Tíminn - 03.03.1959, Blaðsíða 6

6
T í M I N N, þriSjudaginn 3 marz 1959.
Úfgefandi : FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur í Edduhúsinu vi3 Lindargötu
Síraar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(skrifstofur, ritstjórnin og blaðamenn)
Auglýsingasími 19 523. - Afgreiðslan 12323
Prentsm. Edda hf. Síml eítir kt. 18: 13948
Landhelgisdeilan komin á nýtt og
hættulegra stig en áður
ÞAÐ er bersýnilegt. að
Bretar gera sér enn von um
að geta kúgað íslendinga í
landhelgismálinu. í þeim til-
gangi hafa þeir nú byrjað
herhlaup inn fyrir fiskveiði-
takmörkin á þeim slóðum,
þar sem von er fjölda ís-
lenzkra fiskibáta. Hingað til
hafa þeir aðallega stundað
ránsskap sinn, þar sem ekki
var mikil hætta á árekstrum
milli veiðiþjófanna og ís-
lenzkra fiskimanna. Með
þessari aðgerð Breta færa
þeir því landhelgisdeiluna
inn á stórum hættulegra
svið en hún hefur verið á
áður. Þrátt fyrir ítrasta vilja
tii að forðast vandræði, og
sá vilji virðist ekki mikill hjá
Bretum, — geta hlotizt af
þessu hinir alvarlegustu at-
burðir og afleiðingar þeirra
haft örlagaríkustu áhrif á
afstöðu íslendinga til vest-
rænna þjóða.
í FORUSTUGREIN Mbl. á
sunnudaginn er rætt um
þetta mál og athæfi Breta
réttilega fordæmt. Illu heilli
virðist þó greinin ekki síður
skrifuð til að vekja illindi um
málið innbyrðis milli íslend
inga. Alveg sérstaklega er
deilt á Hermann Jónasson
og Guðmund í. Guðmunds-
son fyrir að hafa haldið illa
á málinu ,t.d. hafi þeir ekki
kynnt það nægilega út á við.
Vissulega er þetta alrangt,
enda ólíku saman að jafna,
hve miklu betur var unnið
að kynningu útfærslunnar
nú en 1952, þegar aðalritstj.
Mbl. var utanríkisráðherra.
Sá mikilvægi árangur náðist
líka, að allar þjóðir hafa
viðurkennt útfærsluna, —
beint eða óbeint, nema Bret
ar. Það er illt verk og ó-
þarft að gera lítið úr þessum
árangri.
Annars ætti Mbl. að telja
sér allt sæmra en að vera
með brigzl og dylgjur varð-
andi þetta mál. Hálfvelgju-
skrif þess á siðastl. sumri
hafa vafalaust meira en
nokkuð annað komið því inn
hjá Bretum, að áhrifamiklir
aðilar hér væru fúsir tii und
anláts í málinu og því myndi
vera vegur að knýja íslend
inga til undanláts með her-
valdi. Hingað til hefur því
lika verið fálega tekið af
Sjálfstæðismönnum, að Al-
þingi gæfi skýra stefnuyfir-
Iýsingu í málinu, svo að Bret
ar sæu svart á hvítu, að ís-
lendingar yrðu ekki knúðir
til undanhalds. Meðan Bret-
ar gera sér hins vegar ein-
liverja von um undanláts-
semi íslendinga munu þeir
halda ofbeldinu áfram.
ÞÁ vekur Mbl. máls á
því, að það hafi verið mikið
óráð af fyrrv. ríkisstjórn að
vilja ekki fara að tillögu
Sjálfstæðisflokksins og óska
eftir ráðherrafundi Atlants-
hafsbandalagsins um málið.
