Tíminn - 02.02.1960, Blaðsíða 5

TÍMINN, þriðjudaginn 2. febrúar 1960.
5
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjótri og ábm.: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur í Edduhúsinu viS Lindargötu
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18305 og
18 306 (skrifst., ritstjómin og blaðamenn).
Auglýsingasími 19 523. • AfgreiSslan 12 323
Prentsm. Edda hf.
Tvær stefnur
í efnahagsmálum er oftast um tvær aðalstefnur að
velja, uppbyggingarstefnuna eða samdráttar- og kyrr-
stöðustefnuna.
Ríkisstjórnin hefur valið samdráttar- og kyrrstöðu-
stefnuna. Um það vitna þær ráðstafanir, sem hún hefur
boðað.
Uppbyggingarstefnan beinist að því að veita sem
mestu fjármagni til uppbyggingar og framfara, efla
þannig framleiðsluna og bæta lífskjörin. Ef nauðsyn ber
til að draga eitthvað saman seglin, lætur hún það bitna
á þeim framkvæmdum, er hafa minnsta almenna þýð-
ingu, t.d. lúxusbyggingum, og svo þeirri eyðslu, sem
óþörfust er talin.
Samdráttar- og kyrrstöðustefnan er fólgin í því að
draga sem mest úr almennum framkvæmdum og al-
mennri neyzlu, án þess að skerða nokkuð sérstaklega þá
eyðslu eða framkvæmdir, sem hafa minnsta almenna
þýðingu. Þegar samdráttarstefnunni er fylgt til hlítar, *
eins og t. d. hefur verið gert í Bandaríkjunum undanfarið,
leiðir hún til atvinnuleysis.
Það er þessi stefna, sem ríkisstjórnin hefur valið.
Hún eykur stórlega dýrtíðina í þeim tilgangi að minnka
framkvæmdirnar og atvmnuna í landinu.
Þetta mun hafa þær afleiðingar. að framkvæmdir h
munu dragast saman, ekki sízt úti á landi. Efnaminni
fyrirtæki og efnaminni einstaklingar verða að draga
saman seglin. Þeir, sem hafa breiðust bökin, munu hins
vegar geta farið sínu fram og ráðist í framkvæmdir,
sem oft hafa litla fjárhagslega þýðmgu, t.d. lúxusbygg-
ingar.
Ríkisstjórnin hefur valið samdráttar- og kyrrstöðu-
stefnuna vegna þess, að hún er hentugri fyrir þá ríku.
Hagsmunir þeirra ráða nú mestu um stefnu þeirra flokks-
foringja, er ráða stjórnarstefnunni.
Uppbyggingarstefnan er hins vegar miklu hagkvæm-
ari öllum almenningi. Hagsmunir hans eru fyrir borð
bornir með þeim ráðstöfunum, sem ríkisstjórnin hyggst
að gera.
Almenningur sýpur hér seyðið af því. að of margir
kjósendur létu blekkjast af fagurgala stjórnarflokkanna
á síðastl. hausti. Þess vegna blasir nú framundan stór-
aukin dýrtíð og minnkandi framkvæmdir.
Stækkun Tímans
Tíminn stækkar í dag úr 12 síðum í 16 síður. Jafn-
framt verður keppt að því að búa hann betur úr garði
en áður, bæði hvað snertir efni og prentun.
Það er nú Iiðið nokkuð á annan áratug síðan Tím-
inn varð dagblað. Þegar sú breyting var gerð, var hann
langsamlega útbreiddasta blað í sveitum landsins. Þeirri
stöðu heldur hann enn En jafnframt hefur hann unnið
á í þéttbýlinu, svo að hann er nú gefinn út í helmingi
stærra upplagi en fyrir áratug síðan.
Það er von aðstandenda Tímans, að það átak, sem
nú er gert til að bæta blaðið, muni enn auka vinsældir
hans og útbreiðslu.
