Tíminn - 13.01.1960, Side 7

T í MI N N, miðvikttdaginn 13. janúar 1960.
Félagsmá! kvenna voru
imjög uppi á teningnum hér á
landi á fyrra helmingi þessar-
ar aldar, og eru enn þótt ekki
siandi jafnmikill gustur af
þeim umbrotum nú sem fyrr.
Fréttamaður blaðsins kom ný-
lega að máli við eina þeirra
kvenna, sem staðið hefur framar-
lega í baráttumálum kynsystra
einna hér, en hún hefur fyrir
skömmu náð sextugsaldri.
Kona þessi er frú Thódóra Guð-
laugsdóttir, nú heima að' Snorra
braut 40 í Reykjavík. Hún hefur
um langt skeið tekið mikilvirkan
þátt í starfsemi Kvenrét'iindafé-
iags íslands og Kvenfélagssam-
bands íslands og stuðlað afi fram
faramálum þessara samtaka á
margan hátt, sem hér verður ekki
rakinn.
Vakning
Fréttamaður var staddur heima
hjá Theódóru að niorgni dags
skömmu eftir nýárið og notaði
þá tækifærið til að spurja hana
um álit hennar á stöðu konunnar
í þjóðfélaginu.
— Þér hafið unnið mikið að
félagsmálum kvenna?
— Já, óg hef gert það, og tel
að minn bezti þroski hafi náðs't
þar.
j —Hvað kom til að þér fóruð að
' fást við þau mál?
■— Eg var einu sinni stödd á
samkomu hjá kvenfélaginu í Mos
fellssveit og' hlustaði þá á Guð-
rúnu Jóhannsdóttur frá Kollafirði. i
Hún héi.t þar fyrirlestur og mál 1
Theódóra Guffk'.ugsdóttir
VENRÍTTIN
við frú Theódóru Guðiaugsdóttur
hennar vakti hjá mér löngun til
að verða þátittakandi í þessum
störfum.
Félagsstofnun
— Hvað vorufj þcr gamlar?
— Tuttugu O'g eins árs. Þá var
ég búsefct á Álafossi, en skömmu
síðar flutti ég vestur í Dali. Þar
stofnaði ég kvenfélagið Guðrúnu
Ósvífursdóttur. Eg áfcti því láni
að fagna, að þær konur, sem ég
talaði við, sýndu áhuga. Við héld
um fund, tíu konur, og ‘Stofnuðum
fél.agið.
Við ákváðum að hjálpa þeim,
sem með þurftu og vinna að menn
ingarmálum héraðsins. En það er
fámenn sveit, Hvammssveitin,
þar sem við bjuggum; saman-
stendur aðeins af nítján bæjum,
og við gátum aldrei haft stóran
hóp í kringum ckkur.
Það var vani hjá okkur, að hafa
einhvern skemmtiþátt, þegar við
höfðum lekið íundarstörfum. Eg
ábti harmonikku og spilaði; svo
var dansað og' farið í 'leiiki við
hörnin þannig, að þau fengu að
njóta komu okkar. Eg held að við
höfum alltaf komið með gleði fyr
ir litlu börnin um leið og við
síörfuðum að áhugamálunum.
— Þau haía verift ánægð.
—Já, það var tilbreyting fyrir
þau, skinnin.
— En karlarnir, voru þeir með
nokkurn derring?
— Aldrei. Eg hef aldrei fyrir-
hit nokkurn karlmann, sem hefur
haft andúð á félagsstörfum
kvenna. Það er örug.gt að bændur
Qöftu aldrei konur sínar til að
sækja fundi og vera með'.
Finangrun
— Teljið þér, að konum sé
vænlegra til mennéngarlegs fram
dráttar að starfa þannig' útaf íyrir
SÍ'g?
— Eg tel það. Ilúsmóðirin er
oft aþð einangruð, að hugur henn
oft það einang'nuð, að hugur henn
ar nær ekki út fyrir heimilið. Og
er það ekki nóg, ef víðsýni iskort
ir.
— Hafa konur minni afs'kifti af
konum heldur en karlmenn af
ikarlmönnum?
— Það er al.veg- gefið mál. Kon
ur í sve't hafa lrtinn tíma til að
fara á bæi og hittast. Verksvið
karlma.nnsins er á annan veg.
