Tíminn - 22.10.1958, Blaðsíða 9

T í MIN N, miðvikudaginn 22. oklóber 1958.
0
Ræða fjármálaráðherra
bandi er líka ástæða til þess að
benda á, að á s. 1. vori voru aukin
framlög til vega og brúa meö
ákvæðum nýju efnahagslöggjafar-
innar um 12 aura af benzínskatti.
Et þar um 5—6 millj. króna auk-
in framlög að ræða til þeirra
inála.
Vil ég benda á, að framlög til
fjárfestingarframkvæmda eru í
tþessu frumvarpi 153% hærri en á
árinu 1952 og hafa þau því aukizt
stórkos'tlega, þótt hækkun á bygg-
ingarkostnaði sé tekin til greina.
Ég hefi nú greint í höfuðdrátt-
úm ástæðurnar fyrir hækkun fjár-
laganna og greint frá nokkrum
emstökum liðum, sem ríkastan
þátt eiga í henni.
Varðandi tekjuáætlun frv. vil ég
taka fram, að hún er eins og gjöld
in iniðuð við núverandi ástand en
ekki breytingar, sem óhjákvæmi-
lcga hljóta að vísu að verða í efna
hsgsmálunum, en enginn veit enn
hvernig verður háttað. Öðru visi
var ekki hægt að taka á þessu máli
eins og gefur að skilja. Verður að
sjálfsögðu að endurskoða fjárlaga
frumvarpið á Alþingi, þegar það
skýrist, hvers er að vænta í fram-
leiðslu- og efnahagsmálum þjóðar-
innar.
Ríkisbúskapurinn er aðeins einn
þáttur í þjóðarbúskapnum, þótt
veigamikill þáttur sé, og verður
að laga ráðstafanir varðandi hann
eftir því, hvernig horfir um heild-
arþróun efnahagsmálanna.
Landhelgtsmáli($
Eigi vil ég að þessu sinni ræða j
svo um efnahagsmál landsins, að
ég ekki minnist á það mál, senij
efst er í hugum allra íslendinga |
um þessar mmidir og mesta þýð-|
ingu hefir íyrir framlíð lands-
manna, að frelsismáli þjóðarinn-
ar einu undanskildu. Þar á ég auð-
vitað við landhelgismálið.
' i
! Þegar núverandi ríkisstjórn var
mynduð sömdu stjórnarflokkarnir
um, að stjórnin skyldi vinna að
útfærslu f iskveiðilandhelginnar.
Stjórnin ákvað í safnráði við stuðn
ingsflokka sína, að bíða eftir Genf-
arráðstefnunni, enda var það tví-
mælaiaust mjög 'hyggilegt. Á hinn
bóginn varð ríkisstjórnin og stuðn
ingsflokkar hennar ásátt um að lífs
nauðsyn væri að hefjast handa um
útfærslu þegar eflir ráðstefnuna.
íslendingar hafá^lengi barist fyr-
ir allsherjarreglu um fiskveiðiland-
helgi, sem fullnægjandi væri fyrir
þá, en árangurslaust'.
Pdkisstjórain v^jr sannfærð um,
að hættulegivæfi að bíða lengur.
Rétti tíminn væri kominn til þess
að hefjast handa. Þess vegna var
ákvörðun tekin og við liana staðið,
þótt mótmæli kæniu og jafnvel hót-
ar,ir frá öðruhi-þjióðum.
Ríkisstjórnin óleit, að það mundi
1 ekki reynasi iuegt að eyðileggja
þetta mál með olbeldi fyrir íslend-
inguin, þólt reynl yrði. Það mundi
ekki reynast unnt til lengdar að
fiska í ísienzkri landhelgi undir
herskipavernd. Ríkisstjórnin vann
að því öllum árum að kynna þetta
mál sem bezt erlendis, og þegar
útfærslaai var gerð kom í ljós, að
allar þjóðir virtu hina nýju land-
helgi, þótt þær mótmæltu sumar,
nema Rretar. Þeir hafa með hex-
valdi reynt að halda áfram veiðum
í hinni nýju fiskveiðalandhelgi, en
siíkt mun ekki takast til lengdar.
Það hefir reynslan þegar sýnt.
íslendingar meta mikils þær við-
urkenningar, sem fengist' haía á út
færslunni. Þeir munu aldrei beygja
sig fyrir ofbeldi og fordæma það
einum rómi. Ef til vill eiga eftir nð
verða á vegi okkar í þessu máli enn
ýmis konar erfiðleikar, og við get-
um ekki séð allt fyrir í því efni. En
við erum sannfærðir um að ef við
stöndum saman um þetta mál, þá
munum við sigra.
