Tíminn - 19.07.1957, Síða 6

6
TÍMINN, föstudaginn 19. júlí 1957
Útgefandi: Framsóknarftokkurlnn.
Ritstjórar: Haukur Snorrason, Þórarinn Þórarinsson (áb)
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu
Símar: 18300, 18301, 18302, 18303, 18304,
(ritstjórn og blaðamenn).
Auglýsingasímn 19523, afgreiðslusími 12323
-Prentsmiðjan EDDA hf.
—--------------------------.-----------—y
Kalda stríðið í nýju ljósi
SÍÐUSTU atburðir í
Rússlandi hljóta að koma ó-
þægílega við það fólk í lýð-
ræðislöndum úti um heim,
sem fram til þessa hefur trú
aS því, að kommúnisminn,
eins og hann er framkvæmd
ur í Rússlandi, mundi leiða
fram á við til
meiri hagsældar og menning
ar. Þeir, sem enn tolla í
trúnni, hafa að vísu staðið
af sér mörg veður á síðustu
árum, og þó mun bylurinn
stóri eftir 20. flokksþingið í
Moskvu hafa verið erfiðast-
ur. Nú hljóta þeir, jafnframt
sem aðrir, er láta sig nokkru
skipta, hvað gerist á heims
byggðinni, að minnast þess,
að á máli kommúnista allra
landa hefur ráðstjórnin æ-
tíð stefnt að friði og velsæld.
Mikill er sá orðaflaumur,
sem gengið hefur út af komm
únistapressunni til að sanna
að það hafi verið vondir
„heimsvaldasinnar“ á vest-
urlöndum, en ekki Stalin,
Molotxív og þeirra liðsmenn,
er hófu „kalda stríðið“
og hafa haldið samskipt-
um austur- og vesturþjóða
nálægt frostmarki alla tíð
síðan.
NÚ KEMUR það hins
vegar allt í einu upp úr dúrn
um austur í Moskvu, að Mal
enkov fyrrverandi forsætis-
ráöherra Ráðstjórnarríkj
anna og tveir utanríkisráð
herrar landsins, sem embætt
um gegndu meðan kalda
strtðið var erfiðast, hafi
verið andvígir auknum sam-
skiptum og vinsamlegri sam
búð. Molotov var beinlínis
sakaður um að hafa fjand-
skapazt við lausn mikil-
vægra sambúðarmála, svo
sem friðarsamningana við
Austurríki, friðarsamning-
ana idð Japan, auk þess sem
nú er upplýst, að hann hafi
ætíð verið mótfallin því, að
kynni yrðu með leiðtogum
Rússa og vestrænna þjóða.
Þetta eru upplýsingar, sem
kommúnistar úti um heim
verða að taka tillit til. Þeim
hefur að vísu verið sagt
þetta allt saman oft og mörg
um sinum, af talsmönnum
lýðræðisflokka í mörgum
löndum. En það hefur verið
argasta „auðvaldslýgi“ á
þeirra tungumáli. Nú mætti
koma annað hljóð í strokk-
inn, þegar boðskapurinn kem
ur úr sjálfu austrinu.
ÞESSI tíðindi hljóta að
vekja' ýmsar spurningar í
huga þeirra, sem lengi hafa
fylgt kommúnismanum að
málum. Úr því að það er nú
játað', að leiðtogar á borð
við Molotov og Malenkov
hafi um hríð a. m. k. reynt
að spilla samkomulagi í
milli þjóðanna, hvernig
skyldi þá hafa verið and-
rúmsloftið í Moskvu um það
bH er-kalda stríðið hófst fyrir
alvöru, skömmu eftir striðið?
Gæti það ekki verið, eftir
allt saman, að þessir leiðtog
ar og aðrir, sem eins ,hugs-
uðu, hafi í rauninni verið
upphafsmenn þeirrar ógæfu,
sem kalda striðið hefur ver-
ið? Það skyldi þó aldrei vera,
að það hafi verið þeir Stal-
ín og Molotov, sem siguðu
herjum Norður-Kóreumanna
af stað árið 1950? Að visu
hafa öll kommúnistablöð
löngu „sannað“ að þessu hafi
verið öfugt farið. Það hafi
verið Bandaríkjamenn, sem
hafi egnt Suður-Kóreuher
upp á móti saklausum ná-
grönnum sinum. íslenzku
kommúnistamálgögnin hafa
t. d. hvaö eftir annað birt
mynd af amerískum valda-
mönnum . við landmærin,
skömmu áður en styrjöldin
hófst. Ekki þurfti frekar
vitna við í hugum hinna sann
trúuðu. Enda stóð „heims-
friðarhreyfingin‘ með hvað
mestum blóma um þetta
leyti.
