Tíminn - 23.08.1958, Blaðsíða 8

e
T í M I N N, laugardaginn 23. ágúst 1958.
Sextugur: Sr. Páll Þorleifsson
á Skinnastað í Öxarfirði
Mig tangar til að scnda prest-
inum á Skinhastað, sr. Páli Þor
leifsByni, afnaælisskeyti nú, er
haon stendur á sextugu. ífann er
ekin þeirra sem ég skulda marg-
an greiSa og ánægj'uleg samskipti
frá liðnuan árum. Og að senda
hohum og heimili bans þakkar
kvæSju og hamingjuósk cr mér
Ijúf skylda.
Sr. Páll er fæddur að Hólum
í Hornafirði 23. ágúst 1898, son-
ur hins þjóðkunna bónda þar og
alþingi&manns, Þorleifs Jónsson-
ar hreppstjóra, og konu hans, Sig-
urborgar Sigurðardóttur. Hann
varð stúdent 1921 og kandídat í
guðfreeði 1925, kenndi einn vet-
ur vlð Gagnfræðaskólann á Ak,
ureyri en fór þá námsför til Dan
meifcur, Bretlands og Þýzkalands
með srtyrk úr Sáttmálasjóði, en
vígðist svo til Skinnastáðar og
hefir þjónað því kalli með sæmd
og prýði í rúml. 3Ó ár.
Ég kynntist fyrst sr. Páli Þor-
leifasyni og heimili hans á skóla-
stjóraórum mínum á Aikureyri. Þá
fórum við oft með barnahópa
austur um sveitir á vorin og var
þá stundum gist í skólahúsinu
hjá Skinnastað og margur greiði
þeginn af prestshjónunum þar, er
jafnan var með ljúfmennsku í té
látinn.
Þó átti ég eftir að kynnast
þœsu öHu betur á námsstjóraár-
um mánum norðanlands á annan
áratug. Þ6 var oft gott að koma
að Skinnastað. Géstrisni þeirra
Ihjóna var frábær og mörg við-
ræðustundin við prestinn ógleym
anáeg. Því að sr. Páll er ekki
aðeins góður heim að sækja á
venjulega vísu. Hann er maður
víðlesinn og stórfróður, síhugsandi
um andleg míil og mannleg við-
fangsefni, og manna ánægjuleg-
astur og notalcgastur í samræð-
Ultl.
Og heima fyrir nýtur líka þessi
gáfaði og góðviljaði klerkur virð-
ingar og vinsælda safnaða sinna,
bæði í kirkju og utan hennar.
Hann hefir þá Hka unnið með
þehn og fyrir þá margt trúnaðar
stanfið, og jafnan lagt sig fram
í einu og öðpu. Eru mér þar einna
kunnust fræðsltrmál sveitarinnar,
er tiann ætíð bar mjög fyrir
brjósti.
Á þessum árum var stofnað til
allvfðtæfe samstarfs þresta og
kennara norðan lands, og vann Pét
ur Sigurðsson erindreki drjúgum
að f>ví, ásajnt öðrum, að hrinda
slíku samstarfi af stað. Var sr.
Páli Þorleifsson þar öflug stoð og
stytta og áhugasamur þátttakandi.
Voru fjölmenn mót presta og
kennara haldin með ára millibili
í 3 sýslum norðanlands, þar sem
ýmá vandamál þessara skyldu
stétta voru rædd í bróðerni, reynt
úrræða á mörgum vanda, og voru
þessar samkomur hinar gagnleg-
ustu.
En nú virðiSt þetta samstarf
hafa liðazt sundur, því miður, og
mun vissulega ekki að skapi sr.
Páls Þorleifesonar, er jafnan
sýndi því rækt og fullan trúnað.
Væri þess full þörf að inerkið
væri hafið til vegs á nýjan leik,
því að samstarf presta og kenn-
ara um málefni uppeldisins og þá
vegsögu, er starfi þeirra fylgir, er
og mun verða hin brýnasta nauð
syn, og ætti að vera áhugaefni
þeirra ungu, er nú ganga til starfa
é þessum akri.
En áihugi sr. Páis á Skinnastað
á félagslegum og menningarleg-
iim efnuan og umbótum kom þó
ekfci sizt í Ijós, er stofnað var
til samtaka innan Norðlendinga-
fjórðungs tiíl athugunar og úr-
lausnar ýmissa vandamála þar, og
jafnframt mikilvægra þjóðfélags-
mála, s.s. kjöræmamáfeins, o. fl.
