Tíminn - 17.01.1958, Qupperneq 6

6
TÍMINN, föstudaginn 17. jaaúar 1958.
Útgefandi: Framsóknarflokkurlnn
Rltstjórar: Haukur Snorrason, Þórarinn Þórarinsson (áb).
Skrifstofur í Edduhúsinu vi'ð Lindargötu.
Símar: 18300, 18301, 18302, 18303, 18304.
(ritstjórn og blaðamenn).
Auglýsingasimi 195Ó3. Afgreiðslusími 12323.
Prentsmiðjan Edda h.f.
Nýja Sogsvirk junin getur verið góður
leioarvisir viö kjorborðm
MESTA framfaramál
Reykjavikur, sem nú er unn-
ið aö, er tvimæialaust bygg-
ing nýju Sogsvirkj unarinn-
ar, þótt hún komi jafnframt
miMu fleiri að notum en
Reykví'kingum. Með bygg-
ingu þessarar nýju virkjun-
ar er lagður grund.völlur að
því aS hægt sé að efla stór-
legia iðnað og aðra starf-
rætoslu hér í bænum. Án
hinnlar nýju virkjunar væri
þetta etoki aðeins útilokað,
heídur hefði skapast hér
hmn tilfhmanlegasti raf-
magnsskortur.
' Það hefði mátt ætla, að
ráðamenn Reykjavíkurbæjar
hefðu verið mitolir stuðnings
menn þess, að þessi mikil-
væga framkvæmd væri haf-
in og þamiig stutt að bætt-
um hag og aftoomu bæjar
félagisins. Þess hefði lika
átt að mega vænta, ef bæn-
um hefði veriö eins vel stjórn
að og ráöamenn hans vilja
vera láta,' að bærinn hef ði
haft fjármagn og lánstraust
tii að geta séð um sinn
hluta af kostnaðinum á
móti rítoinu, en hér er um
hélmmgafyrirtæki Reykja-
vítourbæjiar og ríkisins að
ræða.
HVORUGU af því, sem
er tilgreint hér að framan,
hefir hinsvegar verið til að
dreifa. Fjárhagi og láns-
trauísti bæjarins er þannig
komið, að borgarstjórinn
varð að lýsa yfir því, að bær
inn gæti ekkert fé lagt fram
og etokert lánsfé útvegað til
þessarar framkvæmdar. Rik-
ið yrði því að útvega það
allt, þótt þvi beri raunveru
lega að útvega aðeins helm-
ingónn. Þetta er vissulega
betri mælikvarði á fjár-
stjórn bæjarins en sá áróð-
ur ráðainanna hans, að fjár
hagúrinn sé í bezta lagi.
Þótt Reykjavikurbær geti
ekki vegna lélegrar fjár-
stjórnar úfcvegað neitt fé til
hinnar nýju viðgerðar hefði
þó hinsvegar mátt vænta
þess, að ráöamenn hans
styddu þessa framkvæmd af
fáðuwi og dáðum. Því miður
hefir því ekki heldur veriö
að heilsa. Þegar endanlega
reyndi á það á síðastliðnu
ári, hvort lán fengist til hinn
ar nýju virkjunar, beittu for
kólfar þess flokks, sem
stjómar bænum, öllum áhrif
um sínum til að koma í veg
fyrir það að lánið fengist.
Fjandskapur þeirra við rík-
isstjómina var svo mikil, að
þeir reyndu að hindra lán-
tökuna, svo að rikisstj órn-
inni tækist ekki að koma
þessu nauðsynjamáli í höfn.
Fyrir þessu eru ýmsar sann
anir, en þekktust þeirra er
viðtaJiö við hinn „grama“
leiðtoga Sjálfstæðisflokks-
ins, sem birtist í ameristoa
blaðinu „Wall Steet Journal*
rétt áður en gengið var frá
láninu.
Ef ofstæki þessara manna
hefði fengið að ráða, væru
enn engin lán fengin til
virkjunarinnar og bygging
hennar ekki hafin enn.
ÞAÐ er nú enn helzta
áróðursefni blaða Sjálfstæð
isflokksins gegn Framsókn-
armönnum, eins og oft áður
i bæjarstjórnarkosningunum
að þeir séu fjandménn
Reykjavíkur. Framangreint
mál er góður mælikvarði á
sannleiksgildi þess áróð-
urs. Af þeim mönnum, sem
mest og bezt unnu að því að
útvega lánin til nýju Sogs-
virkjunarinnar, ber fyrst og
fremst að nefna þá Eystein
Jónsson fjármálaráðherra
og Viihjálm Þór bankastjóra.
