Tíminn - 07.03.1958, Qupperneq 9

TÍMINN, föstudaginn 7. marz 1958.
9
l ^J3t ^ éffdí* 1 h Ijfnncf'ótcicl:
í 4Éfc v; J^úácuinci Framhaldssaga
var búin að kaupa. Afgreiðslu
stúlkan í búðinni hafði
hlaupið á eftir henni með
töskuna Qg náð henni við bát-1
inn. Pá áttaði Súsanna sig í
bili og sagði.
— Ég ætlaði bara að vita,
hvort báturinn væri vel bund-
inn. Svo hafði hún gengið
aftur upp í búðina og greitt
reikning sinn.
— Þegar hún hélt heim í
sumarhúsið, var henni aöeins
ein hugsun í huga. Hún gæti
ekki búið með slíkum manni
lengur. Og hún yrði að losna
við barnið, sem hún gengi
með eins fljótt og unnt væri.
Hún efaðist aldrei um sann-
leiksgildi ásakananna í bréfi
Birgittu. Sársaukinn vegna
svika mannsins var svo óbæri
legur, að henni fannst að
ógerlegt yrði að lifa áfram.
Henni fannst það svo mikil
auðmýking að halda áfram
að búa við aumkun ættar-
innar , að það yrði ekki þolað
lengur. Hún hafði einmitt
verið svo viss um það síðustu
mánuöina, að nú væri hjóna-
band þeirra gott, og að nú
væri Hinrik alveg hreinskil-
inn.við hana og legði sig allan
fram um að bæta sambúðina.
Þetta kom því eins og reiðar-
slag.
Hún sagði vinnukonunni, að
hún væri mjög þreytt og
ætlaði því að leggjá sig út af.
Hún bað þess, að enginn trufl
aöi. sig fyrst um sinn. Svo
hafði hún læst að sér hert
upp hugann og tekið til verks
án liiks. Hún hafði gert þetta
hugrekki því, sem örvænting-
in gefur. Um það bil, sem því
var lokið, hafði hún heyrt
Lillu berja litlum hnefum
sínum á hurðina og kallað:
Mamma-Sanna af því að
pabbi hennar kallaði mömmu
Þegar hún heyrði barnið
kalla, setti að henni óstjórn-
legan óttá, og hún fór að!
gráta, gret lengi og iðraðist
þess, sem hún hafði gert.
Barnfóstran tók Lillu frá
dyrunum og reyndi að hafa
ofan af fyrir henni, en sú
litla vildi ekki láta sig og
kallaði án afláts á móður sína
Að nokkurri stundu liðinni1
fór hún að undrast, að ekkert
skyldi gerast. Hún fann þess
engin merki á líkama sínum,i
að . sér hefði mistekizt það,
sem hún hafði ætlað að gera.
Þetta gladdi hana mjög, sagöi
hún, og fór að von að úr
þessu mundi kannske rætast.
Þaö byrjaði ekki fyrr en um
nóttina, en þá með slíkum
ósköpum, að hana hafði aldrei
grunað slíkt. Kvalirnar voru
nær óbærilegar. Skelfingu
setti að henni, og hún hélt að
hún mundi deyja þarna. Hún
hrópaöi á hjálp, því að hún
gat ekki risið upp. Lilla vak-
naði' í næsta herbergi og fór
að gráta, en engin hreyfing
eða hljóð heyrðist annars.
Loksgat hún teygt sig í stól
og varpað honum um koll, svo
að hann gerði allmikinn há-
vaða. Loks kom vinnukonan
hálfsofandi og óttaslegin og
spurði: Hvaö vantar frúna?
Hún kvaðst hafa orðið
gkyndilega veik og yrði að
komast strax til læknis. Henni
tókst að rísa upp með hjálp
stúlkunnar og klæðast ein-
hverjum fötumj en þjáningar-
43
nar ætluðu hvað eftir annað
að yfirbuga hana. Hún gat
ekki beðið stúlkuna að fara
með sér til Stokkhólms, því að
þá yrði Lilla ein heima Hún
fékk ekki einu sinni hjálp til
aö setja vél bátsins í gang, því
að stúlkan kunni engin skil á
slíkum hlutum. Aumingja
stúlkan grét aðeins í hræðslu
og vandræðum þar sem hún
stóð með kápu á herðum yfir
náttkj ólnum og horfði á hús-
móður sína bogra við þetta.
