Tíminn - 24.04.1956, Blaðsíða 4

4
T í MIN N, þriðjudaginn 24. apríl 1956,
Er draugurinn komst inn í húsið
Eftirfarandi grein er eftir hinn kunna bandaríska rit-
höfund, James Thurber, og er tekin úr bók hans, My Life
and Hard Times.
Draugurinn sem komst inn í
húsið okkar að kvöldi þess seytj-
ánda nóvember 1915 olli slíkum
firna misskilningi að mér þykir
miður að ég lét hann ekki bara
halda áfram rápinu og fór í
rúmið. Tilkoma hans kom móður
minni til að kasta skó í gegnum
glugga á næsta húsi og málið
endaði með því að afi minn skaut
á lögregluna. Eins og ég hef áður
sagt, þykir mér miður, að ég skyldi
taka eftir íótatakinu.
Umgangurinn byrjaði klukkan
um stundarfjórðung gengin í tvö
um nóttina, háttbundið og hratt
fótatak í kringum borðstofuborðið.
Móðir mín var sofnuð uppi .í einu
herberginu, Herman bróðir minn
í öðru; afi var í þakherberginu, í
gamla hnotviðarrúminu sem féll í
einn tíma á föður minn. Ég var
nýstiginn úr baðkarinu og var í
óðaönn að nudda mig með hand-
klæðinu, þegar ég heyrði fóta-
takið. Þetta var fótatak manns,
sem gekk hratt í kringum borð-
stofuborðið niðri. Ljósið úr bað-
herberginu féll á bakstigann, sem
lá beint niður í borðstofuna; ég
gat séð daufan glampann af disk-
unum á diskahillunni; ég sá ekki
borðið. Fótatakið hélt áfram hring-
inn í kringum borðið; með reglu-
legu millibili brakaði í gólffjöl,
þegar stigið var á hana. í fyrstu
áleit ég að þetta væri faðir minn
eða Roy bróðir, sem hafði farið
til Indianapolis en var vænzt á
hverri stundu. Þarnæst grunaði
takið. Við horfðum á hana. „Inn-
brotsþjófur“, hrópaði hún. Ég
reyndi að róa hana með því að
leggja tindilfættur af stað niður
stigann.
„Komdu, Herman", sagði ég.
„Ég verð kyrr hjá mömmu",
sagði hann, „hún er svo æst“.
Ég steig aftur upp á skörina.
„Þið hreyfið ykkur ekki, hvor-
ugur ykkar“, sagði mámma. „Við
köllum á Iögregluna“. Þar sem
síminn var niðri, gat ég ekki skil-
ið, hvernig við áttum að kalja
á lögregluna og þar fyrir utan
vildi ég ekki lögregluna. En
mamma tók eina af sínum skjótu
og óviðjafnanlegu ákvörðunum.
Hún þeytti upp svefnherbergis-
glugganum, sem sneri við svefn-
herbergisgluggum nágrannans,
þreif skó og henti honum í gegn-
um rúðu hinum megin. Glerbrot-
in skörkuðu í svefnherbergi, sem
notað var af leturgrafara á eftir-
launum er hét Bodvvell og konu
hans. Bodwell hafði verið heilsu-
tæpur undanfarin ár og fékk væg
„köst“. Næstum allir sem við
þekktum eða bjuggu í nágrenn-
inu fengu einhvers konar köst.
Bcdwell kom eins og örskot út
í gluggann, hrópaði og froðufelldi
dálítið og skók hnefann. „Við
skulum selja húsið og fara aftur
til Peoria", heyrðum við frú Bod-
well segja. Það leið dálítil stund,
þar til mamma „náði sambandi"
við Bodwell. „Innbrotsþjófar“,
hrópaði hún. „Innbrotsþjófar í
mig þetta væri innbrotsþjófur.
Mér kom ekki í hug fyrr en síð-
ar, að þetta væri draugur.
