Tíminn - 20.06.1959, Síða 7

T f M I N N, laugardaginn 20. ji'iní 1959.
2
Launamál kvenna í þjónustu nkisins^v!ða!a!g'
Það ern nú liðnir röskir sex
HeiSruðu félasar oa aestir! ni / i 'STll . 1^.. ( «11*1 *_ raánuðir síðan Sjálfstæðisflokk-
Hýðruðu félagar og gestir!
'Þegar holskeflur efnahagsvanda-
mála rísa hátt og „við lifum á
erfiðum tímum“ er orðið fast við-
lag í Ijóði lífsins, er sjálfsagt erf-
itt að fá menn til að staldra við
og hlusta, ef einhver smámál eru
á dagskrá.
Ég vil þó freista þess, að eyða
Skýrsla Valborgar Bentsdóttur, formanns milliþinga-
nefndar, flutt á seinasta bingi B.S.R.B.
6.
Og hver er svo eftirtekjan? 35
hægt væri að gera í samræmi við
gildandi launalög. Að svo komnu
máli taldi ráðherra ekki fært að konur hafa fengið lagfæringu á
stundárkorni af tínia þessa virðu- hreyta launalögum. Það var mjög launum sínum ,og nemur hækk-
lega þings til að skýra frá því mikils virði að fá svo góðar undir unin frá einum að þremur launa
hvemig gengið hefur að leysa t'ektir hjá ráðherra og var strax flokkum. Þær sem fengu þrig.gja
vandamál þeirra launþega, sem hafizt handa. Af ráðuneytisins flokka hækkun voru yfirleitt á
hálfu var tilnefndur Kristján ritaralaunum eða II. stigs aðstoðar
Thorlacíus, deildarstjóri, en frá menn í 13. launaflokki, en sann-
B.S.R.B. formaðurinn, Sigurður
Ingimundarson, og ég.
hingað til hafa borið skarðastan
hlut frá borði af þeim knappa
skammti, af tekjum þjóðarinnar,
sem j.afnan hefur fallið í hlut
starfsmanna júkisins.
4.
1. Stjórn B.S.R.B. skrifaði síðan
Á 18. þingi B.S.R.B. var kosin öllum félögunum innan sinna vé-
sérstök milliþinganefnd, sem banda og skýrði þeim frá þeirri
vinna skyldi ásamt stjórninni að athugun, sem fram ættu að fara
ýmsum lagfæringum á launakjör- á launamálum kvenna, og bað
um kvenna í opinberri þjónustu. félögin að senda rökstuddar
í nefnd þessa voru kosnar: Anna kvartanir ef einhverju væri á-
Loftsdóttir, frá félagi ísl. hjúkr- bótavant um launakjör kvenna
unarkveniia, Inga Jóhannesdóttir, hjá þeim.
frá félagi íslenzkra símamanna og Ekki get ég hælt félögunum
Valborg Bentsdóttir frá Starfs- fyr;r viðbragðsflýti og tafði það
mannafélagi ríkisstofnana, og verulega störf nefndarinnar, hve
varð hún formaður nefndarinnar. kvartanir bárust seint. En þær
’Strax að þingi loknu leitaði ég Voru svo að tínast til,. allt fram
samstarfis við stéttarfélag mitt undir það, að þing átti að hefjast.
að þótti af þeim upplýsingum sem
fyrir lágu, að þær væru I. stigs
aðstoðannenn, bókarar eða
gengdu störfum, sem s-amkv. launa
lögum ættu heima í 10. launa-
flokki.
7.
ekki hafa við næg rök að styðjast'
og var þeim því synjað.
Á síðastliðnu vori var samþykkt
á Alþingi þingsályktunartillaga
um að skipa jafnlaunanefnd til
að gera athugun á því, að hve
miklu leyti konum og körlum séu
í raun og veru greidd sömu laun
fyrir jafn verðmæt störf. Nefnd
þessa skipaði félagsmálaráðherra í
mai s.l. og var stjórn B.S.R.B. gef
inn kostur á að tilnefna konu i
nefndina, og varð ég fyrir valinu.
