Tíminn - 13.08.1957, Síða 8

BxiÐDimiiiniuiEUOiuiiiiuiiuniBiUiJuniniramniuxii
T í M I N N, þriðjudaginn 13. ágúst 1957,
8
IW.VA'AV.V/AW.VAV.V.V.V.V.V.V.V.V.V.WAðW
Aðeins lítið eitt nægir...
því rakkremið er frá
Gillette
Það freyðir nægilega
þó lítið sé tekið. Það er
í gæðaflokki með Bláu
Gillette Blöðunum og Gillette
rakvélunum. Það er framleitt
til að fullkomna raksturinn. Það freyðir
fljótt og vel... .og inniheldur hið
nýja K34 bakteríueyðandi efni, sem
einnig varðveitir mýkt húðarinnar.
Reynið eina túbu í dag.
GiIIette „Brushless“ krem' einnig fáanlegt.
Heildsölubirgðir: Globus h.f., Hverfisgötu 50, sími 7184.
V.V.V.V.V.V.V.V.V.VAt.WW.V.V.V.V.V.V.V.VAW
tinmiuuiiiiimiiiiiiiiiiiiutiiiiiiiiiiiiiuiiuiiaiiiiiimiiiiiiiiiiiiiuiiiuiiiiimiiiiiMiiiiiiiiiiiiimiiiimiuiiiiiminn
Atvinna
B
Okkur vantar nokkrar afgreiðslustúlkur 1. september §
næstkomandi. Upplýsingar gefur Sveinn Guðmundsson, |
kjötbúðarstjóri.
Kaupfélag Skagfirðinga,
Sauðárkróki. s
1
s
imiiiiiiiiiiimiiiiimiiiiiiiiiiiinmiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiimmiiiiiiiiimiiiimiiud
1—8. sept. 1957 verður
Kaupstefna í Leipzig
Vörusýning almennra neyzluvara og tækja.
24 vöruflokkar á 100 000 fermetra sýningar-
svæði. Umboð: Kaupstefnan í Reykjavík. Póst-
hólf 1272. Símar 11576 og 32564.
■
EIPZIGfR MESSEAMI • LEIPZIG íl • HAiNSTRASSt Jfc
íiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiimiuiuiuiiB
Finnsk skáld
(Framhald af 7. siðu).
Runeberg gaf finnsku þjóð-
inni á sína vísu nýjan Kalevala-
óð, gullvægan skáldskap, sem
var þróttmikil mynd af sögu
lands og þjóðar. Fá skáld hafa
þess vegna þar í landi unnið
jafnmikla hylli. Og þó að hann
skrifaði á sænsku, var það Finn
land, en ekki Svíþjóð, sem batt
hann sonarböndum. Eftir að
verkum hans var snúið á
finnsku, gátu Finnar ekki leng-
ur efast um, að sænskir þegnar
í landi þeirra væru rótfastir syn-
ir Finnlands. Þekktast af öllum
kvæðum Rúnebergs er þjóðsöng-
ur Finna, „Vort land“, sem er
sunginn af hverju mannsbarni
í landinu, bæði á finnsku og
sænsku.
Samhliða Rúneberg hafði
skáldið Zacharias Topelíus (1818
—98) getið sér mikinn orðstír,
og nú tók hann við forystunni í
bókmenntunum. Hann var einn
ig arfþegi þeirrar þjóðarhugsjón
ar, sem vaknaði, þegar Elias
Lönrot lagði Kalevalaóðinn á
borð almennings, og fá skáld
hafa í Finnlandi haft meiri þýð-
ingu fyrir æskulýðinn en Zac-
harias Topelius.
Þessir tveir skáldmæringar
voru börn rómantísku stefnunn-
ar. En þegar nýrri bókmenntir
Evrópu bárust til Finnlands, tók
raunsæisstefnan að gera vart
við sig. Og hún eignaðist sína
fulltrúa þar, eins og í öðrum
löndum. Meðal hinna sænsku-
mælandi rithöfunda er Karl
August Tavastjerna (1860—98)
bezt kunnur. Hann fékk ungur
skáldastyrk og mun það hafa
átt sinn þátt í því, aö honum
tókst að skrifa all mikið áður en
hann dó á bezta aldri. Frægasta
verk hans er „Harðir tímar“,
stór skáldsaga, sem skýrir frá
hungursneyðinni í Finnlandi ár-
ið 1868.
