Tíminn - 13.01.1960, Page 6

1»
T í MI N N, miðvikudaginn 13. janúar 190
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjóri og ábm.: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu
Símar: 18 300, 18 301, 18 302,18 303,18305 og
18 306 (skrifst., ritstjórnin og blaðamenn).
Auglýsingasími 19 523. - Afgreiðslan 12 323
Prentsm. Edda hf. Sími eftir kl. 18: 13 948
Er almenn kjaraskerðing
nanðsynleg?
AF HALFU stjórnar-
flokkanna er nú boðað kapp
samlega, að óhjákvæmilegt
sé að gera í náinni framtíð
ráðstafanir, er hafi 5—6%
kjaraskerðingu í för með sér.
Þetta var alveg sérstaklega
boðað í nýársræðu forsætis
ráðherrans.
Af hálfu stjórnarflokk-
anna hafa þó ekki verið lögð
fram nein skýr rök fyrir
þessu, heldur aðeins full-
yrðingar. Sagt er t.d., að
þjóðin hafi lifað um efni
fram á undanförnum árum,
en þaö þó ekki' rökstutt með
öðru en því, að lán hafa ver-
ið tekin til nauðsynlegra
framkv. Hingað til hefur
það ekki verið kallað að lifa
um efni fram, þótt menn
réðust í arðbærar fram-
kvæmdir og stofnuðu ti'l
nokkurra skulda á meðan.
Þá hefur verið sagt, að fyrir
siáanlegur sé á þessu ári
250—300 millj. kr. hálli á
ríkissjóði og útflutnings-
sjóði að óbreyttri tekjuöfl-
tm. Engir úfreikningar hafa
þó veriö birtir um þetta,
heldur fuilyrðingar einar
látnar nægja.
ÞEGAR menn rifja það
upp, sem stjórnarfiokkamir
sogðu fyrir kosningamar í
haust, lætur þessi kjara-
skerðingaráróður þeirra
vissulega» nokkuð einkenni-
iega í eyrum. Þá fuilyrtu
rrargir forustumenn þei'rra,
að þáv. rikisstjórn væri bú-
in að stöðva verðbólguna og
^nginn halli myndi' verða á
útflutningssjóði og rikis-
sjóði á árinu 1959. Þjóðin
ætti því framundan greiða
göngu tii bættra lífskjara.
Nú er hins vegar haldið
fram því gagnstæða. Nú er
talað um fyrirsjáanlegan
stórhalia á ríkissióði og út-
flutningssjóði, óðaverðbölgu
o.s.frv. Nú er myndin máluð
álíka dökk og hún var björt
fyrir kosningarnar.
ÞAÐ sanna í þessu er
það, að stjórnarflokkarnir
ýkja nú álíka mikið um efna
hagsmálin og þeir gerðu fyr
ir kosningarnar, þótt með
öðrum hætti' sé. Þá reyndu
þeir að blekkja kjósendur
til fylgis við sig með hinum
fögru lýsingum. Nú reyna
þeir að hræða almenning til
fylgis við samdráttar- og
kreppustefnuna með því að
mála efnahagsástandið sem
allra dekkstum litum.
Stjórnarflokkarnir sögðu
það rangt í haust, að allt
hefði verið í lagi' með rekstur
ríkissjóðs og útfiutnings-
sjóðs á árinu 1959. Þá var
stuðst við mikinn tekjuaf-
gang frá vinstri' stjórninni
og óeðlilega mi'kinn útflutn
ing hátollavara. Hvorugu er
til að di-eifa nú. Hins vegar
er fyrirsjáanlega mi'kil fram
leiðsluaukning vegna verka
vinstri stjórnarinnar. Þess
vegna á að vera hægt að ná
jafnvægi á árinu 1960, án
þess að gera nokkrar sér-
stakar ráðstafanir til al-
mennrar kjaraskerðingar.
Fyrir liggja lika útreikn
ingar frá sumum þeirra
hagfræðinga, sem stjórnin
styðst helzt við nú, er gefa
það ótvírœtt til kynna, að
ekki œtti að vera þ'úrf
neinnar almennrar kjara-
skerðingar nú. Ef viðkom-
andi hagfrœðingar telja
sig hafa komist að ein-
hverri annarri niðurstöðu
nú, stangast þœr við fyrri
niðurstöður þeirra.
