Tíminn - 15.09.1959, Blaðsíða 7

T í MIN N, þriðjudaginn 15. september 1959.
3
Úr fataverksmiðjunni Heklu
Sigríður Thorlacíus skrifar um Iðnstefnuna á Akureyri:
Vinsældir Iðunnarskófatnaðar aukast
— eftirspurn verður ekki fullnægt
skó, halda áfram að seljast frá
ári til árs.
— Ilvaða nýjungar eru þá væntíl
arílegar í skótízkunni?
Næs'i;l ár virðist að hælar muni-I
lækka, en tærnar hald? áfram a'ðíi
vera mjóar. Nokkrar tilbreytingarl
á tálögun eru komnnr fram eivi
lendis, en engu vill Richardj
lofa um að Iðunn taki upp öllj
þau afbrigði til framle'ðslu. Hann:j
segir, að stórbreytingar á kven-,1
skóm verði að jafnað' á fimm tifj
sex ára fresti.
Richard hefur áhyggjur af því,-
hve erfiðlega gangi áð 'fáJeýfffnk-.
flutnings og gjaldeyrisyfirvalda til
þess að endurnýja vé'akost ivesk-
smiðjunnar, en segir að. allvel
hafi gengið að fá efni tií vinnsl-
unnar. En nú hefur allt jeður
hækkað um 20% á þessu ári. sólá-
leður enn meira, allt upp í '50%’.
Hætt er að verðbæta húðir fyrir
innlendan markað, svo að skóvei'5
hlýtur óhjákvæmilega að hgekka,
en hann vonar að það verði þó.
ekki nema um 5%. En það, tað
vélarnar eru að verða úreltar,
hlýtur líka tð bitna á' verðlagi
vörunnar, því að flestar ríyjrínj$r
i gerð véla miða að því að aríka-
afköst. Nágrannaþjóðir okkar
ieyfa ótakmarkaðan innflu-tning á-
vélum til svona iðnaðar, eimnitt
með það fyrir augum, að hánn ié
alltaf samkeppnisfær.
Nú langar mig að skjóta. inn
spurningu. Hvernig stendur-á þvi,
í ð mér finnst yfirleður á jglenzk-
um skóm vilja togna 'méirá' eri á
erlendum skóm? , T
Það stafar af tvennu,"Segif'Riéh
ard. Við framleiðum aðállega ó-
fóðraða skó cg svo mun sfrtunirí.
á okkar ieðri ekki vera riógu;;góð
enn. í nágrannalönduni okkar! er
líka gert miklu meira til- þess að
vernda dýrin fyrir öllum skakka-
, föllum, sem geta skemmt húðirn-
’ ar og meiri alúð er lögð við áð
húðir skemmist ekki í flánirígji.
En þetta stendur vonarídi tíl
bóta með aukinni reynsiu.
í Iðunni er lögð mikil -áhel-zla
á að vinna vöruna sem bezt. Fén§-
:ð hefur verið erlenf kun'nátíix-
Eins og ég gat um í upphafi,
þá eru sútun og skógerð í sömu
húsasamstæðu og Gefj\m.
Sútun er vafalaust merkiieg
iðngrein, en ekki fy.Igir. henni
Ijúfur ilmur og mun..þ.ví fiestum
verða á að hraða sór heldur á
sksoðunarferð um þá deild, þar
sem hár rotnar af gærum og húð-
um í kerum, skinnin eru 'sþýtt á
trégrindur og þurrkuð eftir að
þau hafa legið í msrgýísíegum
efnablöndum, þurrkuð og jpress-
uð og sitthvað fleira, Skemmti-
legra er að komast jjangað,._sem
hinar fullunnu vörur dggj.a í .stór-
lim hlöðum, þar sem klipptar gær-
iu’ hafa fcngið á sig íegufstu loð-
skinnsáferð, þær ókíiuptú eru
mjúkar sem silki, bjórarnir hafa
verið litaðir og jafnvel þrýkkt á
þá mynztur, svo að parría ’er til-
búið skinn í skó, lianzka, belti,
töskur eða bókarkili, arík ' þess
sem sjá njátti á ið'ríkýnirígunni
mjög fallegar loðkápur ur |æru-
skinni. ý
Þegar í skódeildina kemur,
standa margir karlmenn og súíða
skinn í skó, en í eiiin- skó getur
þurft frá 10—40 stykki, eftir -því
hve margbrotið sniðið er.:,*Mest
allt er sniðið í höndunum, því að
framleiðslan er ekki nógu stór í
sniðum til þess að þnð borgi sig
að sníða með véluiii.