Þeir áttu drýgsta þáttinn i
því, að þessi lán fengust.
Þannig getur hin nýja
Sogsvirkjun, sem seinna mun
veita Reykvíkingum Ijós, yl
og atvinnu, verða mikilsverð
vísbending í kosningunum
annan sunnudag — vísbend
ing um það, hvort hyggi-
legra sé að styðja þá menn,
sem efckert fé gátu útvegað
til virkjunarinnar og reyndu
meira að segja að spilla fyr-
ir láninu til hennar, eða þá
menn, sem eiga mestan og
beztan þátt í því, að virkj-
unin kemst upp á tilsett-
um tíma.
Vilja Reykvíkingar láta útsvörin
hækka um 130% á næsta kjörtímabili
MBL. BIRTIR nú dag'-
legia tnargar lofgrehiar um
ágæta stjóm á fjármálum
Reytojavíkur á kjörtímabil-
inu, sem nú er að ljúka. Jafn
framt heifcir það þvi, að
þessari ágæfcu fjármálastjórn
verði haldið áfram, ef Sjálf
stæðismenn endui'heimta
meirihlufcann í kosningun-
um 26. Janúar.
Hin ágæta fjármálastjórn
íhaldsins á umræddu kjör-
tím'ahili, er ma. fólgin í því,
að úfcgjö'ld bæjarins hafa auk
ist um meira en 100% á þess
um tíma og útsvörin 'hafa
hækkað um rúm 130%.
Það, sem Mbl. er því að
lofa kjósendum hér, er því
raunar ektoert annað en það
að enn skuli útgjöldin hækk
uð um 100% og útsvörin um
130%. Og sennilega gild)ir
það um þessi loforö fremur
en öll önnur loforð íhaldsins,
að það verður staðið við þau.
En kæra bæjarbúar sig
um að útsvörin hækki enn
um 130%? Finnst þeim ekki
réttara að prófa annan
meirihluta, en að láta sög-
una frá seinasta kjörtíma-
bili endurtaka sig?
ERLENT YFIRLIT
Nýi enski fjármálaráðherrann
Á Heatcoat Amory eítír aS vertia Attlee íhaldsflokksins?
ÞAÐ HEFIR löngum verið talið,
að fjármálaráðuneytið brezka vœri
seinasta trappan upp í sæti for-
sætisráðherrans. Embætti fjármála
ráðherra hefir verið talið
ganga næst forsætisráðherraemb-
ættinu að áhrifum og virðingu og
fjármálaráðherrann því talinn lík-
legastur ti'l að erfa sæti forsætis-
ráðherrans, ef það losnaði. Þannig
voru þeir Pitt, Gladestone, Disraeli,
Lloyd George og Ohamberlain allir
fjármálaráðherrar áður en þeim
féll embæ'tti forsætisráðherrans í
skaut. Þegar Attlee gerði Gaitskell
að fjármá'laráðherra sínum, var það
líka með það fyrir augum, að hann
yrði erfingi Attlees að stjórnar-
taumunum.
í brezka íhaldsflokknum eru nú
ýmsir efnilegir ungir menn, sem
gegnt hafa ráðherraembættum við
góðan orðstýr og oft hafa verið
taldir likleg forsætisráðherraefni.
Einn þeirra er Peter Thorneycroft,
sem Macmillan gerði að fjármála-
ráðherra sínum á síðastl. ári. Það
hefði niátt ætla, að Macmillan
reyndi einhvern annan þessara
ungu manna, þegar Thorneycroft
sagði af sér fyrir skömmu vegna
ágreinings um fjármálastefnuna.
Svo var þó ekki, heldur sneiú hann
sér til eins af eldri ráðherrum
sínum og fól honum hið vanda-
sama verkefni fjármálaráðherr-
ans. Svo kynlega bregður og við,
að nær öll brezku blöðin eru sam-
mála um að hér hafi verið rétt
ráðið.
Heatcoat Amory
verið síðan 1054. Hann hefir elcki
sízt unnið sér álit í bví starfi,
enda kunnugur landbúnaðarmálum
af eigin revnd, því að hann hefir
fengizt við búskap. Talið er,
að Macmillan hafi boðið honum
fjármálaráðherraembættið, er
hann myndaði stjórn sína á síðast
liðnum vetri, en hann hafi þá
hafnað þvi. Hann hefir aldrei sótzt
eftir því að vera í fremstu röð.