Eftir að umgangurinn hafði
staðið yfir í þrjátíu mínútur, lædd-
ist ég á tánum iil herbergis Her-
mans. ,,Psst“, sussaði ég í myrkr-
inu og hristi hann. „Hva “,
sagði hann lágri vonleysislegri
rödd; hann hálfvegis grunaði allt-
af eitthvað myndi „koma fyrir“
hann að nóttu til. Ég sagði hon-
um hver ‘ég væri og það væri
eitthvað niðri. Hann fór framúr
og fylgdi mér að stigagatinu. Við
hlustuðúm báðir. Það heyrðist ekk
ert. Herman leit undrandi á mig.
Hann vildi komast aftur í rúmið,
en ég tók um handlegg hans. „Það
er eitthvað þarna niðri“, sagði
ég. Á samri stundu heyrðist fóta-
takið á ný umhverfis borðstofu-
borðið eins og einhver hlypi og
kæmi upp í stigann, þungstígt,
tvö þrep í einu. Fölt ljósið skein
enn í stiganum; við sáum ekkert
koma; við heyrðum aðeins fóta-
takið. Herman þaut inn í herberg
ið sitt og skellti hurðinni. Ég
skellti hurðinni fyrir stigaopið
og hélt við með hnénu. Eftir langa
mínútu opnaði ég dyrnar. Það var
ekkert þar. Það heyrðist ekkerl
hljóð. Ekkert okkar heyrði framar
í draugnum.
Mamma hafði vaknað við hurð-
arskellina; hún leit fram á gang-
inn. „Hvað í veröldinni eruð þið
gð gera drengir?1*, spurði hún host
ugt. Herman kom út úr herbergi
sínu. „Ekkert“, sagði hann manna-
lega, en hann var, hvað lit snertir,
Ijósgrænn. • „Hvaða hlaup voru
þetta r»iðri“, sagði marnma. Svo
hún hafði þá éinhig heyrt fóía-
! húsinu". Hvorki Herman né ég
höfðum þorað að segja henni að
; þetta væru ekki innbrotsþjófa'r
heldur draugar, af því hún var
jafnvel hræddari við drauga en
þjófa. Bodwell hélt í fyrstu hún
I ætti við það væru innbrotsþjóf-
| ar í hans húsi, en að lokum jafn-
j aði hann sig og kallaði á lögregl-
iuna fyrir okkur. Er hann var
I horfinn úr glugganum, gerði
mamma sig líklega til að kasta
öðrum skó, ekki vegna" þess að
þess væri þörf, heldur, eins og
hún . sagði okkur síðar, af því
henni fannst spennandi að varpa
I skó í gegnum rúður. Ég hindraði
hana.
Lögreglan kom í miklum flýti;
full Fordbifreið af þeim, tveir á
mótorhjólum og salatfat með ein-
um átta og nokkrir blaðamenn.
Þeir börðu á útidyrnar. Ljósgeisl-
ar frá vasaljósum þeirra þreifuðu
eftir húsveggjunum, yfir garðinn
og eftir gangstígnum milli okkar
húss og Bodweils. „Opnið þið“,
kallaði einhver. „Við erum frá
j aðalbækistöðvunum“. Ég vildi
fara niður og hleypa þeim inn,
fyrst þeir voru þarna, en mamma
mátti ekki heyra það nefnt. „Þú
ert klæðlaus“, ságði liún ,.þú gæt-
ir dáið“. Ég vatt handklæði um
mig miðjan. Að lokum settu menn
irnir axlirnar í hurðina og brutu
hana upp. Ég heyrði brothljóðin
I neðan úr anddyrinu. Þeir beindu
I ljósum sínum um alla dagstofuna
j og færðu r t síðan varlega inn
| í borðstofuna. Þeir komu að mér
I á stigariminni. Stór lögregluþjónn
þaut upp þrepin. „Hver ert þú?“,
sagói hann skipandi,- „Ég bý hér“,
isagði ég. „Nú, og hvað er að. Ertu
að leita hans?“ Ég fór inn til
mín og fór í buxur. Þegar ég kom
til baka, stakk einn þeirra byssu-
hlaupi í síðu mína. „Hvað ert þú
að gcra hér?“, sagði hann. „Ég
bý hér“, sagði ég.
