Tíminn - 18.05.1956, Blaðsíða 8

8
Nýlendu5iefna
(Framhald af 6. síðu.)
að dómsmorð var framið á fjölda
skilnaðársinna árin 1921—37. Eftir
1937 var hins vegar ekki háft fyrir
því að leiða fyrir rétt þá menn,
sem kröfðust sjálfstæðis til handa
einstökum sambandslýðveldum, —
þeir hurfu þegjandi og hljóða-
laust. Þar sem slík hreyfing gerð-
ist víðtæk, var heilum þjóðflokk-
um eytt 'eða þeir voru fluttir í
útlegð. Þau urðu örlög Krím-tat-
aranna og Tékanna og Ingush
aniíá. Byggð Kalmúka var gereytt
og íbúarnir dæmdir í nauðungar-
vinnu fyrir skilnaðarhneigð
skömmu eftir að síðari heimsstyrj
öld lauk. Hið óháða sambandslýö-
veldi, Karachai, var innlimað, og
liluti af liinu óháða Sovét-sósíal-
istíska lýðveldi, Daghestan, lagður
undir Croznyfylkið.
A meðan Rússar beittu þessum
markvísu og árangursríku aðferð-
um til að koma í veg fyrir að þær
erlendar þjóðir, sem þeir einu
siniii hó'fðu náð valdataki á, mættu
sigi. úr því losa, hnikuðu þeir í
Peking . stjórnarlöggjöf _ sinni dá-
lítið. til í sama skyni. f sextándu
gréin stjórnarskrár Kínverska al-
þýðúlýðveldisins 1951 segir svo:
„Kínverska ráðstjórnin viðurkenn-
ir sjálfsákvörðunarrétt þjóða-
minnihluta í Kína til fullkomins
aðskilnaðar við kínverska ríkið
og til handa hverju slíku þjóðar-
broti að setja á stofn óháð ríki.
Allir kynþættir Mongóla, Tíbeta,
Miaoa, Yaoa, Kóreana, og aðrir
kynþættir búsettir í Kína, skulu
njóta fyllsta sjálfsákvörðunarrétt-
ar, — það er, að þeim skal heim-
ilt hvort heldur sem þeir vilja
gerast aðilar að Kínverska alþýðu-
lýðveldasambandinu eða segja sig
úr lögum við það og stofnsetja
sín eigin ríki að eigin vilja.
ÁRIÐ 1949 voru þessir þjóð'a-
minnihlutar engu að síður hótun-
um beittir í 50. grein stjórnlaga
Kínverska alþýðulýðveldisins, —
hinum sameiginlegu stjórnlagaá-
kvæðum: „Bæla skal niður aukna
þjóðernishyggju og þjóðrembing.
Öll viðleitni til aðgreiningar hin-
um ýmsu þjóðflokkum, eða til að
veikja sameiningu þeirra, skal
bönnuð.“
Það má ráða af yfirlýsingu Ul-
nn-Fu, forseta hins óháða fylkis,
Innri-Mongólíu, að lagaákvæði
þetta hefir valdið nokkurri ókyrrð.
Kveður hann viðkomandi þjóð-
flokka hafa hugsað sér sjálfræði,
án forustu Han-lýðveldisins. Hefðu
sumir þeirra gengið svo langt, að
gera ráð fyrir því, að „kommún-
istasveitirnar frá Han, sem nú
veita þeim alla hugsanlega aðstoð,
myiidu flytjast á brott eftir að
slíkt sjálfræði hefði verið viður-
kennt.“
Hinn stjórnarskráryfirlýsti sjálfs
ákvörðunarréttur rússneskra og
kínverskra þjóðaminnihluta er
því aðeins hörmulega augljós
blekking. Satt er það að vísu, að
síðan 1944 hafa hin einstöku sam
bandslýðveldi notið réttar að nafn-
inu til varðandi val utanríkismála-
ráðherra sinna. En 14. grein stjórn
arskrár Sovétríkjasambandsins
veitir stjórninni í Moskvu heimild
til að hafa yfirumsjón með utan-
ríkismálum þeirra í stríði og friði,
framkvæmd stjórnlagaákvæða,
breytingu landamæra milli lýð-
veldanna, skipulagi hervarna og
hermála, verzlun allri, öryggismál
um og starfsemi leynilögreglunnar.
Þetta ákvæði veitir og stjórninni
í Moskvu úrslitavald í flestum öðr-
um málum, er mestu varða.
