Tíminn - 13.09.1959, Blaðsíða 6

6
T í M I N N, sunnudaginn 13. ^eptcmber 195ft
2 : Útgefandl: FRAMSÖKNARFLOKKURINK
Ritstjóri og ábm.: Þórarinn Þórarimsra.
« Skrifstofur í Edduhúsinu viO Lindarght*
■; : y rrr : • Símar: 18 300, 18 301,18 302,18 303, 1830» o*
18 306 (skrifst., ritstjómin og blaOamenm).
; Auglýsingasími 19623. - AfgreiOsian 1219
im ÍfflSit Prentsm. Edda hf. Slmi eftir kl. 18: ÍSMI
* ■ t. * «*• á '* « fe « í
FYRIR örfáum áratugum
var ísland í stjórnarfarsleg-
um efnum, ekkert annað en
eins konar dönsk nýlenda.
Lífskjör þjóðarinnar og að-
buð öll var og í fullu sam-
ræmi við það. Hún stóð, að
flestu leyti í sömu sporum
og hún gerði við upphaf sitt.
Byggingar' yfir fólk og fénað
voru sams konar moldarkof-
ar og notazt hafði verið við
í aidaraðir. Ræktunarmenn-
ing stóð á svipuðu stigi og
fyrir hunduðum ára. Fiski-
skip voru flest smáir og lífs-
hættulegir árabátar. Vegir
ekki annað en götuslóðar,
sem fætur manna og dýra
höfðu troðið á göngu sinni
um aldir. Einstakir menn
áttu miklar eignir, en
almenningur allur bjó við
fátækt og skort, svo að ekk-
ert mátti út af bera, til þess
að verulegur hluti þjóðar-
innar færi ekki á vergang,
og þannig mætti halda áfram
að rekja.
Æskan í dag þekkir að
vísu þessa sögu, en hún hef-
ur ekki lifað hana. Samt eru
þéssir tímar ekki lengra und
an landi en svo, að eldri
menn muna þá glöggt.
Sá, sem lítur yfir landið
i dag, sér óvíða menjar þess
liðna. Hann sér nútíma þjóð
i nýju landi. Hér hafa, á til-
tölulega fáum árum, gerzt
þær breytingar, sem annars
sta'ðar hafa tekið aldaraðir.
ALLIR sæmilegir menn
fagna þessum umskiptum.
En eitt sinn er íhaldið hafði
beðið eftirminnilegan kosn-
ingaósígurj lét einn aí mátt-
arstólpum þess svo ummælt,
að það þyrfti ekki aðeins
að skapa nýtt land, heldur
nýja þjóð. Þetta var að vísu
á fyrstu árum hinnar al-
hliða upbyggingar. Það hafði
verið brotið í blað vegna auk
inna áhrifa umbótamanna
og engum dulizt aö hverju
þeir stefndu. Báðir aðilar
vildu skapa nýtt land og
nýja þjóð. En svo skildu leið-
ir. Stefna umbótamannanna
er ísland í dag. íhaldsmað-
urinn sá, aö gamli tíminn
var að kveðja. Og hann harm
aði það. Hann óskaði annars
konar endurfæðingar: að
vinnandi fólk í sveit og við
sjó, striti myrkranna á milli
fyrir fáa menn, sem svo fái
lifað í lystisemdum fyrir arð
inn af elju ánnarra, og geti
þannig með auðveldara móti
en ella, haldið trúan vörð um
kyrrstöðu og afturhald.
Það er mannlegt og eðli-
legt, aö áfturhaldið í land-
inu harmi hina gömlu, góðu
daga. En barátta þess fyrir
því, að vinna aftur töpuð
lönd, hefur nú tekið á sig
annaö snið en áður. Það er
eðlileg afleiðing hins nýja
tíma. Þess vegna heyrast
ekki lengur harmatölur eins
og þær, sem hér hefur verið
vitnað i nema í tiltölulega
þröngum hópi trúverðugra
íhaldssálna. Nú er allri sókn-
inni stefnt að þeim sjálfs-
bjargar- og félagssamtökum
almennings, sem ríkastan
þáttinn hafa átt í aö móta
og byggja upp það ísland,
sem við þekkjum í dag.
