Tíminn - 05.01.1960, Blaðsíða 7

T í MI N Tí, ftriSjudagihn 5. jaiiúlai* 1960.
Skipaútgerð ríkisins átti þrítugsafmæli milfi jéla og
nýárs. Framsóknarflokkurinn beitti sér mfög fyrir stefn-
m hennar á sínum tíma, og þaö voru ráöherrar viokks-
ins, sem hrundu henni fram. Skipaútgerffin hefur
gerbreytt samgöngum hér vió land eg tengt saman «ólk
og byggSir, ekki sízt þær bygglir, sem afskekktastar
eru ©g minns! not geta haft af þjóövegakerflstu. Starí
skspaútgeröarinnar hefur veriö farsæit. Upptýsingar
þær, sem hér fara á eftir, hefur blaöið feng'® a3 me|tu,
hjá Mjóni Teitssyni, fsrstjéra SkipaútgerSar ríkisins.
Esja hin gamla, mikið happaskip.
SkipaútgerS ríkisins telst
stofnuð milli jóla og nýárs
árið 1929 og á hún því nú 30
ára afmæli. Ekki voru sett sér-
stök lög um stofnun útgerðar-
innar, en liún fór fram sam-
kvæmt ákvörðun ríkisstjórnar-
irinar eða þeirra ráðherra,
sem útgerð skipa ríkisins
heyrði undir. Voru það þeir
. Tryggvi Þórhailsson forsætis-
ráðhérra, er fór með sam-
göngumál, og Jónas Jónsson,
dómsmálaráðherra, er fór með
yfirstjórn landhelgisgæzl-
unnar.
Pálmi Loflsson skipstjóri var
láðinn fyrsti framkvst. útgerðar-
innar og skinaði hann þá stöðu til
Pálmi Loftsson
dauðadags 1953, en þá tók Guðjón
Teitsson skrifstofustjóri útgerðar-
innar við starfinu og hefur gengt
því síðan. Sú brevting var á gerð
•árið 1952, að sérstakur framkv.-
^tjóri var ssttur fyrir landhelgls-
gæzluna, og hefur Pélur Sigurðs-
ron skipstjóri. gegnt því starfi sið-
an, en reiknmg'shald landheigis-
gæzlunnar hefur sem áður verið
hjá Skipaútgjrðinni.
Skipastóllinn
Við stofnun Skipaútg. átti ríkið
þess'i skip: sa-andferðaskipið Esju,
hina eldri, vitaflutningasklpið Her-
rnóð, hinn eldri og varðskipið Óð-
in, hinn elzta og Ægi.
Tók skipaútg. þegar við rekstri
þessara skipa, en á árinu 1930
bættust henni tvö skip, strand-
ferðaskipið Súðin og varðs'kjpið
Pór, sem var annar í röð varðskipa
með því nafni. Ægir hafði hins
vegar komið til landsins nýsmíð-
r.ður sumarið 1929, og var það ekki
sizt vegna nefndrar aukningar
skipastólsins, sem rikisstjórnin
ákvað að rameina rekstur allra
rikisskipanna undir einni yfir-
stjórn.
Áður sá Eimskipafélag islar.ds
um rekstur Esju, og reikningshald
varðskipanna var um eitt skeið hjá
Sk'paskoðunarstjóra ríkisins og
j síðar í sérstakri skrifstofu í stjórn-
arráðinu, en dómv.nálaráðuneytið
hafði að öðru leyti útgerðarstjórn
varðskipanna.
Vitamálaskr'fstofan hafði séð
um reikningshald og útgsrðar-
stjórn Hermóðs.
Fyrri strandsigiingar
Um langt skeið héldu tvö erlend
skipafélög, áameinaða og Berg-
enska uppi nokkuð reglubitndnum
sigiingum t'l nokkurra helztu
hafna á íslandi, og gerðu enn, þag-
ar.Sk. r. tók til stsrfa. M.llilanda-
sk-ip Eimsk'paféligsins sigldu þá
einr.ig til sömu hafna og ýmissa
armarra minni hafna', en fjölda
hmdsmanna þótti; samt ferðir.þess-
ar ekki nógu tíi'ar og reglúþundn-
ar fyrir flutn ng JEólks, pósts og
vr.rnings, og íbúar hin.na sniærri
■taða töldu s'.g stöðugt varða mjög
útundan.
Þegar rikið' hafði eigna.st .Súðina
óg gerði haha út í strandferðum
ásámt Esjú-óg ýmsum fióabátum,
?r nutu ríkisstyrks, var hægt að
:;nra strandferðirnar reglubundn-
ari en á.ður og láta hina smærri
s'taSi fá fleir'. skinaviðkomur.
Of langt mál yrði að ræða ýtar-
!ega um margþætta starfsemi
'Kipaútgerðarinnaf við strandferð-
r, mHrian'daílutníng'á; ’andhelgis-
grezlu og björgunarstörf á 30 ára
'.tarfstíma, og skal því aðeins stikl-
•'áð. á nokkruin gtriðum. aðallega í
tambandi við strandferðadeildina.
Nökkvar 03 rsý skip
Haustið 1938 var E ia. hin eldri,
seid og samið um smíði Esju hinn-
ar síðari,. sem' kom h.ngað í sept.