W, !VF+I • ■l-'j+F 1
NÚ ER játað, að Molo-
tov hafi í tilteknum málum
breytt allt öðru vísi en hing
að til hefir verið kennt, og
um glæpsamlegan starfsfer
il Stalíns liggur fyrir mikil
sönnunargögn, sem ekki voru
fyrír hendi 1950. Varla getur
því hjá því farið, að efa-
semdir læðist að þeim, sem
hingað til hafa trúað í
blindni. Enn má minnast-
þess að það var Molotov, er
spillti því að Austur-Evrópu
löndin neituðu að eiga að-
ild að Marshallsamstarfinu.
Og síðan hófst látlaus rógs
herferð gegn þvi í kommún
istablöðunum um heim all-
an. Tékkar höfðu í upphafi
tjáð sig hlynnta samstarfinu
en urðu að söðla um, þegar
Molotov barði í borðið. Er
sú harmsaga enn í fersku
minni. Nú lýsir Khruschev
því í Moskvu, að þessi sami
Molotov hafi alla tið verið
andvígur samstarfi milli vest
ur- og austurþjóða, og hafi
verið trúlaus á, að þessar
þjóðir gætu lifað í sátt og
samlyndi, þrátt fyrir mis-
munandi þjóðskipulagsform
Áróður vestrænna kommún-
ista gegn Marshallsamstarf
inu á sinni tíð, og frétta-
flutningur þeirra af upphafi
þeirrar miklu áætlunar og af
stöðu austurveldanna, sést
nú í nýju ljósi, jafnvel í aug
um kommúnista.
MIKIL hefur sú trú ver-
ið, en jafnvel krosstré geta
undan látið. Uppljóstranirn
ar i Moskvu eru líklegar til
að hafa heilsusamleg áhrif
í mörgum löndum, draga úr
áhrifum kommúnista og
flýta þeirri óhjákvæmilegu
upplausn, sem bíður flokks
þeirra, sem allra einræðis-
flokka fyrr og síðar.
Walter Lippmann ritar um aiþjóðamál:
Auknar Hkur á friðsamlegri sambúð aust-
urs og vesturs eftir hreinsunina í Moskva
Krúsjeff telur, alS stalínisminn hef<5i steypt
kommúnismanum í glötun, ef ekki hefði
veri'ð tekitS í taumana strax
n
I SIÐUSTU ihreinsuninni í
SovétrikjunTim, þegar Molotov og
5 háttsettum stjórnmálamönnum
öðrum steypt af sóli, má greina
tvö stig. í fyrsta lagi -var birt op-
inber tilkynning þar sem þeir
voru ásakaðir um að hafa barizt
gegn þeim endurbótum sem fram
kvæmdar hafa verið síðan Stalín
tézt og horfið var frá stalínisman-
um. í öðru lagi hafa þeir verið á-
sakaðir fyrir yfirsjónir sem í raun
inni eru beinlínis glæpsamlegar.!
Þess vegna væri unnt að hefja
málarekstur gegn sexmenningun-,
unum og dæma þá í þyngstu refs-
ingar.
Það er bersýnilegt að stjórn-
málaþróun Sovétrikjanna er enn
ekki svo langt komin að unnt sé,
að taka upp nýja stjórnarstefnu
þar í landi án þess að fyrirsvars-
mönnum hinnar gömlu stefnu sé
jafnframt steypt í glötun. Þannig
var stjórnarfari einnig háttað 1
Vestur-Evrópu fram á 17. öld. —
Sovétríkin, sem hafa tileinkað sér
alla tæknimenningu 20 aldar, eru
þannig raunverulega 300 árum á
eftir tímanum í stjórnarfarslegum
efnum.
Nógu auðvelt er að skilja útskýr
ingu valdhafanna á hreinsuninni.
Hún byggist einfaldlega ó hinni
frumstæðu pólitísku kenningu að
ágreiningur í mikilvægum efnum
verði aðeins leystur eftir að þeim
er ósigur bíða í dei’lunni h'efir ver
ið útiýmt. Það er harla nýstárleg
hugmynd að til geti verið þjóðholl
stjórnarandstaða — hvað þá að
slík andstaða eigi að vera til.
