Tíminn - 19.08.1959, Blaðsíða 5

TÍMI'NN, miðvikudag'nn 19. ágúst 1959.
5
Einn af stclpamönnum hins
Ssíenzka þjóSfélags, Ólafur
Sveinsson, til skamms tíma
sölustjóri í „Áfenginu" er
sjötugur í dag. Hann er nú
skroppinn til hins sólríka
lands Ítalíu, og þar sem vitn-
ftzt hafði um áætlaðar ferðir
hans, tók fréttamaður til
bragðs að hafa tal af honum
með fyrirvara.
__ Setztur í djúpan stól á heimili
ölafs aö Hagamel 28, bar frétta-
niaður upp erindið og spurði Ólaf,
fivað hann væri búinn að vera
lengi við störf hjá Áfengisverzlun-
'iuni.
— Eg byrjaði ’35, svo að ég hef
verið þarna í 23 ár eða vel það.
— Á (hverju byrjaðirðu hjá rík-
.fnu?
— Eg bef altaf verið við það
sama, útsö'lustjóri í vínbúðinni hér
í Réýkjavík.
— Allt svo í Nýborg.
— Já, vínbúðin hefur nú verið
ö ýmsum stöðum og stundum ver-
íð lögð niður álveg eins og til
dæmis á stríðsárunum.
— En hvað heldurðu að þú hafir
selt margar flöskur um riagana?
— Tja, það veit ég ekki, bless-
aður góði. Eg held að við yrðum
að fara í smiðju til Guðbrandar
okkar Magnússonar með þa,5 því,
hann hafði bókhaidið. Eg-gsrS'- allt
af lítið af bókhaldi. Það var hjá
iionum. Eg bara skilaði áurunum
til hans og þá var Guðbrándur
uinægður, ef þeir pössuðu.
— Þá hefur Guðbrandur sagt
pass.
— Já, þá sagði hann, að það
væri gott.
— Hvar var þá vínbúðin áður?
— Þegar ég kom, var hún í
Naustirm, -sem kallað er, smágötu
niður við höfn, í Mjóikurfélags-
iiúsinu. Eg erfði það pláss frá Hann
esi, sem var fjTÍrrennari minn,
Hannesi Thorarensen, þéim ágæta
inanni. Nýborg var þá bara verk-
smiðja, jwir sem blandað var óg af-
greitt þaðan. til vínverzlana úti um
landið. 'Nafnið er frá tíð lands-
verzlananna; landsverzlunin gamla
sem stofnuð var á fyrri stríðsárun-
um, var byggð fyrir fcorn, sem
flutt var frá Ameríku. Ríkið varð
þá að -sjá uni aðalforðann af korni,
olíu og fleira; og þá var þetta stóra
hús byggt, Afengisverzlunin eríði
svo húsið af landsverzluninni, þeg
ar hún var lögð niður. Það hafa nú
ekki verið éfni til að byggja-neitt'
stærra síðah þótt mik-ið- fé hafi
oltið gegnum greiparnar hjá verzl-
uninni. í>að hefur þurft áð nota
það til annars. Áfengis.verzlunin
hefur ekki fengið fjárfestingarieyfi
fyrir nýju húsi ennþá.
— Hvað kostaði brennivínsflask
an þegar þú byrjaðir?
— Þá held óg að það hafi verið
7,00.
Það hefur verið . íslenzkt
brennivíri?
Jú, íslenzkt. Hitt var alltaf svona
krónu dýrara, og svo nú oi'ðið 5
og 10 krónum dýrara, útlenda
brenniviuið.
— zEtli nökkuð sé til af þessu
gariila brennivíni, sem kostaði sjö
ki'ónur?
Já, ég þori nú ekki með það að
fara, hvort það er. Það þykir mér
ekki ólíklegt, að það sé lúrt á ein-
: hverj um fi öskum.
Bókaskömmtun
— Hveft fluttuð þið úr Naust-
ínu?
