Tíminn - 23.06.1959, Qupperneq 6

6
TIMINN, þriðjudaginn ?3. júuí 1959.
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsio*.
Skrifstofur í Eddúhúsinu viö LiudargSta
Símar: 18 300, 18 301, 18302, USOS, 18 SM.
(skrifstofur, ritstjómin og blaðamenm)
Auglýsingasimi 19 523. • AfgreiBilan 12S3S
Prentsm. Edda hf. Simi eftir kl. 18: ÍSMI
Rógbréfið um „fáheyrðar æsingar
gegn Reykvíkingum“
FORKÓLFAR Sjálfstæðis
flokksins hafa nú bersýni-
iega orðið þess varir, að kjör
dæmabyltingin hefur ekki
síður andstöðu að mæta hér í
bænum en úti um landið. —
Þeir hafa því enn einu sinni
gripíð til þess bragðs að
reyna að vekja andúð Reyk-
víkinga til fólksins úti á
landi. í bréfi til reykvískra
kjósenda, sem Sjálfstæðis-
flokkurinn lætur nú dreifa
um bæinn, er því m.a. haldið
fram, að kjördæmabyltingin
sé „notuð til fáheyrðra æs-
inga.víðs vegar úti um land
gegn Reykvíkingum og
„valdi“ þeirra“. í framhaldi
af þessu er svo skorað á
Reykvikinga að „svara fyrir
sig óg minnast þess“, að það
verði öruggast gert með því
að kjósa Sjálfstæðisflokkinn.
ÞAÐ kemur hvergi fram
í bréfi Sjálfstæðisflokksins,
hverjir standi fyrir þessum
„æsingum gegn Reykvíking-
um“ úti um landið, eða hvers
eðlis þær eru. Af skiljanleg-
um ástæðum sneiðir Sjálf-
stæðisflokkurinn fram hjá
því að minnast á þetta. Slíkar
„æsingar" hafa nefnilega eng
ar átt sér staö. Þær eru ekki
til nema í „rógsbréfi" Sjálf-
stæðisflokksins, sem hefur
talið nauðsynlegt að búa til
einhverjar „sögur“ er væru
líklegar til að styrkja fylgi
hans meðal Reykvíkinga.
Af hálfu andstæðinga kjör
dæmabyltingarinnar, sem
hafa andmælt henni á fund
um úti um landið, hefur það
undantekningarlítið komið
fram, að menn teldu þing-
mannafjölgunina í Reykja-
vík sjálfsagða, og sama gilti
um þingmannafjölgun þá,
sem annars staðar er ráðgerð
í þéttbýlinu. Þetta hefur t.d.
verið mjög skýrlega áréttað
af öllum fulltrúum Fram-
sóknarflokksins. Það er því
eins rangt, eins og nokkuð
getur' verið það, að haldiö
hafi verið uppi „æsingum“
gegn reykvískum kjósendum
eða þeim auknu áhrifum,
sem þeim er ætlað að fá.
HITT er svo annað mál og
algerlega óskylt, að harðlega
hefur verið deilt á kjördæma
byitinguna vegna þess, að
hún færir framboðsvaldið í
strjálbýlinu að mestu eða
öllu leyti í hendur fámennra
flokicsstjórna í Reykjavík og
veikir stórlega áhrifavald
strjálbýlisins á þann hátt.
Réttinda og hagsmuna þess
yrði því lakar gætt eftir en
áður. Með þessu eru hins
vegar síður en svo sagt, að
hagsmuna Reykjavíkur yrði
nokkuð betur gætt eftir en
áður. Reykvíkingar þekkja
það orðið bezt sjálfir, að það
er tvennt ólíkt og óskylt
reykvískir kjósendur og hin
ar fámennu reykvísku flokks
stjórnir. Þær eru reyndar að
því að skara meira eld að
köku fámennra gæðinga
sinna en reykvískra kjósenda
almennt.
