Tíminn - 17.03.1957, Qupperneq 2

2
T í M I N N, sunnudaginn 17. marz 1957.
Jónas Jónsson frá Hriflu lagði grundvöllinn að stofnun samvinnublaðanna
Tímans og Dags.
eins bent á fjögur mál, sem
blaöið mun láta til sín taka,
og lítur það svo á, að heppileg
úrlausn þeirra geti verið hin
bezta undirstaöa annara
framfara. Er síðan í stuttu en
ljósu máli gjörð grein fyrir
hverju þessara fjögurra meg-
inmála, en þau voru banka-
mál, samgöngumál, verzlun-
armál og andlegar framfarir.
Að því er snertir andlegar
framfarir segir orðrétt: Mun
verða lögð stund á að benda
á hverjir þættir séu sterkir og
lífvænlegir í íslenzkri menn-
ing, bg haldið fram máli
þeirra manna, er vilja nema
af öðrum þjóðum, þar sem
þær standa íslendingum
framar, og þá kostað kapps
um að numið sé á hverju sviði
af þeim, sem færastir eru og
lengst á veg komnir.
Síðan segir: Meðan hvers
konar hættur og ófarnaður
vofir yfir þjóðinni af völdum
heimsstyrjaldarinnar, mun
blaðið leggja meiri áherzlu á
að ræða bjargráð yfirstand-
andi stundar, fremur en fram-
tíðarmálin. Er þar einkum
tveggja hluta að gæta, fyrst
að einkis sé látið ófreistað til
þess að tryggja landinu næg-
an skipakost og í öðru lagi að
matvöruaðdrættir frá útlönd-
um og skipting matvælanna
hér á landi, verði framkvæmd
með þeirri réttvísi og hagsýni,
er frekast verður við komið.
Nafnið á blaðinu þarf
naumast skýringar við, eins
og það er ekki aðeins nútíð
og framtíð, heldur einnig for-
tíðin, sem felst í hugtakinu
tíminn, þannig mun blaðið
hafa það fyrir augum, sem
læra má af liðinni þjóðarævi,
til leiðbeiningar i nútíð og
framtíð.
Síðan eru í fyrsta blaðinu
þrjár greinar um skipakaup
landssjóðs, skipaþörfina og
loks fræðilegur samanburður
á stórum skipum og litlum
skipum. En um þessi mál hafði
ritstjóri átt viðræður við hina
Guðbrandur Magnússon, fyrsti ritstjóri Tímans, frá 1. tbl.—36. tbi. 1. árg.

11 m ííí
fróðustu menn, Emil Nielsen
og Sveinbjörn Egilsson.
Þá er í blaðinu grein, sem
ver þá ráðstöfun ríkisstjórn-
arinnar, að sveitarstjórnum
séu seldar lándsjóðsvörur. Að-
send grein um „Almennings-
álitið og bannmálið.“ „Frá út-
löndum“, yfirlitsgrein eftir J.
J. Siðan eru . þrjár struttar
greinar og 16, fréttaklausur og
upphaf á þýddri neðanmáls-
sögu í þessu fyrsta blaði. —
Ein verzlunaraúglýsing hafði
borizt, en áú varð að bíða
næsta bláðs sakir þrengsla,
enda þessu blaði ekki ætlað að
vera háð auglýsendum.
III.
í næsta blað skrifar J. J.
aftur fremstu greinina. Og er
þetta ein sú blaðagrein, sem
mér hefir orðið minnistæðust.
„Jafnvægi atvinnuveganna“
Sem ég nú les þessa grein að
nýju, gef ég ritstjórn Tímans
það ráð, að hann haldi upp á
fertugsafmæli blaðsins með
því að endurprenta í blaðinu
nokkrar úrvalsgreinar frá
fyrri árum, greinar, sem eru í
fullu gildi enn í dag. Og þessi
yrði hin fyrsta slíkra sígildra
greina. En sá er hver mestur
heiður Framsóknarflokksins,
að hann hefir í framkvæmd
sannað, að hann skilur mikil-
vægi þess, að jafnvægi hald-
ist með atvinnuvegum þjóðar-
innar, enda hefir enginn ís
lenzkra stjórnmálaflokka af
meiri víðsýni og höfðingsskap
stigið ölduna á þingi þjóðar-
innar, einmitt til aö stuöla að
þessu jafnvægi.
Framsóknarflokkurinn verð-
ur m. a. til fyrir þann háska,
sem þjóðinni var búinn, þegar
svo var komið, að bankarnir
vörðu öllu sínu fjármagni í
verzlun og sjávarútveg, og
jafnvel bændurnir sjálfir, sem
aurað höfðu einhverj u saman,
voru margir hverjir hættir að
hafa trú á að leggja fé í jarða-
bætur, heldur hættu því í
síldveiðar og sjávarútveg. En
fyrir það, hversu ötullega
flokkurinn gekk þá undir
nauð landbúnaðarins, var
honum brigzlað og hann tal-
inn fjandmaður sjávarútvegs-
ins!
En hvað svo, þegar sá at-
vinnuvegur stóð höllustum
fæti 1939, þá var það Fram-
sóknarflokkurinn einn, sem
óklofinn stóð með gengis-
breytingu, sem þá var fram-
kvæmd sjávarútveginum til
bjargar!
