Tíminn - 30.01.1957, Blaðsíða 3

TÍM ÍNÍí,.jniðvilíudaginh 3ð. jánúar 1957.
Minnzt tveggja nýlátinna syst
Fyrir nær 100 árum byrjuðu
búskap að Stóra-Fjarðarhorni í
Strandasýslu, hjónin Sigríður Jóns
dóttir og Þórður Sigurðsson.
Sigríður var dóttir hjónanna í
Stóra-Fjarö'arhorni, Guðnýjar
Gísladóttur Arnfinnssonar og
manns hennar Jóns Tómassonar.
Þórður var sonur Sigurðar Sig-
urðssonar bónda á Felli í Kolla-
firði og konu hans Guðbjargar
Magnúsdóttur.
Þau Stóra-Fjarðarhorns-hjón
voru góðum gáfum gædd, ráðdeild
arsöm og framsýn. Þórður var
hreppstjóri um árabil, en Sigríð-
ur ljósmóðir — ein af þeim, er
greiðslan var fljót og vel af hcndi
leyst. Var það uppörvun að sitja
á rúminu hjá henni, sjá handtök-
in og spialla við hana, því þróttur
hennar og gleði geisluðu frá
henni.
Fjögur af börnurn þeirra hjóna
komust til fullorðins ára. Tvær
stúlkur, báðar nú látnar, og tveir
piltar. Þórður bóndi á Ljúfustöð-
um, kvæntur Maríu Þorbjarnar-
dóttur frá Steinadal og Halldór
smiður, búsettur á Siglufirði,
kvæntur Margréti Franklínsdótt-
ur frá Litla-Fjarðarhorni.
Eitt sinn sem oftar bar að garði
á Ljúfustöðum ferðamann, sem
Herselía Þóröardóttir ásamt manni sínum, Bjarna Oddssyiii og barni.
gefin var sá hæineiki í vöggugjöf. | baðst gistingar, er fúslega var
Er það í frásögur fært, að flestjveitt. Að morgni næsta dags var
af því fólki, er fylgdi henni til > gesturinn veikur og kom brátt í
grafar, hafi hún vafið ljósmóður-
höndum. Þau hjón eignuðust 19
börn, og komust 11 til fullorðins
ára. Öll voru þau Stóra-Fjarðar-
hornssystkini prýðilegum gáfum
gædd, dugmikil og athafnasöm.
Hér verður þó aðeins getið tveggja
þeirra, er létust á s. 1. hausti. Her-
selíu húsfreyju á Ljúfustöðum og
Sigurðar fyrrv. bónda í Stóra-
Fjarðarhorni.
Herselía Þórðardóttir var fædd
23. apríl 1868. Hún ólst upp hjá
foreldrum sínum og móður sinni
eftir lát föður síns. Varð hún
snemma að vinna eftir því sem
kraftar leyfðu til framdráttar
heimilinu, því hagur þess krafðist
allra handa til starfsins.
Árið 1900 giftist Herselía
Bjarna Oddssyni frá Litla-Fjarðar-
horni, af mætu fólki kominn og
dugnaðarmaður mikill. Hann hafði!
um nokkur ár verið vinnumaður
hjá stórbóndanum og athafna- ur Sigurðss0n fr4 FeHi f Kolla
jnanninum Guðmundi Barðarsyni, f|rgj 0g sigríður Jónsdóttir kona
í Kollafjarðarnesi, en um hann hans og var Sigurður 5. barn
matti segja að ollum kom hann þeirra bjona. j bernsku varð liann
í1* n°!íur,s Þr,oska ' B1-,arni , vai að leggja hönd að verki og hjálpa
jafn liðtækur til vinnu hæði a sjo foreicjrum sinum að vinna fyrir
ljós, að hér var um skarlatsótt að
ræða. Lá hann þar í nokkra daga,
en hélt svo ferð sinni áfram. En
að venjulegum tíma liðnum veikt-
ist flest heimilisfólkið, og eldri
dóttir þeirra hjóna, Oddný, hlaut
svo alvarlegar afleiðingar þessar-
ar farsóttar, að hún var sjúkling-
ur oft með miklum þrautum í 9
ár. Iljúkrun og umönnun kom að
miklu leyti í hlut móðurinnar.
Voru það erfið og löng ár að horfa
á barnið sitt á sjúkrabeði, oft sár-
þjáð, og bíða svo milli vonar og
ótta, hver endir yrði þar á. En er
þrauíum Oddnýjar var lokið —
hun látin, veiktist hin dóttirin,
Stefanía, af mjög þreytandi sjúk-
dómi — taugakrampa -— er þjáði
hana til hinstu stundar um 30 ára
skeið. Margur myndi ætla, að
móðirin hefði bugast af slíkum
kringumstæðum, en Herselía hélt
ætíð lífsgleði sinni og þróttmiklu
skapgerð. Einu sinni var vinkona
hennar að ræða við hana og undr-
ast hversu mikiu andlegu þreki og
glaðværð hún gæti miðlað öðrum.
