Tíminn - 27.05.1959, Blaðsíða 6

6
T í M I N N, miðvikudagiun 27. ma: 1959.
Utgefandi : FRAMSOKNARFLOKKURINN
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(skrifstofur, ritstjórnin og blaðamenn)
Auglýsingasími 19 523. - Afgreiðslan 12323
Prentsm. Edda hf. Sími eftir kl. 18: 13948
Sjálfstæðisflokkuriim 30 ára
SAMKVÆMT skrifum Mbl.
átti Sjáífstæðisflokkurinn 30
ára afmæli á mánudaginn
: var, Raunverulega er þetta
ósatt, eins og svo margt ann
að, er Mbl. fræðir lesendur
sina á. Enginn nýr flokkur
var stofnaður hér á landi
fyrir 30 árum. Það, sem Mbl.
taiar um, var ekki ný flokks
stofnun, heldur nafnbreyting
á íhaldsflokknum. Forkólf-
ar íhaldsflokksins töldu það
ekki heppilegt lengur að láta
flokkinn ganga undir réttu
nafni og því var hann skírð-
ur upp.
NAFNBREYTINGIN gaf ó
tvírætt til kynna, að flokkur
inn myndi nú allur færast í
aukana í blekkingaiðju
sinni. Forkólfar íhaldsflokks
ins gátu ekkert kennt sig við
síður en sjálfstæðisbarátt-
una. Þeir höfðu fram að
þeim tíma verið í hópi dönsk
lunduðustu mannanna í
landinu. Nafnbreytingin
benti þannig til þess, að nú
ætti að fela flokkinn undir
vörumerki, er væri eins f j arri
eðli hans og tilgangi og hugs
ast gæti.
Þessi hefur líka orðið
reyndin. Allur áróður flokks
ins hefur falist í því að lát-
ast vera annar en hann er.
Hann hefur þótzt vera flokk
ur allra stétta, þótt hann sé
í rauninni hagsmunaklíka
auðkónga og kaupsýslu-
manna landsins. Hann hefur
þótzt hafa forustu í sjálf-
stæðisbaráttu þjóðarinnar,
þótt foringjar hans lægju í
duftinu fyrir Hitler, þegar
veldi hans var mest, gerð-
ust síðar auðsveipir við
Bandarikin og séu nú manna
undanlátssamastir í átökun-
um við Breta. Hann hefur
þótzt vilja ábyrga fjármála-
stefnu, þótt engir hafi oft
og tíðum sýnt meira ábyrgð
arleysi í fjármálum en for-
ingjar hans, sbr. sóun stríðs-
gróðans. Svona má telja al-
veg endalaust.
NAFNBREYTINGIN tákn-
aði því vissulega þáttaskil í
sögu íhaldsflokksins. Fram
að þeim tíma hafði hann vei
iö íhaldsflokkur á brezka og
norræna vísu og þorði að
kannast við þetta. Þetta
breyttist óðum eftir nafn-
breytinguna og eftir að hin
ir gömlu foringjar, eins og
Jón Þorláksson og Magnús
Guðmundsson, drógu sig til
hliðar. Síðan hefur flokkur-
inn fjarlægst það meira og
meira að minna á evrópisku
íhaldsflokkanna í stefnu og
störfum. Hann hefur í stað--
inn gerst ábyrgðarlaus yfir-
boðsflokkur, sem hugsar um
það eitt að tryggja forustu-
mönnum sínum yfirráð, svo
að þeir geti hlynnt að stór
eigna- og gróðamönnum, er
mynda kjarna flokksins. Ef
þa(ð fullnægir þessum til-
gangi flokksforingjanna,
geta þeir vel veriö kommún-
istar í dag og svörtustu í-
haldsmenn á morgun.
Aldrei hefur þetta ein-
kenni á Sjálfstæðisflokknum
komið betur í ljós en í stjórn
arandstöðu floksins í tíð
vinstri stjórnarinnar. Þá
gerðist hann mesti kaup-
streituflokkur landsins, en
áður hafði hann fordæmt
kauphækkanir allra flokka
mest. Þá kallaði hann það
mútur, ef tekin voru hlið-
stæð lán og hann hafði áð-
ur staðið að. Þá beitti hann
öllum ráðum til að spilla
fyrir láni til nýju Sogsvirkj-
unarinnar. Svona mætti
lengi telja. Ábyrgðarlausari
og ósvfnari stjórnarand-
staða hefur aldrei verið á
íslandi.
