Tíminn - 20.04.1958, Blaðsíða 7

HlMINN, sumiudaginn 20. apríl 1958.
f
SKRIFAÐ OG SKRAFAÐ
Samkomulagið í Noregi um þriggja ára vinnufrið. - NorSmenn láta ekki vísitölukerfið auka
dýrtíðina. - Efnahagssamvmnustofnunin og viðreisn Vestur Evrópu. - Hafréttarráðstefnan í
Genf. - Hin neikvæða stefna Sjálfstæðisflokksins í efnahagsmálunum. - Endurreisn biskups-
stólsins í Skálholti. - Hið mikilvæga hlutverk íslenzku sjómannastéttarinnar.
í seinasta blaði Vinnunnar,
málgagns Alþýðusambands
fslands, birtust athyglisverð-
upplýsingar um nýja samn-
inga milli Alþýðusambands-
ins norska og Vinnuveitenda-
sambands Noregs. Frá þess-
mn sanmingum segir Vinnan
in.a. á þessa leið:
„Það, sem mesta athygli
velcur i sambandi við þennan
nýja samningsgrundvdll, er
það, a'ð allir samningar, sem
norska Vinnuveitendasam-
bandið á aöild að og ganga
úr gildi á árinu 1958, skulu
framlengjast um þrjú ár.
Þetta nær þó ekki til samn-
inga farmanna í innanlands-
siglíngum, og ekki heldur til
einka talsímafélaga, sem enn
þá eru nokkur til 1 Noregi.
í sambandi við lengingu
samningstímabilsins í 3 ár
hefir samizt um eftirfarandi
atriði vegua hugsanlegra vísi
tölubreytinga:
Þegar Hagstofan (Statis-
tisk Sentralbyra) sýnir 7 stiga
hækkun eöa lækkun á heild-
arvísitölu framfærslukostnaö
ar, miðað við vísitöluna 153,
getur Alþýðusambandið, ef
um hækkun er að ræða, og
Vimiuveitendasambandíð, sé
um lækkun aö ræða, krafizt
þess, að teknir séu upp saimi-
ingar um endurskoðun kaup-
kjaldsákvæða. Hámark huss-
anlegra breytinga við slika
endurskoöun er sami hundr-
aðshluti og hækkun eða
lækkun framfærsluvísitölunn
ar nemur. — Endurskoðun
getur ekki átt sér stað oftar
en á sex mánaða fresti.
Þessi vinnubröeð norska
verka.i v'ðssarnbanda sýna, hví
líka hnfuðáherzlu bau legeia
nú orðið á stöðuet kaunaiald
og löng samnine'stímabil, og
er ekki að efa, að norskir at-
vinnurekendur k-unna líka vel
að meta bað öryaei, sem siík-
ir sanmingar veita atvinnu-
lífinu.
En hitt er líka lióst öllum.
sem til bekkia, að ástæðan til
þess að betta er heegt, er sú,
að í Noreei hefir lenai veriö
við vöid ríkisstiórn. sem nýt-
ur trausts verkaivðssamtak-
anna og leggur mikla áherzlu
á upnhvggingu atvinnuiífsins
og stööugt verðlag í land-
inu.“
Þá vetur Vinnan bess, að.
. jafnhliða bví. sem samkomu-
lag náðist um framangreind
atriði. hafi verið sa.mið unr
nokkra stvttineu vinnufim-
ans og um hmkkun t.íma-
kauns,- svo að Imm verka-
manna lækki ekki vegua
styttinva.r á, vinnubímamim.
Tímaknimið heekkn.r af hess-
um á.st.seðum 'um R24<%,. Hiris
vegar verður aút, vik-U- Og
mánáðarkaun óhrevtt.
Nor«ka fordæmi(S
Framahgreind frásögn
Vinnunnar af samkomulagi
verkalýðssamtaka og atvinnu
rekenda í Noregi, er vissulega
hin athyglisverðasta. Hún
sýnir glöggt, hve mikilvægt
þessum aðilum þykir það aö
tryggja sem varan-legastan
vinnufrið. Verkalýðssamtökin
hér geta sannarlega mikið
lært af þessu, en þeim hefir
enn ekki tekizt að komast af
stígi smáskæruhernaðarins,
sem er ekki aðeins skaðlegur
þjóðarheildinni, heldur verst-
ur verkalýðnum sjálfum. —
Litlir hópar geta. þá með ó-
sanngjörnum kröfum skert at
vinnu fjölda manna, eins og
var t.d. reynslan í samhandi
við verkfall yfirmanna á
kaupskipunum á s. 1. sumri.
