Tíminn - 19.05.1956, Side 6

6
T í MIN N, laugardagurinn 19. maí 1956.
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Ritstjórar: Haukur Snorrason
Þórarinn Þórarinsson (áb.).
Skrifstofur í Edduhúsi við Lindargötu.
Símar: 81300, 81301, 81302 (ritstj. og blaðamenn),
auglýsingar 82523, afgreiðsla 2323,
Prentsmiðjan Edda h.f.
Kosningabrellur“ Sjálfstæðis-
flokksins
H'
JIN FYRSTU viðbrögð
íhaldsblaðanna, er Al-
pingi hafði samþykkt ályktun-
ina um varnarmálin, var að
síma til erlendra fréttastofnana
að hér væri einungis um „kosn-
ingabrellu“ að ræða. Væri á-
stæðulaust að ætla, að nokkur
veruleg stefnubreyting sigldi í
kjölfarið. Þessar fyrstu fréttir
héðan urðu til þess að margar
rangar og villandi greinar um
málið birtust í upphafi í ýms-
um löndum, byggðar á frétta-
skeytum íhaldsmanna hér. Þess
um fréttaflutningi linnir ekki
enn. Hér hafa komið nokkrir
útlendir blaðamenn. Sumir
þeirra hafa ritað greinar, sem
sýnilega eru byggðar á sömu
heimildum. Þannig birti brezka
blaðið Daily Express fyrir
skömmu grein eftir fréttamann,
sem sendur var hingað. Hann
skrifar grein sína í Reykjavík
og heldur því fram, að Banda-
ríkjamenn muni hvergi fara. ís-
lendingar muni aldrei geta starf
rækt flugvöllinn og annað í
þeim dúr. Er ekki erfitt að gera
sér í hugarlund, hvar þessi
blaðamaður hefir borið niður í
leit að efni.
Nú hafa gerzt nokkrir at-
burðir, sem kippa fótum undan
þessari áróðursherferð um
„kpsnjjigabrelluna“. Hermála-
ráðuneyti Bandaríkjanna hefir
látjð uppskátt að það líti öðr-
um augum á þá hlið málsins en
íhaldsblöðin hér. Það hefir á-
kveðið að hætta við fyrirætlan-
ir um framkvæmdir, sem um
hefir verið talað en ekki þegar
samið um. Kemur þessi ákvörð-
un illa heim við áróðurinn um
„kosningabrellu" og ber allan
keim af því, að amerísk stjórn-
arvöld leggi lítinn trúnað á
fréttasendingar íhaldsleppanna
og ofmeti ekki „sigurvonina“.
Augljóst er því, að lítið gagnar
íhaldinu að halda áfram að
hrópa um kosningabrellu. Þar
hefir verið tekið af skarið af
þeim, sem meira eiga undir sér
en Mbl. og Vísir og þeirra fylgi
lið.
EN ÞEGAR óstætt er orðið í
þessari skotgröf hörfar íhaldið
til nýrra varnarstöðva. Þær
voru líka fyrirfram undirbúnar.
Þótt þeim hafi ekki verið flík-
að í blaðagreinum, hefir verið
minnt á þær á kjósendafundum
og þó mest í áróðri kosninga-
smalanna. Þetta eru varnar-
stöðvar eymdarinnar, fyrir-
heitin um atvinnuleysi, höft
og bönn ef linni framkvæmd-
um hersins og stíflist gróða-
lindir alls konar sameinaðra
verktaka á fjáraflasviðinu. —
Þótt tilkynning hermálastjórn-
arinnar í vestri hafi kippt fót-
’um undan „kosningabrellunni11,
mun ýmsum foringjum Sjálf-
stæðisflolíksins þykja hún held-
ur létta undir í þessum áróðri.