Þar gerðist sr. Páll þegar í upp-
hafi hinn áhugasamasti og traust-
asti liðsmaður, enda valinn þar
tii forystu um árabil. Reyndist
hann þar hinn ágætaSti samstárfs
mðaur og á þingum fjórðungsins'
einn sá tillögubezti og lagnasti
fulltrúi, víðsýnn, sanngjarn og
tilLibssamur, en fastur fyrir, og
ávafilt roeð sjónarmið hins rétt-
fiýna þegnskapar- og þroskaða
menningar manns.
Dánarminning: Sigurjón Danívalsson
íramkvæmdastjóri
Má það jafnan glöggt finna í
samræðum við sr. Pál Þorleifc-
son tim félagsleg efni og menn-
ingarmál og í viðhorfi hans til
þeirra, að hann er vaxinn úr rækt
uðum jarðvegi, ef svo má íil orða
taka, — alinn upp á kunnti merk-
isheimili, er menningarlegu for-
ustuhlutverki gegndi á sinni tíð.
Og skaði er það heildinni, er að-
staða slíkra manna og meðfædd
Médrægni valda því, að hún fœr
eigi notið þeirra sem skyldi.
Sr. Páll Þorleifsson er kvænt-
ur Elísabetu Arnórsdóttur, prests
á Hesti Þorlákssonar, en fóstur-
dóttur prestshjónanna að Staðar-
ihrauni, sr. Stefáns Jónssonar og
Jóhönnu Ma'gnúsdóttur. Er frú
Elísabet hin ágætasta kona og
eiga þau bjón 5 mannvænleg börn.
Og segja iwá með sanni, að hjón-
in séu samvalin í gestrisni og
greiðvikni. Því er jafnan gott að
koma að Skinnastaö. Þar er hús-
rými allgott, en hjartarúm þó
miklu sitærra. Og þar á hinn góði
andi ríki og völd.
Og þangað sendi ég í dag inni-
'lega þakkarkveðju og afmælisósk.
Snorri Sigfússon
Skinnastað í Öxarfirði ber hátt,
þar er umhverfi fagurt, skógi vaxn
ar hlíðar og breytilegt landslag,
en einnig víðsýnt um héraðið.
Þennan kirkjustað hefir setið nú
um hartnær aldarþriðjung einn
af merkisprestum þjóðarinnar:
Páll Þorleifsson frá Hólum í
Hornafirði.
Á laugardaginn kemur verður
hann sexlugur að árum. Hann er
fæddur að Hólum 23. ágúst 1898.
Foreldrar hans voru Þorleifur
Jónsson alþingismaður og kona
hans Sigurborg Sigurðardóttir.
Hann lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum í Reykjavík 1921
og 4 árum síðar kandidatsprófi í
guðfræði frá Háskóla íslands.
Stundaði síðan um skeið framhalds
nám í kristnum fræðum í Dán-
mörku og Þýzkalandi en var vígð
ur til Skinnastaðar haustið 1926
og ihefir gegnt þar prestsþjónustu
síðan og auk þess haft með hönd-
um aukaþjónustu í Raufarhafnar-
preslakalli öðru hvoru, þegar þar
hefir verið prestslaust. — Fyrir
sveit sína og hérað hefir hann
gegnt ýmsum trúnaðarstöðum, svo
sem skólanefndarformennsku, set
ið í skattanefnd og um langan tíma
í stjórn Kaupfélags N->Þingeyinga
og verið fræðslufulltrúi þess, enda
áhugamaður um samvinnumál,
eins og liann á ætt til. Þá hefir
hann kennt mörgum unglihgum
undir skóla, einkum á fyrri starfs-
árum sínum svo og í unglinga-
skóla. Hefir því verið viðbrugðið
hve kennslustörf láti honum vei.
En að sjálfsögðu hefi: presls-
þjónustan verið hans aðalstarf.
Hefir hann notið mikilla vinsælda
og almennra í því starfi, enda er
hann ræðumaður ágætur, víðsýnn
og fróður. Öll prestsstörf eru
smekklega af hendi leyst hjá hon-
uni.
