Tíminn - 30.09.1959, Blaðsíða 3

Tíminn - 30.09.1959, Blaðsíða 3
T f M IN N, miðvikudaginn 30. september 1959. s Dyravörður skrifar endurminningar sínar Yfirdyravörðurinn á hinu fræga Ritz-hóteli í London hefur gefiö út endurminning ar sínar, og þar kennir margra grasa, því á Hótel Ritz hafa ætíð gist helztu stórmenni heimsins ,fræg- ustu leikarar, stjórnmála- menn, þjóðhöfðingjar og millj ónamæringar. Hann er aldrei kallaður annað en Georg, og hefur gegnt .starfi isínu í 45 ár. Hann er ennþá furðu □ - og fína fólkinu um allan heim, 'tekið við hverjum sem var, það þýddi ekkert fyrir Pétur og Pál að koma til okkar. Sá af dyravörðun- um, sem vísaði gesti á herbergi, sem ekki hafði hlotið náð fyrir augum hótelssljórnarinnar eða ver ið mælt með, hann gat búizt við að sér yrði vikið úr staríi — og það kom nokkrum sinnum fy-rir“'. Eftir þessu að dæma, gæti maður búizt við því, að Georg væri ensk- astur allra Englendinga, en ekki er nú því að heilsa — hann er Grikki að ætt og uppruna — heitir Georg Criticos og er stoltur af uppruna sínum. Hann kom ungur til London og þar missti hann aleigu sína — 300,000 pund í viðskiptum ásamt félaga sínum. Það var því ekki um annað að ræða fyrir hann en leita sér að vinnu — og eftir ýmsum íkrókaleiðum komst hann loks í dyravarðarstúkuna á Hótel Ritz. Jens Munk nefndi staðinn NOVA DANIA og send: menn sina til að felia við 1 og leita fanga. I Hann fann líka Ameríku 9. maí 1619 sigldu tvö lítil skip út úr Kaupmannahöfn. Það var freigátan „Ein- hyrningurinn“ og snekkjan „Hreininn". Allir voru í góðu skapi um borð. Skipshöfnin — 64 manns — var þrungin lífsþrótti og bjartsýni land- könnuðarins.— engan grun- aði hve hörmuleg örlög biðu þeirra í heimskautslandinu langt í norðri. Flotaforinginn sem stýrði leiðangrinum, ævintýramaðurinn Jens Munk, var því kátari sem lengra dró frá landi. Skipin höfðu nú farið fram hjá Krónborgarkastala og sá ekki lengur til stranda. — Krigtján IV. hafði lagt hon- um til skipin og stefnan var sett í noröur. Ætlun hans var að finna siglingaleið um íshafið, norður fyrir Ame- ríku og sigla allt til Ind- lands. Þetta þótti hin tífldjarfasta fyrir- ætlun: og engum öðrum í Danaveldi hefði verið treystandi til aö leggja í þess'a ferð. Þegar um þessar mund ir, hafði nefnilega enginn þegn Danakonúngs farið víðar úm heim- inn en Jens Munk. Jens Munk var fæddur í Noregi 1579 af dönsku foreldri. Þó faðir hans væri aðalstignar, var hann, hnepptur í fangelsi fyrir ofbeldis- verk. Níu ára að aldri var Jens Munk sendur til Danmerkur og dvaidi í Álaborg hjá frænda sin- um, som þár var borgarstjóri. Jens undi hvergi nema við höfn- ina og 12 ára gamall réð hann sig sem léttadreng á skip, er sigldi til Portu'gai. Þar gekk hann af skips- fjöl úg réði sig sem lærling hjá kaupmanni einum. En vistin í landi nægði honum ekki til lengdar. í þetta ,'sinn fór hann enn á sjóinn og sigídi alla leið til Bahia í Brazi- líu. Þar tók liann saman föggur sínar og gekk á land. Ilann var fólaus með öllu. en fékk sér vinnu sem lærlingur hjá skósmið og mál- arameistara. Ævintýraþorstinn gerði þó fljót- lega vart við sig, og hann undi ekki lengi Við borgai’alegt líferni. Hann komsX oft í kast við lögin, og er hann árið 1958 bjargaði tveimur hollenzkum skipum, sem gerzt höfðu sek um lögbrot við spÖnsTui einokunarverzlunina, varð hann að Jens Mnnk ætlaSi aS sigla frá Kaupmannahöfn norSur fyrir Ame- riku til Indlands - en örlögin gripu í taumana IV. Hann tók aftur til veiði- ménnsku í Norðurhöfum þar til Kalmar-styrjöldin hrauzt út. Hann barðist hetjulegri haráttu við Gaut- elfi, og í umsátrinu við Elfarsborg. Að launum fékk hann stöðu sem féhirðir við danska sendiráðið á Spáni. Er hann var kominn aftur á sjóinn að ári liðnu. Frá Spáni sigldi hann á vegum rússneska sendiráðsins til Arkhangelsk, fór síðan urn Norðursjó og elti upp launverzlunarmenn. Árið 1617 er hann enn kominn til Spánar, og réð þar í þjónustu sína hvalveiði- menn frá Biskaya-flóa fyrir ný- stofnað veiðifélag. Meðan því fór fram, var það af- Framhald á bls. 8. verður órótt □ unglegur þar sem hann silur við símann í dyravarðarstúkunni, hlustar þolinmóður á erindi gest- anna og stjórnar heilli herdeild vikapilta. Þó er hann orðinn 76 ára að aldri. Hann hefur séð margt, heyrt margt og kynnzt mörgu og merku fólki. Nú segir hann frá lífi sínu og starfi og þúsundir manna um heim allan leggja við hlustir. Hann hefur verið trúnaðarvinur