Samvinnufélög eða gróðafélög
ÍHALDSBLÖÐIN eru öðru
hvoru að skrifa um skatta-
mál samvinnufélaganna. Rit
smíðar þessar bera vitni um
svo giórulausa fáfræð'i á ein-
földustu undirstöðuatriðum
samvinnufélagsskaparins, að
furðulegt er að slíkt hyldýpi
vanþekkingarinnar skuli fyr-
irfinnast á miðri 20. öld og
það hjá fólki, sem telur sig
sæmiiega upplýst.
Þessi mannskapur er full-
ur yándlætingar yfir því, að
tekujafgangur, sem úthlut-
aður er félagsmönnum í h!ut-
falii við vöruúttekt þeirra, er
ekki talinn með skattskyld-
um hagnaði samvinnufélaga
og hið sama er talið að eigi
að gilda um framlög af við-
skiptum í stofnsjóði félags-
maniía.
Állir skynibornir menn
vita, að úthlutun til félags-
manna í samvinnufélögnm
af tekjuafgangi félaganna,
er alveg hliðstæð afslætti,
sem menn kunna að fá í hlut
falli við viðskipti sín, í við-
skiptareikninga sína hjá
kaupmönnum. Ekki er kunn-
ugt að nokkrum manni hafi
nokkru sinni dottið í hug, að
slíkur afsláttur skuli teljast
til tekna hiá kaupmönnum,
og þeir skyldaðir til að greiða
af honum skatt.
NÁKVÆMLEGA sama gild
ir um þær upphæðir, sem
greiddar eru í stofnstjóðs-
reikninga félagsmanna. Þær
eru séreign félagsmanna,
sem þeir eiga inni hjá við-
komandi kaupfélagi. Ef slíkt
fé væri skattlagt hjá kaup-
félagi sem tekjur þess, þá
þá væri það hliðstætt því,
að afsláttur, sem kaupmað-
ur hefði veitt viðskipta-
manni, væru taldar tekjur
verzlunareigandans, ef við-
skiptamaðurinn léti afslátt-
inn standa inni í reikningi
sínum sem lán, en kaupmað
urinn yrði að borga af fulla
vexti og endurgreiða á sín-
um tíma. Hvaða heilvita
manni dettur í hug, að því-
lík skatlagning væri eölileg
og sanngjörn?
Það eru hreinustu heimsk-
yrði þegar íhaldið heldur því
fram, að eignamyndun sam
vinnufélaga sé í engu frá-
brugðin því, sem gerist hjá
gróöafélögum. Hún er vitan-
lega allt annars eðlis. Sam-
vinnufélögin eru öllum op-
in, atkvæðisréttur í félögun-
um er jafn og óskiptanleg-
um sameignarsjóðum verð-
ur ekki úthlutað til félags-
Frá aðalíundi Stéttarsambands bænda:
Framlenging ákvæða um sérfram-
lög til jarðabóta nauðsynleg
í gær var sagt hér í blað-
inu nokkuð frá álvktunum
aðalfundar Stéttarsambands
bænda í framleiðslu- og verð
lagsmálum Eftir er að geta
allmargra ályktana fundar-
ins, þeirra er allsheriar-
nefnd fiallaði um. Framsögu-
menn fyrir tillögum allsherj
arnefndar voru Ásgeir
Bjarnason og Þorsteinn Sig-
fússon.
Hlutur landbúnaðarins
Eftirfarandi tillögur frá alls-
herjarnefnd voru allar samþykkt-
ar samhljóða:
„Aðalfundur Stéttarsambands
bænda skorar á stjórn sambands-
ins að gera sérstakar ráðstafanir
til að kynna landsmi.nnum hver
sé hlutur landbúnaðarins í þjóðar
búinu, svo öllum megi vera ljóst
efnahags- og notagildi hans fyrir
þjóðarheildina".
