Tíminn - 09.03.1956, Blaðsíða 9

Tíminn - 09.03.1956, Blaðsíða 9
TÍHTI N'N", föstuðaginn 9. marz 1956. 9 f/?/>HANS MARTIN 57 unum, og leit á hann forviðg. — Skilur þú ekki, Soffía, áð breytingin hér mun ef til vill vara um aldur og ævi? sagði hann. — Og við getum fyrst orðið heilbrigð í Hollandi, einnig Maríanna. Við höfum ekki meirá hér að gera. — Ekki meira? Þú, sem komst hingað hughraustur, og skipaðir Japananum að hafa sig tafarlaust á brott? — Já, hughraustur, en hugs unarlaus, Nú verðum við að flýta okkur. Ég er ekki örugg'v ur hér lengur. Hún leit hrærð á hann. Ení hann fór að tína eigur sínar út úr skápunum, rólegur að vanda. Þessa nótt hélt fjölskyldan af stað. Flutningavagn flutti farangur hjónanna, Maríönnu og Siti. Mandurinn sat við hlið Prawiro, en vinnumaður ók flutningavagninum. Um sólsetur hafði komið regnskúr. Nú var stytt upp og tunglskin. Þau komu til Bandung um morguninn og óku til katl- mannafangabúðanna. Vörð- urinn leyfði Walter aðgang. Skömmu seinna kom hann aftur. — Ef til vill getum við dval- ið hér. Komið á eftir mér, sagði hann. Gömul kennslukona hafði haldið’húsi sínu í lagi, og vildi ekki yfirgefa það, þótt bæði Kínverjar og innfæddir gerðu sitt bezta til að reka hana burt. Gamall nemandi hennar hafði gert sitt bezta til að vernda hana fyrir ásóknum. Þar sem hún hafði engar tekj- ur, vildi hún gjarna hýsa Soff- íu, Walter og Maríönnu. Mandurinn átti að dvelja í Bandung, þar sem hann myndi áreiðanlega geta feng- ið vinnu. Hann óttaðist Hei- hoo ungmennin í Lembang. Peawiro varð að reyna að lifa af vagninum og hestunum. Siti varð eftir hjá húsbændum sínum. Það var ekki hægt að senda hana á brott. Mandurinn og Prawiro yfir- gáfu litla hópinn með miklum söknuði og innilegum óskum um heill og hamingju. Eftir sátu þau Soffía, Walt- er og Maríanna í dapurleg- um hugsunum. — Ég á ekkert te, sagði gamla konan afsakandi. — Ég á dálítið eftir ennþá, svaraði Walter og fór allt í einu að skellihlæja, þegar hon um kom í hug, að áður*fyrr hafði hann selt te, sem ekki rúmaðist í mörgum vöru- geymslum. — Það er ekki vert að sitja á fremri svölunum, sagði kennslukonan aðvarandi. — Á þeim aftari getur enginn séð mann. Þangað fóru þau. Þar var veL heitt. Litli garðurinn var í blóma, Þau sátu þögul, heim- ilisl'ausir flóttamenn, sem urðú að leita á náðir ann- arra. Walter og Soffía fengu rúm á ,§fri hæðinni til að sofa í. M^ta»u0:; íJá .^á rúmdýnu á ganginum, og Siti á ábreiðu fyrir neðan stigann. í tvo daga þorðu þau ekki út fyrir dyr. Þá birtist hin dökka vinkona Maríönnu öll- um á óvart. Hún hafði gengið alla leið frá Lembang, og hún skýrði frá því, að frelsissinn- arnir hefðu rænt hvíta húsið og kveikt í því. Þeir höfðu varpað handsprengjum í hvert j einasta herbergi. Einnig 'nöfðu i þeir brennt hliðarbygging- ^ arnar og flúið síðan. Innfædd j ur maður hafði fundizt myrt ur á tröppunum. Nú var einskis meira að sakna í Austur-Indíum. Allt var eyðilagt. — Við verðum að komast til Hollands, sagði Walter eftir langa þögn. — Heim til Jules, ef hann er þá enn á lífi. Við munum að vísu verða hálf- gerðir útlendingar þar, að minnsta kosti ég, og þú reynd- ar líka. — Hvað sakar það? spurði hún örmagna. — Við eigum þó lífið ennþá, og við höfum hvort annað. Hversu margir eru þeir ekki, sem hlotið hafa alvarlega sjúkdóma, eða verið skotnir? Við höfum það betra en flestir aðrir. Ég vil líka gjarna fara til Hollands með þér og Maríönnu. — Fyrst verðum við að reyna að komast til Batavíu. Maríanna kom ekki að kvöldborðinu, og heldur ekki heim