Til þess að fara þessa leið,
þurfti áður að gera sér ljóst,
á hvern hátt átti að leggja
málið fyrir slíkan fund. Átti
að óska eftir að hann beitti
sér fyrir samningum um mál
ið eða átti að kæra Breta
fyrir fundinum og krefjast
þess, að hann fyrirskipaði
Bretum að fara brott með
herskip sín, því að ella færi
ísland úr Altlantshafsbanda
laginu? Það var þessi síðari
leið, sem stúdentafundurinn
mælti með. Af hálfu Sjálf-
stæðisflokksins hefur aldrei
verið gerð grein fyrir því,
þrátt fyrir miklar grennslan
ir, hvora þessara leiða hann
vildi heldur fara. Tillaga
hans um slíkan fund hefur
þvi hingað til verið mark-
laus og botnlaus yfirskinstil-
laga.
SEINUSTU aðgerðir Breta
færa. Iandhelgismálið á
miklu hættulegra stig en áð
ur. Tíminn harmar því að
hafa verið tilneyddur á
þessu stigi að svara ómak-
legum árásum Mbl. á for-
sætisráðherra og utanríkis-
ráðherra fyrrv. stjórnar. —
Það, sem nú er þörf á, er sam
staða um málið, en ekki rif-
rildi innbyrðis. Vonandi finn
'ur Sjálfstæðisflokkurinn nú
til þeirrar ábyrgðar sem
stjórnarflokkur, að hann
lætur öll óþörf árásarskrif
falla niður a.m.k. að sinni.
Hið nýja hættuást.and
hlýtur að hafa það í för með
sér, að ríkisstjórn og Alþingi
taki nú til sameiginlegrar at
hugunar, hvernig brugðizt
skuli við þessu aukna ofbeldi
Breta. Þar getur sitthvað
komið til greina. Fyrir hönd
Framsóknarflokksins sem
stjórnarandstöðuflokks er
óhætt að lýsa yfir því, að
hann er reiðubúinn til að
taka til góðviljaðrar athug-
unar sérhverja tillögu um að
gerðir á þessu sviði, er stjórn
arflokkarnir kunna að gera,
aðrar en þær, að hefja samn.
við Breta um málið, og að
veita nokkra tilslökun á tólf
mílna fiskveiðitakmörkun-
um.
HÉR þarf nú að bregða
fljótt við og láta ekkert ó-
gert, sem hægt er og þjóð-
inni samboðið, til að koma í
veg fyrir, að seinustu ofbeld
isverk Breta geti orðið að
óbætanlegu tjóni. Það. þarf
ekki aðeins að leitast við að
gera Bretum það fullljóst,
heldur einnig öðrum sam-
starfsþjóðum okkar, hvaða
afleiðingar þaö getur haft,
ef Lslenzkir sjómenn verða
fyrir beinum eða óbeinum
hernaðarlegum árásum, á
sama tima og ísland er talið
njóta herverndar Bandaríkj
anna og Atlantshafsbanda-
lagsins.
\ERLENT YFIRLIT:
jBandalag Frakka og Þjóðverja
Adenauer og de Gaulle hefja þýcSingarmiklar vitSræíur í París á morgun
FYRIR seinustu aldamót beitlu
ýmsir brezkir og þýzkir stjórn-
málamcnn sér fyrir því, að reynt
yrði að koma upp bandalagi Breta
og Þjóðverja, og þannig hamlað
gegn því bandalagi Frakka og
Rússa, sem þá var. Bretar litu þá
enn á Frakka sem hqlzta keppi-
naut sinn á meginlandi Evrópu,
enda höfðu þeir átt í deilum og
styrjöldum við þá um svo langan
aldur, að bandalag við þá var álit
in hrein fjarstæða. Vilhjálmur
Þýzkalandskeisari tók tillögum um
brezkt-þýzkt bandalag hins vegar
illa og þýzk 'heimsveldisstefna
efldist mjög undir handleiðslu
hans. Svo fór því, að Bretar gáfu
upp alla viðleitni lil að ná sam-
vinnu við Þjóðverja og sneru sér
í staðinn að Frökkum, þrátt fyrir
allt sem á undan var 'gengið. Þetta
bandalag Breta og Frakka komst
á og hefur nú staðið um meira
en hálfrar aldar skeið.
ÝMISLEGT bendir nú til þess,
að mikil þáttaskil séu að verðá
í þeim málum Evrópu, er snertu
sérbandalög hinna einstöku ríkja.
