Tíminn - 21.11.1958, Blaðsíða 2

2
T í MIN N, föstudaginn 21. nóvember 1951»
Áttræður í dag: Guttormur J.
Guttormsson skáld
Frá Alþingi
Hinn góðkunni Vestur-islend-
ingur, Guttormur J. Gutt-
ormsson, skáld, er áttræður
dag. Hann er fæddur á Víði-
Völlum við íslendingafljót í
Síýja íslandi og voru foreldr-
ar hans bæði íslenzk. Þau
voru bæði ágætir Austfirðing
ar og margt skyldmenna Gutt
orms skálds er ennþá búsett
i Austurlandi. Sjálfur íelur
skáldið sig til Austfirðinga og
oft mun hugur hans hafa leit-
aö þangað í ættbyggðir for-
feðranna og sú hugsun stund-
am orðið upphaf Ijóös.
'Guttormur skáld fæddist á fyrstu
: rutnbýlingsárum íslenzku landnem
mr.a í Vesturheimi. Þrek þeirra
>g lífsbarátta hefir því oft orðið
íonum að yrkisefni og hann orkt
inT það vel, þvi mörgum sé hug-
jeiknast ljóðið hans um Sandy Bar,
þar sem lýst er innilegri tilfinn-
ngu, kjörum landnemanna og lífi.
Guttormur kvæntist Jensínu Dan
elsdóftur, hinni.ágætustu konu og
ivers manns hugijúfa, og áttu þau
:;imm dætur. Hafa þau lengi búið
góðu búi í Nýja íslandi, og eiga
jnoturt hús á árbakkanum í þorp-
’nu .Riverton við Winnipegvatnið.
' Síðan ferðum íslendinga fjölgaði
iffur yfir hafið, til skemmri dvala
ig.heimsókna, hafa margir. Austur-
islendmgar sótt þau hjónin heim,
>g rnunu allir kunna frá því að
segja, að á íslenzkara heimili hafa
öeir ekki komið, hvorki austan hafs
eða vestan.
Fjölmargar hlýjar óskir munu
>erast góðskáldinu vestur yfir haf-
::.ð í dag.
' Hann hefir ort íslandi og ís-
•;enzku þjóðinni, austan hafs og
veetah, öll sín fegurstu ljóð. Hon-
im sé því heill og þökk að heiman.
—«!»•
BerlínarmálicJ
(Framhald af 1. síðu)
\rás á Berlín — árás
í vesturveldin.
Smirnoff sendiherra Rússa í
3onn tilkynnti eftir fund sinn með
\denauer, að stjórn sín hefði á-
rveðið að fella úr gildi samning-
inn um yfirstjórn hernámsveld-
tnija fjögurra í Berlín. Ekkert var
li.hs vegar sagt, hvernig Rússar
ætiuðu að framkvæma þá ógild-
ngu. í Bonn er fullyrt, að Rússar
nuni afhenda austur-þýzku stjórn-
nni völdin eins- og áður er sagt.
Willy Brandt borgarstjóri í V-
Beriín sagði í kvöld, að fulitrúar
/esiurveldanna hefðu enn á ný
sfaðfest, að þeir myndu standa
/ið allar skuldbindingar sínar í
Berlln. Það mætti þess vegna
re'ýsta því sagði borgarstjórinn,
jð árás á V-Berlín jafngilti árás
i ríkin sjálf í hinum frjálsa
reimi.
Frostnótt í maí
(Framhald af 12. síðu).
skáldsaga er nær þrjú hundr-
uð blaðsíður að stærð í sama
broti og næstu skáldsögur
Þórunnar á undan. en í fyrra
komu út tvær, Eidliljan og
Fossinn.
Frostnótl í maí er allýtarleg nú-
timasaga, og ein aðalpersóna h/nn
ar er amma í Árbæ, sem er harla
ólík ömmum þeim, sem tíðast er
lýst er í Islenzkum sögum. Þetta
er 'kvenréttindakona frá morgni
aldarinnar, sveitarskörungur, fjör-
mrkil og framfarasinnuð en sérgóð
og sjálfbyrgingsleg. Hún er svo
full af lífsþrótti á ga.málsaldri, að
hún öfundar 'hina ungu af því að
vera að hefja lífið. Annars er aðal
'söguhétjan Völva Valtýsdóttir. —
Þetta mun vera fjörleg og spenn-
andi saga eins og raunar fyrri
skáldsögur Þórunnar. Útgefandí
er Bókaútgáfan Tíbrá.