Þess má sjá augljós dæmi í Turk
estart og Kazakhstan, að nýlendu-
stefna rússnesku kommúnistanna
miði að skefjalausri efnahagslegri
kúgun. Enda þótt meira sé fram-
leitt af tóbaki, silki, baðmull, kop-
ar, brennisteini og ýmsum öðr-
um framleiðsltttegundum en í
nokkrum öðrum sambandsríkjum,
eru þau að miklu leyti látin sitja
á hakanum hvað sjálfsögðustu
lífskjaraoætur snertir. í Izveztya
þann 17. apríl 1953, er viðurkennt,
að enda þótt íbúar borgarinnar
Angren í Uzbekistan framleiði
40% af öllu kolanámi Mið-Asíu
kolavini.slusamlagsins, skorti þá
bæði „íélagsheimili, sjúkrahús,
skóla, skemmtigarða, samgöngu-
kerfi.... símastöð11.
Það c: alkunn kommúnistakenn
ing, aö „endalokin réttlæti aðferð-
Uppeidismál
(Framhald af 5. síðu.)
1. Hvor aðferðin gefur meiri
lestrarleikni?__
2. Með hvorri aðferðlnni öðlast
nemandinn betri skilning á því,
sem hann les?
3. Hvernig orkar aðferðiu á á-
liuga nemendanna á lestrarnámi?
4. Ilvernig orkar aðferðin á rétt
ritun?
Ýmiss konar athuganir og rann-
sóknir háfa verið gerðai1, á nem-
endum þessara tvíburadeilda,
bæði uppeldisfræðilegar og
kenslufrreðilegar. Unnið verður úr
þessum rannsóknum, og áður en
langt um líður verður birt yfir-
lit yfir niðurstöðurnar, Líklégt má
telja, að margt fróðlegt komi hér
í ljós og rannsókn þessi geti orð
ið athýglisverður samanburður á
þessum tveimur aðferðum við
lestrarkennslu.
Skriftarnámið liefur einnig
verið tekið til athugunar frá
kennslufræðilegu sjónarmiði. Rann
sókn þessi er er.nþá skammt á veg
komin. En í ljós hefur komið, að
árangurinn er ekki aðeins undir
dugnaði og árvekni kennarans
kominn, heldur skiptir það miklu
hvaða aðferðir og fyrirmyndir eru
notaðar við kennsluna. — Mjög
atliyglisverðar rannsóknir á skóla-
þroskaprófum hafa einnig verið
gerðar á vegum þessarar rann-
sóknarstofnunar.
Þar til í ársbyrjun 1953 var
sálfræði- og úppeldisfræðinámið
við háskólann í Stokkhólmi tengt
hvort öðru, en frá byrjun fyrra há-
skólamisserisins 1953 eru þetta
tvær sjálfstæðar greinar við há-
skólann. Og síðan starfa einnig
tvær rannsóknarstofur — auk þeirr
ar ,sem áður er nefnd, — í tengsl-
við háskólann, önnur sálfræðileg,
en hin uppeldisfræðileg.
Torsten Husén, prófessor í upp
eldisfræði við Stokkhólmsháskóla,
hefur — eins og fyrr er vikið að —
stjórnað undirbúningi að gerð
nýrra staðlaðra prófa fyrir 4. og
6. bekk barnastigsins, en það verk
efni var unnið í nánu samstarfi
við yfirstjórn sænskra skólamála
(Skolöverstyrelsen) og yfirstjórn
skólamá)anna í Stokkhólmi. En hér
var um mjög yfirgripsmikið verk-
efni að ræða, sem skólastarfinu
getur orðið mikill styrkur að í fram
tíðinni. Próf þessi geta t. d. gefið
athyglisverðar upplýsingar um
samræmi milli námsárangurs og
stærðar bekkjardeilda, milli eink-
unnargjafar og útkomu stöðluðu
prófanna o. fl.
Ýms önnur verkefni hafa verið
tekin til rannsóknar fyrir tilmæli
og í samvinnu við áður nefnda
aðila, svo sem athugun á erfiðleik-
um við lestrarnám og réttritun,
aga í barnaskólum, könnun á,
hvernig kennarar una við starf
sitt og starfskilyrði.
Vorið 1955 hóf rannsóknarstofn-
unin útgáfu á ritverkum á ensku,
„Research Bulletins", til þess að
gera helztu niðurstöður af rann-
sóknunum stofnunarinnar aðgengi
legar erlendum lesendum og skapa
þannig tengsl milli sænskra og er-
Wndra vísindamanna.