MEÐAL reykvískra kjós-
enda fer sá uggur líka vax-
andi, að það sé Reykjavík
ekki neitt hagsmunamál að
draga valdið úr strjálbýlinu
í hendur fámennra flokks-
stjórna í Reykjavík. Það
muni draga úr atvinnu og
framförum úti um land, auka
fólksflótta til Reykjavíkur og
þrengja atvinnu -og afkomu
möguleika þar. Hagur Reyk-
víkinga yrði þá verri eftir en
áður. Það er nefnilega ekki
síður hagsmunamál Reykja-
vikur en annarra lands-
manna að jafnvægi haldist í
byggð landsins og auðæfi
þess verði þannig hagnýtt
sem bezt.
Þetta er ekki sízt skilning
ur þeirra, sem fæddir eru og
uppaldir úti á landsbyggð-
inni eða hafa dvaliö þar
lengri eða skemmri tíma í
átthögum mæðra sinna og
feðra. Þeir gera sér ljóst,
hvað það er, sem hér er aö
gerast. Þeir hafa á ýmsan
hátt sýnt, að þeir vilji styðja
átthaga sína og sinna, eins
og átthagafélögin eru svo
glöggt vitni um. í flestum
tilfellum er líka einmitt átt-
hagatryggðin frumrót og afl
gjafi sjálfrar ættjarðarást-
arinnar.
ÞAÐ er af þessum ástæð
um, sem forkólfar Sjálf-
stæðisflokksins eru farnir að
óttast um hag sinn í Reykja
vík. Þess vegna breiða þeir
nú út í dreifibréfum gular
sögur um „ fáheyrðar æsing-
ar gegn Reykvíkingum víðs
vegar um land“ og skora nú
á þá að svara vel fyrir sig.
Hið rétta svar Reykvíkinga
er að láta ekki slíkar róg-
sögur villa sér sýn, heldur
fylgja sannfæringu sinni og
samvizku og láta ekki flokks
böndin vera sterkari en þá
„römmu taug“, er tengir þá
við uppruna sinn og ætterni.
Ottast ílialdsblcSin samanburðínn?
Mbl. og Vísir keppast nú
við að birta útreikninga þess
efnis, hve miklar álögur hafa
veriö lagðar á þjóðina í tíð
vinstri stjórnarinnar. Hví
pjirta þessi blöð ekki jafn-
framt útreikninga um álög-
urnar á þessu ári? Það skyldi
þó aldrei vera, að Sjálfstæð-
isflokkurinn þyldi hér ekki
samanburð við vinstri stjórn
ina?
Jón S. Óskarsson. sfud. jur.
Stjórnlagaþing
rétta leiðin
f kosningunum í vor er ein-
ungis kosið um fyrirhugaða breyt
ingu á kjördæmaskipuninni, og
eru kosningarnar því í rauninni
aigerlega ópólitískar. Framsókn-
arflokkurinn er eini stjórnmála.
flokkurinn, sem liefir tekið á.
byrga afstöðu í málinu og er ég
staðráðinn í að kjósa hann nú,.
án tillits til annarra stefnumála
flokksins.
Þegar lýðveldisstjórnarskráin
var sett, var gert ráð fyrir því,
að hún yrði aðeins til' bráða.
birgða, en lítið hefir verið að_
hafzt til bessa. En nú rjúka þrír
af stjórnmálaflokkum landsins til
í ofboði og hyggjast gjörbylta
allri kjördæmaskipuninni, ein-
ungis vegna stundarhagsmuna.
Málamiðlunartiilögum Framsókn
arflokksins hefir ekki verið sinnt
né tillögum þeirra um sérstakt
stjórnlagaþing, en það er eina
rétta leiðin, þegar ráða skal fram
úr slíkuin málum. Það gæti orðið
þjóðinni dýrkeypt reynsla, ef
þetta tilræði við stjórnskipun
landsins verður ekki brotið á bak
aftur í tíma og ósvífnum valda-'
streitumönnum helzt uppi að
stefna frelsi og sjálfstæði þjóð_
arinnar í voða vegna eigin hags.
muna.
