Tíminn - 21.11.1958, Blaðsíða 6

T í M I N N, föstudaginn 21. nóvember 1358.
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
RLtstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu
Simar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(skrifstofur, ritstjórnin og blaðamenn)
Auglýsingasími 19 523. - Afgreiðslan 12323
Prentsm. Edda hf. Sími eftir kl, 18: 13948
Kjördæmamálið
Alþýðuflokkurinn hélt ný-
lega fund um kjördæmamál
ið. Þar voru framsögumenn
tveir lögfræðingar og nafn-
ar, þeir Jón P. Emils og Jón
Þorsteinsson. En þótt menn
þessir séu þannig „fag-bræð
ur, nafnar og flokksbræður,
vírðast þeir býsna ólíkir að
innviðum ef marka má þann
útdrátt úr ræðum þeirra,
sem Alþýðublaðið gerir og ó-
þarft mun að draga i efa, að
hann sé réttur.
Jón P. Emils sagði um af-
stöðu hinna einstöku stjórn
málaflokka til málsins, að
Framsóknarflokkurinn væri
andvígur breytingum á nú-
verandi kjördæmaskipun,
það eö hann hagnast mest á
ranglæti hennar. Framsókn
arflokkurinn hefði að vísu í
upphafi verið frjálslyndur
fiokkm’, en síðar hefðu for-
ingjar flokksins séð, að auð-
veldasta leiðin til að halda
völdunum, væri sú, að nag-
nýta sér til hins ýtrasta rang
læti óréttlátrar kjördæma-
skipunar. Og þetta hefði
flokknum tekizt vel. Hann
heföi verið mestu ráðandi
allra flokka í landsmálum í
yfir þrjá áratugi. — — —
Vegna valdastreitunnar hef-
ir Framsóknarflokkurinn því
i raun og veru yfirgefið lýð-
ræðisskipulagið."
Svo mörg eru þau orð og
eflaust fleiri í sama dúr þótt
ekki séu þau birt í Alþýðu-
blaðinu.
Hér skal ekki út í það far
ið aö deila við Jón þennan
um það, hvort Framsóknar-
flokkurinn er eitthvað lakar
við lýðræðið en öðrum flokk
um. Fáir munu láta sig álit
hans á því nokkru skipta.
En spyrja mætti: á hvern
hátt hefir Framsóknarfl. get
að hindrað breytingar á kjör
dæmaskipuninni undanfarin
ár? Þótt Jón segi að flokkur
inn hafi „verið mestu ráð-
andi allra flokka í lands-
málum í yfir brjá áratugi“,
Þá hefir það hingað til ver-
ið haft fyrir satt að öðrurn
flokkum hafi verið innan
handar að breyta kjördæma
skipuninni að vild og líka
gert það. Það er því ekki við
Framsóknarmenn að sakast
þótt þær breytingar, sem
hingað til hafa verið gerðar,
séu slíkar, að enginn vill
helzt bera ábyrgð á þeim og
allir eru óánægðir meö þær.
Jón virðist helzt hallast að
því, að gera breytingar á nú
verandi kjördæmaskipun en
gjörbylta henni ekki. Og
hann er andvígur því, aö
„gera landið að nokkvum
stórum kjördæmum“ af þvi
að fólk í núverandi kjördæm
um sé viðkvæmt fyrir því, að
kjördæmi þess séu lögð niö-
ur. Allt um það er þó Jón
með bollaleggingar um að
leggja niður nokkur kjör-
dæmin og er þá raunar vand
séð, hvað ætti að vera þvi tii
fyrirstöðu, að afnema þau
öll í núverandi mynd.
Varla getur Jón búizt við,
að kjósendur í þeim kjördæm
um, sem hann viil nema
burtu, sé eitthvað óviðkvæm
ari en íbúar hinna, sem að
hans dómi eiga að haida sér.
Að lokum segist Jón ekki
hafa trú á því að nothæf
lausn fáizt á kjördæmamál
inu nema í samvinnu við
Sjálfstæðisflokkinn. Þar
kom lausnarorðið. Jón þessi
verður sjálfsagt ekki sakað-
ur um að vera einn af Fram
sóknarmönnunum í Alþýðu
flokknum, sbr. ummæli Þjóð
viljans.