Fræðslumálastjórnin sænska
beitir sér einnig fyrir fjölþættri
tilraunastarfsemi á þessu sviði,
þar sem m. a. er unnið að hóf-
legri samræmingu í skólunum
hvað viðkemur námsefni og próf-
kröfum og eru ýmiss konar próf
verkefni notuð í því sambandi.
Það er mikilvægt fyrir þróun
uppeldis- og skólamála hverrar
þjóðar að geta stúðzt við fjöl-
þættar og markvissar rannsóknir
á sviði uppeldisvísinda. í stöð-
ugt rikara mæli eru vísindin tekin
í þjónustu skólastarfsins. Með
þeirra aðstoð, er leítázt við að
gera skólunum kleift að hjálpa
sem flestum nefnóndum til þess að
öðlast þá menntun og fræðslu, sem
hver og einn er hæfastur til.
ina“. Hvort sem þeir, er nú verða
að þola þá aðferð, sem kommún-
istar beita við framkvæmd ný-
lendustefnu sinnar, aðhyllast þá
heimspeki eða ekki, er hún þeim
litil huggun. Þeir hafa enga við-
hlítandi tryggingu fyrir því að sú
kúgún éigi hokkurn' endi.
Ferming
(Framhald af 5. síðu.)
Janus Hafsteinn Engilbertsson, Suð-
urgötu 122.
Jón Róbert Jónsson, Heiðarbraut 39.
Þórður Árnason, Suðurgötu 16.
FERMINGARBÖRN
kl. 2,00 e. h.:
Stúlkur:
Ásdís Berg Einarsdóttir, Skagabr. 34.
Guðrún Fríða Júlíusdóttir, Bakka-
túni 24.
Halidóra Jónasdóttir, Bakkatúni 22.
Hansína Ilannesdóttir, Suðurg. 23.
Hansína Þórarinsdóttir, Suðurg. 106.
Kristjana Þorkelsdóttir, Bakkat. 20.
Margrét Birna Sigurbjörnsdóttir,
Deildartúni 7.
Matthildur Jónsdóttir, Bjarkargr. 14.
Olga Ingimundardóttir, Krókat. 16.
Ólafía Sveiribjörg Grímsdóttir,
Görðum.
Ólöf Sigurðardóttir, Sunnubraut 10.
Ragnheiður Valdís Einarsdóttir,
Akurgerði 21.
Sesselja Sveinbjörg Engilbertsdóttir,
Vesturgötu 142.
Sigríður Brynja Einarsdóttir, Skaga-
braut 35.
Sigurlín Magnúsdóttir, Kirkjubr. 35.
Sigríður Sigurðardóttir, Kjalardal.
Soffía Helga Guðrún Jónsdóttir,
Vesturgötu 26.
Svanhildur Sigfriður Guðmundsdótt-
ir, Másstöðum.
Þorgerður Arndal Sigurðardóttir,
Vesturgötu 111.
Þórey Brynhildur Þórðardóttir,
Deildartúni 10.
Drengir:
Ásgeir Rafn Guðmundsson, Jaðars-
braut 9.
Guðmundur Vestmann Einarsson,
Vesturgötu 97.
Jón Guðberg Vestmann Einarsson,
Vesturgötu 97.
Jóhann Vestmann Þóroddsson, Bek-
anstöðum.
Jörgen Ingimar Hansson, Suður-
götu 110.
Kristján Jónsson, Suðurgötu 108.
Kristján Jóhann Þórarinsson, Sunnu-
braut 12.
Magnús Halldórsson, Suðurgötu 118.
Oddur Gíslason, Suðurgötu 54.
Óskar Pálmi Guðmundsson, Heiðar-
braut 14.
Pétur Steinar Jóhannesson, Sunnu-
braut 24.
Samúel Ingvason, Suðurgötu 113.
Sigurður Guðjónsson, Suðurg. 103.
Valgeir Friðþjófsson, Sandabraut 17.
Viðar Einarsson, Melteig 16 b.
Örn Friðrik Ástráðsson Proppé,
Stillholti 8.
Akraborg verSur í förum milli
Reykjavíkur og Akraness hvíta-
sunnudag.
Sjötugur
(Framhald af 8. síðu.)
er sjötugt í dag. Hann er enn í
góðu fjöri og mun ekki með öllu
hafa lagt frá sér pennann. Hvort
sem hann bætir litlu eða miklu
við höfundarhróður sinn hér eftir
mun þjóðin um langan aldur lesa
og kunna hin snjöllu kvæði hans
og gleðja sig við þróttmikla fyndni
hans og skemmtilegar persónur í
smásögunum. Jakob Thorarensen
víkur ekki úr sessi þótt hann eld-
ist.