STARFSHÆTTIR og fyr-
irætlanir forkólfa Sjálfstæð-
isflokksins eru nú þannig,
að það þarf langt að leita til
að finna svipað fyrirbrigði,
a. m. k. út fyrir hin vestrænu
lýðræðislönd.
En hversvegna hafa for-
kólfum Sjálfstæðisflokksins
heppnast þessi vinnubrögð?
Ein skýring er vitanlega sú,
að alltof margir hafa látið
blekkjast af þeim. En það er
lika veigamikil skýring, að
vinstri menn hafa verið allt-
of sundraðir og átt í inn-
byrðis deilum. Á þeirri sundr
ungu hefur Sjálfstæðisflokk-
urinn grætt. Ef vinstri menn
viija ekki eiga á hættu, að
hin grímuklæddu og ábyrgð
arlausu stjórnmálasamtök
gróðamanna nái hér völdum,
verða þeir að fylkja liði á
grundvelli frjálslyndrar og
framsækinnar stjórnmála-
stefnu. Leiðin er að efla og
styrkja Framsóknarflokkinn,
sem bezt hefir hamlað sókn
íhaldsaflanna til þessa, og
sýndi fylgi sitt við vinstri
stefnuna bezt í verki með því
að vera eini flokkurinn, er
sfcóð óskiptur og einlægur
með vinstri stjórninni.
Uppgjöí Jóns á Akri
Síðastliðinn laugardag boð
' uðu þrír menn til almenns
stjórnmálafundar á Blöndu
ósí. Framsögumaður á fund-
inum var Björn Pálsson,
frambjóðandi Framsóknar-
flokksins í Austur-Húna-
.vatnssýsiu. Umræður á fund-
inum urðu miklar og fjörug
ar. Jón á Akri mætti þar með
lífvörð sinn, þá Kolka lækn-
ir, Sfceingrím skólastjóra og
Hermann Þórarinsson.
Hví var V-Berlín gerð að hólm-
lendu, er Þýzkalandi var skipt?
í dag er auðvelt að sjá
það, að það var pólitísk glap-
sýni á hæsta stigi, þegar
vesturveldin í lok seinni
heimsstyrjaldarinnar féllust,
athugasemdarlaust á að yfir-1
ráðasvæði Bandaríkjamanna, ■
Breta og Frakka í Berlín!
yrðu að hólmlendu umlok-
inni af yfirráðasvæði Rússa,
án þess að tryggja það að
þeir ættu að minnsta kosti
eina örugga samgönguleið í
gegnum hernámshluta Rússa.
Hefðu vesturveldin átt ræmu
meðfram járnbrautinni og
akveginum milli Helmstedt
og Berlínar hefði núverandi
Vesturveldin súpa nú seyíSið af fyrirhyggjuleysi
sínu í samningunum um skiptingu Þýzkalands
Vakti það verulega at-
hygli, að Jón á Akri gafst
hreinlega upp við að verja
kjördæmamálið. Hefur það
aldrei fyrr hent í manna
minnum að Jón hafi talið eft
ir sér að reyna að verja mál-
stað Sjálfstæðisflokksins,
hversu bágborinn sem hann
hefir verið. Má af því marka
að nú muni langt gengið í
óhæfuverkum, þegar jafnvel
Jón er orðlaus.
ROOSEVELT
deila um réttarstöðu borgar-
innar aldrei þurft að rísa, að
minnsta kosti ekki í þeirri
mynd og hún nú hefir tekið
á sig.
Hvernig gat átt sér stað, að
Vestur-Berlín var gerð að íhólm-
lendu? Allt bendir til þess, að
'hœgt hefði verið að komast hjá
slíku slysi. En það er auðvelt að
vera vitur eftir á.