Á Vesturgötu 2, þangað sem nú
er raftækjaverzlun eða eitthvað
svoléiðis. Það var ágætis pl ass, og
þar lifði maður kóngaliL. Og þá
komst, skal ég segja þér,,a skömmt
un á áfcngi, svokölluð bókaskömmt
un. Af henni höfðum við nokkurt
gaman, en iíka talsverða fyrir-
höfn, svoleiðis að það kom oft út
á manni svitanum, alveg séi'stak-
lega á laugardögum. Vanaléga var
það svoleiðis eftir að þessum
þriggja tíma spretti lauk þá
rarin svitinn af manni alls stað-
ar. Þessar bækur voru eiginlega
■«ins og ferðatékkar. Ef einhver
®tlaði að fá sér áfengi, varð iiann
Blí fara til lögreglunnar og fá bók-
Ina, skrifa par nafnið sitt, og í
bókinni voru svona og svona marg-
ir miðar, ávísanir á eina eða tvær
,Vínið verður okkur hversdagsiegur
ihitur og missir þannig töfra
flöskur. A hvern miða varð maður-
inn svo að skrifa nafnið sitt aftur
og við bárum það saman við nafn-
ið í bókinni, svo þetta var eins og
ferðatékkaafgreiðsla. Af þessu
ieiddi, að viðskiptamönnum fjölg-
■aði stórlega og annað, sem var
nokkur tilbreyting fyrir okkur,
sem fyrst og fremst höfðum af-
greitt karlmenn, að síðustu viku
mánaðarins var þetta eiginlega
dömubúð. Við afgreiddum þá aðal-
lega kvenfólk. Karlmennirnir voru
þá búnir með sinn skammt og
sendu frúrnar og vinnukpnurnar
og kannske dæturnar— eða tengda
mæðurnar — til að sækja þeirra
skammt, en þær fengu háifan á
móti karlmönnum.
— Gátu fcarlmenn ekki fengið
sjálfir út á miða kvennanna?
— Nei, nei, nei, það tókst ekki.
Það varð hver að koma með sína
bók og skrifa á kvittanirnar að
okkur áhorfandi og við bárum það
saman. Þá voru þrír menn til að
■taka á móti þessum miðum og iita ■
eftir skriftinni.
— Og þið haft bæði erfiði og
ga.nan af?
— Já, það var. stundum mjög
gaman, sérstaklega að konunum.
Þær brugðust nok'kuð misjafnlega
við þessu. Sumum þótti þetta mjög
gaman og fannst. þetta bráðfyndið
Og skemmtilegt. Höfðu aldrei lent
í svona ævnitýri fyi-r að kaupa
brennivín. Aðrar voru nokkuð
móðgaðar yfir þessu og létu í það
skína, að þær hefðú eiginlega
skömrn á þessu öiiu saman og blygð
uðust sín fyrir að koma inn.
Myndarlegir skammfar
— Hvað var skammturinn stór?
— Eg held það hafi verið tvær
flöskur af sterku víni handa karl-
sina
TalaS við Ólaf Sveinsson „stærsta
sprúttsaía liessa landsa, sjöiugan -
— Var ekki mikið braskað með yfir komu til mín tveir myndar-
áfengi á þessum tíma? menn með umsókn um áfengi í
— Jú, ’sjálfsagt. Fyrst og s'ambandi við kvenfélagsafmæli. Eg
fremst voru það svokallaðir sprútt hafði fyrirmæli um að láta út á
nefnilega hver sem er gengið inr.
til borgarfógeta eða sýslumanns og
fengið leyfisbréf til hjónaband
með hverri sem er. Þá gerði ég þx
afturreka með leyfisbréfin, sagð;
þeim að fara til prestsins og ft
uppáskrift og 'tilgreindan brúð-
kaupsda.g. Þeir gerðu það ,en þeg-
ar saman átti að gefa, mættu brúc
hjónin ekki hjá prestinum.
Eg' nefni þessi dæmi vegna þess-
að það er skoðun mín eftir margr;
ára starf við áfengissölu, að ástan<
ið í þeim málum versni við þæ..
hömlur, sem lagðar eru á neyzl.
áfengis.
salar, sem taka við, þegar sú lög-
lega sala hættir. Þeir urðu að afla
sér víns til að halda uppi viðskipt
Ólafur Sveinsson
únum. Og þeir gerðu það með bví
að kaupa upp skvmmtinn, en það
gat ma'ður ekkert ráðið við. Bíl- þau
stjórarnir keyptu þetta, jregar hin-
ir voru búnir að taka það út. Eg
beyxði minnsta kosti einu sinni
skrýtlu um mann, sem hafði verið
i stúku, fátækur maður og gam-
all. Hann hafði látið sig henda það
að taka út skammt, og sagðist hafa
Tvenns konar syndir
■— Er mönnum ekki hætt við av
leggjast í óreglu, sem stöðugt er.
með vín milli handanna eins og
þið þarna í Nýborg?
— Ekki ber á því. Vínið verður
okkur hversdagslegur hlutiu’ o.
missir þannig töfra sína. Áfengis-
vei-zlunin heldur okkur veizlu ein
sinni á ári, og þá megum við
drekka frítt hvaða vín sern við vilj-
um og eins mikið og við viljum,
En þótt gestir séu á annað hundi--
að sést varla vín á nokkrum rnanni
í veizlulok. Guðbrandur sem aúri-
ars er hamingjusamastur þegar
hann hefur tækifæri til að fyrir-
gefa einhverjar misgerðir, wí
strangur á þessu sviði.
