir. Búnaðarfræðslan á nú
rnilli 20 og 30 kvikmyndir. Sýn-
ingartími þeirra flestra .er um 20
minútur. Kvikmyndirnar eru flest-
ar norrænar eða amerískar og fá-
einar íslenzkar. Erlendu kvik-
myndirnar hafa að sjálfsögðu verið
valdar mcti sérstakri hliðsjón a£
staðháttum og búskap hér á landi.
Er þetta vísir að því fræðslu-
myndasafni, sem auka þarf á næst-
unni eftir föngum. Búnaðarfræðsl-
an hefir nú eftir nýárið sent öllum
héraðsráðunautum og bændaskól-
um nafna- og efnisskrá yfir kvik-
myndirnar. Geta þessir aðilar og
búnaðarsambönd landsins fengið
kvikmyndir lánaðar endurgjalds-
laust, ef þeir óska.
j Þá er að geta skuggamyndanna,
en þær hafa verið notaðar í
fræðslustarfi Búnaðarfélags ís-
lands um 4 ára skeið, einnig sú
tegund skuggamynda, er nú eru
nefndar myndræmur, en við höf-
athygli á Vasahandbók bænda. Af
henni eru nú komnir út fimm ár- , ..
ið" haldiS úii Aísriti. Fyrir" nokitr- W- V,a,h,„dbóki„ er geiin ú. SL’tSiSSr’StoSK.'w
um árnm var brevtt nm húninst á í 3200 eintaka upplagi, þannig að !e8a nentugar vio Kennstu og Ul
L™ og Sur 5S ! rösklega aunav hve. bóndi kaapir
hana. Mitt álit er, að enginn bóndi
Ástin mín. <—
Ég gef þér liandritið af þessu
leikriti um gamlar sorgir — rit
að blóði og tárum. Það er líkast
sorglegum mistökum- að velja
slíka gjöf á degi, sem við höld-
um hátíðlegan í minningu ham-
ingju okkar. En þú munt skilja
þetta. Hún á að skoðast sem vott
ur þakklætis fyrir ást þína og
umliyggju — fyrir þá trú á kær-
leikann, sem þú hefir gefið mér
og sem hefir gert mér kleift að
umgangast í einlægni liina dauðu
og skrifa þetta leikrit — skrifa
það með dýpsta skilningi og sam
úð með öllum í fjölskyldunni
Tyrone, sem hér er heimsótt.
Þessi tólf ár, ástin mín, hafa
verið Ferði inn í ljósið — til
kærleikans. Þú þekkir þakklæti
mitt. Og ást mína. Gene.
Harmsaga f jölskyldu.
Leikritið gerist dag einn í ágúst
mánuði árið 1912. Fjölskyldan Tyr-
one: James — faðirinn, Mary Ca-
van — móðirin, James yngri —
eldri bróðirinn og Edmund —
yngri sonurinn ásamt stúlkunni
Cathleen er stödd í sumarhúsi fjöl-
skyldunnar og fjölskyldan er eng-
in önnur en höfundarins. Edmund
er Eugene O’Neill, eins og hann
var árið 1912, nýkominn heim eft-
ir eins árs sjómennsku og slark,
veikur af malaríu. Ástæður eldra
bróðurins eru ekki betri. Ekki skal
farið lengra í að lýsa efni leikrits-
ins, en ósennilegt er að það verði
nokkurn tíma sýnt á íslenzku leik-
sviði. Tveir af fremstu leikurum
Norðurlanda þau Inga Tidbald og
Lars Hanson fara með hlutverk
foreldranná en synirnir eru leikn-
lr af Ulf Palme og Jarl Kulle.
Catrin Westerlund leikur stúlkuna
í dag birtum við hér í baðstof-
unni bréf frá Pétri Sigurðssyni.
Hann varpar fram spurningu og
svara henni að nokkru leyti. —
Hverju myndi lesandinn svara?
Hér er bréfið:
Hvað myndi gerast ef við yrðum
allir kristnir menn
„VIÐ KÖLLUM okkur kristna
menn, en mikið vantar á að við
séum sannkristnir.
Eigum við að athuga ofurlitla
stund, hvaða breyting myndi
verða hér á landi, ef við tækjum
allir sinnaskiptum og yrðum
sannkristnir menn?
Fyrst af öllu yrði allt líf okkar
miklu einfaldara. Minni íburður
í mat og drykk, og minni lúxus
í húsagerð og á ýmsum sviðum,
og minni fátækt. Enginn myndi
krefjast hærra kaups en sann-
gjarnt er og nauðsynlegt til
sæmilegrar afkomu í einföldu lífi.