ílitt er þó ekki minna um vert,
að séra Páll er rnaður sanngjarn
og góðviljaður í hvers manns garð
og hlýr og drengilegur í viðmóti
og allri kynningu.
Ei-ns og að líkum lætur var það
því mikill fengur fyrir héraðsbúa,
FRAMHALD
um aldirnar og nánari rannsóknir
hafa íeitt í ljós að hún er vart
ýngri en 12 millj. ára! Þetta eru
eíztu ummerki um manninn, sem
til þessa hafa fundizt en til þessa
hefur því verið haldið fram af
mikilsvirtum mannfræðingum og
vísindamönnum að maðurinn hafi
fyrst komig fram hér á jörð fyrir
eihni milljón ára síðan. Prófessor
Hurzeler heldur því fram að vera
nokkur sem oreopitecs nefhist
hafi verið í mannsmynd en hann
hefur áður fundið nokkur bein
úr skepnu þessari og gert af henni
eftirííkingu í samræmi við lögun
beinanna.
Beinagrind þessa segir prófess-
orinn vera af oreopitecs, og með
henni þykist hann geta hrakið
íýrri staðhæfingar annari'a vís-
indamanna um að skepna þessi
hafi fremur verið api en maður.
Sé þetta rétt, kann þetta að varpa
ljósi á ýmislegt sem mannfræðinni
hefur til þessa dags ekki tekizt
að skýra og jafnframt er þá aug-
ljóst að fyrstu mennirnir hafa
ekki lifað í upphafi tertíertíma-
bilsins fyrir ca. einni milljón ára
síðan, heldur miklu fyrr.
Badstofan
(Framhald af 6. síðu).
konu, sem hér dvaldist um eins
árs skeið ásamt manni sínum.
Þau hjónin voru í vinnumennsku,
fyrst hjá „apólekara og spekúl-
ant“ sem á bóndabýll á Kjalar-
nesi og síðan á prestsetri í Gríms
nesi.
í upphafi greinarinnar er lýáing á
ferðinni til íslands með Gullfossi,
sem er það eina í greininni, sem
vel er látið yfir. Eftir komuna
til landsins tekur við lýsing a
matargerð, sem ekki er á marga
fiska að dómi greinarhöfundar.
Eru márgar sögur sagðar til þess
iýsa leti og sóðaskap íslendinga,
og einnig því hve fólk hér á landi
sé auðtrúa og hjátrúarfulit. Ein
sagan var svona í orðréttri þýð-
ingu:
„Á prestssetrinu var maturin
ennþá verri en á hinum staðnum.
Hér fékk maður alis konar gaml-
an mat og það var algengt að
horða fisk fjórum sinnum á viku.
Meira að segja var eina vikuna
fimm sinnum saltfiskur, en þar
að auki fengum við til matar
sviðasultu og blóðmör sem geymd
ur var í tunnu, í vatni og sýru.
Lyktin af slíkum réttum er nóg
til þess að maður missi lystina.
Eg man eftir einu sinni er ég
átti að ná í mat úr tunnunni, að
ég greip í eitthvað mjúkt. Eg lét
það detta niður í tunnuna aftur
og náði í Ijós, en þá kom á dag-
inn að þetta var skítugur sokk-
ur.“ Svo mörg eru þau orð, Mað
ur skyldi halda að Danir væru
búnir að fá nóg af óþverrasög-
um frá íslandi, hér fyrr á árum.
er hann fluttist hingað nor'ður og
heppni aðj.;hafa s'o len.'i notið
góðs px’estfjgáns og raun cr á orð-
in.
Séra Páfipér kvæntur Guðrúnu
Elísabcc Aifiórsdóttur prosfs Þor
lákssonar frS Hesti í Borgarfirði,
hinni mestu ágætiskoníi. Börn
þeirra eru: Jóhanna Katrín, gift
cand. theoi. Jóni Bjarman, Stefán,
kvæntur Arnþrúði kennara Arn-
órsdóttur (Sigurjónssonar), Þor-
leifur, Arnór og Sigurðtir.
Heimili þeirra hjóna er einkar
ánægjulegt og aðlaðandi.
Um leið og ég flyt séra Páli
Þorleifssyni þakkir fyrír góð kynni
og vinsemd alla, vil ég — í tilefni
af afmæli hans — fyrir mína
hönd og fjölskyldu minnar, árna
honum og skyldtiliði hans alls
góðs á komandi árum.