Hann er fyrirvtnna heimilisins,
sér um úitréfctingar og nefndar-
síörf, sem fylgja hverju hrepps-
félagi og vinnur þannig meira og
minna uta.n heimilJs. Hann finnur
þess vegna minna 'fyrir því að hann
sé einangraður. í öllum svaitum
eru búnaðarfélagssamtök; þar eru
i’éiaka.up og aðrar framfarir rædd
ar, og' maðurinn fær þar aðstöðu
til að láta að sér 'kveða cg fylgj-
ast með. Konan sér vé'lina þegar
hún er komin og finnur þægind-
in, hún hefur annað gildi en fyrir
menntna sem hafa hiittst og talað
um hana af sinni reynzlu og
keypí hana í bú.ð.'
Opinber störf
| — Gera konur of lítið af því
að taka þátt í opinberum störf-
um?
— Jú, mér finnst það. Eg er
það mikil kvenréttindakona, að
mér finnst, að konur ættu til
dæmis ailtaf að eiga sætí í hrepps
nefnd og alltaf í skólanefnd. Eg
held að konan eigi bctra með að
skilja hvar skórinn kreppir að
í sveitarfélaginu. Hún skynjar
það af móðureðli sínu.
— Hvaða stakkask.þíum teljið
þér að þjóðfélagið hafi tekið fyrir
þessi störf kvemia?
i — Það hefur verið til stórmikils
ávinnings fyrir þjóðina, að konan
fór útá vettvang atvinnu og félags-
I lífs. Við getum bent á slysavarnir^
þar sem konur hafa beitt sér og
sótfc meira fram. Barnaspítaiasjóð-
ur er annað dæmi’. Þar hafa kon-
ur einar unnið að. Sv.ð konunnar
'er ekki jafn fjölþæít, en þar sem
hún beitir sér, leggur hún meir
í söiurnar. Við getum þó bent á
mörg dæmi, þar sem konur hafa
rut't veginn og kveikt nelutann
að istórum hlutum, en ég vil líka
taka fram, að þær hefðu ekki
getaff það hefðu þær ekki mætt
•skilningi karlmanna, því vita-
skuld eru þeir í me'rihlu.ta alls
staðar, þar sem við þurfum að
sækja ti'l, í þingi og stjórn.
Síjórnmál
— Teljið' þér að konur e:g>
að taka meiri þátt í stjórnmálum
en nú er?
— EngÁin vafi. Ef konur störf
uðu meira innan þingsins, kemur
að því sem ég sagði áður. Þag er
svo margt sem hún skynjar hetur,
af því karlmaðurinn er ekki með
á nóíunum. Enda ve't ég, að til
þingstarfa veldusfc ekki’ nerna
menníaðar og hæfar konur. Ö3r-
um yrði ekki stillt fram. Karl-
menn aftur á móti hugsa ekki
nógu mi'kið ttm ajj velja sína
beztu menn.
— Hvaða breyting myndi verða
á háttum þjóðféiagsJns, ef konur
stjórnuðu landinu í því hlutfalli
SE'.u nú er um karlmenn?
— Það er slæmt að svara því.
Það' getur verið. að viff séum
meira fyrir að gagnrýna meðan
við stöndum hjá sem áhorfendur
en ef við elgum að fara að skipa
mál'h. Eg held að konur myndu
leysa fi.eiri vandamál, sem snerta
dag'Iegá lífið, ef þær færu inná
þennan véttvang.
Gloppur
— Finnst ‘konum enn, að karl-
menn sitji yfir rétti þeirra? j
— Þeii gera það'. Við skulum
'líta á trygglhgarliögg'j'öfina sem
dæmi. Ef kona slasast, er ekkert
tillit tekið 'ti'l þess, ef maðurinn
er talinn það eínaður aff hann!
geti séð fyrir henni. Þá á hún
ekki að hafa neinar bætur. Þetta j
kalla ég stærstu brot se.m kon-
um eru sýnd. Ta'ki ég síúlku á
heimilið, verð ég að' tryggja hana
fyrir sl.ysum, en ef e '.llivað kem
ur fyrir mig, sem er með hóp af
börnum, þá verð ég svo miki'll
iskjólstæði'ngur man.nsins míns,
að ég verð sem cagt að e:ga allt
undir því komið, hvort hann á
aur í buddunni sinni. Þetta er
stórglæpur, og þarna sér maður
bezt hver munur er .gerður á karli i
og konu, hjúi cg ráðnda. Eg vildi
■>
hjón borgi skatta hvort fyriir sig.