— En viðskiptamenn ykkar, er;.
þeir efcki erfiðir viðfangs, sumir?
— Rónarnir? Kemur fyrir. Eu
annars er þetta bezta fólk yfirieitt,
eins og mér «£ það, að við urðum premur aðeins breysfcleikasyndi;'
kunningjar rnaður kyenfélagskon- m.egan hinir, sem fastari erur .
unnar og ég, og svo fór hann að fá ^ fótunum, fremjum ásetningssyni
sér eina og eina flösku. Fyrst rauð- jr.
vín, svo sérr. D.g seinast norskt Jæja) þu ert nú eiginlega búimi
ákavíti. Hafði alrirei rii-ukkið, en ag æviskýrsluna mína, sém
þetta var fyrir meltingina og hon Sfærsta sprúttsala þessa lands, eins
um varð gott af. og ég hef oft verið kallaður. Ér
Þá fengu menn vín út á leyfis- þetta ekki nógj vinur?
bréf, en svo fór að bera á því, að
misnotúð. Það getur —
slík afmæli, sjálfsagt að gera það
úr þvi beðið var utn og reglurnar
mæltu .svo fyrir. Svo kom upp úr
dúrnum, að þetta var tómur upp-
spuni. Eiginmaður konunnar, sem
hafði forystu fyrir þessu kvenfé-
lagi, kom til mín og sagði að þetta
væri svindi. Kvenfélagið hefði aldr
ei beðið um neitt vín. Og ég nátt-
úrlega skammaðist mín. En við
þessu var ekkert að gera. Þetta fór
allt fram fyrir opnum tjöldum.
Við tókum 5—10 manns inn í einu
og afgreiddum þá. Aldrei einn i
einu. Þetta var alltáf selt undir
vitni. Við fórum að reyna að hafa
upp á svikaranum, en það tókst
aldrei. En sem dæmi um það, hve
viðsjált þa-ð er að kynnast manrii
væru
manni og ein handa kvenmanni það upp úr þvi, að það borgaðij
eða þeiin mun meira af léttara víni leiguna á kompunni, sem þau voru;
á mánuði. Svo var annað eirikenni ri gömlu hjómn. Harin sagðist1
legt við þetta framan af. Þeir sem
bjuggu í kaupstöðum, þar sem út-
söiustaðirnir voru, fengu bara sinn
mánaðarskammt, en hinir, sem
hjug-gu lengra frá eða í sveitum,
íengu að taka fyrh' þrjá mánúði
í einu. Þetta leiridi til þe,ss, að bíl-
stjórarnir, sem hafa nú alltaf verið vistinni,
hjálparhellur manna cftir að biiið komu, o;
skyldi hætta því, ef templarar
vildu borga fyrir sig húsaleiguna.
Ekkert veit ég hvort stúikubræður
hans hafa gengið að þessu.
Bretar hjálpa
Svo var okkur öllum sagt upp
þegar Ameríkanarnir
þéssi bókaskömmíun
er að loka vínbúðinni, — þe;r hætti ' þá Ameríkanarnir fóru
fengu náttúrlega ekki meiri fram á það að vínverzluninni væri
skammt en hinir og einhvern veg- lokað. Það var gert og okkur sagt
inn urðu þeir að hjálpa upp á ná- Upp. Og þá var nú framúrskarandi
ungann, — þeir fóru að sækja út reglusemi hér í þessum bæ urn
um sveitir og komn þá stundum sinn, en svo tóku Bretarnir upp
með heilar fjöiskyldur í einu, for- á því að hjálpa mönnum um flösku.
•eidra, gámalmenni og börn, þau
sem höfðu nægan aldur. Við af-
greidum svo höpinn upp á þi'já
mánuði, og þá var þet'ta myndar-
legasli skammtur.
— Kom ekki fyrir, að þessar bæk
ur gengju kaupum og sölum?
— Það var ekki hægt. Það varð
áð koma fólkið og skrifa sjálft.
Náttúrlega var borgað fyrir þetta.
Menn gei'ðu þetta ekki fyrir ekki
neitt að fára kannske frá hey-
skapnum lil að kaupa brennivín.
Svo leiddi þetta til annars. Þú
veizt nú það, að aðalmælskuskól-
inn. hér á landi hafa verið stúkur-
nar en aldrei mun hafa verið níeira
talað á stúkufundum en meðan
þetta fyrirkonmlag entist. Það
kom nefnilega upp lir dúrnum, að
templarar höfðu gaman af að eign-
ast þessar bækur lika. Það nátt-
úrlega spurðist út, og svo var fai'-
Vð að rekast í þessu. Einhverjir
sem passa nú upp á siðgæðið á
þeim bæ, fóru í lögregluna til að
skoða þetta. Þá kom í ljós, að þó
nokkrir mundu hafa tekig bækur.
