Tíminn - 16.05.1959, Qupperneq 8

B
T í MIN N, laugardagHUi Ib'. mai 1959.
Ræða Karls Kristjánssonar
(Framhald af 7. síðu)
Þanuig setja þeir flokkana ofar
. s t jórjiarskrá nni.
XII.
Við* . Framsóknarmenn bárum
fram tillögu um að milliþinga-
nefnd,. — sem er til síðan 1947,
vegna stjórnarskrárendurskoðunar
— yrSifaiið að ljúka heildarendur
skdðuninni á þessu ári — og reyna
af ýtrasta megni að ná samstöðu
allra flokkanna, svo sem til var
æöazt, er ‘lýðveidið var endurreist
og málið falið nefnd allra flokk-
anna.
Við lögðum enn fremur til, að þá
yrði afhugað, hvort ekki væri
rétt að fela sérstaklega kjörnu
stjémlagaþingi að setja stjórnar.
skrána — og taka þannig málið úr
sambandi við önnur deiiumál líð-
andi stundar, ef bein samkomu.
lagalausn þess næðist ekki i nefnd
inni.
Þetta var stráfellt.
Við gerðum ennfremur til vara
beinar breytingartillögur við frum
varp þríflokkanna. Þær voru um
eðlitega fjöl'gun þingmanna í þét't
býlinu á þeim grundvelli, sem frá
öndverðu hefur verið byggt.
Þær tiiiögUr voru einnig felldar
bikLaust.
XIII
Hinar beinu breytingartillögur
ökkar við stjómarskrána — vara-
tillögumar — voru tilboð um sam
k-omulag. Þæy voru í samræmi við
viija -síðast'a flokksþings okkar.
Grwndvöllur þeirra sjálfstæð?', liér-
aðatma og aðalregla einmennings-
Ifjördæmi Og á milli ’bar ekkert,
nema það til samkomulags. Önn-
wr .atriði, sem á milii ber, létum
við ikyrr liggja.
XIV.
Við fórum þess einnig á leit
við meirihlutann í stjórnarskrár-
neÆnd í Ed., að þríflokkarnir féll
U3t á, að lögin yrðu ekki látin
taka gildi að meira eða minna
leyti nema kjósendur samþykktu
það við almenna atkvæðagreiðslu.
Eftij- að ’hafa athugað þetta í
sínum ’hópi, lét formaður nefndar-
innar O'kkur vita, áð inn á slí-kan
fyrirvara um almenna atkvæða-
’greiðáhi m gi'ldistöku, yrði ekki
gengið af þríflokkunum. Var þá
í ijós lertt, að þeir treystu ekki
málstað .sínum svo vel, að þeir
þyfðji að leggja hann til staðfest-
i-ngar eða synjunar undir atkvæði
íandsmanna.
Mns vegar hafa þríflokkarnir
gert sér vonir um að fá kjörna
nægilega marga flokkshlýðna
meonn i .næstu kosningum tii þess
að samþykkja þessa skyndibreyt-
ingiu á kjördæmagrein stjórnar-
sknárinnar á sumarþinginu vænt-
anlega.
Þertta er það, sem þjóðin þarf
að vera á verði gegn. Flokkarnir,
sem ékki þora að leggja má'lið
eitt sér undir hennar dóm til úr-
skurðar, mega ekki á óbeinan hátt
koœast með það fram hjá dómi
henaar — að takmarki sínu.
XV.
Næstu kosningar eiga að snúast
um kjördæmamálið eitt. Aldrei í
sögu ísiands hefir verið stofnað
til ðriagaröcari kosninga.
IÞser eru um það, ‘hvort íslend-
xngar vllja halda áfram að byggja
land sttt effa láta það fara í meiri
og meiri auðn.
Þríflokkamir telja, að ofmikið
hafi verið gert á síðustu árurn til
þess að viðhalda jafnvægi í byggð
landsins, — en geta þó ekki sýnt
fram á, að þéttbýliS hafi verið
fyrjr borS boriS i þjóSfélagsleg-
lum athöfnum, nema síður sé.
Þeár segja fól'kinu í Reykjavík
og þéttbýlinu við Faxaflóa, að það
hafi of fáa fulltrúa á Alþingí, —
en hafna þó tiilögum um fjölgun
þeirra á grundvelli sögulegrar þró
unar.