Þessi nefnd er skipuð 4 konum
og 1 karlmanni, og er hann for-
maður.
Hlutverk hennar verður að
I einni stofnuninni voru leið- leiða til lykta þau mál, sem ekki
rétt mál samtals 11 kvenna, en
í þeirri stofnun töldum við nefnd-
arkonur ástandið verst, því þar
var innbyrðisskiptingin sú, að ein
kona og sjö karlar voru í sama
flokki, en það var Inunahæsta kon
an og launalægstu karlmennirnir,
sem þar mættust. En samtals voru
á þeirri skýrslu 79 menn.
er hægt að lagfæra, nema með
breyttum launalögum og endur-
mati á istörfum.
En þótt ailir, sem unnið hafa
að þessum málum, hafi gert sér
far um að draga fram í dagsljósið
allt sem færi var á, leynast sjálf-
sagt enn misfellur, sem ekki er
kunnugt um og er ljósast dæmiðj
I einni stofnun var um það að sem kom fyrir núna í vikunni.
um rannsókn á því ástandi, sem Nefndin kynnti sér kvartanirnar ræða, að nokkrai' konur höfðu ver Kona, sem verið hefur 17 ár í þjón
ríkti um launakjör kvenna. Þetta 0g iaggi þær síðan fyrir stjórn ið ráðnar fyrir ritaralaun í 13. ustu ríkisins gekk í s'téttarfélag
félag, Starfsmannafélag _ ríkis- B.S.R.B., er síðan sendi fjármála
stofnana var sérlega vel til þess ráðuneytinu þær til ■athugunar,
fallið, að rannsókn færi fram á asamt tillögum sínuni og nefndar
þeim stofnunum, sem það nær innar_
til, sökum þess, hve mikla fjöl-
breytni þar er um að ræða meö 5.
störf o-g laun. Enda fór svo, að í Fjármálaráðuneytið skrifaði síð annað, að launamál kvenanna hér var
þessum stofunum voru konur í öll an forstjórum viðkomandi stofn- eru ekki algjört einkamál þeirra. ræða.
um flokkum, frá 4.—15., en fyrir ana og óskaði eftir upplýsingum Karlmönnum gengur ekki vel að Sem sagt.
°fan 4. flokk er ekki til kona í Uln starf starfsmannanna. Eftir að fá kjarahætur meðan hægt er að
þjónustu ríkisms. þes:si rannsókn hafði farið fram ginna hrekklausar konur til að
Stjórn Starfsmannafélagis ríkis- ræddum við saman um málin, vinna sams konar störf fyrir lægri
stoínana kaus 5 kvenna nefnd til Kristján, Sigurður og ég, og ef laun.
að kynna sér launagreiðslur á ekki þóttu nægar upplýsingar fyr-
.jst'ofnununum, sem’hægt var að ná ir hendi var kallað á viðkomandi 8.
til- forstjóra og trúnaðarmenn til við Eins og að líkum lætur var ékki
tals um málið. hægt að sinna öllum þeim kvört'-
2. Ég held mér sé óhætt að full- unum, sem hárust, og strönduðu
Bannsókn fór fram á 30 mismun yrða, að þarna hafi ekki verið flestar á því að gildandi launa-
andi ríkisstofnunum. í þessum leitt neitt mál til lykta fyrr en lög stóðu þar í vegí, og voru það 9.
stófnunum var starfsmannafjöldi eftir rækilega rannsókn, og að aðallega vélritaÆr, sem þar áttu
1—100. Ekki voru teknar með allir þeir, sem um málin fjölluðu, hlut' að máli. En um það munu
stofnanir, þar sem eingöngu unnu hafi reynt að leysa þau á sann- flestir nú sammála, að bæði sé, tvö ár að þessum málum, fyrir
Ifl. til að gegna störfum, sem óg fór að athuga laun sín, sem
voru á launalögum metin til 10. henni þóttu íurðulega lág. Kom
flokks, og undu starfsbræður þá í Ijós að hún fékk laun samkv.