ÞAÐ HEFUR því síður en
svo enn komið nokkuð fram,
er sannar réttmæti almennr
ar kjaraskerðingar. Hins-
vegar er rétt, að nauðsynlegt
er að gera ýmsar ráðstafan-
ir til að koma efnahagsmál
unura á öruggari grundvöll.
Þær ráðstaf-anir eiga að bein
ast að því, ef rétt er á haldið,
að stöðva verðbólguna án
aimennrar kjaraskerðingar
og samdráttar á eðlilegum
framkvæmdum.
NeySarkalI frá Nyasalandi
Eins og blöðin hafa nýlega
skýrt frá, hafa forystumenn
þjóðernishreyfingarinnar í
Nyasalandi snúið sér til ísl.
alþingismanna og óskað lið
sinni þeirra um að mannrétt
indanefnd Evrópu fjalli um
hrot þau, sem Breíar hafa
gert sig seka um gegn þjóð-
frelsismönnum í Nyasalandi.
Bæði Bretland og ísland
eru aðilar að Mannréttinda
samni'ngi Evrópu. Samkv. 63.
grein þess samnings lætur
Bretland hann ná til ný-
lendna sinna, en gagnstætt
íslandi og flestum öðrum
aðildarrikjum neitar það að
viðurkenna persónu’eg mál
skot einstaklinga til mann-
réttindanefndar Evrópu.
Eini möguleikinn til þess
að koma máli Nyasalands-
manna fyrir mannréttinda-
nefndina er því fólgin í því,
að eitthvert rikið, sem er
aðili að samningnum, taki
það að sér að skjóta því til
hennar. Um það segir svo í
24. grein samningsins:
„Sérhver samningsaðili má
skjóta til Mannréttinda-
nefndarinnar fyrir milli-
göngu framkvæmdastjóra
Evrópuráðsins sérhverri af-
sökun um brot annars samn
ingsaðila á ákvæðum þessa
samnings.“
Málsbeiðni Nyasalands-
manna er vissulega þannig
vaxin, að íslendingar geta
ekki látið henni ósvarað. —
Alþingi og ríkisstjórn ber að
taka til athugunar, hvort ís
land getur hér orðið undir-
okaðri smáþjóð að liði.
t
/
>
't
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'/
'/
l
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'/
'/
'/
'(
'/
'/
'/
'/
mENT YFIRLIT-
Aðstaða Nassers styrkist
Vegna óháðrar afstöðu fær hann nú a<$stoð bæíi atJ austan og vestan
SIÐASTLIÐINN laugaröag
hófst vinnan við hina miklú
Aswanstiflu í Egyptalandi, en
hún verður fullgerð mesta
mannvirki veraldar sinnar teg-
undar. Vinna hófst með hátíð-
legri viðhöfn og gerði Nasser
sjálfur fyrsta verkið, sem var
að þrýsta á hnapp, er sprengdi
-mikið graníthjarg í loft upp.
Það er von E-gypta, að As-
wknstíflan eigi með tíð og tíma
ríkan þátt í að gerbreyta lífs-
kjörum þjóðarinnar. Ætlunin
er að gera hana í þremur á-
föngum, og verði fyrsta áfang-
anum lokið innan fjögurra ára.
Sá áfangi á að auka ræktanlegt
land í Egyptalandi um 30%.
Fullgerður mun stíflugarður-
inn verða 3500 m. langur, 111
-m. hár og svo breiðu-r, að ætl-
unin er að leggja eftir honum
32 m. breiðan veg. Ifann mun
mynda stærsta vatn, se-m enn
hefur verið gert af manna -hönd
um, cg verða 70 þús. manns að
flytja búferlum af þeim sökum.
Þá fa-ra ýmsar þekktar konunga
grafir og aðrar fornfrægar
byggingar undir vatnið, og
vinnur Menni-ngarstofnun S. Þ.
nú að því að bjarga því, sem
bjargað verður af þeim.
í sambandi við stífluna verð-
ur byggt eitt mesta orkuver í
heimi.
ÞAÐ eru Rússar, sem hafa
-sarnið um að sjá um fyrsta
áfanga Aswanstíflunnar og
lána þeí-r m. a. 400 rnillj. rúblna
til ver-ksins. Upphaflega höfðu
Ba-ndaríkjamenn og Bretar
veitt Nasser fyrirheit um að-
stoð, en Dulles tók það loforð
skyndilega til baka, er Nasser
viðurkenndi Pekingstjórnina,
og fylgdu Bretar því fordæmi.