Aðalbrautryðjandi raunsæis-
stefnunnar í Finnlandi var þó
ekki Tavastjerne, heldur skáld-
konan Mina Canth (1844—97),
sem skrifaði á finnsku. Hún er
ein af merkilegustu skáldkonum
heimsins, byrjaði fyrst að rita
og gefa út skáldrit um fertugt,
en þegar frá upphafi var hún
mikill snillingur, sem alltaf
stóð harður styr um. Mina Canth
er mikilvirkasti rithöfundur.sem
Finnland hefur átt, sendi frá
sér nýja bók á hverju ári, og
stundum tvær og þrjár. Stöðugt
valdi hún sér ný viðfangsefni úr
lífi almúgans, og hún var allt
sitt líf óþreytandi talsmaður
mannúðarinnar. Hún stígur hik
lausar inn í anddyri hins nýja
tíma en flestir rithöfundar
verkalýðshreyfingarinnar hafa
gert. Hjá henni er ekkert ritað
af tilviljun eða án tilgangs, enda
voru leikrit hennar engu minna
metin en leikrit Henriks Ibsens.
Kunnust af þeim eru „Murto-
varkaas" (Innbrotsþjófurinn),
„Työmiehan vaimo“ (Kona
verkamannsins), „Köyháa kan-
saa“ (Fátæklingar) og „Anna
Lísa“. Eins og nöfnin benda til,
eru það olnbogabörn lifsins.sem
hún ber fyrir brjósti, og hún
reynir að opna augu manna fyr-
ir kjörum þeirra.
Saga Reykjavíkur
(Framhald af 4. síðu).
Lárus tjáði blaðinu að hann áliti
að byrja yrði á því að gefa út ýms-
ar fundagerðabækur bæjarstjórna-
nefnda og borgarafunda og láta
fylgja fræðilegar athuganir og að
þessu yrði fundið form í ritum,
sem kæmu út einu sinni eða tvisv
ar á ári. Þessari útgáfu myndi þá
að einhverju leyti svipa til Stjórn-
artíðinda og Alþingistíðinda. Lárus
sagði að lokum, að hvert sem form
ið yrði, væri orðið aðkallandi að
gefa út rit, þar sem væri að finna
ýtarlegar heimildir um sögu og
þróun bæjarins.
Þúsund vatna Ijúfa land j
Framhald af 5. síðu.
þeir, sem sýndu mótþróa gegn
fyrirskipunum keisarans, voru
ýmist hýddir, drepnir eða rekn-
ir í útlegð. Það var fyrst eftir að
Bobrikoff var myrtur, árið 1904,
og eftir að Rússar höfðu beöið
ósigur í styrjöldinni við Japan
1905, að þeir urðu hrokaminni
og gæfari gagnvart Finnum.