Sérframlög til jarðabóta
„Aðalfundur Stéttarsambands
bænda mælir fastlega með því við
Alþingi, að það framlengi lög nr.
48 frá 28. maí 1957 um sérframlög
til jarðabóta á þeim jörðum, sem
ræktun er skemmst á veg komin
og nái framlengingin til tímabils-
ins 1962—1966“.
Sama verð á raforku
„Aðalfundur Stéttarsambands
bænda skorar á raforlatmálastjórn
ina að hraða sem auðóð er rafvæð
ingu deifbýlisins og að beita sér
fyrir þvi, að raforkan verði seld
sama verði til allra landsmanna".
Þurrkun ræktarlands
„Aðaifundur Stéltarsambands
bænda telur framkomna tillögu
frá Benedikt Kristjánssyni frá
Þverá um skipulega þurrkun alls
ræktanlegs votlendis sé mjög at-
hyglisverð en lieyri fremur undir
Búnaðarfélag íslands. Felur fund
urinn stjórn StéttarFambandsins
að koma málinu þar á framfæri
til frekari athugunar“.
Fé til stofnlána
„Aðalfundur Stétlarsambands
bænda telur brýna nauðsyn bera
til, að stoínlánadeildum Búnaðar-
banka tslands, veðdeild, ræktunar-
sjóði og byggingasjóði, verði nú
þegar útvegað nægilegt fjármagn
til lána með svipuðum hætti og
ekki í minni mæli en verið hefur
að undanförnu.
í því sambandi vil. fundurinn
benda á að ýmis hérr.ð hafa ekki
á því tímabili getað unnið að
nauðsynlegum stofnframkvæmdum
móts við önnur og þess vegna
dregizt aftur úr. Væri dregið úr
lánastarfsemi þessari rú, gæti það
haft alvarlegar afleiðingar fyrir
viðkomandi sveitir.
Fundurinn lýsir yfir því áliti
sínu, að landbúnaðinum sé fyrir
beztu, að lánsfénu sé beint að
ræktun, byggingum og vélakaup-
um til frumbýlinga og þeirra, sem
dregizt hafa aftur úr í fram-
kvæmdum, svo og til fyrirgreiðslu
við jarðakaup, enn íremur til
vinnslustöðva svo sem mjólkur-
búa, sláturhúsa og frystihúsa.
manna við félagsslit, heldur
verða þeir áfram til afnota
fyrir samvinnustarfsemina
og í almennings þjónustu.
Þetta er andstætt því, sem
gerist um gróðafélög.
Ef íhaldið trúir áróðri sín
um um fríðindi samvinnu-
félaganna, þvi lætur það þá
ekki auðsöfnun sína falla
undir þessi ákvæði með því
að breyta gróðafélögum sín-
um í samvinnufélög?
Annan fundardag Stéttarsambandsins fóru nokkrir fundarmenn og gestir
vestur í Gufudal og skoðuðu sig um í þeim sveitum. — Hér sjást þeir
á tröppum Gufudalskirkju.
Fræðsla og hvatning
„Aðalfundur Stéttarsambands
ins endurtekur áskorun sína frá
fyrra ári til stjórnar sambandsins
og Búnaðarfélags íslands um að
auka fræðslustarf og hvatningu
til bænda um votheysgerð og súg
þurrkun.
Jafnframt skorar fundurinn á
Alþingi og ríkisstjóru að s.iá til
þess, að bændur eigi greiðan að-
gang að hagkvæmum iánum til
kaupa á súgþurrkunar!ækjum“.
Fóðurtryggingasjóður
„í tilefni af tillögu, sem aðal-
fundinum hefur borizt um stofn-
un fóðurtryggingasjóðs og eflingu
Bjargráðasjóðs lýsir f.mdurinn y-f-
ir þeirri skoðun, að heppilegasta
lausnin sé að auka verulega fjár-
ráð Bjargráðasjóðs og felur stjórn
sambandsins að beita sér fyrir því
' ið ríkisstjórn og Alpingi að svo
verði gert“.