Ásbyrgi í Kelduhverfi, 17. ág. 1958
Erlingur ’ Jóhannsson.
Sigurjón Danivalsson, framkv,-
stjóri Náttúrulækningafélags ís-
lands og heilsuhælis þess í Hvera-
gerði, er horfiþn úr hópi okkar,
inn á þau lönd, sem allir hljóta
að kanna um síðir. Okkur, setn
eftir stöndum, finnst hana hafa
farið of fl-jóft. |Með hverjum degi,
sem líður, finöum við samstarfs-
menn hans betttr, hvers við höfum
misst. Þegar yandkvæði kalia að
og krefjast úrlýusnar, söknum við
hans. „Blessaður vertu, þetla er
allt í lagi. Eg skal kippa þessu
í lag“. Alltaf voru undirtektirnar
eins. Alltaf reiðubúinn, hvernig
sem á stóð. Aldrei látið undan
þreytunni, seiti hlaut að fylgja
svo iniklu starfi sem hann hafði
á höndum. Slíkur maður hlýtur
alls staðar að vera nýtur, bæði
í þessum heitni og öðrum. Já,
Sigurjón! okktrr fa-rnst þú fara of
fljótt. Þú gafst okkur svo mikið
með nærveru þinni, að skarðið,
sem þú skilur j eftir verður aldrc-i
fyllt. Það kemur maður í manns'
stað. Vonandi góður maður, sem
gefur sitt og ííækir vel þau störf,
sem þú lézt eftir. En hann verður
aldrei þú. Svo margir sem menn-
irnir eru, finriastiþó engir tveir
eins. Þess vegna er hver lifandi
sál svo mikils virði, — hún á
engan sinn líka.
Eg ætia ekki að minnasf afreka
Sigurjóns hér, Heldur mannsins,
sem vann þau. Honum. var ekki
tamt að guma af því, sem gert
var, en horfði jafnan fram á veg.
Eg vissi, að hann mat það, sem
unnið var, meira éftir gildi en
ytri ásjön, og þegar hjálpar var
þörf, fór hann ekki að marinvirð-
ingum. Hann gaf það, sem hann
átti, eins og þag væri sjálfsagt'
mál, því að vinstri hönd hans
þekkti ekki góðvérkin, sem hin
hægri vann. Og hann vann meðan
tími var til, því að hann var maður
starfsins, éinn af þeim, sem draga
draumana af himni ofan niður
á jörðina. Einn þeirra drauma
var heilsuhælið í Hveragerði. —
Þegar Sigurjón tók við stjórn
framkvæmda hjá Náltúrulækninga
félagi íslands, virtust litlar likur,
að sá draumur rættist í náinni
framtíð, en fyrir óþrjótandi elju
og undraverða hagsýni hans, reis
hælig af grunni fyrr en varði.
Án þess hefði tríilega ekkert'
orðið. Þess muhum við minnast.
Starfi hans verður haldið áfram.
Vegna undirbúifings ha-ns verður
væntanlega kleift að auka íbúðar-
álrnu við hælið þegar á næsta ári.
í sambandi við þá nýbyggingu er
áformað að reisa kapellu. Hún
á að vera sýnilcgt tákn þcss, að
þeir, sem að heilmilinu standa,
gera sér ljóst', að maðurinn lifir
ekki á brauðinu einu saman; en
jafnframt verður hún tengd minn
ingunni um Sigurjón Danivalsson.
Við Sigurjón áttum mörg sam-
eiginleg hugðarefni. Eitt af þeim
voru ferðir um fjöll og firnindi.
Hann skildi t'öfra tilverunnar bét-
ur en fleslir aðrir, og þcgar við
fórum tveir saman bar margt á
góma. Talið barst að fortíð óg
framtíð, iífi og dauða. „Það' ef
margt verra en það að deyja,“
sagði hann oftar én einu sinni.