hefðar- meyja, félagi stórhertoga og stuðn- ingsmaður heimsfrægra leikara. Og það er ekki laust við að tauga- skjálfti fari um suma þegar þeim verður hugsað til útkomu þessarar bókar — því lífið á Hótel Ritz á ýmsar hliðar, sem ekki þola vel dagsljósið, þó það hafi alla tíð ver- ið stefna hótelsins að taka aðeins á móli svokölluðu „fínu fólki“. Hótel Rilz stendur við Picca- dilly, dimm og drungaleg bygging ■og langt frá því að vera nógu rúm- góð. Því var það dag nokkurn að einn af forstjórum gistihússins kom að máli við Wimborne lávarð, sem átti næsta, hús og skýrði hon- um frá því, að gistihússtjórnin væri að hugsa um að færa út kví- irnar, og spurði hvað hús lávarðar- ns kostaði. Lávarðurinn hafði lifað í pomp ig prakt sem varakonungur ír- ands, þetta var á þeim dögum, sem inski aðallinn átti eitthvað undir sér. — Ég var nú einmitt að hugsa um að stækka garðinn í kringum húsið niitt, svaraði lávarðurinn, hvað kostar Ilótel Ritz? „Það var allt gert til að hafa að- eins valda gesti á hótelinu“, skrifar Georg í bók sinni, „beztu hótelin verða að byggja tilveru sína á upp skafningshætti og smjaðri. Öll borðin í pálmagarðinum voru dag hvern rrierkt: ,,LOFUГ'. Það var gert til þess að yfirþjónninn gæti bægt á braut óæskilegum geslum. Þeim var blátt áfram sagt að ekkert horð væri laust. Við gátum ekki Georg í dyravarðarstúkunni á Hótel Ritz. Ensku gistihúsin sækjast mjög ■eftir 'Starfsfólki frá meginiandinu. Það er miklu alúðlegra og vingjarn- legra 1 viðmóti en stirðbusalegir og kuldalegir Bretadurtarnir. Og Georg kunni fljótlega vel við sig í ■stöðunni, enda er það sagt um Grikki, að ekki megi tveir þeirra hittast í útlöndum fyrr en þeir eru búnir að setja á fót veitingahús. Þegar talað er um óæskilega gesti, er ekki átt við fyrrverandi tugthúslimi, tötralega farandsaia og þvíumlíka. Það mætti til dæmis bú- ast við að Hollywood-stjörnurnar væru velkomnar á Hótel Ritz, en það er nú öðru nær. Framhald á bls. 8. Til vinstri eru skipin tvö í Húdson- sundi þar sem áhöfnin hittir Eski- móana, en þar sem listamaðurinn hefur ekki verið viss um kiæðabúnað Eskimóa, hefur hann valið þann kostinn, að teikna þá nakta. — Til þægri eru skipin sýnd mitt í ísnum. flýja land og fór frá Suður-Ame- ríku. | Stuttu eftir komu sína heim til Danmerkur, fitjaði hann upp á þeim afrekum, sem áttu eftir að halda nafni hans á lofti. Hann' stjórriaði skipum Henriks Ramels ríkisráðs í veiðiförum um íshafið, I og varð nafnkunnur árið 1609, þegar skip hans festist í ís við Ark- angelsk. Ilonum tókst með þraut- seigju og harðræði að bjarga sjálf- um sér og áhöfn sinni í land og fór af'tur til Danmerkur þar sem hann komst í þjónustu Kristjáns i»r|ár ásjónur Evu Bandarísk mynd. Aðalhlutverk: Lee J. Cobb, Joanne Woodward, Sýningarstaður: Nýja bíó. Töluvert er haft fyrir því aö kynna áhorfendum að mynd þessi sé sönn 1 hvívetna og saimta'lið í henni sé tekið úr iæknaskýrsi'um. Gott ef mann rámer ekki í að hafa lesið um þetta Evu-mál í ein- hverju riti. Myndin er um konu eina í Georgíufylki í Bandari-kjun- um, sem fékk yfir sig þá ónátt- úru að verða þrjár manneskjur í einni eða það sem myndi kallast þriklofin persóna. Ein konan var lotleg og amstursfull húsmóðir, önnur var glysgefin svallkona og sú þriðja, sem kom ekki fyrr en seinast og gekk af hinum dauðum, var menningarmanneskja. Hafi geðlæknar einhverjar óskir um sjúklinga sína, þess'efnis að þeir geti sannað á þeim flókin fræði og kenningar, þá er enginn efi, að þeir myndu vilja fá sjúkling eins og þessa Evu. Liggur við að það ósennilegasta við þessa mynd sé, liversu dýrlegt viðfangsefni svona liugklofi — þrefaldur — hlýtur að vera þeim sem fæst við geðrann- sóknir. Það, sem áður nálgaðist gaMur og var haldið frá hinu illa er nú orð- in ein virtasta vísindagrein. Hin ýmsu sjúklegu fyrinbæri andlegs lífs eru ekki lengur tekin tökum trúarbragða og hégilju, heldur fást við þau þeir menn, sem hafa lærdóm tii að þreifa um sálar- kirnur manna. Og hvað sem um þessa mynd verður sagt, þá er þó í henni sá blífanl’egur vísdómur, að menn kunna orðið að fjaila um ýms afbrigði vanheilia geðs- muna. Áreiðanlega er hér um ein- stætt fyrirbæri að ræða og Jo- anne Woodward, sem leikur þá þriklofnu, gerir það með þeim skilum, að hvergi finnst keimur þeirrar uppskrúfuðu skrifstofu- snilldar, sem oft af ástæðulausu hefur fengið nafnið kvikmyndir sálfræðilegs eðlis. — IGÞ.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.