Frumvarp
Mykle
(ÍTamhald af 1. síðu)
«§nertír mig persónulega"
ðlykic sagði cnn fremur; „Mál
jetja ;sn.ertír mig. persónulega og
ég. hefi áhuga fyrir því“. Hið sama
hefði getað komið fyrir hvaða
thófglgest sem ;var. Og. sams konar
atviív hefðu áreiðanlega komið fyr-
r þúsundir og aftur þúsundir af
nótelgestum, leigjendum' og öðr-
am; sem; likt væru settir. Hér
/æri um persónufrelsi manna að
/æða, sagði Mykle. Mykie sagði, að
'hann byggist við, að málið myndi
<oma fyrir rétt um áramótin, —
'ívaðst hann sjálfur myndi mæla
réttinum.
Áhugi minn á málinu stafar að
nokkru leyti af því“, sagði Mykle
,,að í ciuni af bókum mímim,
„I»jófurinn“, er lýst atburði, sem
er næstum alveg eins í öllu atriði
ag sá, seni gerðist á Grand Hot-
ell“. Kona ein hafði hringt í sig
i dag og spurði livort hann gæti
séð fyrir óorðna liluti, en svo
væri ekki. Það hefði þó haft mik-
il álirif á sig, hversu líkir þessir
tveir atburðlr væru“, saigði
Vlykle.
(Framhald af 12. síðu). I
tíðarráðstafanir vegna atvinnuveg
anna.
Athugasemdir við frv. cr svo-
hljóðandi:
„Með frv. þessu er lagt til, að
framlengd verði ákvæði tekjuöfl-
un sem sett voru með lögum nr.
100/1948, um dýrtíðarráðstafanir
vegna atvinnuveganna, með þeim
breytingum, se'm gerðar hafa-verið
á þeim.“
Geislaveikin
(Framhald af 1. síðu)
Þetta mun í fyrsta sinn, sem
starfsfólk við sf'íka stofnun, að
minnsta kosti í Evrópu, verður
fyrir lífshættulegum; slysum við
starf sitt. Einn af þeim, sem nrðu
fyri'r geisliaáhrifunum, er þegar
látinn. Af þeim fimm, sem liggja
milli heims og helju á Cure-stofn
uninni í París, er ein kona. Fólk
þetta varð allt fyrir geislaáhrif-
um, sem voru miklu meiri en talið
er hættulaust.
Er sérfræðingarnir komu til
rarísar fvrir fimm vikum, virtust
þeir aiheilir, en smátt og smátt
fóru sjúkdóms-einkennin að koma
í Ijós eins og læknarnir höfðu
sagt fyrir og byggt á reynsliu,
sem fyrir lá frá Hiroshima. Nú er
iíf þeirra talið í mikilli hættu,
þótt af opinberri hálfu í Belgrad
sé sagt, að þeim fari ört batn-
andi og sóu í engri hættu.
Sjö sögur
(Framhald af 12. síðu).
vekja.ath.vgli manna á meðal eins'
og ýmislegt annað, sem Stein-
grímur skrifar.
Útgáfan á Sjö sögum er sérlega
snotur. Hefir höfundur sjáífur
ráðið mestu um alla gerð hennar
og sagt fyrir um útlit bókarinn-
ar. Bókin er bundin I Vélabók-
bandinu h. f., Akureyri. Kápu-
mynd er eftir Jón Kaldal, ljós-
myndara í Reykjavík, en stafi á
kápu gerði höfundurjnn: Spjalda-
pappír er teiknaður af diler rot.
Bókin er nrentuð í Prentsmiðju
Björns Jónssonar h.f., Akureyri.
Bókin er gefin út á kostnað höf-
undar og seld til áskrifenda.
STEIHPÖH^s],
TRÚLOFGN AEHEINGAH
14 OG 18 &ARATA
(Framhald a£ 12. síðu).
því sem þegar er fengið, að afla
meira en helming þess fjár, sem
talið er þurfa. Við, sem unnið
höfum í Búnaðarfélaginu undan-
farin ár, þekkjum vel hverju
þrengslin valda og hvað þau m.a.
torvelda allt samstarf innan stofn
unarinnar. Sennilegt er, að verði
l. hæðinni lokið nú fyrir jól, þá
verði ákveðið að steypa upp helm
ing ihússins, og koma honum í
það horf, að taka ntegi í notkun.