þeirra því að vonum illa og kvört XII. Ifl., en -starf hennar er á
uðu fyrir þeirra hönd. Þetta sann launalögum frá 1956 í X. lfl„ og
ar, ef til vill betur en nokkuð þótti varla ofborgað þar, þar sem
um ábyrgðanstarf að
Konan hefur verið
hýrudregin um tvo launaflokka í
3 ár. — Laglegur skyldusparnaður
það. — Þessu er ekki gott við
að gera. Fólk er ekki svo vel að
sér um launamál sín, að það fyig-
ist nægilega með. En mér finnst
það lágmarkskrafa til forstjóra,
að þeir láti greiða starfsfólki
lögum samkvæmt.
Eg vil svo þakka öllum þeim,
sem með mér hafa starfað s. 1.
gott og ánægjulegt samstarf,
þeim Önnu Loftsdóttur og Ingu
Guðbrandur Magnússon:
GÖMUL
SAGA
íkarlar, og einungis taldir starfs- gjarnan og hlutlausan hátt. að vélritun sé alltof lágt reiknuð
menn, sem tóku laun í samræmi Og þess má geta í framhjá- til launa í 13. fl., svo og, að ekki
við launalög. Starfsmennirnir voru hlaupi ,að 'ég hef sjaldan átt' sam- isé réttlátt að allir ritarar sitji við Jóhannesdóttur, sem unnu með
samtals 643 og skiptust þannig, starf um launamál kvenna við sama borð. En á þessu stigi var mér í nefndinni, stjórn B.S.R.B.
að 36% voru konur en 64% karl- fordómalausari karlmenn en þá því miður ekki hægt að leysa það og síðast en ekki sízt þakka ég
ar. En innbyrðisskiptingin var Kristján og Sigurð. vandaniál. Nokkrar kröfur þóttu (Framhald * H gíðu'
þessi: í þremur lægstu launaflokk
unum voru 56% af konum, en
ekki einn einasti karlmaður, í 10
—12. Ifl. var 32% af konunum og
38% af körlunum, í 7.—9. lfl. var
11% af konunum og 41% af körl-
unum, í 4.—6. lfl. 1% af konun-
■um, 20% af körlunum, í 3. lfl. 1%
af körlunum. Hundraðshluli karla
í háu flokkunum er sízt ofreikn-
aður, þar sem forstjórar voru ekki
allt'af með á skýrslunum.
Auk þess sem athugun þessi
leiddi í ljós, að meira en helming-j
ur kvennanna var í lægri launa- j
flokknum en fært virtist að bjóða !
nokkrum karlmanni, kom það
greinilega frarn í skýrslunum, að j
flokkun á launum kvenna virtist
mjög handahófsleg, og ýmis störf
sem bæði fylgdi vandi og áhyrgð
voru mun betur launuð, ef karlar
höfðu þau með höndum, má þar'
nefna gjaldkera, bókara, aðstóðar
menn í rannsóknarstofu o.fl. j
Að lokinni þessari rannsókn
liélt Starfsmannafélag ríkis-stofn-
ana almennan fund um launamál
kvenna og tóku konurnar í milli-
þinganefnd bandalagsins allar
þát't í framsögu á þeim fundi og
áttu hlut að þeim ályktunum, sem
þar vora gerðar. j
Stjórn B.S.R.B. lá heldur ekki á
liði sínu. Formaðurinn ræddi við
fjármálaráðherra, Eystein Jóns-
son, og féllst ráðherra fúslega á
að fjármálaráðuneytið tæki þátt
í að rannsaka kröfur þæi‘, seni
fram vora bornar og láta fara fram
leiðréttingar eftir því sem föng
væru á, en þó aðeins þær sem
Mér kemur í hug gömul end- Sjálfstæðisflokkurinn mynui Við skuluin umfram allt sofa
urminning. enn í dag ekki vilja skipta á upp á þetta mál!