Hafði Herselía þá sagt meðal ann-
ars: „Hver á að hlæja á Ljúfustöð-
um, ef ég geri það ekki?“ Hún
hefir skilið, að gleðin er geisli frá
almættinu, sem hverjum einstakl-
ingi og heimili er lífsnauðsyn.
Bjarna mann sinn missti Her-
selía árið 1950 eftir nær 50 ára
hjúskap. Þá tók við allri jörðinni
Þórður, sonur þeirra, en hún
dvaldi hjá þeim hjónum og naut
þar ástúðar og umhyggju þeirra
og sonarbarna sinna, sem voru
henni kærust og öll hennar hugs-
un beindist að.
Fyrir 5 ..rum varð Herselía fyrir
því slysi að fótbrotna og haíðist
það í fyrstu ekki vel við. En þrátt
fyrir þrautir og ýnisa vanlíðan er
þessu fylgdi, heyrðist aldrei til
hennar æðruorð. Það var fyrst, er
Stefanía dóttir hennar lézt, eftir
margra ára þrautir, eins og áður
er sagt, að sálarþrek hennar virt-
ist raskast. Sá, er þetta skrifar,
kom til Herselíu nokkru fyrir and
lát hennar og ræddi við hana um
liðna tíma. Var hugur hennar all-
ur við Ljúfustaði, bæinn sem hún
hafði dvalið á yfir 50 ár. Þar sem
hún hafði unnið öll sín beztu ár
mikið og óeigingjarnt starf i þágu
barna sinna og framtíðarinnar.
Herselia andaðist 14. sept. s. 1.
og var með henni genginn til
feðra sinna mætur fulltrúi þeirrar
kynslóðar, sem hún taldist til.
Eitt sinn, er við Herselía vorum
að tala saman, fór ég með eftir-
farandi erindi Matthíasar Jochums
sonar, og fannst henni þar sagður
mikill sannleikur og sem sér íil-
einkað:.
Móður sinnar á morgni lífs
barn er brjóstmylkingur.
En í vetrarhríð vaxinnar ævi
gefst ei skjól nema' guð.
Sigurður ÞórSarsoo, Stóra-
FjarSarfiorni
Sigurður var fæddur 18. marz
11872 og voru íoreldrar hans Þórð-
‘ ur Sigurðsson frá
hinni stóru fjölskyldu, er fjölgaði
og i landi. Margar vertíðir reri
hann vestur í Bolungarvík, flest- “‘“g ári hveriu
ar hjá Þórði Jónssyni á Lauga-i
bóli. I Er Sigurður var á 12. ári dó
Þrjú fyrstu búskaparár sín voru faðir hans. Elztur af systkinunum
þau Herselía og Bjarni i Hlíð og var Jón síðar bóndi á Hvítadal.
Þrúðardal í Kollafirði, en árið Var hann sjúklingur um þetta
1904 flytja þau að Ljúfustöðum,
þar sem Guðjón alþingismaður
Guðlaugsson hafði búið áður. Húsa
kynni voru þar allgóð. Guðjón
hafði byggt þar öll hús að nýju
af smekkvísi. Er jörðin hæg til
nytja en landrými lítið.
Fyrstu búskaparár þeirra varð
Bjarni að vinna að heiman. Á
vorin reri hann vestur við ísa-
fjarðardjúp, en á haustin stund-
aði hann róðra við Steingríms-
fjörð. Kom það þá í hlut Herselíu
að hafa umsjón með búskapnum.
En hjá þeim voru þá til heimilis
tengdaforeldrar hennar, er hjálp-
uðu eftir því sem heilsa og kraft-
ar leyfðu.
Fyrir dugnað og hagsýni þeirra
hjóna urðu þau sæmilega efnuð.
Bjarni hafði lært söðlasmíði, er
hann stundaði á vetrum auk ann-
arra smiöa, því hann var ágætlega
hagur. Munu þessi störf hafa afl-
að honum einhverra tekna.
Herselía hafði lært á prjónavél
og var það sú fyrsta, er kom liér
í héraðið. Mun pessi iðn hennar
hafa orðið henni mikill vinnulétt-
ir við að koma bandi í ílík, og gott
þótti nágrannakonunum að koma
íoandviðu til hennar því að af-
leyti. Kom það því í hlut Sigurð-
ar, þótt ungur væri að sjá um
skepnuhirðingu og önnur störf
utan húss.