Hlutfallskosningar eins og ver
ið er að reyna að koma á hér á1
landi, hafa víðast reynzt illa og
leitt til öngþveitis og sundrungar
og má í því sambandi minna á
reynslu Frakka og Finna. Smá
flokkar og flokksbrot leika laus
um hala og hver höndin er uppi
á móti annarri. Stjórnmálaástand
ið er ótryggt og sífelldar stjórn.
arkreppur þjá þjóðina. Þegar
slíkt upplausnarástand ríkir, er
einræðið jafnan á næstu grösum.
Reynslan hefir sýnt, að lýð-
ræðið er hvergi tryggara en þar,
sem hvert hérað kýs sinn þing-
fulltrúa, og á íslandi, elzta lýð.
ræðisríki álfunnar hefir sjálf.
stæði héraðanna myndað grund.
völl undir lýðræðið í landinu.
Því vil ég hvetja alla lýðræðis-
sinnaða menn til að standa sam.
an og hrinda þessari gerræðis-
fullu árás á lýðræðið í lndinu.
Dagur Þorleifsson.
Látið ekki flokks-
blindu viíla sýn
Flestir stjórnmálaflokkar
byggja starfsemi sína á einhverri
hugsjón. Framsóknarflokkurinn
byggir starf sitt á grundvelli sam
vinnustefnunnar, göfugustu hug.
sjónar, sem fram hefir komið
meðal mannkynsins. Og þessi
stefna hefir þann kost fram yfir
aðrar stefnur, að hún er enn
þann dag í dag eins ný og fersk
og hún var upprunalega. Hún er
og verður framtíðarstefna mann.
kynsins, stefna lífs og gróðurs,
æsku og uppvaxtar.
Samvinnuhugsjónin verður æ-
tíð leiðarstjarna Framsóknar-
manna. En þótt menn kunni að
misvirða þessa hugsjón, þá snú.
ast komandi kosningar ekki um
framvindu hennar í íslenzku þjóð
lífi. f næstu kosningum verður
aðeins kosið um kjördæmamálið
— og það eitt. — Menn, sem hafa
verið andsnúnir Framsóknar.
flokknum og fráhverfir sainvinnu
mega ekki láta
flokkssblindu villa sér sýn og
aftra sér frá að kjósa eftir sann.
færingu sinni í kjördæmamálinu.
Gunnar Jónsson, verziunarm.
Byggð haldist landið
um kring
Eins og allir vita verður að.
eins kosið uin eitt mál í komandi
kosningum — kjördæmafrum.
varpið'. Þegar frumvarpið kom
fyrir Alþingi, fluttu Frainsókn-
armenn breytingartillögur við
frumvarpið, þar sem gert var ráð
fyrir nákvæmlega söinu þing*
mannafjölgun fyrir þéttbýlið og
frumvarp þríflokkanna gerði ráð
fyrir. Það var því enginn ágrein.
ingur um þann þátt málsins. ÞrL
flokkarnir lögðu samt svo ríka á.
herzlu á það, að afnema kjördæm
in úti á landsbyggðinni og taka
upp hlutfallskosningar í stórunt
kjördæmum, að þeir töldu sig
ekki geta gengið að tillögum
Framsóknarmanna. Þar með var
loku skotið fyrir það, að sam.
komulag gæti náðst um málið.
Það fer ekki miUi mála, hvaða
hvatir liggja að baki slíkum ein-
strengingshætti, enda tekst for-
svarsmönnum fruinvarpsins ekki
að leyna hinu sanna innræti sínu,
þegar þeim hitnar í hamsi og
verður tungan laus. Þá er talað
um „pólitíska" fjárfestingu og að
bændum eigi að fækka um helm.
ing.