Hinn Jóninn, Þorsteins-
son ræðir þessi máli af meiri
stillingu en nafna hans lán
ast. Hann sparar sér allt aur
kast í garð annarra flokka.
Kjörhugmynd hans er sú, að
skipta landinu í nokkur stór
kjördæmi. Er hann þar á
andstæðri skoðun við nafna.
sinn.
Af ræðum þeirra félaga
verður það ráðið, að skoðan
ir manna innan Alþýðu-
flokksins eru mjög á reiki í
þessu máli. Sjálfsagt gætir
þess hjá öðrum flokkum einn
ig-
Þegar núverandi ríkis-
stjórn var mynduð hét hún
því, að taka kjördæmamálið
til athugunar. Framsóknar-
flokkurinn hefir fyrir sitt
leyti verið ákveðinn i að
standa við það fyrirheit og
hefir þegar fyrir allöngu til
nefnt menn af sinni háifu til
þess að taka þátt í viðræð-
um um málið. Þykizt Tíminn
þess fullviss að hinir stjórn
arflokkarnir láti ekki á sér
standa með að koma til móts
við Framsóknarmenn. Verö
ur að ætla að hið sama gildi
um kjördæmamálið og önn-
ur viðkvæm og vandasöm fé
lagsmál þessarar þjóðar, að
geti ekki núverandi stjórn-
arflokkar leyst það á happa-
sælan hátt þá verði það
varia gert af öðrum.
Tillaga Ólafs
Ólafur Thors hefir borið
fram þingsályktunartillögu
um að banna íslenzkum tog
veiðiskipum veiðar „innan nú
verandi fiskveiðilandhelgi
íslands."
Tillaga þessi hiýtur að
koma mcnnum ailmjög á ó-
vart, enda þóí t veðrabrigði
séu æði tíð í íslenzkum
stjórnmálum. Þegar mál
þetta var rætt með stjórn-
málaflokkunum á s. 1. vori,
kom það í ljós, að Sjálfstæðis
flokkurinn og Alþýðuflokkur
inn sóttu mjög fast á með að
leyfa þessar veiðar. Hins veg
ar voru Framsóknarfiokkur
inn og Alþýðubandalagið
andvíg undanþágunni. Niður
staðan varð sú, að hinir fyrr-
nefndu höfðu sitt fram.
ERLENT YFIRLIT:
Hver verða forsetaefnin 1960?
Þrír milljónamæringar fteppa um framboíin fyrir demokrata.
Nevv York 9. nóv. !
■
AMERÍSKU blöðin ræða nú mik-
ið um úrslit þingkosninganna með
tilliti til þess, hverjir verði forseta-
efni flokkanna í kosningunum 1960. |
Yfirleitt er það álit blaðanna
að hjá republikönum haldi Nixon j
enn velli sem langsamlega líkleg- j
asta forsetaefni þeirra, þrátt fyrir
það þótt kosningarnar gengju tals-
vert á móti honum, einkum þó í
Kaliforníu. Nixon hefir það orðið
umfram alla líklegustu keppinauta
hans í þessum efnum, að hann
þekkir persónulega flesta forustu-
menn flokksins í öllum ríkjum
Bandaríkjanna o.g hefir tryggt sér
liðveizlu þeirra. Meðal forustu-
manna flokksins hefir hann því
öruggan meirihlula. Hættan, sem
vofir yfir honum, er aðallega sú,
að það nægi honum ekki að hafa
fylgi forustumannanna, því að fyrir
kosningarnar 1960 hafi það áiil
skapazt, að Nixon geti ekki unnið,
og því heimti 'hinir óbrcyttu liðs-
menn flokksins annað sigurvæn-
legra forsetaefni. Eins og nú
standa sakir, virðist ekki annar
maður koma til greina í því sam-
bandi en Nelson Rockefeller. Það
er hins vegar iíklegt til að hjálpa
Nixon í þessu sambandi, að Roeke- j
feller mun ekkert sækjast eftir þvú
að verða forsetaefni 1960, þar sem I
i hann mun ekki að óbreyttum ástæð
! um telja það neitt sigurvænlegt. j
! Ef Rockefeller dregur sig þannig
í hlé, hefir Nixon engan hæltuleg-;
an keppinaut. Það virðist því mega :
reikna nokkuð örugglega með hon- j
um sem forsetaefni republíkana
j 1960, nema eitthvað sérstakt komi
til.