Vil ég að lokum taka fram, að
samningar hafa tekizt við Reykja
víkurbæ um að hann kaupi, eftir
'inati, núverandi hús Búnaðarfé-
lagsins.
Ingólfur Jónsson; Frv. ' þetta
dagaði uppi á sjðasta þingi án
þess að á reyndi, hvert fylgi það
hefir. Bjóst ég ekki við að það
kæmi aftur fram nú. í fyrra var
talið að á skorti um undirbúning
málsins. Þann undirbúning vantar
enn, en hann á að vera í því fólg-
inn, að bera málið undir atkvæði
ailra bænda í landinu. Get ekki
fylgt frv. fyrr en það hefir verið
gert. Nú er lagt ¥2% gjald á
allar seldar landbúnaðarafurðir.
Gefur það 2 millj. Þegar þetta
bætist við, eru millj. orðnar 4.
Framsögumaður sagðist ekki trúa
að Alþingi bannaði bændum að
leggja á sjálfa sig gjöld. En ann-
að er að banna eða að neita að
lögfesta.
Óþarft er fyrir framsm. að færa
mörg rök fyrir húsnæðisþörfinni.
Má merkilegt héita að ekki skuli
fyrr vera búið að byggja yfir
iBúnaðarfélagið. Eg tel sjálfsagt
að samtökin fái myndarlegt hús-
mæði. Er sammála framsm. um
að húsið eigi að vera í Reykjavík.
En ég tel að bændur eigi sjálfir
að fó að segja til um hvort þeir
vilja taka á sig þennan viðbótar-
skatt. Það þarf ekki að tefja
málið. Ekki er annað en að skrifa
stjórnum hreppabúnaðarfélag-
anna og fá þær til að leggja
m, álið fyrir fundi. Afstaða Búnað-
arþings og Sléttarsambandsfundar
sannar ekki meiriMuta fylgi
bænda við þetta mál. Og bændur
hafa annað þarfara með aura
sína að gera en leggja þá í óþarfa
sali. Þótt byggja eigi stórt við
Iíagatorg þá má nú fvrr vera. Og
enn er því ósvarað hvort ekki er
hægt fyrir bændasamtökin að
koma upp nægilega stóru hús-
næði fyrir bað fé, sem nú kemur
inn í Búnaðarmálasjóð.
Steingrímur Steinþórsson: Ing-
ólfur Jónsson vill að málinu sé
skotið til hreppabúnaðarfélag-
ar.na. En hvað erum við yfirleitt
að gera með samtök eins og Bún-
aðarþing og Stéttarsambandsfund,
ef ekkert er leggjandi upp úr
þeirra álili? Þessir aðilar samþ.
viðbótargjaldið þvinær einróma.
Og sé ég ekki að þeir búnaðar-
þingsfulltrúar, sem þlað gerðu,
hafi farið verr út úr kosningun-
'um í haust en hinir. Hefir Ingólf
u’- þessa aðferð í sfnu ágæta kaup
^félagi, sem hann er að mæla með
hér? í fyrra var beðið eftir skjal-
festu áliti Stóttarsambandsfundar
um málið. Stjórn Stéttarsamb.,
sem öll var á einu máli, lagði
það fvrir Stéttarsamb.fund og þar
var það afgreitt eins og hér ligg-
ur fyrir.
Þingm. var með vangaveltur
um bygginguna. Taldi húsið of
stórt. En alltaf er nú meðalaldur
manna að hækka og e.t.v. lifir
þessi þingm, 50—60 ár enn, og
er það vissulega vonandi, en þá
mun hann líka verða vitni að
því, að það hús, sem honum finnst
nú alltof stórt, verður orðið of
lítið, alveg eins og Lækjargata 14,
sem byggð var um síðustu alda-
mót og þótti þá alltof stór, er nú
fyrir löngu orðin of lítil.
Ingólfur Jónsson: Það er ekki
sama hvort málinu er skotið und-
i.' úrskurð þessara bændaþinga
eða bænda almennt. Sjálfsagt
verður húsið of lítið í framtíðinni
en byggingunni hefði átt að haga
þannig, að auðvelt hefði verið að
bæta við hana. Ef flutningsmenn
frv. teija að skoðun Búnaðarþings
og Stéttarsamb. sé einnig álit
meirihluta bænda, því eru þeir
þá á móli atkvæðagreiðslu?