1939. rétt eftir að styrjöldin skall á.
i'.íá minnast þessara skipta á skip-
um (Esjum) sem eftirminnlleg-
’ u.-tu framfara í 30 ára sögu Skipa-
útgerðarinnar þóft aðrar meiri
ættu sér raunverulega stað 1947-—
1948.
-63 hafnir í f erSirni smisin á ári hverjn
Mi!!i!anciaferSir
TiL þes§ að draga úr.halla -á
sirandferðum útgerðarinnar, hefúr
það verið venja írá því 1948 að
lata annað hvort Esiu eða Heklu
vera í millilindaferðum í 3 mánuði
"n.vert sumar, á þeim tíma þegar
'.vegir og flugsamgöhgur eru greið-
a.-tar hér innanlands. En hefði
annað nefndra skina farizt eða
orð.ð fyrir tjóni, sem hefði hindr-
að það frá .siglingum á nefndum
tima, þá heiðu utanlandssigling-
sfnar væntanlega orðið að gjalcla
úrfallanna, en ekki strandferðirnr.
Mikill er munur gæða. afkasta
vg búnaðar þeirra skipa, sem
Skiþaútgerðin hefur nú t.l flutn-
mga, samanborið við árin fyrir síð-
ustu heinisstyr.iöld og að Esju
einni undanskil.nn: á árunum 1939
--47. Má t. d. í sambandi við far-
þegaflutningmn nafna meiri
ganghraða skipa, vélrænan loftsúg
i öllum íbúðarherbergjum og salár-
kynnum, leiðslur á heitu og köldu
vátni til handlauga í öllum far-
Tryggvi Þó.hallsson
Varð E ;a .nin síðari landsmönn-
i’.m ?.5 næstum ómetanlegu gagni,
e.nkum á styrialdaríímanum, eftir
að .• glingar hinna erlendu skipa
lögSu-t niður 03 sk'yum Eimsk pa-
fclagsins var af nauð yn næf e.in-
göngu bsitt til millilandaflutninga.
á styrjaldarárunum og fyrst
•'cííir þau. lágu strandflutningar
m.jig hungt á Sk'.paújgerðimii, og
varð i»un há að ,Ie yja iiölda smá-
sx'.pa, sem fangur; á innlsnduip
markaði t'l strandflutninga, en
sum voru afgre'dd án beinnar
l'-fgu. En neyðarúrræði var að nota
íi.est :.f þesium aukaskipum vegna
simrts á búnaði og örygg' til lang-
..Stgl'nga í str.indferðurr. yar þrí
'þrátt eftir síyrjöldina. samið nm
?'nið: á stranafe.rðask'ru.num
Herðubreið, Skjaldbreið og Heklu,
Jónas Jónsson
cg komu þassi rk:n öll í þjónustu .
i.ímab lirui frá des. 1947 til júh
Í34? en Súðin haúti strandferðum
á þ'i sama'ári. Þá fékk Skipaútg.
tankskipið Þvfil úr búi varnarlið-
.ir,s á árinu 1947, og hefur starl
rækt hann siðan; fyrst næstuin
c vgöngu sem strandferðask p ti!
c-Iiuflutninga, en á síðari árurr..
c-:nnig lil fiutnings lýsis til ú
Janda.
Nú í -s; • 1.. •mánuði bættist ú 1
gerðinni hið nýja strandferðaski::
Hc-rjólfur, stm ætlað er aðallega
í 1 farða milli Rvíkur og Vestc
mannaeyja, tn e'.nnig er skipinu
ætlað að' f'ara öðru hvoru t'i
Hornafjarðar með viðkomu i Vest
mannaeyjum og., stundum milú
Ve:'tmann,áey.ja og Þorlákshafnar.
Guðjón Teitsson
Herjólfur, nýjasti farkostjr SHpaútgerðar ríkislns.
fmgáherbergjum í stað vatnsburðar
könnum áður eða einungis
1 iðslna fvrir kalt vatn. o. fl. rnætti
c, :fna af sama tagi.
Ratsiáin
Merkasta öryggistækið, sem tek-
0 hefur verið i notkun á strand-
: crðask'.punum á síðari árum er
itrjáin. Fyrsta ratsjártækið var
•tt i E'iu 1945. og frá bví 1951
■fa öll strandferðask:p útgerðar-
innar ver ð bú:n rat'jártækjum.
Ve:ta tæki þassi mikið öryggi í
.mbaud: viS hraðar, reglubundn-
• siglmgar í d:mrru og i mifjöfn-
■ n veðrum á viðsjárverðum íeiS-
Til upplýsmga um umsetningu
fipaútg. sksl skvrt frá því, a5-
mkv. reikn:ng-yf:rliti í Jok nóv.
1. voru hre!n fekktrárgjöld
■ randfsrða og ladhela''-.'70fzltt*auk
misetninsar innkaunade'ldar fyrir
. 1 mánuði ársins 1959 «3 millj. kr.
i ;.r ?.f v.oru rekrirargiöld landhelg-
: gæzlunnar 25 rV]]i. kr„ »en
. ekstrargjöld strandferða 38. millj.
(Framhald á 11. síðu).’