Tíminn - 30.01.1957, Blaðsíða 6

T f MIN N, miðvikudaginn 30. janúar K959.
ir~
SHtóm
u
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Ritstjórar: Haukur Snorrason
Þórarinn Þórarinsson (áb.).
Skrifstofur í Edduhúsi við Lindargötu.
Slmar: 81300, 81301, 81302 (ritstj. og blaðamenn),
auglýsingar 82523, afgreiðsla 2323.
Prentsmiðjan Edda h.f.
ERLEN7 YFIRl.iT:
Fuglarnir og olían
SJÁLFSAGT er enginn
maður til, sem talið getur
upp allt það, er gengur að
Sjálfstæðisflokknum um
þessar mundir. Það er ó-
teljandi eins og vötnin á
Tvídægru. Veiklun flokksins
týsir sér með mörgu móti:
Ólafur Thors er að missa
íjörið. Bjarna Ben. mistekst
að skrifa Morgunblaðið, þótt
allur sé hann þar af vilja
gerður. Bæjarmálefnin
gretta sig framan í Gunnar
Thoroddsen, eins og þeim leiö
ist núorðið hans snoturlegu
ræður. —
Og svo er olían, sem Hamra
:fell flytur með niðursettu
r'lutningsgjaldi, að gera út-
af við Sjálfstæðisflokkinn.
Reiði braskaranna yfir því
að samvinnumenn höfðu
íbæði framtak og lánstraust
til þess að kaupa olíuflutn-
ingaskip strax og landsstjórn
inn veitti leyfi til þess, brenn
úr liðsoddunum í geði, af
íþví samkeppnisliðið skorti
íramtakið og getuna. Til
viðbótar kom það svo að
sarnvinnumenn lækkuðu
:tlutningsgjöldin um meira
,en fjórðungspart frá gild-
andi heimsmarkaðsverði;
auk þess að tryggja það, að
olíuskortur yrði ekki í land
inu.
Ef flutningsgjöldin hefðu
ekki verið lækkuð, hefðu
Sjálfstæðismenn sennilega
þolað mátið og þagað. En
lækkun, sem allur landslýð-
ur hlaut að skilja að var sam
vinnumönnum að þakka,
þoldu þeir alls ekki, réðust
til atlögu og hrópuðu, að
lækkunin hefði átt að vera
miklu meiri.
Mennirnir, sem aldrei
höfðu látið sér um munn
.fara að Eimskipafélagið ætti
að slá af markaðsverði vöru
flutninga og meira að segja
höfðu leyft því félagi að
hirða hækkunargróða af er-
lendum skipum, sem ríkið
leigði, en lét því eftir að reka,
— þeir segja nú, þegar sam-
vinnumenn lækka flutnings-
gjöldin um fullan fjórða-
part, — að þeir hagi sér
sins og okrarar.
Leynir sér nú sannarlega
2kki hatur liðsodda Sjálf-
stæðisflokksins á samvinnu-
stefnunni.
■ Aldrei framar ætti nokkur
samvinnumaður aö þurfa að
Saga deilunnar um Kashmír
Sennilega verður láti<J sitja vi<J þau málalok, sem nú eru oríin
1
láta glepjast til að fela Sjálf
s tæðismanni umboð til þess
að fara meö atkvæði sitt á
Alþingi, þótt Sjálfstæðis-
menn tali stundum blítt til
samvinunnar, þegar þeir eru
í biðilsbuxunum.
Broslegt er að heyra, þegar
Sjálfstæðismenn leyfa sér að
krefjast þess að rekstur
Hamrafells slcili arði sínum
til samkeppnismanna jafnt
og samvinnumanna. Auðvit-
að gengur arðurinn til félags
manna, er að skipinu standa,
og skiptist milli þeirra í hlut
falli við viðskiptin. Hinsveg-
ar getur hver sem vill gengið
í samvinnufélag og notið arðs
ins. Hversvegna hvetja Sjálf
stæðismenn ekki fólk til að
gera það?