HJÁ DEMÓKRÖTUM lítur þetta
öðru visi út. Þar eru forset-aefnin
mörg, sem rætt er um, en ekkert!
( eitt skarar fram úr eða hefir áiíka j
! sérstöðu og'Nixon hjá republikön-j
j um. Á þessu stigi er því örðugt' a'ð .
! spá um það hvert forsetaefni þeirra ’
verður. Þó má segja, að úrslit þing .
kosninganna nú, hafi styrkt að-1
stöðu þriggja milljónamæringa, j
sem allir hafa verið tilnefndir sem !
forsetaefni. Þeir eru Kennedy, öld-
WILLI/5MS
eru mögulelkar hans taldir felast í
'því, að ái’ök verði m:l!i hægra arm’s
og vinstra arms demókrata um for-
selaefnið, hvorugur beri sigur úr
býtum og að sætzt verði að lokum
á f.amboð Sym’ngtons. Þótt Sym-
ington sé talinn tilheyra frjálslynd
KENNEDY
ara armi demókrata, hefir hann
ungadeildarmaður frá Massachus- ekki aflað sér neinnar sérstakrar
etts, Simington öldungadeildarmað- mótspyrnu meðal hægri manna
flokksins né meðal Suðurríkja-
, manna: Þá telja ýmsir, að T.uman
kunni að lýsa yfir stuðningi við
Symington, er þar að kemur og
ur frá Missouri og Williams ríkis-
stjóri í Mishigan.
Kennedy (41 árs) er sá þessara
þremenninga, sem hefir mest fylgi
nú sem forsetaefni, því að hann hef
ir stuðning hægri manna og Suður-!
ríkjamanna í flokknum, þótt hann
sé sæmilega frjálslyndur sjálfur.
Hann vann nú mesta kosningasigurr'
í Massachuselt, er nokkru sinni hef j
ir verið unnin þar og styrkir það j
að sjálfsögðu aðstöðu hans. Einna |
mest hefir honum verið talið til for- j
áttu, að hann er kaþólskur, en kosn j
ingaúrslitin nú virðast benda til,
að það geri minna til en áður, —
Þannig sigraði Pat Brow í ríkis-
stjórakosningunum í Kaliforníu og
Lawrence í ríkisstjórakosningunum
í Pennsylvaníu, þótt þeir væru j
kaþólskir. Vafasamt er þó, að þeir j
Brown og Laurence fylgi Kennedy
sem forsetaefni, því að þeir hafa
verið ákveðnir fylgismenn Steven-
sons, en kosning þeirra er eigi að
síður að því leyti ávinningur fyrir
Kennedy að hann virðist bera
merki um, að það spilli ekki leng-
ur að ráði fyrir frambjóðendum,
þótt þeir séu kaþólskrar trúar. j
Symington (55 ára) vann einnig | f6’1 .
mikinn sigur í Missouri og mun það j Symington var um skeið raðherra
styrkja aðstöðu hans sem forseta-
I sé margfaldur milljónamæringur,,
hefir hann jafnan verið langt til
vinstri í flokki demókrata og notið
I öflugs stuðnings þeirra leiðtoga
verkalýðssamtakanna, sem
S laldir eru róttækastir. Williams
! þykir nú liklegur íil þess að verða
forsetaefni vinstra arms demókrata
1 bar sem Harriman er úr sögunni
sem slikur. Vafasamt þykir hins
vegar, að hann geti náð útnefningu
án þass að kliúfa flokkinn. þar sem
hægri sinnaðir demókratar og Suð-
urríkjamenn eru mjög á móti hon-
um.
TVEIR MENN aðrir, sem oft
hafa verið tilnefndir sem forseta-
efni demókrata. styrktu verulega
aðstöðu sína í kosningur.um, þótt
hvorugur væri í framboði.' Þessir
menn voru Roberí B. Mayner, ríkis
stjóri í New Jers-ey, cg Hubert
liumphrey öldungadeildarmaður í
Minnesota. Vegna áhrifa þessara
tveggja manna misstu repubiikan-
ar tvö sæti í öldungadeildinni, anií-
að í NewJersey en hitt í Minnesóta
Að Williams frágerignum kemur
Humphrey mjög til greina, sem
forsetaefni hins frjálslyndari arms
demókrata. Mlnni mótstaða yrði
senndega gegn honum innan flokks
ins en gegn Wilbams. Meyner hef-
ir hins vegar ekki ósvipaða að-
stöðu og Symingíon.