Þannig 'bendir nú flest til þess,
að brezk-franska 'bandalagið sé í
hálfgerðri upplausn, en að þýzkt-
franskt bandalag muni leysa það
af hólmi. Svipaðir atburðir virð-
ast nú vera að gerast og um alda
mótin, þegar tvær þjóðir, sem
lengi höfðu átt í styrjöldum, Bret-
Adenauer
de Gaulle og Adenauers er nú
mikið umræðuefni í' heimábloðun
um. Einkuin vekur það athyglí, að
þeir skuli hittast áður en Macmill-
an segir þeim frá viðræðununi í
Moskvu. en hann ætiar að fara
bæði til Bonn og Parisar í næstu
viku. Þetta bendir mjög t::. þess,
að þeir Adenauer og de Gaulle
ætla að vera búnir að samræma
sjónarmið sín áður en þeir ræða
við Macmillan. Það hefur verið
kunnugt um skeið, að þeir eru
ófúsari til samninga og tilslakana
við Rússa en þeir Macmillan og
Dulles hafa verið, og má því, vel
vera, að hér geti risið upp ágrein-
ingur, er geti valdiö erfiðleikum
í sambúð vesturveldanna, Þannig
er talið, að þeir Adenauer og de
Gaulle sé.u andvigir því, að fundur
æðstu man.ia sé haldinn að . svo
stöddu, og yfirlfítt vilji þeir fy.lgja
þeirri reglu, að ekki sé neitt slgkað
til við Rússa meðan þeir beita
hótunum og offorsi, eins, og
Krustjoff hefur gert um skeið.
Þá er talið, að hvorugur þeirra
sé verulegur áhugamaður um sam
einingu Þýzkalands. De Gaulle er
sagður óttast, að sameinað Þýzka-
land verði Frökkum ofjarl,, en
Adenauer er talinn óttast um völd
kristilega flokksins, ef Þýzkaland
verði sameinað. Þeir telji báðir
heppilegast að efla Vestur-iEvrópu
í því formi, se:n hún hefyr nú,.
ar og Frakkar, tóku höndum sam-
an. í þess stað eru það Frakkar
og Þjóðverjar, sem nú taka hönd-
um saman eftir að 'hafa átt í þrem
De Gaulle
ur stórstyrjöldum á styttri tíma
en einni öld.
Fyrir 14 árum síðan eða i stríðs
lokin. hefði það þótt ótrúlega psiíísiiisSiiS
spáð, að þróunin ætli að verða á I
þessa leið. Þetta er þvi glöggt
dæmi, hve skjótar og óvæntar
breytingar geta gerzt á sviði al-
þjóðamála.
Gaulle í Frakklandi. Svo hefur
þó ekki orðið. De Gaulle hafði að
vísu verið vantrúaður á náið sam-
starf Frakka og Þjóðverja, en hon
um virðist hafa snúizt hugur eftir
að hann kynntisf því, hvernig mál
þessi stóðu, «r hann kom til valda.
Einkum hefur þó tekizt góð vin-
átta milli hans og Adenauers. —-
Adenauer varð fyrri til að heim-
sækja de Gaulle, en de Gaulle
endurgalt það nokkru síðar. Sagt
er, að þeim hafi komið mjög vel
saman. Ýmsir fréttamenn telja,
að Adenauer geri það m.a. til að
þóknast de Gaulle, að hann teflir
nú Ludvig Erhard fram sem for-
setaefni kristilega flokksins, en
það þykir sama og að hann dragi
sig í hlé úr stjórnmálum. Hingað
til hefur Erhard þólt líklegastur
til að verða eftirmaður Adenauers
sem forsætisráðherra, en Frakkar
eru taldir hafa óttast það, þvl að
Erhard hefur verið andvígur nánu
fransk^þýzku samstarfi.
Þriðji fundur þeirra Adenauers
og de Gaulle verður svo á morgun,
er Adenauer kemur til Parísar, á-
samt utanrikisráðherra sínum.