Samvinnumenn hafa samt
gert það, sem samkeppnis-
menn geta ekki bent á að
þeir hafi nokkurntíma gert:
að gefa eftir, andstæðingum
sínum og keppinautum sem
öðrum, fullan fjórðung flutn
ingsgjalda.
Og svo ærast þiggjendurn-
ir — Sjálfstæðismenn — og
hrópa: Gjöfin er of lítil!
FYRIR nokkrum árum
urðu nokkrir fuglar fyrir því
hér á ReykjavíkUrhöfn að
löðra sig í olíu. Þar á meðal
voru nokkrir svartbakar og
grámávar. Þessir kröftugu
fuglar gátu með engu móti
neytt vængjanna vegna olíu-
brælunnar. Þeir báru sig illa,
vældu eða góluðu langdregið
annað slagið, en ráku svo
upp einskonar org hinn sprett
inn. Þeir áttu sannarlega
bágt.
Sjálfstæðismenn á Alþingi
og í blöðum flokksins minna
á þessa fugla. Þeir hafa löðr
að sig í olíu Hamrafells.
Svo væla þeir eins og Ingólf
ur á Hellu gerði, þegar hann
sagði:
„Það er fagnaöarefni a'ö ís-
lendingar hafa eignast olíu-
skip“. (Morgunbl. 24. jan.).
Eða þeir reka upp org, eins
og felst í orðunum sem Morg-
unblaðið, 26. jan., hefir eftir
Sigurði Bjarnasyni, að hér
sé um að ræða:
„purkunarlausasta okur, sem
um getur í viðslciptasögu
síðari áratuga hér á landi“.
Sannarlega eiga þessir fugl
ar bágt, eins og komið er.
I SEINUSTU viku gerðust
tveir atburðir í sambandi við Kash-
mírdeiluna svonefndu. Annað var
það, að öryggisráð S. Þ. samþykkti
á fimmtudaginn með 10:0 atkv.
(Rússar sátu hjá), að endurnýja
kröfu sína um þjóðaratkvæða-
greiðslu í Kashmír um framtíðar-
stöðu landsins, og að meðan hún
hefði ekki farið fram, myndu S. Þ.
ekki viðurkenna neinar breytingar
á stöðu þess. Hitt var það, að á
laugardaginn gekk í gildi í hinum
indverska hluta Kashmír stjórnar-
skrá, er sérstakt stjórnlagaþing
hafði samþykkt á síðastliðnu ári,
þess efnis, að Kashmír væri hér
eftir hluti af Indlandi, en þó með
nokkurri sérstjórn.
Þar sem allmikið hefir verið
rætt um þetta mál að undanförnu,
þykir rétt að rifja hér upp for-
sögu þess í aðaldráttum.
ÞEGAR INDLANDI var skipt
1947, var furstadæminu Kashmír
haldið utan við, þótt það hefði
heyrt undir Indlandsstjórn Breta.
Við það sköpuðust deilur um það,
hver framtíðarstaða landsins
skyldi vera. Sumir vildu sameina
landið Pakistan, aðrir Indlandi og
enn aðrir vildu gera það að sjálf-
stæðu ríki. Það mælti með sam-
einingunni við Pakistan, að megin-
þorri íbúanna var múhammeðstrú-
ar. Með sameiningu við Indland
mælti það, að furstinn og aðrir
helztu valdamennirnir voru Ilindú-
ar. Með sjálfstæði Kashmír mælti
það, að Kashmír var lengi búið að
vera sérstæð ríkisheild og hafði
ýms skilyrði til að gerast sjálfstætt
ríki. Fram að þessu hefir þó ekki
verið nein teljandi sjálfstæðis-
hreyfing í landinu.