Fyrirliðinn kom íil móðug minn
ar og sagði: „Það finnst enginn
hér. Hlýtur að liafá sloppið í
burtu. Hvernig leit hann út?“
„Þeir voru tveir eða þrír“, sagði
mamma, „aö skella hurðum og
með aðra skruðninga.“
„Einkennilegt“, sagði fyrirlið-
inn. „Allir gluggar og hurðir cru
harðlokaðar.
Niðri hcyrðist í hinum lögreglu-
þjónunum. Það voru lögreglumenn
um allt; dyr voru rifnar opnar,
skúffum skellt, húsgögn féllu um
með þungu hljóði og skarkað var
í gluggum. Það leið enn nokkur
stund með enn meiri íyrirgangi
„Ilér sjást ekki merki neins“,
sagði fyrirliðinn. Hinir kinkuðu
kolli og í þeirri andartaksþögn,
sem varð við þetta, heyrðist brak
úr þakherberginu. Afi var að snúa
sér í rúminu. „Hvað var þetta“,
sagði einn. Fimm eða sex lög-
regluþjónar stukku til þakher-
bergisins áður en ég gat útskýrt
málið. Mér var ljóst það myndi
verða slæmt, ef þeir ryddust inná
afa óboðnir og jafnvel boðnir.
Hann lifði nú í þeim tíma, að
hann hélt að menn Meade hers-
höfðingja, undir stöðugri skothríð
frá Stonewall Jackson, væru að
byrja að láta undan síga og jafn-
vel farnir að flýja úr hernum.
Þegar ég komst inn í herbergið
var allt á ringulreið. Afi hafði
sýnilega komizt að þeirri niður-
stöðu, að lögreglan væri liðhlaup-
ar úr her Meade, sem væru að
fela sig í þakherberginu hans.
llann þaut upp úr rúminu í skó-
síðum náttserknum, með náttkollu
og í leðurjakka utanyfir. Lögregl-
unni hlýtur að hafa orjjiið ljóst á
stundinni, að þessi hvíthærði öld-
ungur var einn af fjölskyldunni,
cn þeim gafst ekki tími til að
segja það. „Til baka, bleyðimenni
og hundar“, þrumaði afi. „Aftur
til skotgrafanna þú gul-lifraði naut
peningur“, og með það sama sló
hann einn niður. Hinir lögðu á
flótta, en ekki nógu fljótt; afi náði
byssunni af einum og lét fjúka.
Herbergið fylltist af reyk, en einn
lögreglumannanna bölvaði og tók
um aðra öxlina. Einhvern veginn
komumst við allir niður og gátum
skellt hurðinni á gamla manninn.
Hann skaut einu sinni eða tvisv-
ar í myrkrinu og fór síðan aftur
í rúmið.
„Þetta var afi“, sagði ég. „Hann
heldur að þið séuð liðhlaupar.“
„Það mætti álíta það“, sagði
Joe.
Lögreglunni þótti illt að ýfir-
gefa liúsið án þess að koma ekki
höndum á aðra en afa. Þeir hó.fu
leit að nýju. Einn blaðamaður-
inn kom til mín og spurði hvað
væri eiginlega um að vera, „Það
voru draugar hér“, sagði ég. Mað
urinn horfði á mig vonleysislega
og gekk síðan út úr húsinu. Lög-
reglan fór á eftir honum og sá
sem afi hafði skotið hélt um reif-
aða öxlina.