Svo vissir voru þeir um það,
sem í vændum var, að þeir voru
farnir að syndga upp á iiáðina
fyrir löngu. Á ýmsum kjósenda
fundum hefir íhaldsmönnum
orðið tíðrætt um, hvað verða
mundi, þegar minnkaði peninga
rennslið frá Keflávík. Hafa
þeir þá opinberað, hvernig þeim
sjálfum er innanbrjósts og þótt
ófagurt að líta fram á veginn.
En þau viðbrögð hafa í augum
áheyrenda orðið ein sterkasta
röksemdin fyrir þyí, að tíma-
bært sé og óumflýjanlegt að
herinn fari, ef hér á að þróast
sjálfstætt ríki.
ÖLL ÞESSI saga minnir á, hvað
er aðalatriðið í báráttu íhalds-
ins gégn endurskoðun varnar-
samningsins. Foringjarnir trúa
ekki sjálfir á stríðshættuna,
sem þeir eru sífellt að mála á
vegginn í Morgunblaðinu. En
þeir óttast að léttast muni
pyngja sumra framámanna, sem
löngu hafa misst trú á landið
og möguleika atvinnulífsins og
hafa varpað allri framtíðarvon
upp á erlent gull. Áróðurinn
tekur á sig ýmsar myndir. Hann
er „kosningabrella“ í dag, at-
vinnuleysi og eymd annan dag-
inn, „sviksemi Framsóknar-
manna“ hinn þriðja. En allt
hnígur að lokum að sama ósi:
Uppgjöf í raunverulegri efna-
hagsbaráttu þjóðarinnar, van-
trú á landið og oftrú á því að
unnt sé að viðhalda sjúku efna-
hagslífi með útlendum spraut-
um.
En þjóðin keppir að heil-
brigði að öðrum leiðum, þeim
leiðum, sem stefnuskrá umbóta
flokkanna markar. Þannig skýr
ast málin því nær, sem dregur
kosningum.
Sýn inn í myrkviði
BI
-
>LAÐ KOMMUNISTA
heldur áfram að
fræða lesendur á því, að „af-
brot“ stjórnmálamanna í lýð-
ræðisríkjum hins vestræna
heims séu jafnvel enn verri en
glæpir Stalins. Stjórnmála-
menn kommúnista eru að þvi
leyti betri, segir Þjóðviljinn, að
þeir hafa tekið hin „ömurlegu
mál (réttarglæpi) til endurskoð
unar, en ráðamenn á Vestur-
löndum halda enn fast við af-
brot sín“. Tilgangurinn með
þessum skrifum er auðsær.
Hann er sá að deyfa tilfinningu
fólks fyrir þvi skelfilega
ástandi, sem kommúnistar sjálf
ir eru nú neyddir til að játa að
ríkt liefir í löndum kommún-
ista. f þessum tilgangi er gerð-
ur samanburður á örlögum
fólks, sem fórst í styrjaldarað-
gerðum, til dæmis loftárásum,
og örlögum þeirra, sem létu
lífið á blóðstalli Stalins eða
létust saklausir. í þrælabúðum
hans. Enn segja kommúnistar,
að dómur, sem gekk í opinberu
máli vestan hafs yfir hjónum,
sem ákærð voru fyrir njósnir,
sé sambærilegur viðburður og
fangelsanir án dóms og laga,
útlegð og nauðungarvinna, líf-
lát og pyntingar, sem viðgeng-
izt hefir í langan aldur í komm-
únistaríkjum.
U
Þessi tilraun Þjóðviljans til
að gera lýðræðisríkin samselc
einræðisríkinu opnar ofurlitla
sýn inn í myrkviði sálarlífs
réttlínukommúnistanna. Það er
ófögur sýn, jafnvel svo af-
skræmd, að setur hroll að
venjulegu fólki. Það, sem við
blasir, er glórulaust ofstæki.
Jafnvel einföldustu siðalögmál
í mannlegum samskiptum
verða þar að lúta fyrir bókstaf
kreddunnar. Um það vitnar
blað kommúnistanna nú á degi
hverjum.
