Tíminn - 08.05.1958, Blaðsíða 7

tTÍMINN, finuntudaginn 8. mai 1958.
z
Minneapotis er viS Mississippifliótið. Spölkorn neðar við fliótið er önnur borg, Sf. Paui. Landfræðilega eru borgirnar svo nærri hvor annarri, og þær hafa vaxið svo jafnt, að þær
eru oft kallaðar Tvíburaborgirnar. Samanlagðar eru þær mikil heimsborg, þar sem býr næstum þriðjungur allra íbúa ríkisins, sem eru tæplega þrjár milliónir að tölu. íbúarnir í Minnea-
polis eru flestir af norrænum uppruna og lútherstrúar. Þarna á bökkum Mississippi eru mestu kornmylnur veraldar, en borgin er þriðja mesta kornmiðstöð í heimi.
i
Mirmesotaríki í Bandaríkj-
unum efnir tii vegiegra há-
tíðahalda um þessar mundir
til að minnast þess, aS hinn
11. maí eru hunrað ár iiðin
síðan ríkið varð siálfstætt
ríki innan Bandaríkjanna. 11.
maí árið 1858 var 32 stjörn-
unnt bæft í fána Bandaríkj-
anna. Minnesota er eitt
nyrzfa ríki Bandarskjanna, og
þar búa margir merkir est-
ur-ísfendingar. Verður
þeirra minnzt hér í blaðinu
síðar.
Enda þótt Minnesota sé ungt
ríki, efcki nema hundrað ár.a, á þaS
sór áð ýmsu leyti auðuga og at-
burðarika ;ögu. Merkfeatburoir og
merkismenn hafa víða látið eftir
sig miimismerki sin og verk í
hinu fjölbreytiloga landslagi
Minnescrta.
Jöklar mótuíu landiÖ
Sé litið á landið sjálft, er það
að miklu leyti mótað af jöklum ís-
aldar, sem hafa huiið það mestallt.
Saga .jöklanna er skráð með þús-
fundum vatna, er þeir skildu eftir
í kjölfaxinu, í. óbyggðu svæðin,
grassléttur, frjósama dali, brattar
strendur og klettóttar, hæðir og
höfða. fjölmargar ár og djúpan
myndin jarðveg, og allt þetta veít
ir landslaginu margbreytilegan yf
irsvip. Tilvist jöklanna skýrir jafn
vei varðveizlu tígulegra furu- og
haröviðarsköga í norður og austur-
hluta landsins, og af þeim Leiðir
einnig skógleysið í suður og vest-
urhlutum þess.
Aldarafmælishátíð í Minnesota
Afmælisins minnzt um allt landið. i Irmssffíi nklsins
Fjöldi boðsgesta kemur til landsins
víðs vegar að úr heiminum
Ótal vatnaleiíir
Franskir, enskir og bandarfekir
landkönnuðir komu til landsins
furðu snemma eftir hinum óíelj-
andi vatnaleiðum. Svo fóru einnig
að koma kaupmenn eftir þeim 3
aðalleiðum, sem liggja inn að
hjarta núverandi Minesota. Ferð-
uðust þeir í eintrjáningsbátum, og
hlóðu þá dýrmætum loðfeldum og
skinnum. Eftir sömu vatnaleiðun-
um komu síðar landnemarnir, sem
fyrir átti að Liggja að leggja grund
völl að lýðveldi á þessum sióðum.
Þessi vötn og fljót hafa ekki ein-
ungis haft áhrif á rás sögunar í
ríkinu, heldur hafa þau einnig orð-
ið til grundvallar nafninu Minne-
sota, sem komið er úr Indíánamáli
og mun merkja „hið skýlita vatn“.
Vöxtur ríkisins
Skráð saga Minnesota hefst árið
1659, en þrátt fyrir sífelldar ferðir
grávörukaupmanna, landkönnuða
og ævintýramanna ,var landnámið
ekki mjög ört framan af. Um 1840
keypti Bandaríkjastjórn allstórt
Landsváeði af Indínánaþjóðflokk-
um í norðausturhluta landsins, og
var nú farið að nytja af kappi hina
miklu furuskóga á þessum slóðum,
Innsigli ríkisins var tekið í notk
un 16. júlí 1858. Er það mynd af
hvítum manni, sem beinir plógi
sínum í austurátt, og horfir um
öxl til indíána, sem ríður hesti sín
um í átt til sólarlagsins. Á borða
yfir myndinni standa orðin L’Eto-
ile du Nord, stjarna norðursins.
Er það endúrgert innsigli lands-
ins áður en það varð sjálfstætt
riki. Á því merki var einnig mynd
af indíána, en tákn henar var allt
annað.