þessa nótt. Næsta morgunn fór Siti til að grennslast fyrir um hana, og kom aftur með þær fréttir að lögreglan hefði tekið stúlk- urnar tvær höndum og fært þær til kvennafangabúðanna. — Nú fékk hún vilja sínum framgengt, sagði Walter bit- urlega, — Nú er hún að minnsta kosti undir eftirliti, svo að þú þarft ekki að hafa eins miklar áhyggjur. Skorturinn á matvælum hafði í för með sér verðhækk- un á þeim, og þar sem bank- arnir voru lokaðir, urðu þau að verða sér út um þá á ann- an hátt. Kennslukonan og Siti fóru út til að selja nokkra af skart gripum Soffíu Kínverja nokkr um. Þær þráttuðu og prútt- uðu, og komu loks heim með tvö þúsund gyllini. Prawiro sagði elnnlg frá meðferðinni á hvíta húsinu. Hinu þjónustufólkinu hafði tekizt að sleppa burt, en óþokk arnir höfðu myrt síðustu vin- konu Henks frænda. — Við verðum að komast til Batavíu, Prawiro. Heldur þú, að það sé hægt? Gamli hestasveinninn skellti í góm og lyfti upp ein- um fingri aðvarandi. Hann kvað vegina ótrygga, en ef til vill færi lest þessa leið endr- um og eins. í marga daga voru tilkynningar hans neikvæðar. Ræningjarnir höfðu eyðilagt brautina á nokkrum stöðum. Vikur liðu. Þá komu nokkr- ir flutningavagnar frá hern- um til þess að aka fólki burt frá fangabúðunum til Bata- víu. Það kostaði bæði erfið- leika og talsvert nf -pening- um fyrir þau Sofflu, Walter og Maríönnu að tryggja sér far í þriðju ferðinni, og ekki var viðkomandi, að þau r.ækju meira með sér en handtösk- urnar. Aftur urðu þau að skilja við ýmislegt, sem var þeim dýrmætt. En þau ypptu öxlum. Þau höfð.u þegar misst svo mikið, að tilfinningarnar fyrir slík- um hlutum voru farnar aö dofna. En uppvafið málverk Bernards setti Soffía niður í tösku sína. Þegar að þvi kom, að hún varð að skilja við Siti gömlu, var hryggð hennár svo mikil, að hún brasj, í gr^f,. Það hafði alltaf vakað fyri’r henni að leyfa gömlu konunni að eiga þægilega elli í allsnægtum. Hún gat því varla afborið að skilja nú við hana í armæðu og óvissu. Gamla kennslukopan átti að hafa Siti hjá sér, og Soffía ætlaði enn á ný að selja eitt- hvað af skartgripum, til þess að geta skilið eftir peninga. Hjarta Siti var kramiö af sökn uði. Lengi sátu þær grátandi saman síðasta daginn. í fullar sex klukkustundir óku þau samfleytt í kæfandi rykmekki frá bifreiðunum, sem á undan fóru. Ensklr her- SAPUVERK5M IÐJAN S J Ö F N, A K U R E Y R I Vinnið ötnllega að útbreiðslu Tímans Á KVENPALLI Hásmæður og hósbyggingar Erlend kona, sem búið hefir í Reykjavík síðustu áratugina, gat þess við mig fyrir nokkru, hve henni fyndist húsmæðrum þar hafa farið fram síðan hún fyrst fluttist til landsins. „Ég gleymi því aldrei“, sagði hún, „þegar sagt var við mig skömmu eftir að ég kom hingað, að ég gæti ekki verið þekkt fyrir að þvo sjálf gólfin í íbúðinni okkar og þannig var hé- gómaskapurinn á fleiri sviðum. Nú þekki ég margar húsmæður, sem vinna einar heimilisstörf á stórum heimilum og þó sér enginn á þeim, að þær drepi hendi í kalt vatn“. Þessi ummæli komu mér í hug, er ég mætti kunningjakonu minni, sem bauð mér inn til sín að fá kaffisopa. „Svo þarftu að sjá, hvernig okk- ur miðar með rishæðina“, bætti hún við. Þarna inni var allt með frábær- um snyrtibrag og húsgögnum var komið fyrir af mikilli smekkvísi. Af því að mér var að nokkru kunnug byggingarsaga hússins, bað ég kunningjakonu mína að segja mér nokkru nánar frá því hvernig þeim tókst að koma sér upp svona prýðilegu húsi. Það er kjallari, hæð og ris, grunnflötur- inn 90 fermetrar. „Við höfum ekkert gert, sem í frásögur er