Vélin vildi ekki ganga reglu
legalega strar. Súsanna
reyndi að lagafæra hana eftir
getu, en meðan hún var að
því, fannst henni sem lífið
væri að fjara út, Og þá fann
hún allt í einu, að lífið var
henni dýrmætara en allt
annað. Hún vildi ekki deyj a.
Enn einu sinni kippti hún í
ræsisnúruna, og þá fór vélin
allt í einu í gang og gekk reglu
lega.
Hún hélt frá landi og tók
stefnuna á Stokkhólm, taldi
til einskis að fara í land i
Hallnás og reyna að fá bíl þar.
Henni fannst lika öruggast að
sitja kyrr í bátnum og hreyfa
sig ekki.
Tvisvar sinnum sortnaði
henni fyrir augum á leiðinni,
en það leið frá. Hún vildi ekki
gefast upp - vildi lifa. Það
reiö baggamuninn. Hún þreif-
aði sig áfram í húmgarði
ágústnóttinni um eyjasundin
eftir þeim kennileitum, sem
hún hafði lært að sigla eftir
áður á þessari leið, sem hún
hafði farið nokkrum sinnum.
Sólin reis á himni yfir skógi-
klæddahólma og vermdi hana
sjálfa, þar sem hún sat í bát-
num. Hún varð að bæta bezíni
í geyminn. Brúsinn var þung-
ur, en það tókst samt.
Um stund varð hún sam-
ferða gufuskipi, það var
Finnlandsskipið á innleið.
Hún hugleiddi, hvort hún
mundi þekkja nokkurn um
borð þar, einhvern sem myndi
kannske eftir Súsönnu litlu
Ilvenius frá Helsingfors, og
hvort þeim hinum sama yrði
kannske litið á dökkklædda,
einmana konuna í bátnum.
Loks fór hún fram hjá
Lindingölandi og þarna var
Djurgaarden.
Hvar ætti hún að leggja að
landi? Til hvaða læknis ætti
hún að leita? Hún gat ekki
hugsað um það Fram úr þessu
yröi einhver annar að ráða
fyrir hana.
Kannske Hinrik - nei aldrei
að eilífu.
Brieken? Já, væri það ekki
bezt að leita á náðir hennar.
Skyldi nokkur stigi vera
upp Blasie hólmsbakkann.
Hún mundi ekki eftir því.
Hún mundi ekki komast upp
úr bátnum án þess. Þjóðminja
safnið? Já, þar mundi það
takast. Og svo lagði hún að
landi við Þjóðminjasafnið.
Það var erfitt að komast
upp tröppurnar. Hún varð að
pkríða. Svo reyndi hún að rísa
upp, en fæturnir neituðu að
bera hana fyrst í stað. Svo
hleypti hún í sig allri þeirri
hörku, sem hún átti til og
tókst aö standa á fótunum -
síðan reikað skref fyrir skref
ýfir götunna fram hjá Barr
mans-verzluninni — yfir garð
inn og að dyrunum. Bn hver
nig átti hún að komast upp
alla stigana að íbúð Bricken?
Og svo að skríða aftur, vega
sig upp á höndum og fótum,
þrep eftir þrep — ekki missa
handtöskuna. En hvað stigar
voru kaldir — og loks var hún
komin að dyrum Bricken.
— Og nú er ekkert ósagt
nema þakka þér fyrir, kæra,
gamla Bricken, sagði Sús-
anna að lokum.
— Látum það biða, svaraði
ég. Við þurfum að ræða sam-
an um fleira.
— Ég fer ekki heim til
Finnlands. Mér hefur dottið 1
hug að fara til Frakklands.
Ég ætla að skrifa Madame
Bartinol. Ég fer auðvitað með
Lillu með mér.
— Hlustaðu nú á mig,
Súsanna, sagði ég. Það var
ekki satt, sem stóð í bréfinu.
— Ég veit, að þér gengur
aðeins gott til, Bricken. En
það er tilgangslaust að ræða
meira um þetta. Ég ætla að
skrifa pabba í dag.
— Þú gerir ekkert fyrr en
þú ert búin að tala við mann
þinn.
— Mann. minn, sagðir þú —
manninn minn. Þetta lætur
undarlega í eyrum.