Walíer Lippmann ritar um alþjóðamál:
Vandræði Frakka í Alsír
PARÍS: — Djarfur er sá, sem kem-
ur aðvífandi einhvers staðar utan
úr heimi hingað til Parísar og þyk-
ist viljaleggja orð í belg um vand-
ræði Frakka í
Norður-Afríku. ---
Ég játa fúslega,
að ég þykist ekki
sjá til botns á því
dýpi, enda veit
ég ekki til þess
að slíkt deilumál
hafi nokkurs stað
ar j,'erið ham-
ingjusamlega á
enda kljáð.
Samt blasir við,
að þrautatíðin mesta er rétt að
héfjást. Innan. fárra vikna mun
franska ríkisstjórnin hafa sent á
vettvang heríið, sem telur hvorki
meira né minna en 400.000 manns,
ert slíkan herafla telur hún þurfa
til að fi’iða landið og loka upp-
reistarmenn inni íj fjallavirkjum
þeirra. Þégar því ér lokið, samkv.
núgildándi áætlun, ætlar franska
stjórnin að stofna til kosninga í
landlnii. Upþ úr þeim kosninga-
slag eiga að stíga fram arabískir
leiðtogár, sem eru í senn fúsir og
megnugir að semja frið. Friðar-
skilmálarrtir eru ekki komnir fram
í dagsljósið, en þeir eru sagðir
reistir á hugmyndinni um sjálf-
stjórn Arabanna í Alsír, innan
ramma franska ríkisins.
MARGIR áhorfendur, og.þeirra í
meðal ýmsir, sem vel eru heima,
telja að þessi franska stefnuskrá
muni ganga í gegnum eldskírnina
fyrir haustið. Ferðamaður í París
lærir skjótt, að honum er ekki ætl
að að hugsa um Alsír sem eitt
þeirra landa, er senn verði yfirgef-
in, í þeirri röð landa, sem hefst
með Líbanon og Sí'rlandi, kemur
síðan að Indó-Kína og lýkur nú
í seinni tíð meb Marokkó og Túnis.
Frakkar hugsa til Alsír á allt ann
an hátt en til þessara landa. Alsír
er í þeirra huga hluti af þjóðar-
hagsmunum Frakklands sjálfs.
Þetta stafar af því að a. m. k. einn
sjöundi af íbúum Alsír eru fransk-
ir. P’rakkar hafa ekki riðið feitum
hesti fi’á búskapnum í Alsír. Land
ið hefir verið byrði en ekki gróða-
lind. En þeir, sem búa heima í
Fi-akklandi, telja sig skuldbundna
að vernda þá Frakká, sem búa í
Alsír. Vart verður við vaxandi al-
mennan áhuga fyrir að styðja þá
og fyrirbyggja, að þeir verði bjarg
arlítill minnihluti í ai’abísku ríki.
Á NÆSTU máhuðum verður tvelm
ur spurningum svarað með atburð-
unx liðandi tíma: Er unnt að kæfa
uþpreistina með því að hersitja
landið sem þéttast í þéttbýlustu
héruðunum? Ef það tekst, cr þá
imnt að fá Araba til þess að taka
þátt í kosningum, loka eyrunum
fyrir áróðrinurrt frá Egyptalandi
og semja síðan um stöðu lahdsins
án þess að viðurkennt sé fullt sjálf
stæði þess?
Útlitið um samninga samkvæmt
skilyrðum Frakka er ekki sérlega
gott. Ef maður gerir ráð fyrir, að
ekki verði um að ræða stórfellda
ósigra uppreistarmanna á oixustu-
vcllinum, mundi franska stjórnin
þurfa að bjóða fi’am sérstakan und
anslátt á kostnað hinna hefð-
bundnu forréttinda franska þjóðar
brotsins í Alsír. Það er vafasamt,
að franska stjórnin standi nægi-
lega styrkum fótum til þess að
koma til leiðar miklum hernaðar-
legum sigri yfir Aröbum og’þvinga
franska minnihlutann jafnframt
til að sætta sig við pólitíska samn-
inga. Það er þessi veikleilci ríkis-
stjórnarinnar, sem nú hefir meðal
annai’s orðið til þess að örva mjög
ráðagerðir um róttæka stjórnar-
skrárbreytingu.