Dýrtíð myndi minnka og hagur
þjóðarinnar stórbatna. — Allir
myndu vinna af stakri trú-
mennsku og dyggð, eins og drott
inn ætti í hlut en ekki maður, at-
vinnuvegir þjóðarinnar myndu
bera sig ágætlega og blómgast
ríkulega. Skattalöggjöf myndi þá
verða réttlát og skattsvik hverfa.
Fjársvik, okur og gróðabrall
myndi hverfa gersamlega. Stéttar
barátta og fiokkarígur myndi líða
undir lok, allur rógur og allt níð
í ræðu og riti myndi hverfa, en
sannleikur og hreinskilni í kær-
leika verða ráðandi í öllum við-
skiptum manna og allri sambúð.
Áfengisbölið myndi
úr sögunni
FLEIRA MARKVERT
myndi gerast. Allt áfengisböl
væri þá líka úr sögunni. Enginn
sannkristinn maður fengizt til að
selja áfengi, og engin sannkrist-
in þjóð myndi láta sér detta slíkt
í hug. Enginn myndi byrla öðrum
slíkan eiturdrykk og enginn sann
kristinn maður neyta hans. Slílc-
an böivald sem áfengið er, sem
rænir menn dómgreind og viti en
leiðir til glæpa, slysa og eymdar,
myndi enginn sannkristinn mað-
ur styðja á neinn hátt.
Þá myndu menn og kynda víða
bjarta elda og bera þangað allan
versta sora bóka og blaða, bera
ó þá elda öll glæparitin, sorp-
megi án bókarinnar vera, enda
kaupir enginn köttinn í sekknum
með því að fá sér hana. Vasahand-
bókin geymir stuttar en glöggar
greinar um allar þær búgreinir,
sem hér á landi eru stundaðar,
blöðin og klámritin, hreinsa þjóð i skrifaðar af sérfræðingum á
félagið gersamlega af þessum ó-
þverra, sem auðnuleysingjar fram
leiða og selja til ræktunar spill-
ingu og glæpa. Og sama veg
mvndu kvikmyndaauglýsingar
fara, sem nú saurga glugga og
húsveggi bæja og borga, þar sem
daglega blasir við uppvaxandi
kynslóð glæpalíf og siðspilling.
VIÐ MYNDUM þá allir lifa
hreinu lífi og heiðai’legu. Flaust-
ur, ákafi, ótti og kvíði, sem upp-
étur menn, væri þá einnig. úr sög
unni. Hreint líf á öllum sviðum i
myndi stórum bæta allt heilsufar
manna og menn verða andlega og
líkamlega heilir.
Mesta ánægju myndu
Raðmyndir þessar eru á mynda-
ræmum, eða filmustúf, sem unnt
er að vinda á spólum fyrir sjón-
gler skuggamyndavélarinnar. Hver
mynd er 24x36 mm. Myndirnar
eru sýndar í vélum, sem hægt er
að nota eftir vild við 6, 12, 32,
110 eða 220 volta rafstráum, þarf
aðeins að skipta um laurpa eflir
aðstæðum. Sýningarvélarnar eru
fóðrun“kúnnar hxYðingu 3afnt fyrirriðstraum og rakstraum.
Vélar af þessari gerð hefir Bun-
aðarfræðslan útvegað flestum hér
aðsráðunautunum og kosta þær
um 2000 krónur.
hverju sviði. Þar geta menn leit
að sér fróðleiks, lxvort heldur þeir
vilja um
véla, hvernig sótt er um lán í
Byggingar- eða Ræktunarsjóði, leið
beiningar um húsbyggingar, jarð-
rækt, eyðingu illgresis, val líf-
lamba, nýjungar í landbúnaði og
ótal margt fleira.
Enskur forustumaður í fræðslu-
málum landbúnaðarins, er hingað
kom til lands í fyrra, taldi Vasa-
handbókina einstaka í sinni röð
um skipulag, efni og búning. Hver
j árgangur flytur alltaf eitthvað
! nýtt. Verðið er hóflegt, 35 kr. til
' áskrifenda og 10 krónum meira
, til annarra.
BUNAÐARFRÆÐSLAN ræð-
ur nú yfir allmiklu safni skugga-
mynda ,og myndræma um land-
búnað og búfræðileg efni, og lán-
ar þær öllum ráðunautum og bún-
aðarstofnunum endurgjaldslaust.