Það fór eins og vænta mátti, að
bæði Pakistanmenn og Indverjar
myndu sælast eftir yfirráðum í
Kashmír. Fyrst riðu á vaðið þjóð-
flokkar í Norður-Pakistan, án þess
að stjórnin í Pakislan stæði á bak
við þá. Þeir gerðu innrás í Kash-
mír með það fyrir augum að inn-
lima landið í Pakistan. Her þeirra
fór hins vegar fram með lítilli
lægni og fékk því íbúana fremur
á móti sér. Furstinn og stjórn hans
sneri sér þá til indversku stjórn-
arinnar og bað hana um liðveizlu.
Hún sendi her til landsins, er hóf
að reka Pakistanmenn í burtu.
Pakisíanstjórn taldi sig ekki geta
horft á það aðgerðalaust og sendi
einnig her til landsins. Horfur
voru á, að hér kæmi til styrjaldar
milli Pakistans og Indlands.
atkvæðagreiðslu í Kashmír myndu
i fylgja æsingar og róstur í báðum
ilöndunum, er gáetú haft alvarleg-
ustu afleiðingar, en 40 millj. Mú-
i hammeðstrúarm. eru í Indl. og 9
jmillj. Hindúa í Pakistan. Ef til
! æsinga kæmi, gæti það bitnað á
þessum minnihlutum.
Annars er mjjjg deilt um það,
hvernig atkvæðagreiðsla færi, ef
til hennar kæmi. Ýmsir kunnugir
blaðamenn telja, að meginþorri í-
búanna hafi ekki myndað sér skoS
I un um málið, og úrslitin gætu því
joltið á því, hverjir væru slyngast-
ir í áróðrinum.
ÞEGAR INDVERJAR tala uni
breyttar aðstæður, sem geri þjóð-
aratkvæðagreiðslu óþarfa, eiga
Uppdrátturinn sýnir Kashmír
nágrannaiönd þess.
arstöðu þess. Alkvæðagreiðslan‘þeir fyrst og fremst við eftirfar-
skyldi fara fram undir eftirliti og anc *'
umsjá S. Þ.
Af atkvæðagreiðslunni hefir
hins vegar ekki orðið enn, því að
ekki hefir náðst samkomulag milli
deiluaðila um framkvæmd hennar.
Um það efni eru búnar að standa
mjög langar og flóknar samninga-
viðræður og er erfitt fyrir báða
aðila að dæma um það á hvorum
aðilanum hefir strandað meira
framan af. í seinni tíð hafa Ind-
verjar hins vegar talið, að at-
kvæðagreiðsla ætti ekki lengur við
vegna breyttra aðstæðna. Pakistan
stjórn hefir hjns vegar ekki sótt
það af neinu verulegu kappi að
undanförnu að atkvæðagreiðslan
færi fram. Afskipti hennar af þeim
málum hafa bersýnilega verið
mest til málamyndar.
Margir telja, að þessi afstaða
stjórna Indlands og Pakistan
markist á því, að þær búizt við
að bæði löndin myndu tapa, ef at-
kvæðagreiðsla færi fram, þ. e. að
sú stefnan yrði ofan á, að Kashmír
yrði sjálfstætt ríki. Hvorki Ind-
verjar eða Pakistanmenn munu
telja æskilegt að hafa sambýli við
veikt smáríki, sem jafnframt yrði í
nábýli við Rússa og Kínverja og
gæti*því orðið kommúnistum auð-
veld bráð. Loks munu svo stjórn
ir Pakistans og Indlands óttast, aðt
Þegar indverski herinn kom til
Kashmír, var Sheik Abdulla for«
sætisráðherra þar. Hann naut mik*
-• I illa vinsælda, enda framfarasinn-
aður, og naut jafnframt stuðninga
stærsta stjórnmálaflokk landsins.
Lengi vel var hann því fylgjandi,
að Kashmír sameinaðist Indlandi,
en síðan tók hann að hallast að
því, að Kashmír yrði sjálfstætt.