Við munum aldrei sætta okkur
við að okkur sé úrskurðarður í
þessu efni la'kari kostur en viður-
kenndur er í reynd hjá öðrum
þjóðum. Við munum halda áfram
að vinna að allsherjarreglu í þessu
efni, sem allar þjóðir hlíti og þá
í trausti þess, að sérstaða þeirra,
sem byggja lífsafkomu sína svo
mjög á fiskveiðum sem við hljót-
um að gera, verði viðiu'kennd.
Bjargföst sannfæring okkar í rík
isstjórninni um það, að rétturinn
væri okkar megin, að lífshagsmun-
ir þjóðarinnar í framtíðinni lægju
við, og að þótt stundum líti út fyrir
aunað, þá mundi þjóðin á örlaga-
stund öll sanieinast, gerði það
að verkum, að hin mikla ákvörðun
var tekin og við hana staðið. Töf-
um hafnað og fleygum hafnað,
hvaðan sem þeir komu og ekkert
látið breyta settri stefnu.
Við treystum m. a. að inn á við
mundi almenningur í iandinu, þeg-
ar mælirinn væri fullur talinn og í
tæka tíð kveða niður aila sundr-
ung, enda fór svo.
Ýmsir segja að það væri sannar-
lega þörf á því að jafn öflug sam-
tök mynduðust um úrlausnir í efna
hagsmálum og orðið hafa í land-
helgismálinu, og þá ekki sízt jafn
sterkt almenningsálit um sameig-
inlegt átak í þeim efnum. Þetta er
hverju orði sannara. Raunar er ég
sannfærður um að mjög öflugt al-
menningsálit mundi styrkja skyn-
samlegar og nauðsynlegai' ráðstaf-
anir í efnahagsmálum, ef þau öfl
sem standa að núverandi ríkis-
stjórn bera gæfu til að standa ein-
huga saman um úrlausnir og taka
forustu.
Að lokum þetta.
íslenzka þjóðin hefir aldrei átt
jafn mikið af framleiðslutækjum
og hún á nú. Þessi tæki hafa senni
lega aldrei verið betur notuð en
nú undanfarið. Aldrei verið jafnvel
búið að framleiðslunni og nú síð-
ustu misserin, enda allt fram-
leiðslustarf örfast og staðið með
miklum blóma. Eramfai'ir hafa
aldrei verig meiri né örari en nú
enda atvinnuleysi verið útrýmt, því
ægilega átumeini.
Yfir öllu þessu er óstæða til að
gleðjast. Á hinn bóginn er skylt
að gera sér fulla grein fyrir því,
að þrátt fyrir þeita er ástandið í
efnáhagsmálum landsins geigvæn-
legt. Niðurrifsöflumim hefir orðið
sorglega mikið ágengt í þvi að rífa
niður og viðhalda rerðbólguþróun,
sem veldur upplausn og lausung
og sem fyrr en varir getur haft í
för með sér stöðvun framieiðslu
og framkvæmda, samdrátt á öllum
sviðum og atvinnuleysi.
Gegn þessu niðurrifi er skylt að
rísa og tryggja áfram velmegun og
framfarir. — Það er hægt án þess
að taka nærri sér. Nokkrar fórnir
í 'bili, en kemur margfalí' aftur e£
rétt er að farið.
Þau öfl, sem standa að núver-
andi ríkisstjórn, eigi að mínum
dómi að gera það, sem gera þarf.
Þau eiga að hafa bolmiagn til þess.
Þau eiga að hafa öll skifyrði til þess
að gera það, sem nauðsynlegt og
óhjákvæmilegt er og á bann hátt,
að það snerti í engu almenning í
landinu umfram það, sem hrýn-
asta nauðsyn krefur. Þau eiga að
geta komið betri skipan á fram-
leiðslu- og efnahagslíf landsins, er
allir hljóta að sjá að þaxf að koma
svo að velmegun geti haldizt og
framfarir.
Þetta verður að gera og er hægt
að gera með samstilltu átaki og
þetta eiga einmitt þeir að gera
saman, sem standa að núverandi
ríkisstjórn.
Þessa daga vék liann varla
úr skrifstofu sinni. Hetty
færði honum matinn þangaö.
Hann var gersamlega einangr
aður frá fjölskyldu sinni. Am
alia kona hans ein fékk stund
um að koma inn til hans og
sitja hjá honum um stund á
kvöldin.
— Við gerum það aðeins til
þess að veita þér svolitla
hvíld, kæra Katharine, sagði
hann. Farðu nú út í svolitla
gönguferð þér til hressingar.
Móðir hennar var oft háttuö,
er hún kom heim aftur.