Er Sigurður var 15 ára giftist
Sigríður móðir hans Gísla Sigurðs
syni bróður fyrra manns síns, og
fluttu þau frá Stóra-Fjarðarhorni
að Fossi í Hrútafirði, þar sem
Gísli hafði búið. Sigurður fór )neö
móður sinni. Milli þeirra var ást-
úð mikil og tryggð, enda dvöldu
þau saman mestan hluta ævinnar.
Vorið 1903 flytur Jón Þórðarson
frá Stóra-Fjarðarhorni að Hvíta-
dal, en Sigurður kemur þá aftur
heim. Er hann þá orðinn fjöl-
skyldufaðir, og hafði búið um
nokkur ár á ýmsum jörðum í
Hrútafirði. Þetta umgetna vor var
sem fleiri á því árabili kalt, og
daginn, sem hann kemur með fé
sitt yfir Bitruháls niður í Þrúð-
ardalinn, er norðan stormur og
kafaldshrannir. En er hann kom
út á leitið milli Þrúðardals og
Stóra-Fjarðarhorns kvað hann sér
hafa sýnzt svo bjart og hlýlegt
að líta heim og út hlíðina. Þarna
voru bernskuvinir hans sjáanlegir
og ósýnilegir að bjóða hann vel-
kominn heim.
vorið, þótt ckki væri það til fram-
búðar fyrr en skurðgrafa var látin
yinna þar fyrir nokkrum árum.
Á síðustu búskaparárum sínum
byggði hann íbúðarhús það, er
nú stendur í Stóra-Fjarðarhorni.
Er það með fyrstu steinhúsum í
Strandasýslu og hið fyrsta með
miðstöðvarkyndingu. Tveim ár-
um seinna byggði hann fjárhús
yfir 260 fjár. Fjós og hlöður hafði
hann byggt áður. Sigurður hlaut
verðlaun úr styrktarsjóði Krist-
jáns IX. og töldu þeir, er til
þekktu, að hann væri þeirra mak-
legur. Eg hygg það ekki oflof þótt
sagt sé, að Sigurður hafi verið
bóndi í þess orðs fyllstu merk-
ingu, því að ekkert, er að búskap
lout, lét hann sér óviðkomandi.
Hann lagði sig allan fram, taldi
ekki eftir sér handtök eða spor
og lagði nótt við dag, er þess
þurfti við. Hann var afbragðs fjár
maður þar sem fylgdist að ná-
kvæmni við skepnurnar og snyrti-
leg umgengni með fóður. Auk
þess var honum mjög sýnt um að
hjálpa skepnum, er veikar voru og
koma líflitlu ungviði til heilsu og
þroska. Var það haft að orðtæki,
að gæti Sigurður í Fjarðarhorni
ekki komið unglambinu á legg
gæti það enginn.
Sigurður var prýðilega greind-
ur, fróður og minnugur svo undr-
un sættii, þar sem hann virtist
lítinn tima helga bóklestri frá bú-
skaparstörfunum. Hann var ljóð-
elskur, enda vel hagmæltur þótt
lítið bæri á. Eftirlætis skáld hans
voru Matthías, Steingrímur, Valdi-
mar Briem og Þorsteinn Erlings-
son. Er mér tjáð, að suma af
kvæðaflokkum þessara skálda liafi
hann kunnað utan bókar. Þessa
varð sá fljótt var, er ræddi við
Sigurð, því oft hafði hann vísur
eða ljóðahehdingar á takteinum,
er fallið gátu inn í samræðuefnið.
Stefán frá Hvítadal og Sigurð-
ur voru bræðrasynir. Er fundum
þeirra bar saman þótti báðum
fengur í og ræddu þá um málefni
dágsins, skáldskap og fleira. Stef-
án var gáfumaður, fróður og orð-
slyngur og enginn veifiskati í orð-
ræðum. Honum þótti því gaman
að eiga tal við þá menn, er ein-
hver veigur var í og þekkti Sig-
urð frænda sinn sem einn af slík-
um. í lok eins slíks samtals varð
honum að orði: „Þú ert Sigurður
sá versti skratti, sem ég hefi lent
í.“ Þessi ummæli Stefáns sýna vel
hve mikils hann mat Sigurð.
Er ungmennafélag var stofnað
hér í sveit, var Sigurður því mjög
innan handar, þótt ekki væri hann
beinn þátttakandi. Lánaði hann fé
laginu húsnæði til fundahalda og
skemmtana, meðan það átti ekki
sjálft samkomuhús. í hreppsnefnd
var Siguröur um 20 ár, formaður
skólanefndar og póstafgreiðslu-
var leiðin yfir Bitruháls mjög fjöl
farin. Var það venja ferðamanna
að á hestum sínum við túngarð-
inn í Stóra-Fjarðarhorni og' fá
hressingu, hvort heldur lagt var
á fjallið eða komið yfir það. Sig-
urður var einlægur gestgjafi,
hjálpsamur að greiða fyrir ferða-
mör.num og veitingar allar með
rausn og myndarbrag.