Þetta leiddi til þess, að Nasser
þjóðnýtti Súezskurðinn, en í
kjölfar þess fylgdi hin mis-
heppnaða innrás Breta og
Frakka í Egyptalandi 1956. Illa
horfði þá um þær fyrirætlani-r
Nassers, að hann gæti komið
Aswanstíflunni fram, en Rúss-
ar komu honum þá til hjálpar
og buðu honum bæði aðstoð og
lánsfé. Síðan hafa rússneskir
verkfræðin-gar unnið að tækni-
'legum undirbúningi siflun-n-
ar, og hafa að verulegu
leyti breytt þeim áætlunum,
er vestrænir verkfræðingar
höfðu áður gert. Gert er því
Krossinn sýnir hvar Aswan-
stiflan er i Níl.
ráð fyrir að verkið verði mun
ódýrara en upphafle-ga hafði
verið áætlað.
FYRST eftir Súezdeiluna,
virtist sú tilhneigin-g allsterk
hjá vesturveldunum, að telja
Nasser alveg genginn á hönd
kommúnistum. Eftir því, sem
frá leið, skýrðis-t það þó betur,
að Nasser fyfgdi -sjálfstæðri,
hlutlausri stefnu í alþjóða-mál-
u-m, sem er fólgin í því, að
gera Araba óháð-a austri og
vestri. Bersýnilega hefur þetta
valdið Rússum verulegum von-
brigðum, en þeir þó verið svo
hyggni-r að láta ekki neitt á
neinu bera, heldur -haldið á-
fram að vinna -að undirbúningi
As'Wanstíflunnar. Vesturveldin,
einkum Bandaríkin og Vestur-
Þýzkaland, hafa hins vegar leit
að eftir að n-á samvinnu við
Egypta að nýju, og hafa ými-s
vestræn fy-rirtæki, einkum
vestur-þýzk, boðið aðstoð sína
og lánsútvegun við anna-n- á-
fanga Aswanstíflunnar. Nasser
hefur þó enn ekki tekið nein-
um tilboðum varðandi það
, verk.
Hins vegar fékik Nasser nú
um áramótin stórt lán hj á Al-
þjóðabankanrum til að endur-
bæta Súezskurðinn. Eins og er,
virðist honum nú bjóðast að-
stoð og fé bæði frá vesturveld-
unum og Rússum.
VITANLEGA er það mikill
sigur fyrír Nasser, að hafa
þánnig áunnið sér það með
hihni sjálfstæðu, óháðu -afstöðu
sinni, að bæði austurblökkin
og vesturblökkin reyna nú að
vingast við hann og bjóða hon,-
um að-stoð og lán til efnahag-s-
legrar uppbyggingar. Þótt
Nasser hafi sýnt ko-m-múni-stum
eiribeitta andstöðu í seinni tíð’,
hefur Rúsaum -þótt -hyggilegt
að -snúast ekki gegn honum fyr-
ir það, enda munu þeir telja
sig ge-ta sýnt með því í verkí,
að iþeir veiti öðruni þjóðum
efna-hagslega aðstoð', án þess
að: krefjast pólitkks fylgi-s af
þeim. Ek-ki er ósennilegt, að
þetta geti reynzt Rússusn hag-
stæt-t í áróðrinum í Asíu og
Afríku. V-esturveldin vilja nú
orðið sýna á sarna hátt, að þau
véiti aðstoð ríkjum, þó.tt þau
fylgi óháðri stefnu og séu ekki
í blökk með vesturveldunum.
Þá munu og forráðamenn
þeirra -hallast að þeirri s-koðuu,
að þrátt fyrir allt sé Naaser nú
helzta vörnin -gegn kommún-
isma-num í Austurlöndum nær.
Þótt Nasser hafi hér náð
mikilvægum áfan-ga m-eð stefnu
sinni, hefur hann þó enn við
mikla örðugl<eika að etja. Fá-
tækt er mikil í Eg5T>taIandi og
því 'getur fljótt breytzt þar
veður í 1-ofti, ef Nasser t-ekst
ekki að bæta lifskjörin. Enn
-hefur 'honuim ekki :miðað*veru-
lega að því marki. Aswanstífl-
an gefur hins vegar m:kd fyrir-
-heit. Það er því nærri lagi, sem
Nassar . •sagöi, er vinnan vjð
.hana hófs,t:. Nú fyr ;t þr. byl.ting
okkar að byrja- Þ.Þ.
f
)
>
'/
'/
>
'/
'/
>
>
>
'/
'/
>
'/
'/
>
'/
'/
’/
'/
j
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
>
'/
/
/
>
'/
'/
'/
>
>
'/
'/
>
'/
'/
'/
'/
'/
>
'/
>
'/
'/
'/
'/
>
'/
>
Gísli Sigurbjörnsson, forstjóri:
„Okkur vantar tilfinnaniega menn,
sem hugsa fyrir þjóðina í heild”
Landið er stórt — en þjóðin fá-
menn. — Verkefnin mörg og alls
staðar er kallað á fjármagn til
íramkvæmdanna. — Þannig er það
nú og hefur verið um langan tíma.