— Húsbóndinn segir, að þú
skulir ekki ónáða liana, ann
ars sofnar hún ekki aftur, og
þú hefir engan frið, sagði
Hetty þá.
Hetty var þjálli núor'ðið.
Hún vildi meira að segja oft
reyna að gera Katharine glaö
an dag. Hún bauð henni aö
ganga út, ieggja sig til hvíldar
stundarkorn eða jafnvel fara
í nokkurra daga heimsókn til
einhverrar frænku sinnar.
Samt sem áður fann Katha
rine ætíð til jafnmikillar and
úðar á Hetty. Hún hafði þaö
jafnan ósjálfrátt á meðvit-
undinni, að ékki væri allt sem
skyldi um hana, en hún gat
lengi vel ekki gert sér grein
fyrir hvaö þaö var.
Og þegar hún komst loksins
að því, varð henni svo mikið
um það, að erfitt var að hugsa
sér, að hún hefði nokkurn
tíma haft grun um það.

& lK Cíam/v.
18. dagur
Hún haíÉfeafcarið einn dag-
inn með Rinh systur sinni til
einnar frSííÍu þeirra. Ruth
átti að verá Jiar nokkra daga,
og það vaii^tkið að skyggja,
þegar Katharine kom heim.
Ljós logaöTt herbergi móður
hennar, mllgíty virtist hafa
gleymt að- kveikja ljós i for-
stofunni. • ;
Hún opnáðí sjálf dyrnar
með lykli,.sinum. Henni virt-
ist enn dimmra í forstofunni,
vegna þeis ljósrák lagði
úr dyrum,-va§krifstofu föður
hennar. Hurðin var þar i
hálfa gáj.;t4;x.:/í..
Þau gera þetta til þess að
heyra tilv*aá®!g.þegar ég kem,
flaug henni •ósjálfrátt þegar í
hug.
Hún heyroi hlátur innan úr
skrifstofuhöiv^Það var ekki
hlátur föður hennar, heldur
léttur kóiiuliíátur. Katharine
þekkti hann. Hún hafði heyrt
Hetty brég^a^onum fyrir sig,
þegar hún spjahaði við mjólk
urpóstinn -éða* bakarann. Þaö
var auðheytt, að hún var
þarna inni hjá húsbóndan-
um.
Meðan Katharine stóð
þarna í forstofunni og hélt
niðri í sér andanum, skildist
henni ailt í einu, hvernig í
pottinn var býið. Sannleikan
um sló niður eins og eldingu.
Hún herti upp hugann,
gekk hratt aö dyrunum og
opnaði þær úpp á gátt.
Henni fannst óhugnanlega
bjart þarna inni, og hún sá i
einum svip hvert smáatriði
— föður sinn í stólnum' við ar
ininn og Hetty, sem sat á
hnjám hans og lét vel að hon
um. Hún spratt á fætur og
kæfði óp, sem komið var fram
á varir hennar, þegar Katha-
rine birtist í dyrunum og
steig inn á gólfið. Á borðinu
stóð vínflaska og tvö glös,
rjúkandi vindill lá 1 öskubakk
anum. Dagblað féll á gólfiö
um leið og Hetty spratt á fæt
ur. Hér var það allt, sem Bart
on Venner bannsöng harðast
— áfengi, reykingar og dag-
blöö.
Þau störðu orðlaus á Katha
irne, sem var náföl í framan.
Hún virtist líkari vofu en
manneskju, og þótt hún hefði
verið afturganga, hefði heima
fölkið varla getað orðið ótta-
slegnara.
Hún horfði þegjandi á þau
um stund, snerist svo á hæh
og liljóp út og uppstigann.
Herbergi móður hennar var
læst, og Katharine þóttist
viss um, hvað við augum
hennar mundi blasa, er hún
opnaði dyrnar. Áfengislykt-
ina lagði líka á móti henni.
Tóm flaska stóð á náttborð-
inu, og nokkrir dropar úr
henni höfðu lekið á dúkinn.
Frú Venner lá í rúmi sinu og
hraut þunglega. Það var auð
séð, að hjúin niðri höfðu vikiö
úr vegi allri hættu á að þessi
vesalings kona truflaöi þau í
duflinu.
Katharine gekk niður aft
ur. Hetty var komin fram í
eldhúsið og beið þar uppgjörs
ins, sem hún vissi, að nú
yrði ekki umflúiö. Að tveim
klukkustundum hafði liún tek
ið saman föggur sínar og far
in alfarin úr húsinu.