Höfuðborgin
Á myndinni er afsteypa af Kensing-
ton, rúnasteininum fræga. Á honum
er ártaliS 1362, og segir að þá hafi
norrænir víkingar komið tii Minne-
sota löngu áður en Kólumbus fann
Ameríku. Margir fræðimenn glímdu
við að ráða rúnirnar, en nú telia
flestir vísindamenn, að steinninn sé
miklu yngri, — áletrunin gabb.
og hófst þá fyrst Landnámið fyrir
alvöru. Árin eftir 1850 var fram-
faraþróunin á þessum sLóðum
hvað örust. Landnemar streymdu
að hvaðanæva, og borgii- þutu upp.
11. maí 1858 bættist Minnesota í
hóp annarra ríkja Bandaríkjanna,
og varð 32. ríkið í röðinni. Varla
hafði ríkinu fyrr verið skipaður
sá sess en tvær blóðugar styrjald-
ir dundu yfir. Vessar styrjaldir
voru Borgarastríðið og uppreisn
Sioux-indíána árið 1862, og börð-
ust Minnesotabúar í þeim báðum.
J-Iöfuðborg ríkisins er Minnea-
polis. Hún var um nokkurt skeið
mesta hveitiborg heimsins. Þar
voru kornmylnur, er vinna vor-
hveitiuppskeruna frá Minnesota
og Norður- og Suður-Dakota, en
það er eitthvert eftirsóttasta hveiti
í víðri veröld. Þetta breyttist um
1930, en þá varð New ork meiri
kornmiðstöð. Minneapolis er nú
fremur viðskiptamiðstöð en fram-
leiðslumiðstöð hveitiiðnaðarins.
Af hinum 48 ríkjum Bandaríkj-
anna stendur Minnesota fremst
um járnnám. Járniðnaður er þó
ekki mikill, járngrýtið er selt ó-
unnið.
Vegleg hátííahöld
f Minnesota er nú mjög mikiö
gert til þess, að hátíðahöldin í til-
efni aldarafmælisins megi verðat
1 sem veglegust. Þau verða haldin'
um allt landið, og eiginlega er
allt hátíðarárið helgað þeim að ein
hverju leyti. Gefin liafa verið úi
sérstök háííðarmerki, og hvetui'
landsstjórnin alla framleiðendur
til að skreyta vöru sína aldaraf-
mælfemerkjum, og kaupmenn tD
þess að láta þrykkja þau á umbúða
pappírinn og hengja þau í sýning-
argluggana. Þegar í byrjun ársins
voru ellefu þúsund landsmenii þeg
ar önnum kafnir við nefndastörl
til undirbúnings hátíðahaldanna
Alít er þetta sð sjálfsögðu sjálf
i boðavinna. Ilátíðahöldin verða í
i öllum 87 lögsagnarumdæmúin rík:
i isins. Hátíðarárið var í raun og
J veru formlega sett hinn 31. desem
- ber síðastliðinn með virðulegri at-
höfn. Mesti dagurinn á þessu hátíö
arári verður að sjálfsögðu, ríkisaf-
mælfedagurinn 11. maí, óg hefix
Minnésota sem kunnugt er boðiö
fjölmörgum fulltrúum erlendra
ríkja til dvalar í landinu-dagan.
8.—11. maí.
Eins og áður er sagt, eru íbúar
landsins af mörgu þjóðerni, og
munu þjóðarbrotin taka höfing-
lega á móti fulltrúum ættlandsins
Hinn 9. maí verður til dæmis há-
degisverðarboð á vegum ísíend-
ingafélagsins til heiðurs hinum xs-
(Framhald á 8. síðu)
Innflytjendur
Myndasfyttan er af Paul Bunyan, en hann er helzta þjóðsagnapersóna
Minnesota. Hann var dularfullur skógarmaður, sem eigraði um skógana í
norðanverðu landinu ásamt hinum fræga uxa sinum um miðja 19. öld.
Að lokinni Borgarastyrjöldinni
hélt vöxtur ríkisins áfram. Straum
ur innflytjenda var órofinn þar til
snemma á þessari öld. Fyrst byggð
ust suðaustur- og niiðhéruð lands-
ins, en norðausturhlutinn byggðist
síðast. Sá landshluti er enn þann
dag í dag fremur strjálbyggður.
Framan áf voru innflytjéndur að-
allega NorðurjEvrópubúar, en síð-
ar bættust við Finnar, Pólverjar,
Tékkar, Slóvakar, Rússar, ítalir,
Grikkir og fleiri þjóðir. Landið
var að mestum hluta akuryrkju-
ríki í nærri heila ;öld, en þó hófst
iðnaður tiltölulega snemma. Ti'já-
viðariðnaður, hveitimölun, járn-
nám og fleiri greinar uröu síauk-
inn þáttur þjóðlífsins, er lengra
leið. Um miðja tuttugustu öld má
■ svo heita, að Minnesota sé orðiðjst- Paul er höfuðborg Minnesota. Þar er stiórnaraðsetriS, Capitol, sem
1 iðnaðarríki fyrst og frems-t. 1 gnæfir á miðri myndinni. t