KRÚSJEFF segir nú að Molotov
sé orðinn að gömlum, þröngsýnum
og nöldursömum bjána. Hann
hefir gerzt foringi flokksbrots í
landi þar sem állur flokfcadróttur HVAÐA ÁHRIF mun hreinsun-
er glæpur, gegn hinni helgu arf-' in hafa ó sambúð Bandaríkjanna
leifð leninismans og lögmálum j og Sovétríkjanna?
byltingarinnar. í tiilkynningunni Trúlega er það sanni næst að
segir að Molotov hafi ekki fylgt breytingar Krúsjeffs miði að því
flokkslínunni, og það táknar ekki að koma á föstu skipulagi innan-
aðeins að hann hafi greitt atkvæði lands i Sovétríkjunum og á öllu
gegn henni heldur að hann hafi valdasvæði kommúnista í heimin
u)m. Krúsjeff telur að væri stalin-
ismanum fylgt fram statt og stöð-
ugt yrði það til þess að ómögule|T
væri að halda vöSdum kommúnism
ans við lýði. Af honum hefðu leitt
innri umbrot og óeirðir og eftiri
því virðist Dulles einmitt hafa ver
ið að bíða. Krúsjeff reynir nú að
forða kommúnismanum frá þessu
öngþveiti og skapa- honum þjóð-
ernislega undirstöðu. ■
Vel getur farið svo að Krúsjeff
valdi hér tímamótum. En , þess
verður að gæta að rugla ekki sartw
an stefnúbreytingu innánlarids' ‘f-
Sovótríkjunum og breytingu'
utanríkisstefnu þeirra í þá átt að
Krúsjeff ætli sér að gartg'á t!f
samninga um Þýzkaland, Formó.su
eða Kóreu. Að vísu er það næst-
um fullvist eftir breytingarnar' að
Sovétríkin hyggjast ekki ta'ka .upþi,
opinskáa hernaðarstefnu. Á' hiriri'
bóginn er heldur ekki hægt að
vænta þess að þau ætli sér að
færa neinar fórnir eða slaka á yf-
irráðum sinum ytfir lepprikjtinum.
Líklegast virðist að stefna Krús
jeffs hafi þau óhrif að draga úr
leyti. Hann trúir þvi að honum sé j sumum innri veikleikum Sovét-
þetta unnt með því að „ná tiL ríkjanna og stuðli að friðsamlegri
jafns við Bandaríkin“ eins og sambúð landanna í austri og vestri
hann sagði í ræðu í Leningrad p-n ekki beinlínis að endanlegum
fyrir skömmu — ekki í stjórnar- samningum þeirra í milli.
fari heldur í iðnaðarframleiðslu
miðaðri við fólksfjölda og í fram
leiðslu á mjólk, fcjöti og smjöri.
«i„““ eS£ X ‘ISZ Ku-Klux-Klan menn
kommúnista, lönd allt frá Norður-
Kóreu og Kína og Norður Viet
Nam til Aiistur-Þýzkalands og
annarra járntjaldslanda. Samkv.
stalínismanum mynduðu öll þessi
lönd eina heild, og Moskva var
höfuðborgin. Krúsjeff mun reyna
að móta úr þeim eins konar þjóða
bandalag sjálfstæðra kommúnist-
iskra landa þar sem Sovétríkin
hefðu forustuna á hendi.
skrifa brezkum
þingmanni
London, 17. julí. — Fyrir
skönunu barst brezka verka-
mannaflokksþingmanninum M.
Orbach bréf frá Ku-Klux-Klan
samtökunum í Texas, þar sei«
hann er varaður við því að beitá
sér gegn því að blökkumönnum
sé mismunað í sambandi við
störf í brezka iðnaðinum. Scot-
land Yard hefir nú tekið málið
til rannsóknar.
efnt til samsæris gegn flokknum.
Hann hefir „ekki skilið hinar nýju
aðstæður, hið nýja ástand“ er til
hefir orðið eftir lát Stalíns. Hann
hefir tekið „íhaldssama afstöðu"
og fylgt fram „úreltum starfsað-
ferðiun sem ekki samræmast leng
ur þróuninni til koanmúnismans."
í innanlandsmáluim hefir Molo-
tov þannig verið andst.æður þeirri
stefnu að sefa beri þjóðernis-
kenndina sem vart verður í hin-
um einstöku ríkjum innan Sovét-
sambandsins. Hann hefir verið
andstæður því að stjórn iðnaðar-
mála yrði dreift. Hann var and-
stæður því að bændum yrði veitt
hærri fjárhagsleg viðurkenning
en verið hefir, og hann beitti sér
gegn þeirri stetfnu í landbúnaðar-
málum sem miðar að aukinni fram
leiðslu á mjólk, smjöri og eggjum.