Þá er það ekfci síður at-
hyglisvert, hvernicj sanud er
urn visitölujyrirkomulagi'ö l
Noregi. Þar er ekki samið
um neinar vísitölubœtur. —
Norsku verkalýðssamtökun-
um er Ijóst, að hinar gagn-
kvœmu vísitöluhcekkanir
zru verkamönnúm síður en
svo til hagsbóta, þegar til
lengdar lœtur. Þess vegna
láta þau sér nœgja aö semja
um, að verkalýðssamtökin
geti óskað endurskoðunar á
samningunum, ef verðlags-
vísitala hœkkar um 7 stig.
í gönúu samningunum var
miðað við 5 stig. Slík endur-
skoðun getur þó ekki átt sér
o.ftar stað en á sex mánaöa
f resti. ..
Þetta atriði er ekki síst at-
hyglisvert fyrir íslenzku
verkalýössamtökin. Hér hef-
ir verið samið um fullar mán
aðarlegar vísitöluhætur. í
fyrstu héldu menn, að þetta
væri launþegum til hagsbóta.
Reynslan he-fir hins vegar
sýnt, að þetta hefir orðið aö-
aldriff jöður dýrtiðarlnnar og' pvi er nú got-t að minnast
kauphækkanir þær, sem þann 10 ára afmælis þeirrar stofn-
ig hafa fengizt, hafa fariö unar, sem átt hefir góðan þátt
jafnharðan í súginn aftur.—þeirri viðreisn, -en það er
Að þvi hlýtur þvi að koma, að Bfnahagssamvinnustofn-un
tekið verði til gaumgæfilegr-
ar athugunar, hvort for-
dæmi Norðmanna sé ekki til
fyrirmyndar.
Magnús Jónsson sem Manrico. Þau ánægjulegu tíSindi bárust hingað til
lands í sl. viku a3 Magnús Jónsson, hinn efnilegi íslenzki tenórsöngvari
hefðil unnið verulegan listsigur er hann kom fram í fyrsta sinn á sviði
Kgl ieikhússins í Kaúpmannahöfn í aðalhlutverkinu í óperunni II Trovatore
eftir Verdi. Seinni fréttir herma, að Magnúsi sé ætlað annað hiutverk hjá
dönsku óperunni í Grímudansleiknum eftir Verdi. Myndin er af Magnúsi
í hlutverki Manricos í II Trovatore.
starfsemi Efnahagssamvinnu-
stofnunarinnar, er það hryggi
legt fyrir þá að minnast fram
komu ýmsra samstarfsþjóða
þeirra á hafréttarráðstefn-
unni í Genf, varðandi land-
helgismál íslands. Einkum er
það þó framkoma Bandaríkja
Evrópu (OEEC).
Það var eitt af skilyrðum
Banda.ríkj amanna fyrir Mars
f hallhjálpinni, að Evrópuríkin manna, sem hefur valdið ís-
Sá galli fy-lgir svo vísitölu- ykju mjög gagnkvæm við- lending-um vonbrigðum. Það
kerfinu hér, að það er hag- ■ skipti og samhjálp sín á milli. er von íslendinga, að sam-
stæðast hátekjumönnum, en x fra-mhaldi af því var Efna- starfsþjóöirnar endurskoði
er la-unþegum því óhagstæö- hagssamvinnustofnunin sett þessa afstöðu sína og taki
ara- sem launin eru lægri.
á laggi-rnar. Hún átti sinn sanngjarnt og réttsýnt tilli-t
drjúga þátt í því, hve árangur til ákvarðana þeirra, þegar
hlauzt af Marshallaðstoðinni. þar að kemur. Það er einlæg
' Siðan Marshallhjálpin hætti, von og ósk íslendinga ,að það
hefir svo Efnahagssamvinnu- verði andinn, sem Efnahags-
stofnunin haldið á- samvinnustofnun Evrópu
fram hinu merkilega starfi byggðist á, er móti áfram
sínu. Nú standa vonir til, að skipti þeirra við n-ágranna-
hún veröi leyst af hólmi með þjóðirnar, en ekki nýlendu-
enn við'tækara samstarfi, þar sjónarmið, sem alltof mikið
sem er hið fyrirhugaða Frí- hafa mótað frakmou Breta
v7ra' Tvrpiri"p«Tininni skörrírrit verzlunarbandalag Evrópu. |og Bandaríkjamanna í Genf.
un hfsnauðsynS var S L ísland hefir margs góðs að j Að öðr-u leyti geta íslend-
flestum vesturevrópskum I nrinnast í sambandi við starf ingar verið ánægðir yfir Genf
löndum. M.a. var þá strön" 'Eínabags samvinnustofnunar arráðstefnunni. Hinar nýju
j ;þjóðir, sem toala bætzt í sam
ingum margvislega fyrir-jtök S.Þ. undanfarið, eru yfir-
greiðslu. Hún átti góöan þátt, leitt nokkuð sama sinnis og
Tíu ára afmæli
merkrar stofnunar
Fyrir tíu árum síðan var
óglæsilegt umhorfs i.Vestur-
Evrópu. Seinaga-ngur var á
endurreisninni eftir styrjöld-
ina, lífskjörin voru léleg og
skortur margra nauðsynja-
skömmtun hér á landi, þótt'innar- Hnn hefir veitt Islend
ekki væri hún styrjöldinni aö
kenna, heldur hörmulegum
stjórnarháttum nýsköpunar-
stjórnarinnar. Hún haföi eytt
öllum stríðsgróðanum og
skildi þannig við, að óhjá-
kvæmilegt var að grípa til
ströngustu skömmtunar lífs-
nauðsynja.