Sigurður var kvæntur Kristínu
Kristjánsdóttur Ögmundssonar frá
Fjarðarhorni í Hrútaifirði hinni
ágætustu konu, er reisti með hon-
um myndarlegt og traust heimili,
þar sem æskan hafði skilyrði til
þroska og manndóms og ellin skjól
og hvíld.
Þau hjón eignuðust 9 börn og
komust 8 þeirra til fullorðins ára.
Þau eru:
Sigurður bóndi á Hvítadal.
Guðrún húsfreyja á Hvítadal.
Jón bóndi í Stóra-Fjarðarhorni.
Þórður bóndi í Stóra-Fjarðar-
horni.
Sigríður húsfreyja í Kollafjarð-
arnesi.
Þorgeir húsasmíðameistari á
Hólmavík.
Hjörtur bóndi á Undralandi.
Valdimar framkvæmdastjóri á
Akureyri.
Auk þess ólu þau upp bróður-
dóttur Sigurðar, Aðalheiði, sem nú
er búsett á Akranesi.
Um margra ára bil átti Sigurð-
ur við illkynjaðan sjúkdóm að
etja. Varð hann og fyrir því slysi
fyrir þrem árum að falla úr stiga,
svo að hann gat ekki stigið í fót-
inn. Varð að hjálpa honum til
sætis síns, en vinnu sinni hélt
hann áfram til venjulegs hættu-
tíma. Morguninn eftir kom læknir
til hans. Sagði hann, að lærlegg-
urinn hefði brotnað. En hann
komst fljótlega á sjúkrahús í
Reykjavík svo þrautir hans urðu
minni og skemmri en líkur voru
fyrir.
Sigurður andaðist 5. nóv. síðast
liðinn á Hólmavík hjá Þorgeiri
syni sínum og tengdadóttur Krist-
björgu Pálsdóttur, er önnuðust
hann með umhyggju og gjörðu
honum síðasta áfangann sem auð-
farnastan.
Með Sigurði í Stóra-Fjarðar-
horni er horfinn af sviðinu einn
af þeim traustu bændum og mönn
um hinnar eldri kynslóðar, sem
ólst upp við erfið kjör. Varð að
komast til efna og manndóms með
iðni og sparsemi og oftast löng-
um vinnudegi.
Því skulu eftirfarandi ljóðlínur
Þorsteins Erlingssonar verða
kveðjuorð mín:
Nú fer sól að nálgast æginn
og nú er gott að hvíla sig.
Og vakna aftur einhvern daginn
með eilíft vor í kringum þig.
G. B.
Sigurður Þórðarson
Er Sigurður kom að Stóra-Fjarð
arhorni var sæmilega húsað þar,
bær og peningshús nýlega byggð.
Jón bróðir hans var athafnamað-
ur, og stóð ávallt í fremstu röð
sinna samtíðarmanna. Þrátt fyrir
það voru næg verkefni fyrir hendi
og Sigurður tók sannarlega íil
höndunum. Túnið var þýft og
grundirnar yfir með fjarðarbotn-
inum buðu sig fram til aukins arðs
ef girtar væru og borið á þær.
Var það því með fyrstu verkurn
Sigurðar að hlaða grjótgarð fyrir
neðan túnið og yfir á grundirnar,
sem hvorttveggja varð til skjóls
fyrir særoki og stormum og til
vörzlu. Fyrir framan og ofan tún-
ið þurfti að grafa skurði til að ná
vatninu burt. Var það gert eitt
maður um árabil. A þeim árum
lyiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitliiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiinuiiuiiiiuiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiniiiBn
1 Alummíum þakplötur
| 8, 9 og 10 feta. |
| EGILL ÁRNAS0N (
| Klapparstíg 26. — Sími 4310. 1
liiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiimiiiiiiiii|
| Lausar stöður [
hjá Vegagerð ríkisíns
1 Tvær stöður byggingaverkfræðinga og ein staða véla- |
| verkfræðings eru lausar til umsóknar. |
| Launakjör eru samkvæmt kjarsamningi Stéttarfélags |
| verkfræðinga við ríkisstjórnina frá 25. júlí 1955.
| Umsóknir, ásamt upplýsingum um menntun og fyrri |
| störf, sendist samgöngumálaráðuneytinu fyrir 25. febr- |
| úar næstkomandi. |
WiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinnaD
1 Blaðburöur I
= Ungling vantar til blaðburðar í Suðurbænum í
I Hafnarfirði. |;
| Upplýsingar í síma 9356.
öiniiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiinuininiiiiinniiininiiiiininiiiiiiiiniiniuni