ÞESSI fyrirhugaði fundur þeirra
BRETAR líta þá þróun vjtan-
lega ekki með glöðu geði, ef sam
vinna Frakka og Þjóðverja vefður
til að skapa sterka bamialags-
heild á meginlandi Fvrópu — jafn
vel sterkari bandalagsheild en þar
hefur nokkrn sinni verið síðan á
dögum Karlamagnúsar. Áhrif
Breta í Evrópu- myndu þá mjög
þverra. För Macmillans til Sovét-
ríkjanna getur því hafa haft meiri
pólitískan tilgang en menn yfir-
leitt ætla, t. d. þann, að Bretar
ætli að vinna það upp með aukn-
um viðskiptum við kommúnista-
ríkin, er þeir kunni að tapa vegna
hins nýja markaðsbandalags i V-
Evrópu. Það getur hins vegar
reynst Bretum erfitf að ætla að
koma sér þannig vel við baða.
Því er bætt við, að þeir missi að
mestu áhrif þau, sem þeir hafa
haft á meginlandi Evrópu, hvern
ig sem þeir fara að. Öll líklndi
benda til þess, að það verði Sovét-
ríkin annars. vegar og bandalag
Þjóðverja og Frakka hins vegar,
sem setji aðalsvipinn á stjórnmál
Evrópu í náinní framtíð. Þ. Þ.

i
MARGT er það, sem hefur or-
sakað þessa þróun. Veigamesta á-
stæðan er ótti meginlandsþjóð-
anna við Rússa. Hann hefur hvatt
þjóðir Vestur-Evrópu til miklu
nánara samstarfs en ella. Bitur
reynsla er þessum þjóðum líka
áminning um, að þeim mun vegna
betur, ef þær vinna saman í stað
þess að berast á banaspjóti. í
kjölfar þessa skilnings hefur fylgt
ýmisleg efnahagsleg samvinna
milli ríkjanna sex, þ.e. Vestur-
Þýzkalands, Frakklands, ítalíu og
Beneluxlandanna, er hefur náð há
marki sínu með samningunum sem
gengu í gildi um síðastl. áramót,
en þeir stefna að því að þessi
lönd verði eilt markaðssvæði, þar
sem allir tollmúrar og innflutnings
múrar eru niður felldir. Þá fela
og þessir samningar I sér rísi að
víðtækri pólitískri samvinnu.
UM SKEIÐ var nokkuð óttast um,
að þessi samvinna kynni að bíða
nokkurn hnekki við valdatöku de
Hvorir standa sig betnr við
samningaborðið?
Eins og skýrt hefur verið
f á hér í blaðinu, eru aðal-
lega noíaðar tvær aðferðir
til að reikna út niðurstöður
hiutfallskosninga. Báðar
þessar reglur geta hæglega
leitt til þess, að minnihluti
verði meirihluti, og verður
ekki igerí upp á mUli þeirra,
livað það snertir. Munurinn
á þeim er einkum sá, að
önnur reglan eða sú, sem
hér gildir, tryggir stærsta
flokknuni bezta affstöðu og
raunveruíeg forréttindi, en
hin reglan, sem er viðhöfð
í Noregi, Danmörku og Sví-
þjóð, tryggir betur réít
minni flokkanna og þá
stundum á kostnað stærsta
flokksins.
í samningum þeim, sem
nú standa yfir milli Sjálf-
stæðisflokksins annars veg-
ar og Alþýðuflokksins og
Alþýðubandalagsins hins
vegar, mun það sjást á þvc,
hvor reglan verður heldur ■
látin gilda framvegis, livort
áhrif Sjálfstæðisflokksins
eða hinna flokkanna mega
sín meira við samningagerð-
ina. Sjálfstæðisfl. vill eðli-
lega halda í reigluna, sem
tryggir forréttindi stærsta
flokksins. Ifinir flokkarnir
fylgja að sjálfsögðu regl-
s unni, er styrkir aðstöðu
minni flokkanna.
Vissulega verður það
mjög afhyglisvert að fylgj-
ast með því, hver niðurstað
an verður í þessum efuum.

;ra.