í dag er öðruvísi um að Iit-
ast í Evrópu. Afkoma almenn
ings hefir bat-nað stórkost-
lega, enda stórfelldar fram-
farir oröið á ílestum sviðum.
1 lausn landhelgisdeilunnar
við Breta. Nú hjálpar hún
til við hina merkilegu athug-
un á því, hvort möguleiki sé
fyrir hendi til hagstæðrar
framleiðslu á þungu vatni, er
gæti gefið 100 millj. kr. gjald
eyristekjur árlega.
Ráðstefnan í Genf I
Islendingar í þessu-m málum,
enda flestar húið viö nýlendu
stjórn og þekkia því vel til
málavaxta. Fylkingin, sem
berst fyrir útfærslu land-helg-
innar hefir því eflzt og
styrkzt.
ViðbúnaíSur Mbl.
skammt undan, að ríkisstjórn
in nái samkomulagi um efna-
hagsmálin og -leggi fram til-
lögur í samræmi viö það. —
Fréttaflutningur blaðsirs
undanfarið hefir mjög borið
merki þess.
Aðalefni þe-ssa fréttaflutn-
ings hefir verið fólgið í því,
að blaöiö hefir talið upp all-
ar hugsanlegar ráðstafanir,
sem það hefir álitið, að gætu
komið til greina, og -siðan hef-
ir þáð hal-lmælt þeim öllum.
Fyrirætlun hlaðsins- er ber-
sýnilega sú, að vera á móti
sérhverju því, sem stjórni-n
kann að leggja fram, alveg
án hliðsjónar af því, hvað
það verður.
Þá reynir Mbl. mjög að
hampa því, að ekki séu höfð
nægileg samráð við verka-
lýðssamtökin! Blaðið mundl
hins vegar illa eftir verka-
'vðssamtökunum meðan for-
ingjar Sjálfstæðisflokksiiis.
^átu, í rikisstiórn. Bersýnilega
er þetta undan-fari þess, áð
Siálfstæðisfl. æt-lar sér að
'•evna að æsa verkalýðssam-
*-ökin upp gegn því, sem gert
verður.
Samtímis þessu forðast svo
Mbl. að minnast á nokkur úr
væði, sem Siálfstæðisflokkur
mn gæ-ti huasað sér. Fram-
koma Siálfstæðisflokksms
ætlar þannia nú sem fyrr að
marka-st annars vegar af úr-
ræðalevsi, en hins vegar af
niðurrifs- og eyðileggingar-
starfi.
Kirkjubö{($ingi í Skálhol 1
Tillaga þingmannanna 14
um að flytja biskupssetrið í
Skálholt, hefir enn ekki kom-
ið til afgr-eiðslu á Alþingi. —
Væntanlega verð-ur hún ekki
látin daga uppi eins og á sem
asta þingi. Vafalítið er við-
horf almennings til tillögunn-
ar mjög rétt og skýrt túikað
í svari -ungs prests, sem birt-
ist í M-bl. síðastl. sunnudag
við fyrirspurn blaðsins um
þet-ta mál. Svar hins unga
prests, séra B.iarna Sigurðs-
sonar á Mosfelli, var á þessa
leið:
„Hvergi -er meiri vandi að
vera biskup fslands en í Skál-
holti hvergi verður heldur
emhætti virðulegra og ris-
rneira en þar, Um leið og við
rykjum þá skyldu við
söguhelgi staðarins að
flytja hiskupssetur þangað
á ný, veitum við æosta
manni kirkjunnár aðstöðu til
forystu í andlegum málum
þjóðarinnar, sem hann fær
hvergi slika. Bisku-p þjóðkirkj
unnar á um fram allt að ve.ra
kirkjuhöfðingi, leiðtogi, ó-
bundinn skrifstofustörfum og
vafstri, — en þegar biskup tal
ar hlusta allir. — Mikið gleði-
efni er þingsályktunartillaga
14 þingmanna allra flokka,
um að biskup íslands skull
sitja í Skáiholti. Er vafaalu :t
að þjóðin veitir heniii full-
tingi -sitt, og kemur þá and^
staða kennivalda fyrir ekki.
Jafn ánægjulegt og þaö erl Morgunblaðið ber þess nú
fyrir íslendinga að minnast'mjög svip, að það telur
Sannast hér sem fyrr, að
(Framhald á 8. síðu)