Tíminn - 23.08.1958, Síða 7

TÍM'IN' N, laugardaginn 23. ágúst 1958.
7
A víðavangi
Á síðari árum hefir hvert
góðbóið af öðru á Breiða-
fjarðareyjum fagzt í eyði.
Minkurinn og von um betri
afkotnu á Suðurnesjum sá
una það. En vorið 1953, um
það leyti sem búalið í eyjun-
um hugði fastast til brott-
flutnlngs, tóku ung hjón,
Jakob Jónsson og Svava
Kristjánsdóttir, sig upp og
fluttust búferlum að Rifgirð-
ingum, sem þá voru í eyði.
Þau gerðu allt sama daginn,
giftu sig og keyptu jörðina. Þau
létu hrakapár og úrtölur sem vind
uni eyru þjota, sögðu minkaplág-
unni stríð á hendur, og nú er svo
komið eftir fimm ára buskap
þeirra í Rifgirðingum, að hverj-
um mink hefir verið eytt, æður-
in syndir geiglaus á víkinni fram
an við foæinn og varpið og dún-i
tekjan vex ór frá ári.
Rifgirðingas liggja fyrir mynni
Hvammsfjarðar, klukkufíma sigl-
ingu frá Stykkishólmi. Jörðinni
tilheyra um 60 grónar eyjar.
Undirrifaður dvaldist í sumar
nokkra daga á heimili hjónanna
í Rifgirðingum; fékk sér bát úr
StykkisfeóSmi síðari hluta dags og
bar að landi á víkinni neðan við
bæinn laust fyrir klukkan níu.
Húsbóndinn, Jakob, var ekki
heima. Hafði farið að 'háfa svart-
baksunga og lunda, en Svava,
kona hans sagði, að hans væri
von á hverri sfundu.
Að lifa á landsins gæðum
Við g-eng-um í bæinn. Húsfreyj-
an lagði á borð svartbaksunga,
reyktan rauðmaga og signa grá
sleppu, i'ostæti sem til-heyrir eyjá-
búskapuuan, en fæst varla í Reykja
vík þó að gull sé í boði. Skyr
með hnausþykkum rjóma 'á eftir.
Þetta er að lifa á landsins gæðum.
Svarthaksegg á hún í frystihúsinu
í Stykkikhóimi og hv-er veit nema
hún lumi á sélshreyfa.
— Hér étum við fugl á fugl
ofan, segir húsfreyjan.
En eyjafoúskapurinn hefir margt
upp á að bjóða, sem ekki er falt
í öðru ranni. Mataræðið er fjöl-
breytt, kj'arnafæða. Það sést á
tveimur hraustlegum börnum, sem
nú eru að búa sig undir svefn-
inn.
Bretanum stendur ekki
á sama
Það heyrast mótorskelir á vik-
inrti. Jakofo er að koma að með
veiðina. Hann leggitr fuglinn á
bryggjuna til geymslu. Hér er
enginn minkur og áhættulaust að
skilja veiðina eftir ýti.
— Þú sérð,. að eg er búinn að
borðhækka, Segir Jakob og bendir
á skekktuna. Táldi það vissara
fyrir 1. september. Bréfinn er bú
inn að frétta af því og honum
sténdur ekflci á samaí' Auðvitað
reynum við að ver-ja landhelgina,
hérna -í Rifgirðingum. að minnsta
kosti.
Hundarnir reka upp bofs í af-
hýsinu inn' af dýxunum, þegar
Jakoh gengur um. Það eru minka-
hundar, Saika Vaikar fulltt nafni
Salvör Valgerður og sonur henn-
ar, Gammur. Salka Válka er und-
an seheaferthundinuiíij setn var
með Geysi, þegar- tóiin fórst á
Vatanjök-li. Hún iiei'ir banað
fjölda minka i RjfgirSingum og
á nærliggjan-di eyjutu, en n-ú leið-
ist henni aðgerðaiietysjð.
— Henni gengur,. enfiiðiega að
sætta sig við, , áð.er.hæltur
að -fara á veiðar, .segir Jakob.
Hún er öll á hjóhirti, ,eí hún sér
byssuna og sleik'ir há'n'a.- Það er
hundur undan hériríi í, Brokey,
alveg gersemi. Hann eltir mink-
inn bæði á sjó óg htndi; kafar
eftir honum. Það er ekki öalgengt,
að strákarnir þar mifb-ýrði hund-
inn með mink í kjaftinum.
„Það spruttu upp tíu hausar fyrir
einn, en hann lét undan að lokum<(
TalaS vi(J Jakob Jónsson, bónda í Rifgirðing-
um um minkaveiíar og fleira
Gömul kynni
Við tyllum okkur í eldhúsinu
og drekkum kaffrsopa. Við spjöll-
um uni eyjabúskapinn og Jakob
segir, að sig hafi lengi langað
til að setjast hér að.