Eftir að skinnið hefur- verið
sniðið, eru brúnir þynntar og
skinnið snyrt svo að það >falli
vel í sauma. í stórum sai • sitja
margar konur á öllurii' aldri og
sauma yfirleðrin saman. Þetta er
vandasöm vinna, sém krefst mik-
illar nákvæmni. Sagði Verksmiðju
stjórinn, Richard Þorólfsson, að
erlendis væri það 3—4 ára nám
bæði að sníða skó og sruma, Þarna
komast stúlkurnar í hæsta launa-
flokk eftir fjögurra á-a starf, en
það gengur illa að fá þær til þess
að vera svo lengi viö staríið.
En Iðunn og fleiri fyrirtæki á
Akureyri hafa tekið upp þann
hátt .að láta vinna í tvéÍTnur -vökt-
um og er sú síðari frá kl. 5^-10
að kvöldi. Til.starfa n þtá vákt
ráðast næir ei.ngöngii JullQj-ðnar
konur, flestar húsmæður, og reyn-
ast þær sérlega góður starfskraft-
ur.
En ekki er skórinn fullgerður,
þótt búið sé að sauma saman yfir-
leðrið. í stórum sal, þar sem mér
finnst vera ærandi hávaði, vinna
margir karlmenn, sem greinilega
finna ekki til skarkaians, því að
þeir láta tónlist af segulbandi
yfirgnæfa hann, að svo miklu
leyti sem það má takíst.
Þessir menn móta vfirleðrið á
leistana, sem ákveða s1 ærð og lög- j
un skónna. Þeir negla, sauma, líma!
og fága, skeyta hvern hlula af i
skónum eftir annan við yfirborðið, |
þar til sólinn er kominn á, annað
hvort saumaður, límdur eða brædd
ur, og að lokum fara skórnir inn
til stúlknanna. sem leggja síðustu
hönd á snyrtingu þeirra og raða
þeim í kassa.
Þegar skógerðin var skipulögð
og keyptar til hennar vélar. var
miðað við að þar mætti framleiða
500 pör af skóm á dag, en vegna
fólkseklu hefur aldre; verið hægt
að komast hærra en í 2—300. Ár-
ið 1958 voru þó framleidd þar
um 71 þúsund pör ai skóm, sem
voru að verðmæti tæpar 4 millj.
króna. Meðalvinnukosúiaður við
par er 50 krónur og meðal sölu-
verð frá verksmiðju ,33 krónur.
Ekki skortir sölumöguleika. Eít
irspurnin er svo miki.., að horfur
eru á, að fækka verði um sinn
tegundum í framleiðslu, svo auð-
veldara verði að anna pöntunum.
Er fyrst núna verið eð afgreiða
pantanir, sem komnar voru um
s.l. áramót og fyrir liggja pantanir
í alla þá skó, seni hægt ver5ur að
framleiða til áramóta
Það er ekki lítil fjölbreytni í
íramleiðslu, sem Iðunn hefur. Á
s.l. ári komu 90 ný snið á mark-
aðinn frá þeim. Að vísu er oft
aðeins um mismunandl skreyting-
ar að ræða, en við allt þarf þó
sérstök handtök.