En þótt útlitið fyrir Frakka sé
ekki gott, þá er samt rangt að-á-
lykta, að misheppnun núverandi
stefnu muni leiða til þess að upp
verði gefist og landið verði yfir-
gefið. Þannig líta málin a. m. k. út
héðan frá París að sjá. Áhugi
Frákka er engin uppgefð, heldur
sannur og lifandi. Fi’anska hern-
um kann að mistakast að friða allt
llandið, en hann getur ekki beðið ó-
sigur. í móti honum stendur ekki
skipulagður her eins og var til
dæmis í Indó-Kína. Ef núverandi
aðgerðir takast ekki, er alveg eins
líklegt að Frakkar snúi sér að því
að gæta aðallega strandarinnar þar
sem byggð franska minnihlutans
er þéttust, en upplendur Araba
verði látnar eiga sig.
EN EKKI ERU fyrir hendi mikl-
ar líkur fyrir einfaldri lausn máls-
ins eða traustum samningum. Til
þe3s eru of margir Frakkar búsett-
ir meðal of margra Araba. Að
nokkru leyti eru rætur vandamáls-
irts tengdar jafnrétti kynþáttanna.
Friðsamlegar samvistir þeirra eru
jafnvel erfiðari viðfangs en sam-
búð hvítra manna og svartra í suð-
urfylkjum Bandaríkjanna.
(Einkar. N Y Herald Trlbune).
Sagan um Alexander Fadeyev
Rússneski riihöfundurinn, sem framdi sjálfs-
morð í s.l. viku, líkti Sartre og 0’Neill við hýenur
Frá því var skýrt í fregnum frá
Moskvu í s. 1. viku, að rithöfundui’-
inn Alexander Fadeyev, einn af
framámönnum á bókmenntasviðinu
á Stalínstímanum, hefði framið
sjálfsmorð. Tekið var fram að
hann hefði þjáðst af ólæknandi
alkóhólisma og hafi svipt sjálfan
sig lífi í þunglyndiskasti.
Fadeyev var í 20 ár fi-amkvæmda
stjóri rithöfundafélags Sovétríkj-
anna, en féll úr því embætti á
landsfundi höfundanna 1954. Þótt
mikið hafi verið gert úr di-ykkju-
skap Fadeyevs í hinni opinberu
tilkynningu um fráfall hans og í
því sambandi sagt, að hann hafi
verið orðinn óvirkur sem höfund-
ur, er rétt að minna á, að það er
ekki að öllu leyti rett. Hann birti
ekki fyrir löngu nokkrar greinar
í „Literaturnaya Gazeta" og fjall-
aði um bókmenntir samtímans í
Rússlandi. Þá kom í ljós, að Fad-
eyev var smátt og smátt að sam-
hæfast bókmenntastefnu þeirri,
sem þi’óast hefir eftir dauða Stal-
íns. Vissulega var það allt meira
fálmkennt en hjá ýmsum öðrum,
en Fadeyev var líka í sérstakri að-
stöðu. Hann var svo lengi fram-
kvæmdastj óri rilhöfundafélagsins,
að hann var mjög tengdur — ef
ekki upphafsmaður að — hinum
pólitísku handjárnum, sem sett
voru á rússneska höfunda fyrir
mörgum árum.
Flokkslínan.
í tilkynningunni frá Moskvu, um
andlát Fádeyevs, var svo að orði
komist að Sovétstjói-nin mæti mik-
ils þjónustu Fadeyevs enda hefði
hann hlotið tvær Leninorður. En
þess var eklci getið, að þær hefðu
verið veittar fyrir pólitíska frem-
ur en bókmenntalega þjónustu.