Mjög tregur afli
hjá Faxaflóabátum
í gær var mjög lélegur afli
hjá Faxaflóabátum og hefir svo
verið um langt skeið að undan-
förnu. Á Akranesi var afíi. þó
með allra lélegasta móti í gær,
3—7 lestir á bát. Hásetahlutur
á Akranesi eru nú lægri á flest-
um bátum, en í fvrra. Segja fróð
ir menn að hlutir nú séu víða um
10 þús. krónum lægri en á sama
tíma í fyrra.
í Keflavík var afli ákaflega mis
jafn í gær. NoUkrir bátar róa
þaðan með net og öfluðu þeir
heldur betur en linubátar í gær.
Aflahæstu bátarnir voru með 8
—10 lestir, en flestir voru að-
eins með um 5 Icstir og minna í
róðrinum.
Sjóveður var mjög gott hjá
Faxaflóabátum í gær og reyndu
þeir á ýmsum miðum, en at'li
virðíst véra mjög trc^Ur alls stað
ar í flóanum.
Jón Þórarinsson ávarpar meðlimi Sinfóníuhljómsveitarinnar
á fyrstu æfingunni í vor.
Efling sinfónsuhEjómsveitar
er hans starf og hjartans má!
Jón Þórarinsson er framkvæmdasíj, hljóm-
sveitarinnar, sem heldur fyrstu hljómleik-
ana í kvöld
f kvöld lieldur Sinfóníuhljóm-
sveit fslands fyrstu hljómleika'
sína. Mikið starf liggur á bak i
við endurfæðingu hljómsveitar- ]
innar, og hafa margir Iagt þar |
hönd að verki. En þegar fenginn ]
var fjárhagslegur grundvöllur að-;
starfi hennar var enn eftir að ■
koma henni á laggirnar, ráða |
hljóðfæraleikar og hljómsvcitar-1
stjóra, utvega húsnæði til æfinga,
og ótal margt annað. Þetta hefir
að lang mestu leyti lent á herð-
um framkvæmdastjóra hljóm-,
svéitarinnar, Jóni Þórarinssyni i
tónskáldi.
Jón kemur ekki a'ð- hljómsveit'
inni sem neinn vi'ðvaningur í
rekstri hljómsveita. Þegar Sinfón-
íuhljómsveitin var stofnuð árið
1950, en þá má segja að brotið hafi
verið blað í sögu hljómsveitarmála
hér, var hann skipaður fulltrúi
Ríkisútvarpsins í stjórn hennar, og
var hann formaður stjórnarinnar í
þrjú ar, eða þar til er Ríkisútvarp-
ið tók að sér rekstur hljómsveitar-
JON ÞORARINSSON lauk
stúdentsprófi við Menntaskólann á
Akureyri, en réðst snemma til Rík-
isútvarpsins, og vann þar bæði sem
fréttamaður og þulur. Á þeim ár-
um vakti hann fyrst á sér eftir-
tekt sem tónskáld, samdi þá m. a.
lögin „Fuglinn í fjörunni" og „ís-
lenzkt vögguljóð á Hörpu“, sem
löngu eru orðin alþekkt. Árið 1944
fór Jón til tónlistarnáms í Yaíe-
háskólann. Þar lauk hann Bachel-
ors-prófi í tónfræði, og meistara-
prófi í tónsmíði. Aðalkennari Jóns
var Paul Hindemith, en hann er
eitt þekktasta tónskáld samtíðar-
innar, og auk þess mikill hugsuður
og rithöfundur um tónlist.
Meðan Jón var í Ameríku stund-
aði hann einnig nám í dagskrár-
gerð fyrir útvarp og öðru varðandi
útvarpsstarfsemi við The Juliard
School óf Music í New York.
Þegar Jón kom heim að loknu
námi gerðist hann fulltrúi í tón-
listardeild Ríkisútvarpsins og aðal-
kennari í tónfræði og tónsmíði við
Tónlistarskólann í Reykjavík og
hefir gegnt þeim störfum síðan að
undanteknu síðastliðnu ári, en þá
dvaldist hann í Austurríki. Hann
hefir nú fengið ársfrí frá störfum
við Ríkisútyarpið til þess að gegna
störfuim framkvæmdastjóra Sinfón-
íuhljómsveitar íslands.