Það var 1939, að danskir blaða meiri liluta á Alþingi fyrir meiri Hitt er síðan sjálfsagður hlut-
menn heimsóttu ísland í boði hluta í bæjarstjórn Reykjavíkur. ur, að fólkið í nýju byggðunum,
stéttarbræðra sinna hér. Enda hefir höfuðstaðurinn ekki þar með talinn höfuðstaðurinn,
Var ferðazt með þá víðs veg- vaxið lítið síðan þetta var. fái sanngjarnt hlutfall fulltrúa á
ar uni land, og þeir fræddir um Af þessu mega gömlu kjör- Alþingi, og það strax, fyrir milli
þjóðarhag, svo sem föng voru á. dæmin, sem nú á að leggja nið. göngu starfandi stjórnarskrár-
Eg slóst í þessa för fyrir hönd Ur marka tvennt. nefndar.
Tímans. Einhverju sinni spurði f fyrsta Iagi; að sjáifstæðis. Og yfirleitt þyrfti sú nefnd að
ritstjóri Berlingske Tidende mig flokkurinn er orðinn hættulega finna UPP °S ?etía í næstu stjórn
að því, hvernig Sjálfstæðisflokk- öfjUgUr) sahir þess valds sem arskrá einlivers konar varnir
urinn gæti eirt því, að vera Iiald hann virgist jlafa náð í höfuð- við l,ví> a® þingmeirihluti geti
ið úti frá stjórnarþátttöku svona staðnum en þjóðfélagið liins komið eins og skúr úr heiðskíru
lengi, jafn stór flokkur.
vegar komið í hættu, ef stærðar iofti með slíkar byltingatillögur
Eg svaraði lionum því, að ég og val(la hlutfönin milli höfuð- °8' þá, sem þjóðin nú er látin
hefði nýlega verið á almennum staðarins og annarra byggðar Sanga til atkvæða um, og síðan
stjórnmálafundi í Reykjavík, þar laga ( lan(linU) eiga að lia](la er reynt að dulbúa með því að
sem orð féllu um það frá ræðu- franl að hallast á þá sveif, að færa • larfa dægurmála.
manni (Olafi Friðrikssyni), höfuðstaðurinn einn aukist að Góðir Islendingar!
hversu mikils væri um það vert fólksfjolda) og hans næsta ná-
fyrir stjornmalaflokk, að raða grenni
Þess vegna skyldu menn varast
að láta liina fornu kjördæmaskip
an falla við fyrsta högg.
Það er ekki rokið til að færa
höfuðstaðnum.
Á þessum fundi hefði cg stað_
ið hið næsta Ólafi Thors og
spurt:
„Myndir þú vilja skipta?“
„Nei, fari það norður og nið.
Æðstu mannréttindi í lýðfrjáls
um löndum, eru fólgin í hinum
leynilega kosningarétti.
Hver og einn á það við sjálfan
sig' og sína eigin samvizku,
hvernig liann stendur að málum.
Gjörið því það eitt, er sain-
til þyngdarpunktinn í skútunni, vizkan býður yðar nú f hinum
ur.“ var hið ákveðna og skjóta Þott foiif um snm> fari út í ann_ örlagaríku alþingiskosningum,
svar Ólafs, þótt eiðurinn væri a® borðið! sem land yðar og- þjoð a slðan
annar. Gestiuum þótti svarið upp. Mörgum manninum liefir að búa að, um ófyrirséða fram.
lýsandi! * reynzt holt að fá sér blund, „sofa tíð.
Og svona mun þetta vera enn. upp á vafamáliu.“ Guðbrandur Magnússon.