Það er ekki hægt að skella allri
Skuldinni á hendur einhvers eins
manns, því að það voru margir
sem lögðu hönd á plóginn við
samningana um Berlín, bæði
Bandaríkjamenn og Bretar og þá
e'kki sízt Bandaríkjamenn. Rússar
iétu ekki á sér kræla þeir sátu
eins og brúður og sönkuðu að sér
trompunum, sem hinir skenktu
þeim, til þess að spila þeim út
15 árum síðar.
Ráðgjafanefndin
iForsaga málsins hefst þegar ár
1 ið 1943, er brezka stjórnin tek-
ur að huga nánar að því, hvað
gera ætti við Þýzkaland eftir sig
urinn------,það er að segja, ef
sigur ynnist. Málið var einnig ræít
af yfirherstjórn Bandamanna,
COSSAC. En áður en COSSAC
hafði sett fram ákveðna áætlun,
gerðu Rússar vart við sig og mál
ið dróst á langinn þar til utan-
ríkisráðherrafundurinn í Moskvu
stofnaði ráðgjafanefndina fyrir
. málefni Evrópu.
j Á fyrsta fundi ráðgjafanefndar
innar þann 14. apríl 1944 báru
Bretar fram tillögu um skiptingu
ÞýZkalands í þrjá hernámshluta
milli Bandaríkjamanna, Rússa og
Breta. 16. feb. 'komu svo Rússar
fram með sína tillögu og var hún
næstum samhljóða þeirri -brezku.
Frakkar komust ekki í leibinn
fyrr en miklu seinna.
Það má telja til stórmerkja, að
toæði Bretar og Rússar skyldu
leggja til, að Berlín skyldi skipt
milli stórveldanna þriggja, þrátt
fyrir það að hún lá langt inn í
hernámshluta Rússa. í hvorugri
tillögunni var minnst á samgöngu
æð milli hernámishluta Vesturveld
anna og Beriínar.
Uppástunga Mosely
Þeir einu, sem ekki lögðu fram
neina tiliögu, voru Bandaríkja-
menn. Það má þó sætá furðu, því
að uppkast hafði verið gert að
tillögu, sem var frábrugðin hin
um tillögunum tveim að því leyti,
að hún gerði ráð fyrir 30 km.
breiðu belti í gegnum hernáms-
hluta Rússa, sem skvldi vera und
ir sameiginlegri stjórn Bandaríkja
manna og Breta. Þetta belti átti
að liggja á milli Berlínar og Helm-
sedt og á því átti að vera akvegur
og járnbraut.
Uppkastið var gert af starfs-
manni í bandaríska utanríkisráðu
neytinu, Philip E. Mosley.
Aldrei borin upp
En tillagan var aldrei borin
fram i ráðgjafarnefndinni.
Hernaðaryfirvöldin höfðu auk
þess sínar eigin hugmyndir. Her-
foringjaráðið hafði gert uppkast
að tillögu, sem var miklu róítæk
ari en hin brezka og rússneska.
Hún var i aðalatriðum á þá leið,
að hernámshlutarnir ekyldu allir
mætast í Berlín. Rússneski her
námshlutinn hefði þá orðið mun
minni en gert var ráð fyrir í hin
um tillögunum og hernámshlutar
Vesturveldanna að sama skapi
stærri. Boi’gir eins og Roatock og
Leipzig hefðu þá lent á hernáms-
lilutum Vesturveldanna.
En þessi tillaga var ekki heldur
lögð fram í ráðgjafanefndinni. Her
málaráðuneyíið sendi utanríkis-
ráðuneytinu hana með beiðni um
frekari athugun á tillögunum. En
bandaríska fulltrúanum í ráðgjafa
nefndinni, John G. Winant amb
assador i London, leist ekki á
tillögurnar. Ha-nn va-r smeykur um
að Rússar myndu móðgast illilega,
ef borin væri fram tillaga, sem svo
mjög vék frá tillögum þeirra og
Breta.
Mörkin ákveöin
Þann 3. apríl fékk Roosewelt,
forseti, brezk-rússnesku tillöguna
í hendur og 14. nóv. 1944 voru
markalínurnar að fullu ákveðnar
og samþykktar 1 ráðgjafanefndinni
án þess að minnzt væri aukateknu
orði á það hvernig Ves-turveldin
s'kyldu hafa samband við setuliðið
sitt í Vestur-Berlín.