Þeir segj-a fólkinu úti um land,
að fulltrúum iþess verði yfirieiít
ekki fsekkað, — en þeh- aðeins
gerðir isameiginlegir fyrir stór
evæSi. Á bak við liggur sú hugs-
un, að'telca fuiltrúana úr því nána
peraómdega sambandá, sem þeir
ern i við hverýa sveit nú — og
oá 4indir fiokkana vali þeirra.
Hér er ofurvald floikkshyggjunn
ar að svikjast að þjóðinni.
Hér er sú samstefna þríflokka-
hyggjunnar á ferð, sem er ósárt'
-um, þótt hún í venki eyði núver-
andi byggð á stórum svæðum iands
ins — og mælir þvert um hug sinn
meðan hún er að ná tökunum til
þess.
XVI.
Framkoma stjórnarflokkanná í
efnahagsmálunum í vetm- gagn-
vart 'bændastéttinni sýnir, hvað í
hugunum býr.
Rafvæðingarskerðingin, sem þeir
hugsa sér, er hættumerki.
Fullyrðingar, sem fallið hafa
um, að fjárfestingin úti um land
á lundaníörnum árum hafi v-erið
vitleysa eða „pólitísk fjárfesting“
eru engar dulrúnir.
Bátafiskinn, sem sjómenn
veiða á ‘heirnamiðum víðs vegar
með ströndum fram, og fá greidd
an sæmilegu verði, kalla þessir
flokkshyiggjiunenn .Framsóknar-
ýsu“ og „Eysteinsstúftng“. Út úr
þeim nafngiftum skín lítilsvii'Sing
in á fólkinu, sem -að þessum afla
vinarur. — Þeir líta á það sem eins
kanar bónbjargalýð, — og svo kem
ur þar fram napur kuldinn til
þeii-ra, sem staðið hafa vörð um
hagsmuni þessa fólks.
Nú fai-a frambjóðendur þessara
flokka innan stundar út um land
til framboða og áróðurs fyrir
flokka sína. — Þeir munu va-rla
segja þar: „Við erum komnir til
þess að leggja kjördænii þetta nið
ur. Við höfum engan áhuga á því,
að veidd sé „Framsóknarýsa^ né
verið sé að rafvæða þetta strjál-
býli.“.
Nei, nei, þeir munu segja eins
og Morgunblaðið:
,IÞét'tbýliið réttir yfckur nú með
kjördæmamálinu bróðurhönd
sína.“
Varið ykkur á þessari hönd þrí-
flokkavaldhyg-gj unnar, — hún er
loðiin og óhrein. Takið ekki í hana.
Þetta er alls ekki bróðurhönd
þéttbý’lisfó'lkisins, sem hugsar yfir
leitt áreiðanlega hlýt't til 'lands-
byggðarinnar og vill 'henni vel.
XVII
Ailir muna fráíögnina um það,
þegar Ólafur Haraldsson, Noregs-
konungur, sendi íslendingum
kveðju guðs og sína og kvaðst
vilja vera þeirra drottinn, ef þeir
vildu vera hans þegnar og hvárir
skyldu vera anna-rra vinir og full-
tingismenn.
Þar var ísmeygilegt' vald að seil
ast eftir yfirráðiun eins og nú.
Til voru þá menn eins og nú,
sem vildu að tekið væri í vinar-
höndina. Jafnvel ekki ómerkari
rnaðiur en Guðmundu-r rilci á Möðru
-völlum fiaskaði á því.
| En Einar Þveræingur reis -gegn
beiðni konungs, „því þainn órétt'
gerum vér e-kki oss einum, heldur
. ^allri ætt vorri, er þetta land
byggir,“ sagði hann, og iinótmælti
ikröftuglega.
Sv-o er enn. Málið snertir ekki
1 okkur ein heldur líka komandi kyn
slóðir.
Takið nú, góðir íslendingar, upp
afstöðu Einars Þveræings og eyðið
þessu máli.
j iGreiðið engum írambjóðenda
j atkvæði við næstu kosninga)-, sem
' ekki lofar að fella þessi IÖg —
og stuðla þess í stað að heObrigðri
endurskoðun stjórnarskrárinnar í
heild með eðlilegum hraða.
Eg mæli þetta lí-ka til fólksins
í þóttbýlinu, vegna þess að auð-
vi'tað fara hagsmunir þess og
Jamdsbyg'gðarfólksims saman.