Þótt Tíminn verði nú aukinn að fjölbreytni, mun
því samt ekki gleymt, hvert er aðalverkefni hans. Það
er að halda uppi merki framsóknarstefnunnar og ís-
lenzks málstaðar Ef til vill hetur þess aldrei verið
meiri þörf en nú síðan Tíminn hóf göngu sína, að þar
verði vakað á verðinum.
t
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
t
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
ERLENT YFIRLIT
Maöur 21. og 18. aldar?
De Gaulle hefur aldrei veriti dáSari sem Jijó'ðarlei'ðtogi en nú
Mynd þessi var tekín af de Gauile, er hann flutti hiS fræga ávarp
sltt síðast). föstudag.
FYRIR tæpum tuttugu árum
eða 18. júní 1940 flutti fransk-
ur hershöfðingi ávarp í brezka
útvarpið til landa sinna, þar
sem hann lýsti yfir því, að bar-
áttan fyrir frelsi Frakka héldi
áfram, þótt þing og ríkisstjórn
hefðu gefizt upp. Jafnhliða til-
kynnti hann, að hann hefði
sjálfur tekið að sér forustu
frjálsra Frakka og hefði í þeim
tilgangi myndað franska út-
lagastjórn. Hann hvatti alla
frjálshuga Frakka til að fylkja
sér undir merki hennar.
Hershöfðinginn, sem þetta
ávarp fhitti, var þá tiltölulega
óþekktur, bæði í heimalandi
sínu og utan þess. Ávarp hans
þótti hins vegar svo snjallt, að
eftir þetta varð hann þekktur
um heim allan. Frakkar fylktu
sér í vaxandi mæli um merki
hans og hylltu hann í striðslok
in sem hina mestu þjóðhetju,
er þeir hafa eignast á þessari
öld.
í annað sinn hefur nú de
Gaulle, því að hér er rætt um
hann, flutt útvarpsræðu, sem
um margt svipar til ræðu hans
18. júní 1940, hvað einbeitni og
áhrif snertir. Með henni virðist
hann hafa bælt niður uppreisn
franskra landnema í Alsír og
hugsanlega uppreisn hersins. í
dag er hann meiri þjóðhetja
Frakka en nokkru sinni fyrr.
í ÞEIRRI baráttu, a .1 hann
heyir nú, er hann ekki að berj-
ast fyrir frelsi þjóðar sinnar,
heldur sjálfsákvörðunarrétti
undirokaðrar nýlenduþjóðar.
Hann vill veita Alsírbúum
sjálfsákvörðunarrétt, eins og
hann hefur þegar veitt mörgum
nýlenduþjóðum Afríku. Hann
telur slíkt samrímast bezt bæði
áliti og hagsmunum Frakka
Hér er við ramman reip að
draga, þar sem mörgum finnst.
að de Gaulle sé hér að leysa upp
franska heimsveldið. Einkum er
þetta þó erfitt í Alsír, þar sem
franskir landnemar eru nokkuð
á aðra millj. og óttast mjög, að
þeir verði beittir ofríki undir
stjórn Araba.
Það hefur verið sagt um de
Gaulle, að hann væri maður 21.
aldarinnar í málum Afríku, en
hins vegar maður 18. aldarinnar
I stjórnskipunarmálum Frakk-
lands- Með þessu er gefið til
kynna, að hann vilji helzt hafa
einveldi í Frakklandi, líkt og á
dögum Lúðvíks 14. Þetta er þó
áreiðanlega ekki nema hálfur
sannleikur.