Indverjar komu því þá þannig fyr-
ir, að honum var steypt frá völd-
um og hefir hann setið í varðhaldi
síðan. Eftirmaður hans varð
Ghulam Mohammed, sem einnig
nýtur vinsælda í Kashmír, enda at-
hafnasamur stjórnandi. Hana'
gekkst fyrir því að kallað var sam-
an stjórnl^gaþing og samþykkti
það á síðastliðnu ári stjórnarskrá,
sem mælir svo fyrir um, að frá 20.
janúar 1957 skuli Kashmír til-
heyra Indlandi, en hafa allvíðtæka
sjálfstjórn. Þessi stjórnarskrá
gekk í gildi á laugardaginn, eins
og ráð hafði verið fyrir gert.
Vegna hennar telja Indverjar, að
atkvæðagreiðsla um framtíðar-
stöðu Kashmír sé ekki lengur
tímabær.
Erlendir fréttamenn, sem hafa
ferðazt um Kashmír, segja að Ind-
verjar hafi gert mikið til þess að
(Framhald á 8. síSu).
‘BAÐSroMA!
Mesti einokunarflokkurinn
FYRSTU UMRÆÐU er
:.iú lokið í neðri deild um
• irumvarp ríkisstjórnarinnar
várðandi sölu og útflutning
sjávarafurða. Frv. er nú til
athugunar í sjávarútvegs-
. aefnd deildarinnar.
Þessi fyrsta umræða um
frv. var mjög lærdómsrík. —
Hún leiddi það nefnilega
í ljós, að Sjálfstæðisflokkur-
. :inn, sem læzt hafa viðskipta-
frelsi á stefnuskrá sinni, vill
ann sem fyrr viðhalda einok
:m á fiskverzluninni.
Astæðan er einföld. Gæð-
ingar flokksins hafa skapað
sér þar arðvænlegt hreiður.
Hag þeirra metur flokkurinn
meira en að fylgja fram því,
sem hann telur stefnu sína.
HÉR HEFUR fengist ný
sönnun um eðli Sjálfstæðis-
flokksins. Hann er fyrst og
fremst klíka nokkurra sér-
gróðamanna. Hlutverk hans
er fyrst og fremst að þjóna
þeim. Stefnumálunum flagg-
ar hann aðeins til að sýsiast,
I TILEFNI af þessu sneri ind-
verska stjórnin sér til öryggisráðs
S Þ. í ársbyrjun 1948. Óskaði hún
eftir því, að það beitti sér fyrir
að stöðva vopnaviðskipti og léti
íbúana síðan ákveða framtíðar-
stöðu landsins með þjóðaratkvæða-
greiðslu. Öryggisráðið tók málið
, fljótt til meðferðar og náðist sam-
ikomulag um vopnahlé frá 1. janú-
ar 1949. Síðar á sama ári náðist
samkomulag um vopnahléslínu.
Samkvæmt henni fékk Pakistan í
sinn hlut fjallahéruðin meðfram
landamærunum og eru þar um 900
þús. íbúar. Indverjar fengu í sinn
hlut Kashmírdalinn, sem hefir um
2 millj. íbúa, og Jammu-fylkið,
sem hefir um 1,6 millj. íbúa. Báðir
þessir landshlutar eru frjósamir,
einkum þó Kashmírdalurinn, sem
er einn frjósamasti blettur Asíu.
Hann liggur meðfram Jhelum-
fljóti og er um 135 km. langur og
40 km. breiður til jafnaðar. Hér-
uðin, sem Pakistan fékk, eru frem
ur ófrjó.
Til þess var ætlazt, að þessi
skipting Kashmír yrði aðeins til
bi’áðabirgða. Báðir aðilar féllust á,
að fram skyldi fara í öllu landinu
þjóðaratkvæðagreiðsla um framtíð
Þessvegna er Sjálfstæðis-
flokkurnn í raun og sann-
leika mesti einokunarflokk-
ur landsins. Frelsistal hans
er fyrst og fremst viðleitni
til að leyna þeirri staðreynd.