Það var talað um hundrað hér í
Reykjavík og Hafnarfirði. Þetta
varð að endalausu umræðuefni í
stúkunum, og náttúrlega vissu þeir
hverjir höfðu tekið bækurnar, en
þeir héldu því bara fram, að þeir
mættu kaupa þessar bækur eins
og aðrar bækur, þeir væru sem
sagt bókamenn og söfnuðu bókum.
Það getur svo sém vel verið, að,
þéir hafi aldrei tekið neitt út á
þær.
WWWftW.V.,AW.V.".WA%%W.S%%WW>WAVAVI
GIPSONIT
ÞILPLÖTUR
FRÁ FINNLANDI 1
Gipsonit þilplötur með grópuðum köntum væntai>
legar á næstunni, ásamt sams konar borða og fylli.
Pantanir óskast endurnýjaðar.
PÁLL ÞORGEIRSSON
Laugavegi 22. — Sími 16412.
WWW^ðAVV.W.V.W.V.W.V^AV.V.VAWWAWAV/i
V.Y.'iW.V.V.V.V.V.V.W.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.VAM
Tilkynning
UM VERÐLAUN ÚR SJÓÐNUM
„GJÖF JÓNS SIGURÐSSONAR"
Samkvæmt reglum um „Gjöf Jóns Sigurðssonar*
skal hér með vakin athygli á því, að þeír sem
vilja vinna verðlaun úr þessum sjóði, fyrir vel
sa.min vísindaleg rit viðvíkjandi sögu landsins og
bókmenntum, lögum þess, stjórn eða framíormr;,
geta sent slík rit fyrir lok desembermánaðar 1959
til undirritaðrar nefndar, sem kosin var á Ál-
þingi til þess að gera álit um, hvort höfundá?
ritanna séu verðlauna verðir fyrir þau eftir tii-
gangi gjafarinnar.
Ritgerðir þær, sem sendar verða í því skyni 'að
vinna verðlaun, eiga að vera nafnlausar, en auð-
kenndar með einhverri einkunn. Þær skulu vera
vélritaðar, eða ritaðar með vel skýrri hendi Nafn
höfundarins á að fylgja í lokuðu bréfi með sönm
einkunn, sem ritgerðin hefur.
Reykjavík, 10 ágúst 1959.
Þorkell Jóharmesson Matfhías Þórðsrson
Þórður Evjólfsson
Það .gekk svo langt,' að þeir tóku
eiginlega við áfengisverzluinni
Þeir leigðu sér heila kjallára und-
ir þetta. <Lögreglan og tollverðh'n-
ir.máttu standa og horfa á, þegar
þeir voru að aka- þessu víni frá
hafnarbakkanum upp i bæinn. Og
þá blómstraði sprútt-salan meira en
nokkru sinni fyrr og síðar í þess-
um bæ.
Aðalbirgðastöðin var inni í Laug-
arnesspítala, Þeir munú hafa verið
röskastir í því döktorarnir þar að
standa í þessari verzlun, og það
endaði með því að þeir brenndu
spítalann, en það niun hafa verið
eitthvað í sambandi við fyllirí. Nú,
mönnum fannst svo, að' þessi ósómi
gæti ekki gengið, að Bretar sætu
hér og rækju vínverzlun í stórum
'Stíi, og svo var byrjað aftur hjá{
ríkinu, en þá hófst þessi fræga
skömmtun, sem hét „útá nefið“. |
Þá fengu menn brenmvín út ái
afmælisveizlui' og skírnarveizlur, |
töðugjöld og allt mögulegt. Við{
þessa afgreiðslu starfaði ég nokkur i
ár, þar til ég var orðinn svo ú'íslit-1.
inn, að ég gafst upp á því algjör-j
lega. Þá var ég svo heppinn að'
þessu var hæt-t. Hefði ég staðið í
því ári lengur, hefði ég líklega al-
veg ,,kreperað“ í því veseni. Það
var mikið taugastríð. Allir þurftu
að fá vín út á allan skrattann,'
maður vissi aldrei hvað satt var og
hvað Iogið. Menn reyndú allar leið
ir til að komast yfir það, og nát>t-!
úrlega gerði maður ýmsar skyssur.
Fyrsta sumarið meðan þetta stóö WWWAW.V.W.W.V.V.WAW.V.SV.V.VV.V.W.WA