XVIII
Reykjavík og FaxaflóaþétLbýl-
inu vegnar ekki vel, ef fólkið ut-
an af landinu þyrpist þangað og
aðrir lanudshlutar fara í auðn.
Það verður sífellt í fullu gildi,
sem Einar Benediktssom kvað um
Reykjavík:
Af bóndans auð þú auðgast'
verður istærri
og auðgar hann
þau hafa sama mið.
Það er þéttbýlisfólkinu hagur,
að landsbyggðarfólkinu liði vel —
og byggð haidist þar við.
Öll þjóin á líka að vaka yfir
því' að land hennar allt sé sem
bezt setið og þannig, að það taki
á móti fjölgun ihennar, og sívax-
andi staðbundin verðmætj hagnýt
ist frá kynslóð til kynslóðar, —
en séu ekki yfir-gefin.
í Reykjavík og víðar í þéttbýl-
inu er margt fólk, sem flutzt 'hefir
þangað úr sveitum, sjávarþorp-
■um og smærri kaupstöðum lands-
ins.
Þetta fólk ann fyrri áttbögum
sínum af miklum heilindum. Það
fer margt' sí og æ hugförum „heim
í gamla hópinn sinn, — heim á
íomar slóðir.“
Þetta fólk finnur eins og Vær-
inginn: að „þess þroski er skuld-
aður beruskunnar byggð.“ Það
hefir víða með sér átíhagafélög,
sem votta, hvað býr því i hug og
hjarta.
'Nú er tækifæri fyrir þetta fólk
að gera átthögum sínum ómetan-
legan greiða á auðveldan hát.
Það er með þvf að kjósa að
þessu sinni aðeins þá frambjóð-
endur, sem treysta má til þess að
fella þá kjördæmatereytingu, sem
•fyrir liggur, og felur það í sér,
að svipta hina fornu átthaga þess
sínum sérslöku fulltrúum á Al-
þingi.
Foringjavald þríflokkanna, sem
lialdið er af kaldhyggju flokks-
hagsmuna og drottnunargirni, er
ekki víiar fyrir sér að gera í
skyndi stjórnarskrá þjóðarinnar
að hraklegu kaupskaparmáli, hey
ir í næstu kosningum stríð við
þjóðrækni og átthagatryggð um
undirstöðuatriði framtíðarham-
ingju íslenzkra byggða — og ís-
lanðs alls.
Það er ekki að þessu sinni
vandi fyrir þá, sem hafa hjartað
á réttum stað, að vita hvorn mál-
staðinn á að styðja.
Góðar stundf.r.
Háleit markmitS
(Framhald af 6. síðu)
mieintíirnir gefið mölrg svör. Tvö
'skulu hér nefnd. „Það er leiðinn",
segir lanmað svarið. „Það er ein-
læg leit mannsiiris -að nýju og
betira“, segir hitt. Líf manna hið
ytra hefir mófazt í samræmi við
bæði þessi svör. Og fcarenski eiga
mienn þega-r öliu er á botn’inin
'hvolít að’eins um það tvenmt að
veija að láta lif sitt stjórmast af
leiðan’um eða lönguninini að öðl-
rst eitthvað nýtt og betra. Það
sýnist ekki vandi að velja, en er
það siamit. Menn.ixtíir eru svo ó-
trúl-ega fundvísir á alít sem vekiur
þe'im óánægju og leiða, niðurrifs-
öflin eiga svo furðulega sterkan
bandamann í hverjum barmi. Og
hversu rtíargir hafa ékki vegma
'lei'ða gripið til verkia, sem þá
iðraði -alla ævi. Það þarf oft ó-
trúleg’a sterkan vilja til að vinmia
bug á kenndum leiðans og ganga
iíÉstrú'nini á hönd. En þar eigum
við vegsögu hinna vitrusitu mainna.
„Eiiskiaðu ékfci syþfninn, svo að
þú verði'r efcki fátæku'r.“ „Þegar
viaindkvæðin steðj’a að, vaxa sum-
um vængir, aðrir fcaup'a sér hækj-
ur“. Bæði heilræðin eru dæmi um
slikt og hinu þriðja mætti bæta
við:
Ventu aldii-ei vininiumaður viar-
míamsfciuinar. Þó hún bjóði gull
og goðorð.