Eg ber og þú berð.
ÉG TÖLTI í mjólkurbúðina með
tösku og tómar flöskur og mæti
nágrannanum, sem er á heim-
leið úr sams konar erindisrekstri.
Aðrir húsráðendur eða konur
þeirra fara um svipað leyti í
fiskbúöina, og e. t. v. er gerð
þriðja ferðin í brauðbúðina. —
Þetta gerizt allt í landi, sem sagt
er þjást af vinnufólksskorti. Við
höfum komið aðdráttum okkar til
heimilanna svo óhaganlega fyrir,
að vinnukraftur frá að kalla
hverju heimili í borginni er upp
tekinn við það nokkra stund á
degi hverjum að sækja mjólk og
fisk. En þéssar tvær vörutegund-
ir eru helzta neyzluvara lands-
manna. Alþjóðlegar skýrslur
kalla okkur mestu mjólkur-
drykkjumenn í heimi, og fisk
neyziuna þarf ekki að efa.Hún er
áreiðanlega líka mest. En þessar
vörutegundir þurfum við að
sækja, hver um sig. Aftur á móti
getur maður látið senda heim
til sín ýmis konar útlenda vöru.
Ég verð að segja eins og er, að
mér finnst hörmulegt skipulag á
þessum hlutum.
Stundirnar týnast.
MENN geta gert sér það til
dundurs að reikna , hve margar
vinnustundir fara forgörðum á
dag við mjólkur- og fiskburð hér
í Keykjavík. Það er ekkert smá-
ræði. Það má að vísu segja, að
börn annist þessa flutninga að
einhverju leyti. En þeir, sem oft
koma í þessar búðir sjá þó, að
börnin eru bar í miklum minni-
hluta. Og svi er ösin og afgreiðsl
an. Það er tkki nóg «S búa sig
til feröa.- og fara. Nei, -jvo þarf
maður að bíða. Mikið vatn renrb
ur til sjávar á íslandi meðan ma3
ur bíður í mjólkurbúð eða fisk<
búð. Það er ekki fátækt þjóðfé<
lag, sem hefir efni á að farai
þannig með tímann. Það blasic
við öllum, sem um það hugsa, að
aðdrætti þessa mætti skipuleggja'
með allt öðrum og hentugri og
ódýrara hætti fyrir þjóðfélagið,
Fáir menn með bíla geta afkast-
að því, sem þúsundir manna eru
að bjástra við, hver í sínu lagi.
í nágrannalöndum okkar, eu
skipulag á heimsendingu mat-
væla með fullkomnu sniði. — I
Danmörk fær húsmóðirin allt*
sem hún þarfnast, þegar fyrir kl.
8 á morgnana, og er skipulag
Dana til fyrirmyndar. Sama er
að segja í Hollandi og raunar 1
flestum menningarlöndum.
■I
Annars manns eign.
MAÐUR VERÐUR oft var við,
hve fólk metur tíma náungang
lítils. Það þykir ekki tiltökumál,
að ræna af honum klukkustund
af vinnu eða hvíldartíma me3
einskisverðu spjalli eða erindis-
rekstri. Stofnun, sem á erindi við
nokkra tugi manna, boðar þá til
sín á sama tíma. Þar er ekki einui
sinni húsaskjól fyrir alla. Menrj
verða að norpa og bíða upp undl
ir klukkutíma. Þetta er tillits-
leysi af verstu tegund og skiln-
ingsleysi, en er dæmi um viðhorí
manna til tíma annarra. Tími er
að vísu misjafnlega dýrmætur,
og mönnum finnst e. t. v. sak-
laust að hrifsa til sín klukku-
stund, sem hefði hvort eð er far
ið fyrir lítið. En þessi klukku-
stund er eign náungans, og það
er hans að ráðstafa henni. Þa3
gleymist stundum. —Finnur.