— Þú ert búin að gera nógu
mikil heimskupör, Súsanna.
— Eg veit það vel, Bricken.
— Haltu ekki áfram á sömu
braut:
— Reyndu ekki að breyta
þessu, Bricken.
— Gráttu ekki, blessað
barn.
— Þú grætur sjálf, gömul
kona, yfir óhamingju ann-
arra. — Hvað — hver er að
koma?
— Sittu -kyrr, það er aðeins
Hinrik.
— Eg vil ekki að hann komi.
Hleyptu hon-um ekki inn til
mín.
— Hann hefur lykil, ble-ss-
uð verbu, svo að ég get ekki
komið í veg fjnúr það.
— Góðan daginn, Súsanna.
Líður þér betur í dag?
— Bricken, þú mátt ekki
fara út, sagði Súsanna og hélt
dauðahaldi í mig.
^— Já, vertu bara kyrr,
Bricken, sagði Hinrik.
— Það er bezt að þú farir
strax, Hinrik, ég vil ekki sjá
þig framar, sagði Súsanna
með erfiðismunum.
— Eg skal fara innan
skamms, en é-g er kominn til
að sækja þig.
— Nei, ég fer ekki með þér.
— Eg ætlaði að sýna. þér
símskeyti, sem ég fékk í dag.
Það ■ er frá Birgittu.
— Mig langar ekki til að
sjá það.
— Jú, Iestu það.
— Nei.
Eg tók skeytið úr hendi
hans og las hátt:
„Skil ekki reiðilegt sím-
skeyti þitt stop hef aldrei
skrifað Súsönnu ðréf — Birg-
itta.“
Súsanna starði reiðilega á
Hinrik: — Já, þú hefur beðið
hana að senda þetta fals-
skeyti, sagði hún kuldalega.
— En ég skil ekki að hvaða
gagni þú heldur að það komi.
— Já, ég sendi Birgittu sim
skeyti í gær, sagði Hinrik þol-
inmóöur. — Og skeytið sem
„Allir hckkja hinn þunga
(Framh. af 5. síðu.)
og þess mátti vænta, að hann og
kona hans ættu enn eftir langan
og athafnasaman strfsdag.
Eins og -áður getur lét Brynleif-
ur stjórnrriál sig miklu skipta þeg-
ar á unga aldri. Hann var eigandi
og ritstjóri blaðsins íslendingur
á Ákureyri árið 1920. Ritstjóri
Templars var hann 1924—1927.
Hann sa-t í útgáfunefnd skag:
firzkra fræða frá 1938 og til dauða
dags. Af því ritsafni sanidi hann
Heim að Hólum. Er það allmikið
rit, kristni og kirkjusaga Skaga-
i fjarðar allt frá söguöld og til
| dauða Brands biskups Sæmunds-
i sonar. Önnur sérstök rit, sem út
| hafa komið eftir hann eru: Vísi-
I Gísli, Ak. 1920; Jóu Ögmundsson,
| Ak. 1925; Baldviu Einarsson, Ak.
! 1933, Bindindisihreyfingin á íslanui
, söguágrip, Ak. 1936, Alþingis-
| mannatal, konungsfulltrúa, lands-
höfðingja, ráðherra o. fl. 1845—
1945, Rvík. 1945 og Hver er mað-
urinn? I—II. Rvík. 1944. Auk
þessara rita nokkrir fleiri smá-
bæklingar. Eftir hann mun korna
út á þessu ári hjá Menningarsjóði
Saga þjóðhátíðarinnar 1874. Auk
þessa, sem hér hteif-ir verið talið
hefir hann skrifað fjölda greina
í dagblöð. Hann hefir og fflut-t
fjölda marga fyrirlestra ,innan-
lands og utan.