Um þetta leyti var frelsishreyf
ing undirstéttanna byrjuð að
grafa um sig í Rússlandi. Verk-
föll og banatilræði voru dagleg-
ir viðburðir, svo að rússneska yf-
irvaldið hafði í það mörg horn
að líta, að það gat ekki sinnt
Finnlandi eins og skyldi. Óeirð-
arólgan í zarveldinu kveikti
frelsisvon í brjóstum Finna, og
1905 gerðu þeir allsherjarverkfall
til að hrista af sér klafann. Þeim
heppnaðist að koma á nýrri
stjórn undir forustu Leo Meche-
lin. En þegar lýðræðishreyfing-
in í Rússlandi áleit sig orðna ör-
ugga í sæti, sögðu leiðtogarnir,
að stjórnarbreytingin inn á við
raskaði ekkert stefnu ríkisins út
á við, og ný lög voru samþykkt,
þar sem þrengt var að kjörum
Finna. Styrjöldin- 1914 brevtti
þessu í engu. Aftur á móti leit
svo út, sem Rússar vildu þefna
ófara sinna á vígvöllunum á
Finnum, Meðan heimurinn bylt-
ist um í stríðsólgunni, reyndu
þeir enn á ný að gera rússnesku
að embættis- og skólamáli í
Finnlandi. En svo kom bylting-
in og lægði i bili yfirdrottnunar-
ofsann, og veitti Finnum tæki-
færi til að fá fullt sjálfstæöi. Þá
var jafnaðarmaðurinn Kerenski
forsætisráðherra í Rússlandi. En
skömmu seinna var hann settur
frá völdum af kommúnistum, og
um svipað leyti unnu borgara-
flokkarnir kosningarnar í Finn-
landi. Trotski sendi þá her til
Finnlands, og róttækir, finnskir
Alþýðuflokksmenn reyndu að ná
völdum með aðstoð Rússa. Allt
lenti í uppnámi og verkföll, rán
og morð urðu daglegir viðburð-
ir. Þá kom. Mannerheim hers-
höfðingi fram á sjónarsviðið og
tók að safna liði með það fyrir
augum að stemma stigu við
rússneskum afskiptum af finnsk
um stjórnmálum. Sjálfboðaliðar
streymdu að úr öllum áttum og
samtökin urðu það sterk, að það
heppnaðist að reka útsendara
Trotskis úr landinu. Við gömlu'
landamærin fyrir sunnan Ví-
borg lét Mannerheim hersveitir
sínar nema staðar. Finnland var
aftur frjálst eftir rúmlega
þriggja mánaða orustu. Lýðveldi
var stofnaö og finnskur ríkis-
íorseti valinn.
Þessi borgara- og frelsisstyrj-
öld lagði finnsku þjóðinni mörg
vandamál á herðar. En viðreisn-
arstarfinu miðaði fljótt áfram
til bættra lífskjara og sjálfstæð-
ið sýndi sig að vera góð undir-
staða fyrir framtak einstaklings
ins og efnahag þjóðarinnar. Mikl
ir möguleikar opnuðust á sviði
iönaðar, akuryrkju- og utanrikis
verzlunar, og árin á milli heims-
styrjaldanna urðu timabil mik-
illa framfara á sviði efnahags-.
mála, þrátt fyrir margskonar
erfiðleika, sem skullu á af völd-
um heimskreppunnar eftir 1930.
Einkum treystu Finnar aðstöðu
sína á sviði timburiðnaðar og
timburverzlunar. En atvinnu-
vegir eins og akuryrkja og
nautgriparækt tóku líka tækn-
ina í sína þjónustu. Með „Lög-
um Kallísi" eða „Lex Kallio"
kom skipulegging á nýbýlaland-
námið, og sjálfseignarréttur
smábændanna eyddi stéttar-
mismuninum milli stórbænd-
anna og smájarðaeigendanna.
Kyosti Kallio, sem þessi lög
bera nafn eftir, var rikisforseti
Finnlands þegar striðið skall á.
Hann er fyrsti finnski forset-
inn, sem ekki skildi ann.að mál
en finnsku. Hann var formaður
Eændaflokksins eða smábænd-
anna, og eftir síðustu heims-
styx-jöld tók núverandi forseti,
Urho Kekkonen.vlð stj.órn flokks
ins. Hann varð forsætisráðherra
1950 og forseti 1956 eftir andlát
Paasikivis. Bændaflokkurinn hef
ur ekki alltaf verið laus við
þjóðernislegt -ofstæki gagnvart
sænska minnihlutanum, en hinn
mikilhæfi þjóðhöfðingi, Paasi-
kivi, lægði öldu.rnar, og síðan
Kekkonen varð rikisforseti, gæt
ir meiri varúðar x deiluxxum.
Kekkonen hefur unnið mark-
visst að því að skapa aukixin
skilning milli Fimxa og sænska
þjóðbrotsins. í skjóli þess skiln-
ings álitur hann að finnsk
framtíðarmál verði bezt leyst.
Bjarni M. Gíslason.
iiiiiiiiiiiiiiiiiimmixmuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiim
iiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiin
htkM&chdb
með OM&
-fjmv eb cUufófyuJtmS...
km ttdai