— Ég held frá því ég kom -
hingað stráklingur vestanaf fjörð-
um. Ég ólst upp á Dröngum á
Skógarströnd og þar var eyjá- f
gagn. Þá var miklu meiri samgang-'
ur við eyjarnar og þá fóru Skóg-
strendingar og Dalamenn á sjó til
Stykkishólms. Þá voru eyjarnar
mikl-u fjölmennari og maður hafði
snemma kynni af þeini og því
öllu. Seinna var ég part úr vetri!
í farskóla einmitt hér í Rifgirð-'
ingu-m.
— Hvernig var nú hljóðið í kunn'
ingjunúm, þegar þið flu-ttuð ykk-
ur hingað?
-— Ég held þeir ha-fi dregið úr
o'kkur eins og þeir gátu. Sumir
héldu að maður ætlaði sér eng-
an búskap hérna. Veturinn áður
vorum við á Reykhólum á Barða-
strönd. Fórum eina ferð hingað
um vorið og fengum vonzkuveður.
Það var skítaferðalag. En dótið
okkar 'kom með ,,Baldri“ frá
Króksfjarðarnesi.
— Og bústofninn?
— Fyrsta haustið keypt-um við
30 ær og 15 lömb. Áttu-m eina
belju og með þetta bjuggum við
um veturinn.
Þreyttur á arginu
— Fannst ykkur ekkert einmana
'legt?
■— Síður en svo. Maður var orð
inn þreyttur á arginu og stappinu.
Ég hafði verið til sjós, — og ef
maður viíl hafa það rólegt, er
einmitt. tilvalið að búa svona. Ég
hef aldrei fundið til þess.
Ifúsfreyjan er á sama niáli.
Hún unir vel í Rifgirðingu-m og
vil'l ‘ekki fremur annars staðar
vera.
Beitarjörð
— Hvað er fjárstofninn stór'
núna?
— Við eigum nú um 100 fjár.
— Og hér þarf ekki að ta-ka
kind?
— Nei, en það er ekki hægt að
láta féð ganga nema þar sem
engin er flæðarhætta, og það er
bara hér í Rifgirðingu-m og Brok-
ey. Það notar sér fjöruna mikið
og hér festir varla snjó. En það
verður að’ færa það milli eyj-
anna.
— Þið hafið unnið í landi ef-tir
að þið settust að hér í Rifgirðing-
um?
— Já, í hitteðfyrra voru-m við
í Ögri og I Rifi síðast liðinn vetur.
Kveðja til minksins
— Og ykkur hefir tekizt að
kveða niður minkinn.
— Hér var all-t grátt af mink,
þegar við ko-mum. Við byrjuðum
strax að drepa. Daginn sem við
kom-um hingað drápum við mink.
Það var nú kveðjan sem hann
fékk hiá o-kkur s-á skratti. Þá
héldu kar-larnir, að ég væri vit-
laus að ganga u-m og drepa mink
og halda, að ég gæti útrýmt hon-
um. Það spruttu upp tíu hausar
fyrir einn, en hann lét undan að
lokum.
Jakob dregur upp bók og blaðar
í henni um síund.
—- Ég hef skrifað hjá mér, hvað
marga ég hef drepið frá ári til
árs'. Fyr.sta árið drap ég 80, og
þá voru verðlaunin 60 kr á skott-
ið. Annað árið 65 og þriðja árið
95, en þá var Salka í fullu fjöri.
Fjórða árið mjög svipað. En þetta
er bara sú tala, sem ég veiddi hér
heima á eyjunum. Veiddi þá mikið
á nærliggjandi eyjum og svo fór
ég upp á land og drap þar. í al-lt
er þetta eittbvað á sjötta hundrað.
En nú er minkurinn horfinn. í
vor var ekki einn einasti hér í
Rifgirðingum. Það sannar það sem
sagði, að það væri hægt að
drepa þassi kvikindi, en það kost
ar bara mikla vinriu.
— En í næetu eyjum?
— Hann er þar enn, og auðvit-
að getur hann borizt þaðan
hvenær sem er. í Brokey er taiið,
að hann hafi lagzt á fé, rifið und-
an hrútum og bitið spena af ám.
Gott til fanga
— Ykkur verður gott til fanga
hér í Rifgirðingum.
— Já, hér er mikill nokkuð
svartbakur. Drepum af honum
eins og maður getur og hirðum
eggin. Lundi er nú eftir í fjór-
um hólmum; minkurinn var bú-
inn með -hit-t. Svartbaksungann
tekur maður bara með hendinni
eða rotar hann með priki, og þetta
er heil-mikill matur.
— Hvað um selinn?
— Hér er eitt sker, sem selur
hefir kæpt við, en ég fékk engan
núna og engan í fvrra. Það er
eitthvað farið að sneiða-st um sel-
inn.
Nokkrum dögum síðar kvödd-
umst við Jakob á brygg'junni í
Stykkishólmi. Það gla-mpaði á
nýju borðstokkana hjá honum,
hvíta og háa.
— Bretinn er búinn að frétta
um þá, og honum stendur ekki á
sama.