MEÐ JÓNI komu nýir straum-
ar inn í tónlistarlífið hér. Hann
hafði á námsárunum lagt eyrun
eftir þyí hvað var að gerast í hin-
um stóra lieimi, og í tónsmíðum
hans kvað við nokkuð annan tón en
mc-^-i áttu hér að vcnjast. Þær
eru tuítugustu aidar tónlist, og
bera á sér sterkan persónulegan
blæ, en alltaf finnst, mér vera i
þeim sarhl, lýriský undjrtonninri, cr
auðkennt hefir verk Jóns frá því
hann fyrst fór að fást við tónsmíði.
Ekki hafa öll verk Jóns verið flutt
hér heima og má það undarlegt
teljast. Af þeim, sem hér hefir ver-
ið flutt má telja Sónatíuu íyrir
píanó, Sónötu fyrir klarinet og
píartó, „Of Love and Death“ (þrjú
lög fyrir einsöngvara, og hljóm-
syeií) og tónlist fyrir hljómsveit
við leikritið „Lofið mönnunum að
lifa“ eftir Per Lagerqvist. í Banda-
rílcjunum hefir verið fluttur For-
leikur fyrir liljómsveit og Sónata
fyrir fiðlu og píanó. Þá má geta
scx laga fyrir börn er Jón samdi
við gamla húsganga, og notuð eru
hér við kennslu, meðal annars í
barnatónlistarskóla dr. Edelstein.
MEÐAN TÓNSKÁLD okkar
verða að hafa tónsmíðar í hjáverk-
um er vel að þau skuli taka að sér
framkvæmdastarf í tónlistarlífinú,
en einhverntíma kemur vonandi að
því, að þjóðfélagið sjái sér fært
að tryggja þeim aðstöðu til að
fylgja köUun sinni, því án íslenzkr
ar tónlistar getur ekki til lengdar
verið neitt íslenzkt tónlistarlíí.
Jón Þórarinsson á mikið starf
framundan á næsta ári. í hans hlut
kemur það meira en nökkurs eins
manns annars að tryggja það að
hljómsveitin leggist aldrei framar
í dauðadá, eins og hún gerði síðast
liðið haust. í því starfi fylgja hon-
um góðar óskir allra tóriíistárúnn-
enda í landinu.
Háiniuulur.
TiE útlanda
Ég var að enda við, að lesa
ferðabók Vigfúsar Guðmundssonar:
Umhverfis jörðina. . Finnst mér
sízt ofmælt um gildi hennar í þeim
vinsamlegu ritdómum, er ég hefi
lesið í ýmsum blöðum um þessa
bók, en skal ekkert bæta þar við
utan að minnast á eitt atriði í henni
sem^ég hefi hvergi séðigetjð.
Þetta er kaflinn, sem í cru leið-
beiningar og viðvaranir til þeirra,
er ætla sér að fara til útlanda. —
Það er æði margt, sem fólk þarf
að vita viðvíkjandi því að ferðast
j erlendis og þægilegt að geta kynnt
sér sem flest af því hér heima í
tæka tíð. Mun ekkert hafa verið
skrifað um þetta efni fyrr á ís-
lenzku. Og þó að V. G. kenni
ekki allt, sem þarf að vita fyrir
þá, er ferðast í útlöndum, þá tekur
hann býsna margt fram af því
nauðsynlegasta og eru leiðbeining-
ar hans mjög athyglisverðar og
ættu að vera mörgum kærkomnar.
Sannast að segja er fóllc almennt
hálfgerð börn í ferðalögum fyrst
þegar kómið er til útlanda, þó cink
j um þagar komið er iangt suður
í heim. Og tekur langan tíma vcnju
(Framh. á 8. síðu.)