Steingrímur Steinþórsson: Auð-
heyrt er að Ingólfur er nú á hröðu
undanhaldi. Eg sé ekki að málið
Veríi jöfnunargjaldiÖ:
FramleiSslurálS ákveSur hvaS gera
þurfi fyrir kostnaSi svo aS bændur
fái þaS, sem í grundvellinum felst
Telur sig atSeins hafa verií aí uppfylla sam-
komulag fulltrúa neytenda og framleiðenda
Eins og skýrt var frá í blaðinu í gær, þá hefir borizt
fréttatilkynning frá nefndarhluta neytenda 1 verðlagsnefnd
landbúnaðarvara varðandi málshöfðun vegna verðjöfnunar-
gjalds framleiðsluráðs landbúnaðarins. Jafnframt þessari
fréttatilkynningu nefndarhlutans hefir blaðinu borizt at-
hugasemd frá Framleiðsluráðinu. Báðar þessar tilkynningar
eru birtar hér á eftir.
Fréttatilkynning nefndarhlutans:
18. nóv. 1958.
Á hverju hausti semja fulltrúar
bænda og noytenda í verðlags-
nefnd landbúnaðarafurða um verð
lagsgi'undvöll, Er þetta gert sam-
kvæmt lögum nr. 84, 1947, sem
kveða svo á, að við „verðlagn-
áingu á söluvörum landbúnaðar-
ins á innlendum markaði“ skuli
byggt á slíkum grundvelli. Enn
fremur kveða lögin svo á, að
„söluverð landbúnaðarvara á inn
lendum mairkaði, (skuli) miðast
við það að hcildartekjur þeirra er
landbúnaðarvara á innlendum
markaði (skuli) miðast við þð ð
heildartekjur þeirra er landbúnað
siunda, verð í sem nánustu sam-
ræmi við tekjur annarra vinn-
andi stétta."
Eftir að verðlagsnefnd hefir á-
kvcðið grundvöllinn, þ.e.a.s. þær
htildartekjur, sem bóndanum ber,
miðað við bú af ákveðinni stærð
o" með tiltekið afurðamagn, skipt-
ir Framleiðsluráð landbúnaðarins
tekjuupphæðinni á hinar ýmsu bú
greinar og afurðir þeirra, mjólk,
kindakjöt 0. s. frv. Ennfremur
auglýs'ir Framfleiðsluráðið, ,að
þessu loknu, þau heildsöluverð og
smásöluverð, sem gilda á , inn-
lcndum markaði verðlagsárið.
í haust, þegar Framleiðsluráð-
io auglysti verð á kindakjöti, kom
í ljós, að við ákvörðun heildsölu-
verðs hafi Framleiðsluráðið, auk
þess' að reikna með fullum til-
kostnaði fyrir innlendan markað,
lagt á sérstakt gjáld kr. 0,85 til
verðjöfnunar, vegna væntanlegs
útfLutnings. Smásöluverð á kíló
súpukjöts hækkaði vegna þessa
gjalds um það bii kr. 1,00 og ann-
að kindakjöt samsvarandi. ,
Fulltrúar neytenda í verðlags-
nefndinni álíta, að Framleiðslu-
ráðinu sé óheimilt að leggja verð
jófnunargjald á vöru selda á inn-
lendum markaði til þess að verð-
bæta útfluttar vörur, enda hefir
það aldrei verið gert áður.
Þeir hafa því höfðað mýl fyrir
bæjarþingi Reykjavíkur þann 18.
þ.m. og krafizt þöss, að viður-
kennt verði með dómi réttarins,
:að Framleiðsluráðinu hafi verið
óheimilt að hækka heildsöluverð
kindakjöts á innlendum markaði
um kr. 0,85, til þess að verðjafna
útflutt kjöt.
Athugasemd FramleiísIurátSsins:
•í dagblöðunum í dag er frétta-
tilkynning frá fulltrúum neytenda
í Verðlagsncfnd landbúnaðarvara.
Er þar skýrt frá þeirri ákvörðun
þeirra að höfða mál á Framleiðs'lu
r-áðið út af verðlagningu kinda-
kjötsins á innlendum markaði nú
1 haust.