Sex mánaða löng reynsla
Það eru nú liðnir röskir sex
mánuðir síðan Sjálfstæðisflokk-
urinn tók við stjórn landsins
með því að mynda minnihli|ta-
stjórn Alþýðuflokksins. Sex mán
^iðir eru ekki langur tími, en í
þessu tilfelli hefir hann þó reyuzt
nógu langur til þess, að auðvelt
er að bera saman kröfurnar og
fyrirheitin, er Sjálfstæðisflokk-
urinn liampaði fyrh' ári síðan,
og þær efndir, sem á þessu hafa
orðið síðan Sjálfstæðisflokkurinn
tók að stjórna í gegnum Alþýðu-
flokkinn.
Kauphækkun breytt
í kauplækkun
Fyrir réttu ári síðán sagði
Sjálfstæðisflokkurinn við vérka-
lýðsstéttirnar: Segið upp 'sanin-
ingum og krefjizt kauphækkana.
Áróðursnienn hans gengu ber-
serksgang fyrir þessu í. verka-
lýðsfélögunum og fengu Moskvu-
kommúnista og hægri krata til
liðs við sig. Árangurinn var
6—9% almenn kauphækkun.
Eitt fyrsta verk Sjálfstæ'ðis-
flokksins eftir að hann tók að
stjórna í gegnum Alþýðuflokk-
inn, var að taka meirihluta þess-
arar kauphækkunar til baka og
boða frekari aðgerðir eftir.kosn-
ingar. (
Skattahækkun í staS
skattalækkunar
Meðan vinstri stjómin fór
með völd, hömuðust Sjálfstæðis-
menn mjög gegn hinuin þungu
skattabyrðum, er væru að sliga
jafnt atvinnufyrirtæki og ein-
staklinga. Þeir lofuðu því, að létt
skyldi á þessum álögum, ef þeir
fengju völdin.
Síðan Sjálfstæðisflokkurinn
tók völdin fyrir sex mánuðuni
síðan, liafa allar þær skatta- og
tollaálögur, sem voru fyrir, verið
framlengdar og niargar stór-
þyngdar. Skattabyrðarnar hafa
aldrei verið þungbærari en ein-
mitt nú.
í
Talnafölsun í stað
sparnaðar -
Sjálfstæðismenn liafa að und-
anföniu taláð mjög borgiiimann-
lega uni það, að unnt væri a'ð
lækka rekstrarútgjöld ríkisins í
stórum stU. Þeir hafa látjð eins
og þeir hefðu fjölda raunhæfra
sparnaðartillagna á reiðum liönd-
um.
Við afgreiðslu fjárlaganna mí
báru þeir ekki fram eina einustu
i-aunhæfa tillögu um lækkun á
rekstrarútgjöldum. Hins vegar
lækkðu þeir ýmsar áætlunartölur
um lögboðinn rekstrarkostnað-
langt niður fyrir það, sem.raun-
liæft er. Sparnaður þeirra, þegar
til kemur, er því ekkert annað
en talnafölsun.
Aukin skuldasöfnun
Sjálfstæðismenn hafa á undan-
förnum árum mjög fjargviðrazt
yfir því, að ekki mætti stofna til
meiri skuldasöfnunar erlendis
og þó allra sízt í Bandaríkjunum,
því að lán, sem Bandaríkjastjórn
veitti, væru eingöngu veitt í því
skyni að tryggja henni aðstöðu
til hersetu á íslndi.
Síðan Sjálfstæðisflokkurinn
tók við ríkisstjórn í gegnum Al-
þýðuflokkinn, hefir þetta hljóð
ekki aðeins mjög breytzt í íhalds
blöðununi, heldur er nú veríð að
vinna a'ð stórri lántöku í Banda-
ríkjunum.
Samdráttur franikvæmda
Meðan Sjálfstæðismenn yoru í
stjórnarandstöðu, héldu beir því
fram að framlög til rafvæðingar,
atvinnuauknmgar í sjávarþorpún-
um og til landbúnaðariris væru
alltof mikið skorin við nögl.
Við afgreiðslu fjárlaganna í
vor lækkaði Sjálfstæðisflokkur-
inn stórlega framlög ríkisins til
rafvæðiiigaiinnar, atvinnuaukn-
Eramhald á 11. síðu.