Og skekktan snerist frá bryggju
og reis í öldugangi norðaustur
úr höfninni í átt á Rifgirðingar.
B.Ó.

Salka Valka og sonur hennar, Gammur. (Ljósm.: Tíminn BÓ).
ErfiS heyskaparfíS
Heyskapartið hefir reynzt *
mj'jg erfig sums staðar á -land-
ínu að þessu sinni. Munu einkum
brög'ð að því á iiorðamerðurn
Vestfjörðum, Skaga, Fljptum,
Ólafsfirði og á Norðausturlandi.
Sumir bændur á þessum svæðum
munu lítið eða ekkert hafa hirt
af heyjum enn og1 allir mjög tak-
markað. Og þótt svo skipti um,
að tíg yrði liagstæð til heyskapar
það sem cftir er sumars, þá get-
ur þó heyfemgur þessara bænda
aldrei orðið nema mjög rýr, úr
því sem komið er. Má öllum vera,
ljóst, að vá er fyrir dyrum í þess
um sveitum, ekki sízt þegar slíkt
sumar kemur á eftir jafn hörðum
og gjafafrekum vetri og hinn
síðasti var, einmitt í hiiium sönm
landshlutum. Er þess að vænta,
að stjórtoarvöld iandsins láti at-
huga þessi mál og komi bændum
á óþuiTkasvæðunum til hjálpar
á einhvern liátt. Þörfin er brýn.
iKerfisbundin" öfugmælí
Mbl. segir frá því á dögutium,.
að Magnús Jónsson hafi flutt
ræðu austur í Skaftafellssýslu og
sagt þar m.a. að ríkisstjórnfut
reyndi „,.... kerfisbundið a®
blekkja fólkið um raunvenilegft
eðli vandamálanna —
Hvers konar rugl er þetta? í(
hvaða álfheimum hefur alþingis:
maðurinn dvalizt að undanförnu?
Ekki skýrir Mbl. frá því, aíi ,
Magnús hafi reynt að rökstyðja
staðhæfingu sína með einu orði,
sem hefði þó verið viðkunnan-
legra. En líklega hefði sú rök-
semdafærsla eitthvað þvælzí fyr-
ir þingmanninum.
Hið rétta er, að talsm-emn
stjórnarflokkanna hafa einmítft
lagt á það áherzlu, hæði í ræðrt
og riti, að skýra þessi mál, Beri
menn bara saman málflutning
stjórnarblaðanna annars vegai.'
og íhaldsblaðanna hins vegai'
hvað þetta snertir. Beri nieim
saman eldhúsræður stjórnar-
sinna og stjórnarandstæðinga á
s.l. vori. Hvorir skyldu hafa Iagi
meira kapp á það, að skýra
„ . . . raunverulegt eðli yanda-
málanna . . . “ Hvað Frainsókn -
armenn áhrærir sérstaklega, þá
vita það allir, sem vilja vita, atí
allt frá því um 1940 hafa þeii',
unnið að því eftir megui, a8
fræða þjóðina um eðli verðbólgu
og dýrtíðar og afleiffingar þeirra
fyrirbrigða. Það má kallast, kald •
hæðni örlaganna, að svofla‘fávís-
leg ummæli skuli koma frá
manni, sem allt frá því' hann
fór ag fikta við stjórnmál,'hefir
verið hlýðinn þjónn á - yóli •
tísku lieimili þess þjóðimUafor-
ingja, er borið hefir sér í munn
meiri blekkingar og fáránlegii
fjarstæður „ . . , um rauuveru-
legt eðli vandaniálanna . . “ en
nokkur annar íslendingur.
Margur heldur mig síg
Sjálfstæðismenn tala tíðum
hátt og mikið um það, nvað þeir
séu niiklir andstæðingar Komm-
únista. Aðrir stjórnmaiaflokkar
hér á landi séu meira og ininna
undir áhrifavaldi þeirra, einktom
Framsóknarmenn. Ailir , þeir,
sem í einlægni vilji hamla. gegn
útbreiðslu kommúnismans; á fs-
landi, eigi þyí að fylk.a sér um
Sjálfstæðisflokkinn.
Svo er nú það. Kivimur er
þetta nú ógætilega mæU. Af-
sakanlegt er þótt eintoverjum
verði það fyrir, að hera samavi
orð og gerðir Sjálfstaeðisnianna
í þessum efnum. Ætli ú rýnisir
muni enn ekki eftir y>vl, ag; Sjálf
stæðismenn gerðu á s num tíma
samkomulag við komniunista um
að hnekkja álirifum A i 'flokk j
ins í verkalýðsfélögunubi og Al-
þýðusambandimi. í ví var
fólgin barátta þeirra e i komm
únismanum á þá daga. hvaða
stjórnmálaflokkur islandi
skyldi hafa fyrstur orðið :il þess,
að mynda ríkisstjórn .ueö komm
únistum? Það skyldi þö aldrei
Framhald á 3. síðu.