Fleiri leiðtogar demókrata geta
komið til greina sem forsetaefni,
t d. Johnson f.'á Texas, leiðtogi
flokksins í öldiirigadeildir.ni.
GALLINN á ölluim þessum for-
setaefnum demókrata er sá að þeir
cru yfirleitt ekki nógu almennt
þekktir, enda sumir ungir. Kenn-
edy, sem er yngstur þeirra er 41,
árs. Það er nokkuð til í þvirsem
blöðin segja, að þeir væru ihver
um sig myndarlegt varaforsetaefni
en síður sem forsetaefni á þessu
stigi. Af þessum ástæðum, gizka
ýmsir á, að endirinn verði sá hjá
demókrötum að þeir velji Steven-
son fyrir forsetaefni í þriðja sinn
og einhver þeirra, sem nefndir eru
að framan sem varaforsetae£ni og
þá sennilega ehlzt Kennedy. éitev-
enson lýsir því vfir, að hann sæk-
ist ekki eftir framboði, enda myndi
slíkt ekki hyggilegt af honum á
þessu stigi, þótt hann hefði slíkt
i hyggju.
Sitthvað getur breytzt í þessum
efnu-m á þeim íveimur árum, sem
eru eftir til forsetakosninganna, er
getur berytt öílum ágizkunum nú.
Einhver einn þéirra, sem er nefnd
ur hér að framan, getur farið svo
fram úr hinum, aðhann verði næ&t
um sjálfkjörinn á flokksþinginú
1960. Sá, sem virðist líklegastur til
þess er Kennedy. Takist honum
það ekki, er ekki fjarri íagi að
ætla, að forseiaefni demókrata
verði annaðhvort Symington eða
Slevenson. Þ. Þ.
SYMINGTON
það reynzt þýðingarmikið.
efnis. Hann hefir sig enn ekki veru
þá
stjórn
um
Trumans og sa
mál flugherisns. í
lega í frammi sem forsetaefni, enda þirf4n,u hefir hann mjög látið her-
; mal til sm taka, og deilt a stjorn-
------------------------*----------- j ina fyrir að skerða um of útgjöld
| til hermáía. Málflutningur Syming-
j tons fékk mjög byr í vængi, þegar
j rússneska gervitunglið kom til sög-
j unnar á síðastliðnu hausti.
Mennem Williams (47 ára) var
j nú kosinn ríkisstjóri í Miehigan í
j sjöttá sinn og hefir nú verið oftar
j endurkosinn ríkisstjóri þsr en
inokkur maður annar. íótt hann
Olafur telur nú, aö þessi
sérstaða íslenzka skipa hafi
sætt andúð margra ísl. Auk
þess torveldi hún sókn okk
ar í landhelgisdeilunni. Þau
rök voru fyrir hendi í vor og
eru því engan veginn ný upp
götvun.
Rapacki-áæílimiii
NTB—London 19. nóv. í gær var
rætt um utanrfkismál í brezka
þlnginu og sagði Lloyd utanríkis
ráðherra við það tækifæri, að
hann væri því fráhverfur að .sam
þykkja nokkra þá ráðstöfun er
gengi út yfir vesturveldin og í
bág við valdajafnvægisstetnu
þeirra. Var þetta svar hans við
fyrirspurn verkamannaflokksþing
manns varðandi af&töðu stjórnar
innar til endurnýjaðra tillagna
pólska utanríkisráðíherrans Adams
Rapaekis. Ráðherrann kvað
brezku stjórniria ekki hafa fengið
rieiná tilkynníngu Pólverja um
breytingarnar á áætluninni. Bretar
væru nú ásamt bandalagsríkjum
sínum að rannsaka yfirlýsingu
Rapackis frá 4. nóv., en þar setja
Pólverjar tillöguna um kjarnorku
vopnalaust belti i miðri Evrópu
á þann veg, að framkvæma skuli
hana í tveimur stigum