Á þessu yfirliti, s-em ég hefi hér
að framan skráð um störf Brynleifs
I Tobíassonar, má sjá, að aevistarf
, hans hefir verið mikið. Langafi
hans, GMi Konráðsson var ein-
hver afkastamesti rithöfundur,
sem uppi hefir verið hér'á landi,
en hann varð lí-ka nær níræður
að aldri, eða 22 árum eldri en
Brynleifur. Brjrnleifur hafði gegnt
i margfalt fjölbreyttari störfum en
langafi hans. Hann hafði ætlað
sér, ef honum entist aldur, að losa
sig við öll opinber st-örf þegar
hann yrði sjötugur, og„ sinna þá
fræðimennskuhugðarefnum sínuim.1
Hann bjóst við því að verða gam-1
all SBin GMi Konráðsson og fleiri
forfeður hans. Ef þjóðinni hefði I
auðnazt að njóta starfskrafta Bryn *
hlj
om
leifs eins lengi og langafa hans,
er óvíst nema ritstörf hans hefðu,
orðið álí'ka mikil og langafans.
Ég hefi getið þess hér að fram.
an, að vegir okkar Brynleifs lágu
fyrst sáman í Kennaras-kólanutn
veturinn 1908—9. Næst hittumst
við 1916 í Reykjavíik. Þá var ég orð
inn alþingismaður, en sat í Mennta
skólanum. Ekki var þá eins miktll
stjórnmála-munur á skoðunum ofck
ar og áður. Síðan hafa kynni okkar
verið mikil. Og einlægt óx álit mitt
á Brynieifi eftir því sem ég kynnt-
ist honum meir. Hann var hrekfe-
laus maður, og engan mann hefi
ég þekkt trygglyndari en hana.
Hann var trúr hugðarmálum sín-
um. Hann elskaði guð og ættjörð-
ina. Hann var ramíslenzkur, unni
þjóðlegum fræðum, sögu þjóðar-
innar og göm-lum venjum. Hann
var fremur íhaldssamur í stjórn-
miálaskoðunum. í trúmálum gætti
og þessarar íhaldssemi. Honuitn
geðjaðist betur að kaþólsku kiríkj-
unni en þeirri lútersfeu. Fannst
honum kj'öifesta kaþólsku kirkj-
unnar vera meiri en hinnar lúfc-
ersku. Annar var hann hæði í
stjórnmiálum og trúmálum uim-
burðarlyn-dur og öfgalaus.
Á Afeureyri býr Siglaugur
sonur Brynleifs, feona hanis og
fimm börn þeirra. Vinir Brynleifa
sakna han-s, en engir hafa missit
eins mikið við fráfall hans sem
sonur hans, tengdadóttir og börn
þeirra-
„Feigð ræður sá, er lífið gaf“,
segir sfeáldið. Vér smælingjar verð
um að beygja Oklkur 1 auðmýkt
fyrir þeim.valdhafa.
„Allir þekkja hinn þunga
hljóm,
þó veit emginn — hans leynd-
ardóm“.
Vér þefekjuim öll hinn þunga
hljóm dauðans, en þrátt fyrir oH
vísindaafrek mannanna, þá bresfc
ur oss tæfeni og sfeilning til þess
að komast gegnum múrinn mikla,
er lokar sfeynheimi voruim.
Þorsteinn M. Jónsson.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiintmiiiiiiiimiimiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiuiiiiiiiniiiimiimiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiuiiii
LOKAÐ
vegna jarðarfarar.
AFENGISVARNARÁÐ
Verzlunarsparisjpðsins verðufc haldinn í Þjóðleik-
| húskjallara-num laugardaginn 8. marz 1958 og
| hefst kl. 14:
Stjórnin
3- 3
gjnniiiiitiiniHniiBniiiiiiiiiiiiiixiiviiiiiuimimiifimniunnnnnmnfniiiiiniiiniiiinvimiiriiiuxfmisiniiiHiuni
'I i
verður haldin í Skátaheimilinu, laugardaginn 8. 1
| marz kl. 8,30. 5
Fyrir Ljósálfa og Ylfinga sunnudag 9. marz kl. |
| 3 e h.
Fyrir yngri skáta sunnudag 9. marz kL 8.
S s
Aðgöngumiðar seldir föstud-ag 7. marz kl. 5—7 og 1
1 laugardag 8. marz eftir kl. 2.
i - s
1 3
Skátafélögin í Reykjavík
P i
,‘jiiiiiiuiiinHMiuiinniiniimmmiiiiiiMiimniimiimuiiimnimmnnmnnniimnminimiiiminniimii
Hjartkær móSir mín, tengdamóðir og amma,
Valgerður Jónsdóttir
frá Tannstöðum
andaðist að heimili okkar aðfaranótt 6. marz.
Aðstandendur.