færandi“, segir vin- kona mín. „Margt fólk leggur fram langtum meiri eigin vinnu við að koma upp húsum sínum“. Samt fæ ég hana til að gefa mér eftirfarandi upplýsingar. „Það var vorið 1950, sem við byrjuðum að grafa grunninn“. „Sem þið byrjuðuð"? „Já, ég hjálpaði til eftir beztu getu. Fjárhagurinn var ekki svo álitlegur. Við vorum búin að borga allt\ sem við gátum við okkur lösað í fyrirframgréiðslu á husa- leigu og áttum eiginlega ekki íyr- ir öðru en timbrinu í uppsláttinn fyrir kjállaranum, þegar við byrj- uðum að byggja“. „Þið hafið þá strax orðið að taka lán“? „Já, svo reyndi ég að auka tekj- ur heimilisins eftir beztu getu — vann oft utan heimilis um helgar og eftir því sem tími vannst til“. „Hvenær fluttuð þið svo í kjall- arann“? „Haustið 1951. Þá vorum við húsnæðislaus og fluttum í kjallara- íbúðina með börnin okkar tvö. Ekki var það of aðgengilegt í fyrstu — vantaði hurðirnar og lausu gluggana — og svo urðum- við auðvitað að mála sjálf, eftir að við fluttum. „Hvað höfðuð þið mikið hús- næði þar“? „Tvö herbergi og eldhús, steypi- bað og geymslu“. „En var ekki lokið allri steypu- vinnu við húsið, þegar þið flutt- uð“? „Nei, blessuð vertu. Það var eftir að steypa stafnana í risinu. Þvilik læti — þá hélt ég, að allt ætlaði að koma ofan í hausinn á roér“. „Hvernig gekk svo næsti áfangi“? „Ágætlega_. Maðurinn minn ein- angraði sjálfur alla veggi á hæð- inni og þannig þokaðist þetta áfram. Annars vildi svo til, að um sama leyti og við byrjuðum að byggja, þá skipti hann um starf. Hann vildi skapa sér sjálfstæðari atvinnu, en til þess varð hann að evða miklum tíma í háskóla- nám og vinna fyrir lægra .kaupi en áður“. „Hvenær fluttuð þið upp á hæð- ina“? „Eftir jvö ár og þá leigðum við út, kjallaraibú^na og liöfum gert það síðan“. ‘J b.Héizt'þú áfranr að vinna utan heimilisins“? „Já, auðvitað. Finnst þér ekki líka það vera jafnt skylda okkar kvennanna, að reyna að sjá íjár- hag heimilisins xarborða"? „Jú, sannarlega. Gætir þú hugs- að þér að vita ekkert hvernig fjárhagsafkoman er“? „Nei, það væri fjarstæða, enda kemur það í okkar hlut að ákveða hvernig verja skuli miklum hluta þeirra tekna, sem aflað er“. „Segðu mér eitt — þú fórst í héraðsskóla eftir að þú laukst barnaskólanámi. Kostaðir þú sjálf það nám“? „Ójá! Pabbi sendi mér 100 krón- ur yfir allan námstímann, að öðru leyti vann ég sjálf fyrir mér“. „Og eftir það fórstu í iðnnám“? „Já, ég lauk iðnskólanum á ein- um vetri og fór svo til útlanda til frekara náms í eitt ár“. „Svo að við víkjum aftur að húsinu — er ekki að verða þröngt um ykkur á hæðinni eftir að börn- in stálpuðust"? „Jú, eins og þú sérð, þá höfum við aðeins þrjú herbergi, eldhús og steypibað hér, .en nú fer að stytt- ast í það, að rishæðin verði full- ! búin og þá fá krakkarnir hvort I sitt herbergi þar og við hjónin jfáum svefnherbergi, auk baðher- ; bergis og geymslu. Annars hef ég j haft geymslu og þvottahús í kjall- J aranum fram að þessu. En eins og : ég sagði þér áðan, þá höfum við engu af að státa í sambandi við : þessa húsbyggingu“. Það má vel vera, að það sé ekki í frásögur færandi að fólk leggi nótt við dag ti! að búa í haginn fyrir sig og börn sín, en ég fyllist samt alltaf aðdáun, þegar ég geng framhjá þessu húsi og öðrum, sem komið er upp með slíkri elju. Beinist sú aödáun ekki' sízt að ungu konunum, sem vinna baki brotnu við hlið eiginmanna sinna að byggingunum, — grafa grunna, múra og mála, — en líta svo út eins og stássmeyjar,' þegar þær taka sér stundarhvíld.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.