Það er ákaflega tvíeggjað að
hindra gifta konu við að ’fara
útí atvinnulífið með því að taka
hvern eyri í skatt. ;
Samvinna
— Yrði friðvænlegra í stjórn-
málúm, ef konur réðu meiru? ,
— Eg vi'l ekki spá neinu um
það, en vona það samt. Eg held
að 'konan sé orðin þreybt á þess
um mikla hávaða karlmannsins í
sitjórnmálun.um, og ég hef þá trú,
að karimenn myndu ekki ikoma
jafn harkalega fram við konur á
pólit'skuri vettvangi eins og þeir
gera hver við annan. Þei'r myndu
siður vanvirða konur í umræðum
og þær skapa pólitískan móraj.
— Þurfa kynin þá ekki að
vinna saman?
óska, að'þelr sem fara með þessi;
mál, sjái hverv konar gloppa þetta ! — í>au e-S’a að. gera það. Eg
sr og rkerðing á réfcti einnar álít það meefcu fyrru afi vera- að
meta það, hvað er karlmaður íeða
„ , .. . .kona á stjórnmáTasviðinu eða vett
El' vangi vi'nnuninar. Karl óg ktma
eru fædd til jafnréttis, og þau
eru bæði börnin hennar móður
— Eg heid það séu einm'tt siinnar. Við gætum aldrei farið
svona gloppur í fleiri lögum. Til að tæta niður karlmanninn, því
dæmis skafcEalcggjöfiin gagnvart þá er konan orðin — ja, ég veit
hjónum, þó'.t þar hafi eifcthvað bara ekki hvaða orð ég á að hafa
manneskju.
í okkar lögum eða finnast hlið
stæður?
og fjöldans. Eí þessir eiginleikar
myndu ek'ki gwgnasb á fl-siri? svið
um, tel. ég að hún væri ekki sínu
hniLverkj vaxm.
— Hvers vegna hafa konur
ekki látið afi sér kveða í stjórn.-
málum og félagsmálum eins og
karlmenn?
— Það er ákaflega 'aðliieg'fc.
Það er svo l 'ltölulega .stufct siðan
konan fckk jaiorétíi við karl-
menn, og' það lifir í henni þessi
keimur frá gamalli tíð, að konan
eigi hvergi að vera nema innan
síns heknilis. Þe-tta, ag kona-n sé
orðin jafnoki mannsins, er hjá
sumum ein-s og feimnismál.
— Gsjir sú afítaðá jafnmikið
vart við sig hjá karlmönnum?
— Nei, ekki held ég það, en
þar sem ég þekki til, finnst konum
enn að k'arlmenn eigi að fást við
op'nber mál eins og þeir hafa
gert; konum sé ekki sæmandi að
fara úií hitarifrildismál ei-ns og
rnaður hiu-tar á vifj eldhúsdags-
umræður.
verið' lagað. Eg er með því að yfir það.
B.O.
Frú Theódóra Guðlaugsdóttir áti sextugsafmæli þann 27.
desember s.l. Meðal þess fiölda af afmæliskveðjum. sem henni
bárust, var þessi frá Heigu Halldórsdóttur, Dagverðará:' 1
Þú dagsbirtu sást fyrst á síðustu öld, : ;
Já, svolítið smábarn þú varst hennar kvöld,
en öldin hin nýia hún eftir þér beið
með æsku og þroska og- hamingjuleið.
Ég veit að bú énnbá berð æsku í sál
og orku að stvðja hvert framfaramál.
sem verður til biessunar ianrii og iýð
og ljósgeislum stafár á komandi tíð.
Ég óska þér heilla á afmælisstund,
ég óska bér gieði og friðar í lund.
Og Iðunn sem dýrmætu eplin fær vs'tt
þau ei við þig spari en geýnu mér eitt.
vi6
hrifningu á Akranesi
Ciginlsikar
— Þér treyotiS konunni betur
•til að stjórna?