Þá gekk Katharine inn til
föður síns. Þau töluðust ekki
við. Hann sat álútur i stólnum
sínum. Barton Venner var íail
af dýrölingsstallinum, og
liann steig aldrei upp á hann
framar.
Hann vissi nú, að dóttir
hans hafði tekið völdin í sín
ar hendur að fullu og öllu.
14 .kafli.
— Já, ógeð mitt á áfengi
stafar af þessu, sagði Katha-
rine og hvarf aftur til líðandi
stundar. — Nú veit ég að vísu,
að vín gieður mannsins hjarta
þegar þess er neytt í hófi, og
að það er aðeins ofnautnin,
sem böli veldur. Eg* veit það
líka, að Bræöralagið reyndi af
góöri viðleitni að ganga í fót
spor Jesú ,og að það var að-
eins hræsni sumra í söfnuðin
um, sem olli því, að ég missti
trúna og fylltist fyrirlitningu
í staðinn. Og nú finnst mér ég
vera skip, sem rekur fyrir
stormi og sjó. Eg var lengi
að' varpa af mér oki því, sem
hið stranga uppeldi lagði á
mig. Þú skilur það, Philip, að
þetta sem ég var að segja þér,
var aðeins upphaf þess, sem
varði í nærri tuttugu ár.
— Hvílíkt óréttlæti, sagði
Phihp milli samanbitinna
tanna.
Hún leit á hann yfir öxlina.
— Eg valdi það hlutskipti aö
berjast .Eg hefði getað hlaup
ið frá öllu, býst ég við.
— Nei, það hefðir þú ekki
getaö — ekki þú meö þína
skapgerð og uppeldi.
Hann gat ekkert sagt meira.
Andstæðurnar voru svo mikl-
ar, djúpið milli þessarar konu
og Valerie virtist óbrúanlegt.
Önnur hafði hlotið sér til
skaða allt of mikið af því, j
sem heimurinn gefur, hin!
hafði farið alls á mis. Hann
langaði til, að gera uppreisn
gegn þeirri forsj ón, sem sýndi
slíkt óréttlæti, en jafnframt
undraðist hann tilfinningar
sjálfs sín.
— En nú er þessu lokið,
sagði Katharine .
— Já, en um leið eru liðin
nærri fjörutíu ár af ævi
þinni. Rödd Philips virtist
reiðileg.
— Það skiptir kannske ekki
svo miklu máli.
Nei, þaö gerði minnst til.
Henni fannst hún vera létt og
ung. Um hana læstist fögnuð
ur þeirrar manneskju, sem
veit að henni hefir verið bjarg
að frá drukknun. Hún þandi
út lungun og dró djúpt að
sér andann. Hún var ekki
lengur lokuð inni i skugga-
legu húsinu, þar sem þjak-
andi óhamingja hvíldi á
henni. Hún mundi aldrei
framar geta orðið eins ein-
mana og hún hafði áður ver-
ið. Einhvers staðar i heimin-
um mundi Philip vera, mað
urinn sem hafði opnað myrk
an fangaklefa hennar og
hleypt henni út í sólskin lífs-
ins. Það var yndislegt að geta
sagt öðrum sorgir sínar.
— Það er framorðið og tekið
aö kólna. Littu á, hvað skugg
arnir teygja sig langt upp eft
ir dalnum.
Philip spratt á fætur og
lagði kápuna á herðar henn-
ar.
— Við höfum alveg gleymt
nestiskörfunni okkar hróp-
aði Katharine.
— Það gerir ekki svo mikið
við getum fengið okkur að’
boröa í litla veitingahúsinu
hérna í þorpinu .
— Þaö verður gaman. Hún
klappaöi saman höndunum
eins og lítil stúlka.
Hann var hljóöur. Fyrir lít-
illi stmidu hafði hann verið
svo glaður og áhyggjulaus, en
nú var sem þung byrði hefði
verið á hann lögð. Hann vissi,
að til þessa hafði líf hans ver
ið að miklu leyti látalæti, upp
gerð'arlíf — bæði í ást og
skemmtunum — jafnvel starf
hans hafði verið af öðrum
heimi en barátta þessarar
stúlku, og saga hennar hafði
snert hann dýpra en nokkuö
annað. Kannske var það að-
eins vegna þess, að hún bjó
sjálf yfir alvöru og dýpt, sem
hann hafði ekki áður kynnzt
Þau gengu niður brekkuna í
litla þorpið og inn í veitinga-
stofuna. Á móti þeim kom
eggjandi matarilmur. Katha
rine fann til sultar. Augu
hennar ljómuöu og hún var
ung og áköf. Golan hafði los
að um hár .hennar.
Philip var enn aivarlegur,
í skapi hans ólgaði enn rei'ði