Flutningskostnaður áburðar
„Vegna framkomirnar tillögu
frá V-Skaftfellingum vill aðalfund
ur Stéttarsambandsins beina þeim
tilmælum til áburðarsölunnar að
jafna flutningskostnað áburðar á
lengstu landleiðum eins og á sér
stað um sjóflutninga áburðar".
Vinnuhjálp ti! heimila
i „Aðalfundur Stéttarsambands
bænda vill bcina því til sveitar-
stjórna að vinna að því, að sem
víðast sé hægt að veita heimihim
vinnuhjálp, þegar veikindi ber að
höndum 02 notfæra sér þá aðstoð,
sem hið opinbera veitir til þess“.
Kennarar á námskeið-
um i dönsku og ensku
Fræðslumálastjórn og Brit-
ish Council efna nú í samein-
ingu til námskeiðs fyrir ensku
kennara í framhaldsskólum.
Um leið stendur fræðslumála-
stjórn fyrir sams konar náms
skeiði fyrir dönskukennara.
Námskeiðin verða haldin í Há-
skólanum, og hefjast 15. þ.m.
Búizt er við, að þau muni
standa í hálfan mánuð.
Á enskunámskeiðinu verður
mikill fjöldi kennara, þar á meðal
forstöðumaður British Counsil, W.
R. Lee, lektor. Auk hans verða
Donald Brander, sendikennari í
ensku við Hákólann og fulltrúi BC
hér á landi, Mrs. Marjorie Park-
house lektor í ensku og fyrrver-
andi fulltrúi BC, D. Stj. Reeves
1 fyrirlesari frá BC, Heimir Ás-
kelsson lektor í ensku við Háskóla
1 íslands, og Glen,n Eyford, sérfræð
ingur í kennslukvikmyndum. Auk
þess mun R. Parkhouse aðstoða
i við skemmtanir og fræðslu á
: kvöldin.
J Fyrirlestrar
Dr. Lee mun flytja fyrirlestra-
flokk um enskukennslu, e!nkum
munnlega, og fjóra fyrirlestra um
setningahreim (intonation). Mr.
Brander flytur fjóra fyrirlestra
um skáldskap, og mr. Reeves um
-samtíðarhöfunda. Auk þess munu
þau mrs. Parkhouse og Heimir
Áskelsson, fiytja fyrirlestra um
ýmis efni.
Umræður munu verða haldnar
á viðkomandi máli um nolkun
kennsluiækja, svo sem kvikmynda
og hljómplatna. Þar a^ auki verð
ur haldin myndarleg bókasýning
í Háskólanum, þar sem sýndar
verða kennslubækur í ensku.
Dönskunámskeið
Dönskunámskeiðinu mun verða
háttað á mjög svipáðan hátt, en
öllu færri kennarar verða starf-
andi við það.. Þeir eru þessir:
Ágúst Sigurðsson, kand. mag.,
cand. mag. Sönderholm, sendi-
kennari Dana við háskólann hér,
og Ulla Albeck, lektor frá Kaup-
mannahöfn
Tilgangur
Tilgangur námsskeiðanna cr, að
koma á lifandi iungumálakennslu
í skólum, en það er mál manna,
að samkvæmt núverandi fyrir-
komulagi sé hún harla þurr og
staglkennd. Með þessu móti opn-
ast ef til vill nýjar leiðir til þes-s
að gæffa málfræðireglur nýju lífi
og auðvelda kennslu tungumál-
anna.
Þátttakendum -verður skipt í
hópa, og eru timar daglega. Nánis-
skeiðin verða sett 15. sept. í 1.
k'ennslustofu háskólan-s kl 8.45 ár-
degis Þátítakendur munu verða
50—60.