— Já, ég geri það vegna þess
að hún er kjörki móðir. Hún hef-
ur þann e ginleika í sálarlífi
sínu að umbera meira og finna
það bezta í fari barnsins síns —
Sí'ðast liðinn laugardag var
írumsýndur á Akranesi sjón-
ieikurinn Nýársnóttin, eftir
lindriða Emarsson. Leikstjóri
var dóttur-clóttir skáldsins, frú
Hildur Kalmann Bíóhöliin,
sem er leikhús Akurnesinga,
\ ar fullskipuö áhoríendum, er
cspart létu í ljcs, að þeir af
heilum huga nutu þessa þjóð-
lega leiks, er Leikféiag Akra-
ness sýndi með svo miklum
giæsibrag.
Búningarnir, sem eru mjög
íkrautlegir, voru fengnir að láni
irá Þjóðleik’uvsinu, en Nýársnóttln
var, sem kurinugt er, eitt af fyrslu
ieikritunum, sem sýnd voru við
\igsiu Þjóðle'khússins.
Lárus Árn.ison hafði málað leik-
tióldin, og voru þau mjög smekk-
leg og féllu vel að efni þessa ævin-
týraleiks. — Ljó ‘ameístari var Jó-
hsnnes Gunnrrsson. •
í Nýár;nóitinni koma fram bæði
menn og álf?r, og eru því leikend-
ur margir. eí allt er t?!:ð.
Guðmund bónda lék Þorste'nn
K.ignarsson, kona hans. Margrét,
var leikin ai' Ásgerði GírIadóttur.
Guðrún Vaitvsdóttir lék Önnu, en
íóstur 'jn'nn, Jón, lék Björn Páls-
sun. Guðrúnu lák Sigríður Kol-
heins, en Siggu vinnukonu lék Ás-
c'ís Bsrg Einarsdótiir. Með hlut-
verk Gríms, fyrrum verzlunar-
manns, fór Alfreð Einarsson, en
G'-end snemmbæra lék Sigurður B.
Sigurðsson.
Meðal áifa var hlutverkas'k'pt-
ingin þsssi: Álfakóngur: Þórlei'fur
Bjarnáson. Aslaug álfkona: Ingi-
l.jörg F. Hjartar. Mjöll, dóttir áifa-
kóngsins: Bjarnfríður Leósdóttir.
Stallsystur hennar, Ljósbjört og
Heiðbláin: Sigríður S gmundsdólt-
ir cg Ólafía Ágú.ósdóttir. Húnbogi
Uállari: Adam Þ. Þorgeirsson.
Reiðar send.maður: Garðar Ósk-
arsson. Svaíiur þræli: Bogi Sig-
urðssoh.
Auk þessa var allmargt leikenda
er sýndu huldumenn og álfameyj-
?r, er sungu og dönsuðu vikivaka,
en frú Sigríður Auðuns lék
^AeniiiLi.iegtí undir á píanó.
Eigi mun óg gera tilraun til að
dæma um leik hinna einstöku leik-
enda, vil þó aðeins geta þess, að
íramsögn þe rra Þórleifs og Ingi-
bjargar var rneð ágætum, svo sem
l.ezt verður á kosið. En einmitt til
le.khúsanna ætti állur almenning-
ur að geta vótt fyrirmyndir að því,
hvernig „ástkæra, ylhýr'a málið“
sé vammlausfc talað, hvað snertir
framburð og hrynjandi. En á skáld
unum hvílir aftur sú skylda, að
m sbjóða eigi tungunni með túlk-
un þess efrus, sem þau taka til
meðferðar hverju sinni.
En þó að ég uefni aðeins' þessa
tvo leikendur má uulyrða. að í
heild tókst svning .þessá merkilega
og vinsæla sjónleiks mjög vel, og
'á Leikfélagið þakk'r skilið fyrir að
syna þann stórhug, að setja þenn-
aii rammíslenzka leik á svið, því
(Framhald á 11. síðu).
TaliS frá vinstri: Sigríður Kolbeins sem Guðrún og Ólafía Ágústsdóttir
sem Heiðbláin.