Öllum þeim, sem skilja live
nauðsynlegt það er íslenzku þjóð
inni að byggð haldist landið um
kring til sjávar og sveita, ætti
því að vera auðvelt að gera það
upp við sig, hverjum þeir ljá at.
kvæði sitt í næstu kosningum.
liugsjóninni
Fri'ðrik Hallgrímsson:
Nú reynir á
(slendinga til
sjálfstæðiskennd
sjávar og sveita
Allt fram á síðari hluta 19. ald-
ar og raunar lengur, var verzlunar
og embættismannastéttin hér á
landi, sem að miklu leyti var
danskir menn, tignuð og tilbeðin
af alþýðu manna. Bar tvennt til
þess: Lélcg menntun fólksins og
fátækt og ósjálfstæði gagnvart
þeim, sem meiri höfðu auraráð.
Kvað svo rammt að því, að kaup
menn höfðu lif og velferð fólksins
svo að segja í hendi sér.
| Á seinni hluta síðustu aldar, er
, akurinn hafði verið plægður af
j Fjölnismönnum og Jóni Sigurðs-
'syni, hófust þingeyskir bændur
handa um að hrinda af sér verzlun
arokri kaupmannanna. Verður það
i átak seint að fullu metið.Svo hörð
var sú barátta að fjölskyldur
sultu heilu hungri, ef pöntuð mat
vara kom ekki á titsettum tíma,
'heldur en leita á náðir kaupmann
anna. Með ódrepandi þrautseigju
tókst bændum að vinna sigur og
stofna sitt eigið kaupfélag, sem
síðan varð fyrirmynd annarra, en
1 hinir erlendu selstöðukaupmenn
drógu sig í hlé og flu'ttust af lalnidii
brott, þeir sem annars höfðu hér
fastan dvalarstað. Upp óx svo í
landinu íslenzk kaupmannastétt,
og ráku þeir, eins og hinir erlendu
fyrirrennarar þeirr-a, verzlun í
! gróðaskyni, en lögðu sem minnst
' í kostnað fyrir viðskiptamennina.
j Kaupfélögin hafa frá upp-
hafi verið hemill á vöruverðið, en
oft átt í vök að verjast m.a. vegna
þess, að þau hafa jafnan lagt
óherzlu á sem bezta þjónustu við
viðskiptamennina og áherzlu á
verzlun með nauðsynjavörur, sem
eru álagslágar, mótstatt því, sem
kaupmenn hafa gert. Og þótt fyrir
komi að kaupmenn verzli með
nauðsynjavöru og eigi jafnvel til
að selja undir verði kaupfélag-
anna, þá er það aðeins gert til
þess að pinna til sín auðtrúa sálir,
sem aðeins lít'a á skammvinnan
stundarhag.
I Vegna þessarar baráttu kaupfé-
I laga og kaupmanna var Framsókn
arflokkurinn m.a. stofnaður. (Hef-
1 ur hann síðan unnið að eflingu
| samvinnustarfseminnar í landinu
; ásamt alhliða uppbyggingu á sviði
menntunar og framfara, bæði til
' sjávar og sveita.
j Mbl.-menn hafa löngum litið
' Framsóknarflokkinn og samvinnu
félögin illu auga, enda eru máttar
stoðir þess flokks kaupmenn og
braskarar, sem með lýðskrumi og
þrotlausum áróðri hefur tekizt að
safna um sig auðtrúa fólki og ó-
sjálfst'æðum sálum úr alþýðustétt.
Eitt áróðursbragðið var nafnbreyt
ins flokksins. Hefur hún fært
flokknum margt atkvæði hégóma
gjarnra manna. Kemur mér ií hug
í sambandi vio nafnbreytinguna
það sem gáfaður maður sagði við
mig er ég spurði hann hvernig
honum litist á hana, en hún var
þá nýafstaðin.
(Framhald á 8. síftu.).