Amory er talinn vera í hópi
þeirra ráðherra íhaldsflokksins,
sem voru andvígir árásinni á Sú-
ez, þótt hann gerði það hins vegar
ekki að fráfararsök.
er Amory mikill og bezt lætsir hon-
um að vinna í kyrrþey. Þeir, sem
hafa unnið með honum, láta vel
af samstarfi við hann.
Amoii' er hár maður vexti, en
gcngur oft nokkuð 1/oginn. Hann
er hægur í framgöngu og tranar
sér lítt fram á mannfundum. Hann
er lítt gefinn fyrir sainkvæmislíf
og kýs helzt að eyða tómstundum
sínum iieima hjá sór. Ræðumaður
cr hann sæmilegur og getur orðið
hnyttinn og snarpur, ef svo ber
undir.
HEATCOAT AMORY hefir
nú tvímælalaust tekið við vanda-
samasta ráðherraembættinú í Bret
landi. Örlög flokks hans cg stjórn-
ar velta mjög á þvi, hvernig hon-
um tekst að haga fj'armálastjórn-
inni. Ef honum tekst vel, gelur
liann vel átt eftir að erfa sæti
Macmillans, þótt vafalaust sækist.
hann ekki eftir því. Niðurstaðan
• i > *
gæti samt orðið sú vegna 'þess, að
ekki næðist samkomulag um neinn
hinna vngri manna. Sumiri enskir
blaðamenn hafa látið sér detta í
hug, að Amory eigi eftir að verða
íhaldsflokknum það, sem ■ Attlee
var Verkamannaflokknum, enda
eru þeir áþekkir um margt-1 Aðrir
segja, að hann minni að l.ýmsu
leyti á Baldwin í framgöngu sinni,
en vera megi þó, að hann líkist
mest Bonar Law.
Meðal andstæðinganna er Am-
ory vel látinn, því að hann hefir
HEATGOAT AMORY hefir
jafnan lifað óbreyttu lífi. Hann
reykir ekki og er nánast bindindis- . , ,
maður á áfenga drykki. Hann hefir aldrei blandað ser j miklar deilui.
verið ógiftur alla ævi. í London Þetta getur hins vegar breytzt
býr hann í lítilli íbúð, en heima eftir að hann er koruinn á veðra-
í Tiverton sér sjötug mágkona samasta stað enskra stjórnmála.
hans, sem missti þrjá syni í stríð-
inu, um heimill hans. Starfsmaður Þ.Þ.
’SAÐSTOFAA/
HINN NÝI fjármálaráðherra
Breta, Derick Heathcoat Amory,
verður 59 ára gamall á þessu ári.
Forfeður hans hafa rekið klæða-
verksmiðju í bænum Tiverton síð-
an í byrjun fyrri aldar og er hún
nú langstærsta fyrirtækið þar. Fyr-
ir þetta hefir ættin að sjálfsögðu
verið sæmd aðalstitli og er það nú
borið af elzta bróður Heatheoat.
Amory. Annars eru Amoryarnir
írskir að uppruna.
Amoi-y hefir þannig til efnafólks
að telja og í samræmi við það er
líka námsferill hans. Ilann slund-
aði fyrst nám í Eton og síðan í
Oxford. Eftir það settist hann að
í Tiverton og er honum mjög þökk
uð sú velgengni, sem ættarfyrir-1
tæki þeirra Amoryanna hefir not-
ið seinustu áratugina.
Amory hafði ekki liaft veruleg
afskipti af opinberum málum, ■
þegar síðai'i styrjöldin hófst. Hann
gekk þá strax í herinn og varð
brátt einn helzti sérfræðingur hans
varðandi flugflutninga á herliði.
Þegar Bretar gerðu árásina á Arn-
heim með fallhlífarsveitum, tók
Amory þátt í henni og varð fyrir
því óhappi að lærbrotna. Þjóðverj-
ar tóku hann þar til fanga og slapp
hann ekki úr fangabúðunum fyrr
en i stríðslokin.
ÞAÐ VAR fyrst eftir styrj- J
öldina, er hinn pólitíski ferill Am-
ory hófst. Frændi hans hafði verið
kjörinn fi'ambjóðandi íhaldsmanna
í Tiverton, en hann féll í styrj-
öldinni. Eftir nokkurt þóf, féllst;
Amory á að taka þetta sæti hans.
Hann náði kosningu og hefir átt
sæti á þingi síðan. j
Fyrr á árurn, fylgdi Amory j
Frjálslynda flokknum að málum, !
en snerist síðan til fylgis við í- í
haldsflokkinn. Talið er, að hinar I
róttæku skoðanir, sem Macmillan !
boðaði á árunum milli styrjald-1
anna, hafi átt sinn þátt í því, að
Amory snerist til liðs við íhalds- j
flokkinn. Sjálfur segir Amory, að
hann tilheyri vinstra armi íhalds-
flokksins. Iiann segir einnig, að
hagfræðikenningar Keynes háfi
haft veruleg áhrif á viðhorf sín.