Um 95—97% af öllum yfirleðr-
um í Iðunnarskóm eru úr íslenzk-
um skinnum. Aðeins örlítið af
lakkleðri hefur verið f’utt inn, að-
allega í barnaskó. En nær allt sóla
leður verður að flytja inn, því að
íslenzku húðirnar eru ekki nógu
þykkar. Sólaleðrið er mestmegnis
ílutt inn ógarfað cg verkað í
sútunarverksmiðjunni. Mikið er
farið að nota gúmmí og nælon-
efni í sóla og reyna.-t þeir mun
sterkari en leðursólar.
Leistarnir, sem sKórnir eru
mótaðir á, eru flestir fengnir frá
Danmörku og V-Þýzkalandi, en
valdir með islenzkt fótlag fyrir
augum. íslendingar rcynast nefni-
lega hafa breiðari fætur en al-
mennt gerist í þessum löndum —
og fæturnir á þeim eru að stækka,
svo að farið er að seljast meira
af stórum númerum tn áður.
Richard sagði að lag á karl-
manna- og unglingaskóm breyttist
ekki verulegu ár frá ári, en öðru
máli gegnir um kvenskóna! Nú
selst lítið annað en skór með slétt
im botnum eða háum hælum. Að-
eins tvær skógerðir með hálfháum
iiælum, sem þeir kalla ueysufáta-

Skór felldur á leista í Iðunni
t ir utan til iiáms og er nú nykoríi-
i inn heim ungur maður, sem'stund
aði nám á skóiðnaða-skóla I Sví-
1 jóð og útskrifaðist þaðan með
hæstu einkunn af öllum nemend-
unum. Ilvort tveggja þetta er.i.iauð
synlegt til þess að fylgjast .ríógu '
vel með nýjungum.
— Eru þá engar breytirígar'’á
skótízku karlmanna? ’ '
-— Jú, á næsta ári má ■.úást
við að aftur verði meira um eim-
aða skó, en ekki verður a iniað
nema í tvö kósagöt h.’orum .negU
in. Mokkasíurnar eru að TÍurrfa,
skórnir verða úr tvenns Jjnar
leðri, mynztruðu og sl'étt:.:,. ,éj ,
svarti liturinn verður 'r ié'árídL
tízkulitur.
Kvenskór verða áfrmn í Iji.'sum
Iitum og barnaskór vcrða , noira
í ljósum litum en svörtu . kki,-
Annars eru áraskipli ?.ð vinsæid-
um skógerða. Iðunn xar Dui L 'að
framleiða hælbandalausa < ,< -> <iská
ípeð lágum hæl i tvö ár,- n uess
nokkur veruleg sala væri géim.,
Allt í einu rauk eftirspurni , úpp..
úr öllu valdi, svo að Pn liglegt
reyndist að fullnægja héníi'í. ';3.11
ár var mikið framleitt áf'ríúiidöi-
um með trósólum, sem iiU'aöir
eru eftir fætinum. He'fur - .Kkí
verið hægt að fullnægja g'tír- ■
spurn eftir þeim, því fóikL.giem
stendur við vínnu sína hefui: all-
ið sérlega vel við þessa ilskó.
Nauðsynlegt hefur reynzt ‘að
vinna mikla eftirvinnu í skóverk-
smiðjunni mikinn hluta arsins,
svo að ekki yrði alger vörúpurrð.
en verksmiðjustjórinn sagðisi yera
því mjög mótfallinn. Fólk; væri-
orðið-svo þreytt þegar biuö væri
að vinna ’hinn venjulega yiunu-
stundafjölda, frá kl. 7 að morgríj
til 5 eftir hádegi, að afkösi yrðu
lélegri, ef lengur væri haldið á-
fram og hann teldi einnig við-
sjárvert að iáta unglinga vinna->
lengur. En allmargir ungiiagar
vinna við hin léttari störf, LæÖi í .
Gefjun og Iðunni.
Allar launagreiðslur í verk: • iilði
u-num eru háðar taxta Iðju og.sáín"
kvæmt honum fá konur > I’' jtt
Framhald á bij. 3.