Síðar mun ráðunautum verða send
skrá yfir allar skuggamyndir Bún-
aðarfræðslunnar. Myndir, skugga-
myndir og kvikmyndir eru máttug
enginn yrði frá vinnu sökum 0-
reglu. Þetta myndi mjög bæta
hag þjóðarinnar og hver maður
una hag sínum hið bezta í frið-
sömu þjóðfélagi, grundvölluðu á
réttlæti og kærleika. i
“örnfumogaþví,daíerækTa Þau^f j ^Hérllandi er sökum fámennis ' 1 ^ndum góð? skýranda. Ofð,
alúð og trúmennsku. Vinnusvik eigi skrifað meira um búfræði og ®krlfuð Vg ,nIuð enu ðft °-
gætu þá ekki átt sér stað, og búnað á hverju ári en svo, að Þ°rf.t‘l Þ.e®s að tulka ,rettan sklln"
fróðleiksfús bóndi kæmist yfir að a^irbærc oft
lesa það allt. Mjög er misjafnt
eftir héruðum, hve mikið er lesið
af búnaðarritum. Til eru vissir
hreppar, þar sem örfáir bændur
kaupa FREY. Aftur eru sveitir,
þar sem blaðið kemur á hvern bæ.
Það er eigi lítilvægt, að fylgjast
gérla með því, sem efst er á baugi
í búskaparmálum hverju sinni.
Aukin og bætt vinnuafköst eru nú
án efa ein hin mesta nauðsyn,
sem nú kallar að íslenzkum land-
búnaði. Þessari nauðsyn verður . , .. , , ,
eigi fullnægt nema miklu fleiri 20 hundraðshluta af efm fyrirlest-
Hugsunarháttur og orðbragð
ALLIR MYNDU þá kosta
kapps um að breyta samkvæmt
hegðunarskrá kristninnar, og
skulu talin hér aðeins nokkur á-
kvæði hennar. Fyrst er þá ákvæð
ið um hugsunarhátt og orðbragð:
„Nú er þér hafið lagt af lygina,
þá talið sannleikann hver við
sinn náunga ....
Látið ekkert svívirðilegt orð
líða yður af rnunni, heldur það
eitt, sem er gott til uppbygging-
ar ... Látið hvers konar beiskju
ofsa, reiði, hóvaða og lastmæli
vera fjarlægt yður og alla mann-
vonzku yfirleitt, en verið góðvilj-
aðir hver við annan, miskunnsam
ir, fúsir til að fyrirgefa hver öðr-
um.“
„Skuldið ekki neinum neitt
nema það eitt, að elska hver ann
an.“ Þetta er góður leiðarvísir í
viðskiptum.
„Gerið allt án mögls og efa-
blendni.“ Þannig skal gengið að
hverju verki og það unnið.
„GeriS ekkert af eigingirni né
það, er orðin megna ekki.
Sýnitæki (myndir, skuggamyhd-
ir og kvikmyndir) eru nú notuð
um allan heim af kennurum, bún-
aðarráðunautum og öðrum, ,er
vinna að fræðslumálum. Fundið
hefir verið með athugunum, að
sýnitæki hjálpa til þess að leýsa
ýmis vandamál við kennslu á fljót-
ari og betri hátt en áður gerðist.
Athuganir sýna einnig, að ef
skýringarmyndir eru notaðar með
fyrirlestri, nema áheyrendur um
ursins.
Ef fyrirlesturinn einn saman er
hégómagirnd, heldur metið með nntaður' nema áheyrendur aðeins
lítiliæti hver annan meira en að 5 hundraðshlutum af efm :cyrir-
sjáifan sig,“ Þetta gildir um allt: lestursins.
félagslíf. Verksvið sýnitækja í fræðslu-
Á einu mesta vandamáli manna ! starfi er vítt, og aðeins á byrjun-
er ákvæði kristninnar
lausn:
„Ef vér höfum fæði og klæði,
þá látum oss það nægja. En þeir
sem ríkir vilja verða, falla í
freistni og snörur og margvísleg-
ar fýsnir og skaðlegar, er sökkva
mönnum . niður í tortíming og
glötun, þvi að fégirndin ér rot
alls þess, sem illt er.“
(Framhald á 9. síðu.)
örugg arstigi ennþá hjá okkur. Af þeim
tveimur árum, sem Búnaðarfræðsl
an hefir starfað hefir hún gefið út
17 fræðslurit um landbúnað í alls
rösklega 100 þúsund eintökum.
Hafa ritin verið send öllum bænd-
um í, landinu ókeypis. Von er á
nokkrum riýjum bæklingum á
næstunni.
Júl. Jón Daníelsson. 1