[þróttir
(Framhald af 4. síðu.)
þátt í keppni, en sigurvegari varð
Héraðssamband Strandamanna.
1955 kepptu 700 manns og sigur-
vegari varð Ungmennasamband
Snæfells- og Hnappadalssýslu.
Fjórar greinar.
Að þessu sinni verður keppt í
fjórum greinum, 100 m og 1500
m hlaupum, kúluvarpi og hástökki.
Gefin verða stig fyrir árangur, frá
einu og upp í tíu stig, og er það
hærri stigafjöldi en áður hefir
verið, en lágmarksafrek hafa verið
lækkuð. Til þess að hljóta stig
þarf að hlaupa 100 m á 15,5 sek.,
1500 m á 6:10,0 mín., varpa kúlu
sjö metra og stökkva 120 sm í
hástökki. Það héraðssamband sigr-
ar, sem flest stig hlýtur miðað við
hvern einstakling í sambandinu.
Útbremð TDLWIV
IiE*.
T í M I N N, iöstudagurinn 18. maí 195&.
Erle Sfíátie.y Gardner
cr tvlmælalausí vinsælasti höfundur
sakamólasagno i Bandaríkjunum.
Iíöttur húsvarðarins
„Viljið þcr verjo köttinn minn, hcrro
Mason?" spurði Charlcs Aston, húsvörður
hins nýlótno auðkýfings, Petcrs Laxtcr. j
Mason varð hvcrft við. Lögfræðingur ■
að vcrjo kött! - EnMason þóttist vito, oð*
það væri mcira í húfi en kötturinn • j
Perry Mason
cr cinhver þckktosta og hugstæðasto
persóno, sem sköpuð hefir verið í saka*
mólasögum siðari tima.
Ný Regnbogabók! .
ijiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiminiimu
Mann vanan s
| Smurstöðvarvinnu I
vantar okkur nú þegar.
| ESS0 |
I Hafnarstræti 23. 1
= <* =3
uiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiimiiiimiiiiiiiiiimmiiiiimiimiiimmmi
miiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiijiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiijiiiuiiiiiiniiiiiiiiiiimi|
| Unglinga
vantar ti! blaðburSar í Kópavog, vestan Hafn- j
1 arfjarðarvegar. 1
( Afgreiðsla Tímans 1
Sími 2323.
nfiimiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiimimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiimimmi
Erle Stanley Gardner
KÖTTUR
HÚSVARÐARINS
PERRV MASON — SAKAMÁLASAGA
Brúðkaupsveizla
(Framhald af 7. síðu.)
aðstoðar og mætti vel kalla það
verklegt nám, þar sem þetta var
á fyrirmyndarheimilum. Haustið
1897 fór hún til Reykjavíkur og
gekk næsta vetur á Hússtjórnar-
skóla, sem þá var að þyrja annað
starfsár sitt. Var frú Elín Briem
forstöðukona hans, en frk. Hólm-
fríður Gísladóttir aðalkennari.
Kom hún heim næsta vor og var
heima næstu fimm árin og var
þá oft fengin til að undirbúa veizl
ur og samkvæmi, þar eð hún var
eina konan hér, sem gengið hafði
í Hússtjórnarskóla. Maður hennar,
Illugi Einarsson, dó 20. apríl 1935
og hefir hún búið með sonum sín-
um síðan.
GUÐRÚN EINARSDÓTTIR er
fædd að Svartárkoti í Bárðardal
9. maí 1876 og ólst upp hjá for-
eldrum sínum, Einari Friðrikssyni,
sem var af hinni gömlu Reykja-
hlíðarætt og bar nafn Einars Jóns-
sonar, sem byggði jörðina upp eft-
ir að bærinn og mikill hluti túns-
ins hafði farið undir hraun 1727
og Guðrúnar Jónsdóttur frá Bald-
ursheimi. Skólagöngu naut hún
ekki í æsku, en dvaldi eitt ár á
pretssetri og varð það henni nota
drjúgt verknam. Maður hennar,
Þorsteinn Jórisson, verður 82 ára
á þessu vori og hafa þau búið og
búa enn méð börnum sínum.
MYNDIN, SEM FYLGIR af
þesum öldnu þúsfreyjum, var tek-
in, er þær iirðu sjötugar, -vorið
1946, við trjágárð og íbúðarhús
þeirra.
Pétur Jónsson. !