Bandaríski sagnfræðingurinn
-Herbert Feis segir í bók sinni
„Churchill, Roosevelt, StaZin“: —
í flugvélinni á leiðinni til Kairo
og Theheran (í nóv. 1943) ri-ssaði
Roosevelt aftan á gamalt umsíag
uppdrátt um skiptingu Þýzkalands.
Þar dró hann markalínun,a milli
hernámshluta Vesturveldanna .og
Rússa mun austar“. Herbert Fcir
fullyrðir, að tillögur herforingja-
ráðsins hafi því verið runnar und
an rifjum forsetan-s. Það var ;ör-
lagaríkt fyri rBerlín, að forsetinn
skyldi skipta um skoðun. r
Vildi ekki móðga Rússa
En hvers vegn?_ skipti forseti-nn
um s-koðun? Hvers vegna -sá hann
að minnsta kosti rr.ki um að’Vest
urveldin fengju mjótt fcl'ti í gegn
um hrenámshluta Rússa til að
Lyggja aðflutninga til Vestur-
Berl’nar eins og Mosley hafði lagt
til? Ekkert liggur fyrir frá fór-
setanum um það, hvaða onsakir
lágu hér að baki en aamk'Asmt
vitnivilurði má slá föstu, að orsök-
in hafi verið sú, að Bandaríkja-
menn vildu ekki'að vera að eré.ia
Rússa með ,,smá:nunum“. Mönn-
um fann.;t það heldur ekki svo
nauðsynlegt á þeim tímum, þegar
samvinnan við Rússa var upp á
4 0 «71uj

stalin asamt „félaga' K.'ostjoff
Reykjavík og kjördæmamáliS
i-
Erindrekar Sjálfstæðis.
í Reykjavík reyna
p nú að breiða það út í kyr.
^ þey, að átökin í stjórnarskrár
Ú, málinu snúist fyrst og fremst
um það, livort fjölga skuli
þingmönnum í Reykjavík.
Þetta er með öllu ósatt. All
^ ir eru sammála um þing.
p mannafjölgun í Reykjavík.
^ Þótt kjördæmabreyting sú,
sem nú er kosið um félli,
myndi við fyrsta tækifæri
gerð breyting á stjórnar-
skránni, er tryggði rétt þétl
býiisins í þessum efnum, án
þess að leggja núverandi kjör
dæmi niður.
Deilan snýst ekki um það
hvernig þingmönnum skuli
skipt milli höfuðborgarinn-
ar og landsbyggðarinnar. Deil
an snýst fyrst og' fremst um
það, hvort þingmenn. dreif-
býlisins skuli kosnir á líkan
hátt og verið hefir eða hvort
þar verði tekin upp fá, stór
kjördæmi.
Það er ekkert hagsmuna.
mál Reykvíkinga, að hin
fornu kjördæmi í dreifbýlinu
séu lögð niður. Þver á móti
er það óhagstætt Reykjavík,
þar sem bersýnilegt er að
landsbyggðin veikist, ef stór
kjördæmi verða tekin þar
upp, og því muni fylgja ó.
eðlilegir fólksflutningar til
höfuðborgarinnar, er auka
húsnæðisvand æði og þrengja
atvinnumöguleika þar.
Fjölmargir Reykvíkingar
eru fæddir og uppaldir úti á
landi og lialda tryggð við átt
liaga og uppeldishérað sitt.
Þeir skilja nauðsyn þess, að
núverandi kjördæmi haldist.
Þeir munu ekki ijá lið sitt til
þess að leggja þau niður og
veikja þannig hina gömlu
heimabyggð sína.
Þríflokkunum svonefndu mun
því ekki takast að gera það
að hatursmáli Reykvíkinga
og annarra landsmanna, livort
núverandi kjördæmi eigi að
haldast. Fjölmargir Reykvík-
ingar munu svara þeim fjar.
stæðukennda áróðri með því
að skipa sér til varnar fyrir
hin gömlu kjördæmi, ieggja
þannig æskuhéraði sínu eða
sinna lið úr fjariægðinni og
tryggja með því jafnvægið í
byggð landsins, sem er ekki
síður Reykvíkingum til liags
en öðrum landsmönnum.
í
|
I