Þótt Amory hafi gert lítið að
því, að láta bera á sér, hefir hon-
um verið fengið hvert trúnaðar-
starfið öðru meira síðan íhalds-
fllókkurinn kom aftur til valda.
Hann var ráðherra eftirlaunamála
1951—53, verzlunarmálaráðberra
1953—54 og landbúnaðar- og sjáv-
arútvegsmálaráðherra hefir hann.
Frændur vorir.
Norræn samvinna, norræn sam
staða, samnorræn sundkeppni.
Margir binda miklar vonir við
þessa svonefndu norrænu sam-
vinnu og telja að Norðuriöndin
eigi að standa saman að hugðar-
málum sínum út á við. Prédikar
ar samvinnu hafa mikið til síns
máls, þjóðirnar sem hima hér
norður undir heimskauti geta
mörgu hlassi lyft ef þær ganga
til sameiginlegra átaka. Það er
sjálfsagt að efla norræna sam-
vinnu á alla lund enda er það
stefna heimsmálanna nú é dög-
um að ríki og þjóðir slái sér
saman í bandalög og samsteypur
til að standa betur að vígi gagn
vart heiminum.
En það er annað í þessu máli
sem oi'kar tvímælis. Spámenn
norrænnar samvinnu tönnlast á
því sí og æ að íslendingar og
skandínavar séu frændur og beri
að standa saman á þeim for-
sendum. Vissulega komu hinir
íyrstu landnámsmenn frá Noregi.
En l'lesth' gleyma því að kyn
íslendinga stendur váðar rótum.
Enginn veit me'ð vissu hve víð-
tækur var innílutningurinn á
mönnum sem af keltnesku bergi
voru brotnir, frjálsum sem ó-
frjálsum. Víkingarnir frá Norður
löndum voru einskonar herra-
þjóð og fluttu með sér þræla
frá Suðureyjum, þeir voru í
meirihluta og höfðu öll þeirra
ráð í hendi sér sakir yfirburða
sinna á sviði hernaðar. Því er
eðlilegt að hlutur norrænu vík-
inganna yrði gerður sem mestur
er stundir liðu en hinna keltn-
esku að litlu getið . Þeir sem
ráða vígvélúm ráða einnig sög-
unni.
Skáld og hetjur.
En grunur minn er sá að á-
hrif Keltanna hafi orðið og eru
miklum mun meiri en lesa má áf.
spjöldum. Þeir hafa litað bók-;
menntirnar og raunar þjóðlífið
allt, gegnsýrt það anda sínum
nafnlausum. Blóð íranna hlandað-
ist blóði víkinganna og þar með
runnu norrænu einkennin sám-
an við önnur óskyld. Frá Norður
löndum komu liingað þei'serkir
og vígamenn sem bitu í skjaldar-
rendur og sveifluðu sverði í
blindri trú á mátt sinn og meg-
in. Þeir voru athafnamenn og
horfðu fram á við, éinlyndir og
ólmir.
Lundarfar Keltamia var með
öðrum óskj’ldum blæ. Þeir voru
draumlyndir og reikulir, skáld-
mæltir og minnugir á forn fræði.
Ljóðrænan var þeim í blóð bor-
in .
Þannig mættust skáld og hetj
ur og fýlgdi skáid hetju. Hreysti
verk og afrek hinna norrænú
víkinga væru gleymd og grafin
ef ekki hefði komið til ástríðá
hinna næmlyndu Kelta til 'að
setja. saman ljóð og sögur um
þessar hetjudáðir. Það er af þess
um samruna andstæðra einkenna
sem fornsögurnar íslenziku sköp
úðust og úr þesum jarðvegi hafa
bókmenntir íslendinga sprottið
um aldaraðir. Til' þessa sam-
runa er einnig að leita skýringar
innar á öfgum þeim í fari íslend
inga sem gert hafa þá frá-
brugðna nágrannaþjóðum. Þeir
eru ekki frændur skandínava
nema að *"* teyti. Þeir hefðu
aldrei getaö xórt kúgaðir og
hraktir á útskeri þessu nema af
því að þeir þágu I ai'f harðneskju
víkinganna til að drýgja het.ju-
dáðir og einnig skáldskaparnátt
úru Iranna sem gaf þessum hetju
dáðum æðra gildi í ódauöiegum
Ijóðum og sögum.
—Ljótur.