Iíann vissi, að það er til annar
. ..jájjjjj&jfe

i víðavangi
(Framhald á 7. síðu)
vera sjálfur höfuðandstæðingur-
þeirra, Sjálfstæöisflokkurinn? —
Ekki er kunnngt um, að cðli
kommúnismans liafi vcrið neitt
annað né betra þá en nú. Og'
iivcr var það sem vætti vasa-
klútinn frammi Ifyrjr þerisum
sömu kommúnistum dögum sam
an eftir kosningarnar 1956, biðj
aníli á hnjánum uin blessun
þciri'a og aðstoð íil þess að
komast inn í stjórnarráðið? Var
það kannski líka Sjálfstæðis-
flokkuririu? Já, með ýmsum
liætli haga Sjálfstæðismenn bar
áttu síjaui gegn liöfuðóvininum.
Var nokkur að tala um hcnti-
stefnu?
dauði miklu verri en líkamsdauð-
inn, það að lifa kærleikslausu lífi,
— vGra lifandi dauður. Sú vit-
neskja var orðin hlut'i af honum.
Þess vegna Iifði-hann nærri.Guði,
og líf hans bar ávöxt. Ems og
aðrir menn áíti Sigurjón- sína sorg
og sína gíeði. En hann talaði fátt
um- sorgir sinar og- gekk hægt
um dyr giéðinnar, þó að rhæfi-
leikinn til að gleðjast væri .ríkari
en almennf gerist. Hann lét ekk-
ert liggja á glámbekk. Ea það
vissu allir, sem til hans þekktu,
að niaðurinn í honum var ósvik-
inn, þó að hann gengi ékkf i skart
klæðum.
Nú skilja iéiðir. Þú, Sigurjón,
'leggur iárid undir'Yot, én við
verðum eftir á landi lifenía, sem
kallað er, en er þó kannské öfug-
mæli. Þú kannar ÞórsmÖrk og
Hengladali heimanna háridau við
tjaldið, og ég veit, að þú riýtur
þess cins og þú nauzf ferðalag-
aiína hór. ViS vitum, að það
þarf ekki að óttast um_ þig. Þú
varst alltaf gðður ferðamaður. Við
sem áfctum með þér sárnleið 'stut't-
an spöl, þökkum fyrir allt ;og ósk-
uin þér góðrar ferðar. Hver veit
nema Guð gefi, að við fátlm að
hfttast aftur, þó að síðar Verði?
Úlfur Ragnafsson.
Hvílcfarheimili
(Framhald af 5. sfSu).
við athuganir á möguleikum til
þess að reisa heilsuhæli í Hvera-
gerði, seni byggðisf á vatriinu þar,
sem þeir töldn sórstaklega hentugt
til slíkra hluta. „Heilsuhælisbygg-
mgin á að sjáifsögðu nokkuð langt
í land ennþá,“ sagði Gíslr. „En
auðsætt er að betra er áð selja
fólki heilsu en þorsk. Möguléikarn
ir á nýtingu lieita vatnsiris' í Hverá
górði eru óíæmandi." Gfsíi 'kvaðst
einnig hafa haft á prjónunúm áætl
anir um ag r'eisa vinnuhæli, til
þess' að gefa því fölki sefti vildi
vinná, taskifæri til þess, en það
mál liefði strandað á skilnings-
leysi maiina á þessum málum. —
Beiðni um aðstoð til þessa mun
hafa verið send Tryggingastofnun
ríkisins og voru það voríbrigði
að þessari beiðni var synjað, enda
mikil og’brýn þörf á slíkri stofn-
un. „Virðist mér stundum skilning
ur forráðamanna þjóðarinnar í
þessum málum takmarkaður, og
er það alveg víst að meira og
betur þarf að lirigsa um málin
lieldur en gért er, ef vél. á að
fara. Eldra fólkinu í laridinu fjölg
ar stórlega og það verður.að fynna
verkefni þvi til ,handa — vinnu-
stofnun í sambandi við Ás.í Hvera
gerði gæ'.i orðig vísir að öðru
meira“, sagði Gisli.
Aðbánaður allur að Ási er mið-
aður við það að jafn vel'fari um
vistmonn og i heimahúsum. Þar
eru fallegar grasflatir og blóma-
beð ,og í'agun útsýni yfir nágrenn
ið. Heimilig er nú nálega fullskip-
að, en þó mun ekkí fullskipað
á hvíidarheimilinu. Tvö gróður-
hús eru á síaðnum og það þriðja
í byggingu, til þess að iiægt vérði
að sjá fólkmu sem þarna dvelst
fyrir nægu gíænmeti.