Ekki svo að skilja, að hann hafi
elcki verið allgóður höfundur. En
aðalverk hans, skáldsaga um borg
arastyrjöldina, sem hann tók sjálf-
ur þátt í, kom út fyrir 30 árum.
Þessi saga vakti umtal og var
talin vera einkar hentug andleg
fæða fyrir öreigana. En Fadeyev
virtist ekki þola þetta meðlæti og
varð þi’óun hans sem rithöfundi
til tjóns. Vinsældir hans lijá
stjórninni urðu til þess að hann
var gerður að framkvæmdastjóra
rithöfundafélagsins þegar eftir
andlát Gorkis. Sá maður, sem
hefði getað framleitt merkileg
verk þar, innan um pólitísk sam-
særi og lævi blandið andrúmsloft,
hefði þurft að vera meira en góð-
ur höfundur. Hann hefði þurft að
vera snillingur, en það var Fad-
eyev ekki.
Hann reyndi samt aftur, á stríðs
árunum, og ritaði .skáldsögu um
hina ungu skæruliða í Úkrainu.
Honum tó.kst að endurvekja sumt
af byltingargleðinni, sem ein-
kenndi fyrstu bók hans. En þótt
Fadeyev ætti þá að heita hálfgerð-
ur einvaldsherra á bókmenntasvið-
inu, þá vax’ð honum nú á að detta
út af „línunni“ og það varð til þess
að honum var uppálagt að endur-
semja skáldsöguna og draga mjög
fram hlut flokksforingjanna í starfi
skæruliðanna.
i
Líkti vestrænum skáldum
vlð lirædýr.
Á Vesturlöndum mun Fadeyevs
helzt verða minnst fyrir yfirlýs-
ingu þá, sem hann gaf á rithöf-
undaþinginu í Wroclav árið 1948.
„Ef hýenur gætu skrifað á ritvél,
og lxrædýr lialdið á sjálfblekungi,
mundu þau skrifa eins og T. S. Eli-
ot, Eugene 0‘Neill og Jean-Paul
Sartre.“
(Endurs. úr Manchester Guardlan),
Þáttur kirkjunnar:
Lampinn
FLESTIR KANNAST Við
Florence Nightingale, „konuna
með lampann“, sem gekk um
meðal særðra hermanna með
lampa í hönd í myrkrum langra
andvökunótta. Og þetta ljós
varð þeim tákn kærleikans, sem
með stóra lampann £ litlum
hvítum höndum, —
ég sá hana ganga fram hjá
á götunni með lampann sinn.
Og gatan var alfaraleið —
og lampinn var venjulegur
lampi.
vakir, hjúkrar og líknar, von- og hún gekk ekki hikandi og
arinnar um bata, fögnuð og
heilsu að nýju og trúarinnar
á eilíft líf, þegar dauðinn lok-
aði augum þeirra eftir böl og Það virtist ekki
þjáningar.
EINHVERS STAÐAR las
ég Ijóð í blaði um konu með
lampa. Það var meira að segja
rímlaust atomhljóð. En samt
söng það sig inn í hjartað og
heldur áfram að óma þar, lengi
— lengi.
Það var eitthvað á þessa leið:
Ó, ég hefi séð liana
eina hinna hyggnu meyja,
hrædd
heldur ákveðnum, föstum
skrefum,
hvarfla að
henni efi
um það, að nóg Ijósmeti væri
á lampa hennar.
Nei, hún gekk um götuna
stolt í fasi
og beinvaxin, líkt og
konur Austurlanda, sem koma frá
lindinni um sólarlag með
vatnsker sín á höfðinu.
ÞETTA KVÆÐI gæti eins
heitið „Trú“. Konan í kvæð-
(Framhald af 6. síðu.)