Eins og m.a. kemur fram í
fróttatilkynningu þessari á verð-
lag landbúnaðarvara innanlands
að miðast við það að þeir sem
le-ndbúnað stunda eigi að fá tekj-
ur, er séu í „sem nánustu sam-
iræmi vfð heiidartekjur annarra
vinnandi s'tétta“. Nú er það vitað
að nokkur hluti landbúnaðarfram
leðislunnar selst ekki innan lands
er. er flultur úr landi og seldur
þar langl neöan við það verð
sem hér er ákveðið.
Á meðan þessu hagar svo til,
gela bændur því aldrei fengið
„sambærilegar te'kjur“ og aðrar
vinnandi stóttir, nema með því
að verðjafna milli innlenda og
erlenda markaðsins. Enda hefir
það oftast verið framkvæmd
þannig í einu eða öðru formi,
síðan afurðasölulögin voru sett
árið 1934.
Það hefir komið fram í sumum
ihlaðaumræðum, þó það slandi
hvergi í blaðatilkynningu þre-
menninganna, að framleiðsluráð
landbúnaðarins hafi brotið sam-
komulag sem gert hafi verið við
fulltrúa neytenda um verð á land
búnaðarvörum nú í haust. Þetta
e;- rangt. Samkvæmt löguni bei'
fulltrúum neytenda og framleið-
enda að koma sér saman um verð
lagsgrundvöll er tryggi bændum
hliðstæðar tekjur við aðrar vinn-
andi stéttir. Um slíkan grundvöll
varð samkomulag í haust. Fram-
Iciðsluráðið skiptir sjðan heildar-
upphæð grundvallarins milli af-
urðaflokka og ákveður hve mikið
þurfi að gera fyrir kostnaði i
heildsölu og smásölu til þess að
bændur geti fengið það verð sem
í grundvellinum felst. ' Fram-
le-iðsluráð landbúnaðarins teíúr
sig því, á þessu hausti eins og á
undanförnum árum, aðeins hafa
gjört það sem þyí ber til þess að
uppfylla samkomulag það sem
fúlltrúar neytenda og framleið-
enda hafa gert sín á milli ’ í þess-
um efnum, lögum samkvæmf.
Framieiðsluráðið sér eigi á-
stæðu til að fjölyrða frekar um
mál þetta að sinni, enda er það
komið til dómsstóla, sem munu
skera úr um réttmæti gjörða ráðs-
ins.
Itcykjavík, 20.11. 1958.
F.h. Framleiðsluráðs
landbúnaðarins,
Sveinn Tryggvason
ierði betur undirbúi.ð á annan hátt
en þann, sem viðhafður hefur ver-
ið. Búið var að senda út álit Bún-
aðarþings fyrir stéttarsamb.fund og
allir vissu að á fundinum yrði mál
ið tekið til úrskurðar. Eg tel það
aukaatriði. þegar verið er að vinna
fyrir framtíðina, hvort húsið verð-
ur 2 til 3 millj. kr. dýrara eða ekki. ^
Aðaiatriðið er, að þegar átak er :
gert þá komi það að notum.
Ingólfur Jónsson: Eg tel óþarft1
að' óttast að seint gangi að fá
svör frá búnaðarfólögLnyim eins
og samgöngur eru nú orðnar. Og
ég' endurtek, að verði bændur ekki |
spurðir ráða þá verð ég á mnti I
málinu. ’
Pétur Ottesen: Komið hefir hérj
fram till. um að senda málið að I
nýju heim í sveitirnar. Erj það
hefir þegar fengið þann undirbún-
ing, að fyrir liggur á eðlilegan hátt
álit bænda. Frv. fer aðeins fram
á að Alþingi leyfi bændum að
taka á sig þetta gjald. Tvö aðal-
félagssamtök bænda, sem eru
brjóstvörn iþeirra út á við, hafa
nær leinróma óskað eftir að Al-
þingi létti þannig undir með inn-
heimtu skattsins. Með tilliti til
þessa undirbúnings teldi ég það
móðgun og lítilsvirðingu við þessi
samtök, ef Alþingi léti sig henda
að vísa málinu frá og sendi það
aftur heim.
FJeiri tóku ekki til máls og var
frv. visað til 2. umr. með 18 sam
hijóða atkv. og ttl landbúnaðar-
nefndar með sömu afckv.tölu.