Þegar í öðru blaðinu, sem út
kom af Timanum, blaðinu
með hinni stórmerku grein J.
J. um jafnvægi atvinnuveg-
anna, er grein eftir ritstjór-
ann, sem heitir „Fiskiskipa-
flotinn“, byggð á almanaki
ísl. fiskimanna. Þar eru fyrst
taldir Botnvörpungar, sem þá
voru 21 talsins, Gufuskip af
öðru tagi 11 talsins, seglskip
100 talsins, og loks mótorskip
86 að tölu. Greint frá saman-
lagðri smálestatölu, hversu
margir séu eigendur og hvar
á landinu. Síðan er greint frá,
að hver smálest í fiskiskipa-
flotanum sé metin á 1000 kr.
og flotinn allur þá að verð-
mæti rúm hálf þrettánda
milljón. En auk þessa eru vél-
bátar undir 12 smál. og tala
þeirra skipti hundruðum um-
hverfis land.
Síðan segir: Gróði útgerð-
armanna er að sjálfsögðu
misjáfn, en hins er getið, að
sumir botnvörpungarnir hafi
borgað sig á tveim árum,
meðan þeir stunduðu þorsk-
veiðar einar, en þó sé gróðinn
enn meiri síðan síldveiðina
var farið að stunda líka. Enda
verið sagt frá því opinberlega,
að sum útgerðarfélögin hafi
greitt 100% í ársarð. „Þá
Tryggvi Þórhallsson, var ritstjóri frá 1917—1927, lét af ritstjórninni, er
hann tók við embætti forsætisráðherra í fyrsta ráðuneyti Framsóknarfl.
munu sum mótorskipin, sem:
haldið hefir verið út til síld- J
veiða, hafa að fullu borgað
sig fyrsta síldartímann, þ. e.
á 2—3 mánuðum. Það er í nið-
urlagi þessarar greinar, sem
botnvörpungarnir eru kallað-
ir „höfuðból sjávarbændanna,
sem geta haldið sig í gras-
veðrinu á vorin, þurrkinum á
sumrin og hagbeitinni á vet-
urna!“
Hvort hefir annað stjórn-
málablað gjört elskulegri gæl-
ur við mikilvirk atvinnutæki
nokkurrar atvinnugreinar?
í þessu sama blaöi, 2. tölu-
blaðinu, er þá önnur athygl-
isverð grein, Um láunakjör. j
Sú grein er eftir ritstjórann
og einnig verð uppprentunar.!
í 3. tölublaðinu hefst greina- J
flokkur Um verzlun, sem ent-'
ist fimm næstu blöðin. Við
þessar greinar hafði J. J. svo
mikið, að hann endurprent-
aði þær í Tímariti samvinnu-(
félaganna, en lét síðan sér- j
prenta þær ii smábæklingi. |
„Næst heilsu og tíðarfari eiga|
menn hvað mest undir verzl- j
uninni.“ Með þessari setningu
upphófst þessi greinaflokkur. I
Að þessum greinaflokki
loknum hófst annar Um land-
búnað, og hélt áfram í sex
næstu blöðum. Einnig eftir
ritstjórann.
„Að þykja vænt um fortíð-
ina, vænna um nútíðina, en
vænst um framtíðina, ætli að
í þessu sé ekki fólgin bjart-
sýnin!“ Slík voru upphafsorð-
in að þessum greinaflokki.
Og sem ég hafði lokið við
fyrstu greinina, Um landbún-
aðinn, man ég að ég hljóp með
hana til vinar míns, Kristjáns
Albertssonar, og óskaði að
mega lesa greinina fyrir hann
— „af því það væri svo mikið
sólskin í henni!“
Blaðamennska í þá daga
var ekki lik og nú. Fjögurra
síðu blað einu sinni í viku. En
það var þá alla jafnan held-
ur ekki kastað til þess hönd-
unum.
Öðru sinni hefi ég lesið
þessa grein — það var nú fyr-
ir fáum dögum. Og þá fyrir
sonardóttur Björns í Svínadal
í Skaftártungu, en það var
sveitaheimilið, sem kemur við
sögu í greininni, og studdi
heldur en ekki trúna á ís-
lenzka gróðurmold!
„Og hví skyldu íslendingar
líka ekki vera bjartsýnir? Hví
skyldu þeir ekki trúa öllu
góðu um framtíðina?" heldur
greinin áfram.
Landið er gott, svo gott, að
það hefir haldið lífinu í þjóð-
inni gegnum alls konar óáran
af völdum elds og ísa, gegn-
um drepsóttir og einokun öld-
um saman og siglingateppur í
ofanálag — og gegnum þekk-
ingarskort við að bjarga sér,
hvort heldur var á sjó eða
landi.
Og sjórinn er góður, einhver
allra auðugasti bletturinn á
Hallgrímur Hallgrimsson, magister, gegndi ritstjórastarfi frá 30. ágúst 1927,
er Tryggvi Þórhallsson hvarf frá blaðinu, til 8. október sama ár, er Jónas
Þorbergsson tók við.