*
Operan Rigoletto
Síðast liðinn suninudag fruim-
íiuitti Siníóníuhljóm’svcit Ísiaíids
. óperuma’ Rigoletto eftilr Verdi í
j ko-nsertformi í Austurbæj'arbíói.
Þetta er þriðja óperan, sem þann-
ig er futt hér á landi við miklar
vimsældir þeirria!, s-em á 'hafa
| Mýtt.
Óperur Verdis eru löngu ’bún'ar
' ;nð leggj-a undir sig heimliinn, og
þetta er í aninað sinn, sem Rigol-
etto er flutt hér, svo mikiö er
; riki Vérdis orðið á felandi'. Það
nhefir iöngum verið aðalsmierki
1 ítate, að tutfca list Verdis be-tur
'en aiilir aðrir. Það var því híið
mesrtia heiilaráð hjá forráðamönm-
um SinfóníuMjómisveitarinn'ar að
ráða hingað ítalsfcan hljóm'sveitar-
Stjóra, enda brást hanin s’amitíariega
efcfcii í Mutverfci sínu, því að ölii-
1 um öðrum ólöstuðum átti Rino
Catagnino mesitan hlut að því,
iiversu vel tókst til, svo luiökra-
laus var stjórn hams á Mjómsveit
og kór og siamyinman við eimsöngv
arania. í hlútverki liertogans viar
eimmiig ítal'i, t en órsöng va riirn
CM’istiiamo Bischini. Því miður viár
j 'hiam’tí ilia fyrirkaitaður, svo að
rödd ha.ms naut sín, engan vegi.nm
sem skyldi, sérstaklega gætti þess
í véikiun söng, hitt leyndi sér
efcfci að röddim er mjög þróttmikil,
exx efcki að s-ama sfcapi mjúfc og
ljóðræm. Þuríður Pálisdóltir sömg
'hlutverfc Giidu, og sfcilaði því með
prýði. Rödd henmar skortir stund-
um fyllingu, og gætti þess eink-
um í dúettumum, en hún Var silf-
urskær og öryggið og inmlifuniiin
í hlutverkið, eimkum í siðasta þætt
'inum, var svo fuilkomiin, að það
þurft'i að bíta fast á jaxlimm til
þess að verða efcki inmilega
hrærðui'.
Titiilhlút.vex’kiið, hirðfífliið RLgpl-
ét.to, er í höndum Guðmundar
Jónssonar. Guðmumdur vann simn
olvíræðasta listsigur er hamn fór
með það hlutverk, þegar óperan
var fiutt í Þjóðlelkhúsinu. Frammi
stað'a Guðmumdar í þesisari upp-
færsiu er onn fágaðri og listræmmi
en þá. Valdið yfir röddimmi er
ÍUlIkomnara, hófsemi hins fágaða
lisba’mamms og mæmi sfcito'in'gur á
tilfinnimgiun og ha-rmsögu hirð-
fíflsins svo fulikomimn, að siikt
verður tæplega ofM’aðið lofi. Óg
e,nn er efcki s’igursagam á. exrd'a.
Sigurveig Hjaltes.ted fór með ekki
mdinima en 4 hutverk, 3 að vísu
smá, og sfcilaði þeim öilum mjög
vel. Hún er ört vaxamdi söngkona,
eem vænta má m,ikiíl!s af á kom-
andi ilímum. Jón Sigurbjörnsson
fór með hlutverfc leig.umorðingj-
ans Sparafuiile, og ger.ð.i þ^ð
með prýði. Kristimm HáE«som,
Gunnaii- Kristimsison, Einar Sturlú-
son og Sigurður Ólafsson fóru
með smærni hlutverk og fétegar
úr fcarlafcórnum „Fóstbræðrum"
gerðiu siitt til að sýninigim varð
svo vel heppnuð sem raum ber
vitni.
Því verður ekkii á móti mælt,
að veilurnar í koresertuppfærslu
óperunnaf fcoma fram. Þegár
leiksviðið' vantar, verður undir-
leikur hljómsvæitarinnar stundum
iiokkuð utangátta; atburðina
vantar, sem tómlistin er
bundiin við. Þaminiig «r alltef eitt-
hvað, sem fer forgörðum, þegar
brugðið ér út af því, sem •var’ í
upphafi.
i A.