-- Miklar frumkvæmdir standa yf-
ir — sérstaklega húsbyggingar.
Erlend lán hafa verið tekin til
jnargra nytsrmlegra framkvæmda,
en samt sem áður er nú börfin og
ásóknin á mtira lánsfé meiri en
nokkru sinni fyrr. — Óvissan um
íramtíðarhoiíur í efnahagsmálum
þjóðarinnar hefur. orð.ð til þess,
að margir vilja leggja fé sitt í
byggingar í þeirri von, að verð-
mæti þeirra haldist, enda þótt
krónan verði verðminni. —
Fjármagmð hefur le.tað í bygg-
ingar fyrst 03 fremst, þar hefur og
hngnaðarvonin verið einna mest,
enda hafa margir reynt að kaupa
sér íbúðir, það hefur verið talið
cinna öruggast á þessum viðsjár-
verðu íímum.
. Fjármagn er því lítið til annarra
nauðsynlegra hluta. — Erlend lán
eru tekin til skipakaupa, orkuvera
og hvers konar stærri fram-
. kvæmda, en þrátt fyrir allar lán-
tökur, þá skortir mikið á, að nægi-
legt fjármagn sé til margra nauð-
synlegra hluta. —
Talað er um, að fá erlent fjár-
magn tll landsins. Fyrst og fremst
er reynt að fá lán til lengri tíma
— en ekki er víst hversu lengi er
cnn hægt að ganga á þeirri braut
— öilu eru takmörk sett. — Þá er
talað um að i'á erlent fjármagn til
]>ess að koma á stofn nýjum fyrir-
■tækjum með beinni aðild erlendra
manna í stjórn og rekstri þeirra.
Um þetta er nú rætt og ritað en
r.'jög margir íslend'ngar eru
] þeirrar skoðunar, að ef við getum
ckki siálfir — með eða án erlends'
lánsfjár — séð um framkvæmdir,
þá sé bezt að láta hlutina ógerða.
Þess vegna er líka ekki ráðizt í
margar^nytsamlegar framkvæmdir.
Okkur þvkir svo gaman að tala um
landið okkar — auðlegð þess og
mögule;ka — en ef einhver ætlar
með aðstoð erlendra manna og
fjármagns — að notfæra þessa auð-
legð og möguleika, þá cru allar
bjargir bannaðar, einfaldlega :neð
iagasetningum, sem segir að 51%
af hlutafé skuli vera innlent og
ailir í stjórn fyrirtækisins skuli
vera heimilisfastir á íslandi. —
Á þessu þarf að yerða breyting,
og ég held aö hún sé að gerast. —
I'leiri og fleiri sjá að við getum
eaki févana notað möguleikana,
okkur skortir ekki aðeins fjár-
rnagn, heldvi' og oft þekkinguna
líka. —
En enda þótt íslendingar fari að
hugsa Iíkt og aðrar þjóðir — og
óski eftir erlendu fjármagni til
nýrra framkvæmda í landinu, þá
tr það ekki eins auðhlaupið og
sumir telja. —
Fyrst og fremst þarf að koma
íjármálum og viðskiptamálum
þjóðarinnar 1 það horf, að íslenzka
krónan verð; skráð aftur erlendis,
— en um nokkurt skeið hefur ekk-
ert skráð ger-gi verið þar á henni,
pg hún óseljanleg með öllu. —
Vonir standa til að þetta takist,
enda ástæðulaust að tala meira um
öi! þe^si mál, ef svo verður ekki.
Traust á ís'.enzkum gjaldmiðli er
frumskilyrði þess, að hægt verði
að fá hingað erlent fjármagn í
stórum stíl. — Þá kemur næst, að
kynna erlendum aðilum þá mögu-
leika, sem fyrir hendi eru — enda
verði löggiöfinni breytt þannig, að
þeir fái athafnafrelsi í nánu sam-
(Framhald á 11. síðu).