í utanríkismálum „kom Molo-
tov fram af þröngsýni og beitti
sér á allan hátt gegn ráðstöfunum
til að draga úr viðsjám í atþjóða-
málum. Hann barðist gegn þvi að
friður yrði saminn við Austurríki.
Hann barðist gegn því að tekin
yrði upp eðdileg sambúð við Jap-
an. Hann barðist gegn því að sam
búðin við Tító yrði bætt. Hann
var mótsnúinn vináttuferðunum
sem þeir Bulganin og Krúsjeff
hafa farið til annarra landa.
AF ÞVI hversu víðtæk hreins-
unin var má ráða að andstaða
stalinistanna gegn Krúsjeff hafi
verið talsverð. Engu að síður má
telja fullvíst að hin nýja stefna
Krúsjeffs muni verða ráðandi um
hríð. Að sjálfsögðu getur hann
ekki vænrt þess að hljóta fullan
stuðning allra þjóða Sovétríkj-
anna, en hann mun reyna að
vinna traust þeirra að sem mestu
Tannhjólið utan á Þjóðleikhúsinu er
einkennileg tileinkun á húsi
þjóðartnnar. í sjálfu sér er síður
en svo nokkuð við það að at-
huga þátt alþjóðlegur félagsskap
ur, sem að mörgu leyti er góður,
þótt lokaður sé, merki samkomu-
sali sína, en hitt gengur að
flestra dómi of langt, þegar
Þjóðleikhúsið sjálft er merkt á
þennan hátt.
Þjóðleikhúsið er fögur bygg-
ing og eign ailrar þjóðarinnar.
Margir erlendir ferðamenn
leggja leið sína að húsinu, jafn-
vel þó að það sé ekki opið til
skoðunar, sumir vita að það er
þjóðleikliús, en margir sjálfsagt
ekki, en sjá þó að minnsta kosti
að þetta er bygging Rotaryfélags
ins, af tannhjólinu, sem neglt er
á vegg þess.
Ekkert félagsmerki, á erindi á veggi
Þjóðleikhússins, því að það er
eign hins íslenzka þjóðfélags, en
ekki annarra félagssamtaka, og
annar félagsskapur en hið ís-
lenska þjóðfélag hefir ekki rétt
til að merkja sér þessa byggingu
þjóðarinnar. — Það ætti því að
taka tannhjólið niður af veggj-
um Þjóðleikhússins sem allra
fyrst.
Þjóðleikhúsið ætti ekki að
vera til fastaafnota fyrir aðra
félagsstarfsemi, en þá sem bein-
línis heyrir leiklistinni til, enda
hafa félög nú orðið á landi hér
tiltölulega góða aðstöðu til að
koma sér upp félagsheimilum.
með ríflegum styrk frá hinu op-
inbera og fjölmörg félagssamtök
hafa gert það, bæði í höfuðstaðn
um og út á landsbyggðinni.
Skoðun bifreiða stendur yfir um
þessar mundir og hvergi munu
fleiri bifreiðar vera skoðaðar en
í Reykjavík, enda eru bílanúmer
í höfuðstaðnum orðin riær því
10 þús. lalsins.
Annriki mikið er hjá bifreiða
skoðunarmönnum í húsakynnum
bifreiðaeftirlitsins við Borgar-
tún, og er þar að flestra dómi
lipur afgreiðsla og góð, þrátt
fyrir æði mikið rugl og vafstur
í mönnum, sem þurfa að koma
illa gangfærum bifreiðum í gegn
um skoðun, eins og gengm'.
Innheimta gjalda í sambandi við
skoðunina, er ekki á vegum bif
reiðaeítirlitsins, og þurfa menn
því að minnsta kosti að þeysa
um bæinn á þrjá staði til að
ljúka ársskoðun og greiða tilskil
in gjöld af 'oifreið. Tryggingar,
tollstjóri og bifreiðaeftirlit.
Áður var skatturinn innheimt-
ur á skoðunarstað í bifreiðaeft-
irlitinu til mikils hagræðis fyrir
bifreiðaeigendur, en þá er það
ekki hægt lengur. Virðist, sem-
ekki þurfi mikið meira en dá-
litla skipxilagsbreytingu til þess.
að koma því svo fyrir að gjöld
in öll sé hægt að greiða á sama
stað og bifreiðin fer í skoðun
og mætti þannig spara nær því
tíu þúsund bifreiðaeigendum í
Reykjavík. samtals um tuttugu
þúsund aukaferðir í aðrar skrif
stofur 1 bænum. Skallegrímor.