UMFÍ boðin þátttaka í æskulýSsmóti
í Vestfold í Noregi
vizfca, sem aidirei verður lærð,
lieldur ldfuð. Griifckir áibtu sér eimi-
k’eminiLegt spaifcmæli: Khaireis
herón fós — „þú gleðst af því
að sjá Ijós.“ Það átti efcld við
binturea hið ybra, þótt einmi'g hún
glieðjii la.uga þitt heldur birtumia
hið imrnra. “Þú igleðsít af því að
sjá l'jós.“ Þú gleðlsit þegar birtir
í hug þér, þegar bli’k eilífð'ar
ljóma dauðliegu auga þí'nu. Þá
skynjarðu hve mikið það er að
vena maður.
En líf þi'tt mie.mamdi minrn —
hið ytria og hið inn.na — leitar
liims ó’komma. Hvemig skynjar þú
framtíðin.a? Skáld svaraði spurm-
ingunmi:
Að se.tja marlsmið ytra lífi er
nfikilvægl. En því iífi sem í
huga bærist skial samit efcki
gleymit. „En listin æðst er þó að
verða mann.“ Aldurhnigiinn mælti:
„Það er hairt iað vera komimm á
minn aldur og liafa aldrei haft
timia ti(I að vera maður.“ Hversu
margir h>afa ekki méð árum fumd-
ið til hims sarna. Þeir gáfu sér.
aldrei tkma til .iað vera menm.
Kiainmsfci fam'n þó, engimn til þess
miexnia sjálfir þeir. Við hvað áttu
þeir? Að fimna hið ejlífa á fleygrí
stund. Hvernig? Að sfcynja hið
fagra og gefast því góða. Til er
En lál þér ei bregða því barm er
þar inni
him blundamdi fnamtíð í
vöggunmii simmii
og fyrr en þú fcveður og sfeumdar
á skóga
þá skiidu eftir gull í þeim
sofandi lófa.
Það þarf ekki laingt mál að
•iúlka þess.a mynd. í cinfialdleik
isínum gleyiTiist húm elcki. Enigia
þeiífci 6g betri hvatnimg eða lög-
eggjan stærri:
SkiMu eftir gull í þcim sof-
amdi iófa.
4. iskólaári Sa'mjvimmuskólam's Bif
röst er lokið. Guð blessi kvaddan
dag og ókomirin.
Áskriftarsími
TÍMANS er 1-23-23
| Vestfold Ungdomsfylfcing í Nor
■ ogi hefur boðið UMFÍ þáttöku í
æsfculýðsmóti, sem stendur yíir
dagana 25. júlí—3. ágúst. — Mót-
ið verður haidið á Vestfold, ca.
100 km. frá Osló.
Þátttakendur í mótinu yerða
frá ýmsum Evrópulöndum. Á mót'
ínu verða fluttir fyrirlestrav og
tónlist, eýndir þjóðdansac o.fl. —
’Einum degi verður vaxjið til þess
að kynnast skógrækt og jgróður-
setja trjáplöntur. Erlemdir þáttfak
endux búa hjá félagsmönnum
meðan mótið stendur yfir. Þátt-
t'afca í mótinu sjálfu kostar sextíu
norskar fcrómir og er þar imnifalið
húsnæði, fæði, í'armiðar í sam-
bandi við mótið og aðgamigur að
. öllum samkomum mótsins.
i Þeir ungmenuafélagar, >sem hafa
hug á að sækja þetta mót, verða
að tilkynna það sfcrifstofu UMFÍ
— símar 12546 og 12204 — fyrir
25. maí.
Sk'rifstola UMFÍ ve'itia- mánari
upplýsingar.
Sambandsstjórn UMFÍ hefur -á-
kveðið að l'resta sambamdsþinginu
vegna alþingiskosninganna. Sam-
bandsþingið verður sennilega hald
ið í scptember og verður það til-
•lcynnt héraðsstjórmum með næg-
um fyrirvara.
(Frá skrifstofu UMFÍ)
3. síðan
allemannsins fannst vottur þess
að hann hefði neyt’t kjöts. 15 bein
fcögg'lar fundust í maga 'hains og
cr talið 'Sennilegt að þeir néu af
litlum igrís. Þráft fyrir ítarlegar
jannsóknir hefur sérfræðingum
samt efcki tefcizt að korreast að
raun um hvað Grauballemaðurinn
clrakk með þessari síðusfcu máltíð
sem sannarlega var efckert smá-
ræði, .. . . '