ÞAÐ ER rétt, að de Gaulle
vill hafa ríkisvaldið sterkt og
afskipti ríkisins veruleg. Þannig
voru fölmargar atvinnugreinar
þjóðnýttar á stjórnarárum hans
eftir styrjöldina, og hann vill
nú halda lengra á þessari braut,
t. d. þjóðnýta olíuvinnsluna í
Sahara- Þá vill hann hafa traust
eftirlit hins opinbera með at-
vinnuvegunum. Vald ríkisins
vi-11 de Gaulle svo hafa sem
mest í höndum forsetai. , en
ekki þingsins. De Gaulle segir,
að flokkabaráttan í þinginu sé
kotnin út í öfgar, og þess vegna
sé fjarstæða að láta það fara í
reynd bæði með löggjafarvald
og framkvæmdavald. Flokk-
arnir hafi upphaflega verið
stofnaðir sem hugsjónaflokkar
og þvf oft gert mikið gagn, en
nú séu þeir meira og minna
orðnir klíkuflokkar og stétta-
flokkar og því megi ekki ætla
þeim ofmikil ráð. Þess vegna sé
nauðsynlegt að takmarka bæði
flokkavaldið og þingvaldið, en
auka forsetavaldið. Forsetinn
eigi hins vegar að vera kjörinn
af þjóðinni og fá vald sitt frá
henni. Þannig sé lýðræðið
tryggt. í því felst hinn stóri
munur á de Gaulle og Lúð
vík 14.
Enginn efar, að de Gaulle sé
ekki trúr þessum skoðunum
sínum. Vafalaust myndi hann
leggja niður völd, ef hann teldi
meiri hluta þjóðarinnar á móti
sér. En er hægt að bera hið
sama traust til þeirra, sem taka
við af honum? Skoðanabræður
hans benda á, að sterkt forseta-
vald hafi blessast í Bandaríkj-
unum.
DE GAULLE verður sjötugur
á þessu ári, en aldurinn virðist
enn ekki vera orðinn honum
neitt að meini. Hann ákvað ung-
ur að gera herþjónustu að æv
starfi sínu, lauk herskólanámi
með beztu einkunn og hlaut lof
fyrir framgöngu sína í fyrri
heimsstyrjöldinni. Á milli
styrjaldanna vakti hann sér
staka athygli á sér fyrir að ger
ast talsmaður vélahernaðar, en
fékk litlar undirtektir. Þetta
varð þó til þess, að Paul Reyn
aud gerði de Gaulle að her-
málaráðherra í stjórn sinni i
júní 1940, en þá var það orðið
um seinan að fara eftir kenn
ingum hans. Vélahersveitir
Þjóðverja brutu allar varnir
Frakka niður. De Gaulle komst
úr landi og gerðist foringi út
lagastjórnar Frakka. Eftir heim
komuna, þótti hann sjálfsagður
til stjórnarforustu, en dró sig í
hlé eftir nokkur misseri. þegar
hann fékk ekki ráðið vegna
sundurlyndis flokkanna. Aftur
var svo leitað til hans vorið
1958, þegar ekki var um annað
að ræða en stjórn hans eða ein-
ræðisstjórn hersins. Yfirgnæf-
andi meiri hluti þjóðarinnar
kaus stjórn hans, eins og sýndi
sig við kosningar siðar á árinu.
DE GAULLE hefur sýnt það
jafnan, að hann er einbeittur og
ráðríkur, en aldrei hefur þó
verið borið á hann, að hann
stjórnaðist af eigingjörnum
hvötum. Heiður Fr-kklands er
honum fyrir öllu. Churchill og
Roosevelt kvörtuðu undan því,
að hann væri manna erfiðastur
í samningum, og Stalin slapp
ekki heldur. Árið 1944 fór de
Gaulle til Moskvu til að ganga
frá samningi, er skipti miklu
fyrir útlagastjórn hans- Stalín
hélt honum mikla veizlu og átti
að undirrita samninginn áður
en henni lyki. Undir borðum
skaut Stalin því að de Gaulte að
setja yrði inn í samninginn nýtt
ákvæði urn, að Frakkar viður-
kenndu leppstjórn pólskra
kommúnista í Lublin. De Gaulle
sagði ekki neitt, en eftir að bú-
ið var að sýna stutta kvikmynd,
reis hann á fætur, kvaddi Stalín
og lézt ekki taka eftir því, er
Molotoff reyndi að stöðva hann.
Klukkan fjögur um nóttina var
de Gaulle svo vakinn af sendi-
boðum Stalíns til þess að undir-
rita samninginn, án þess að þar
væri nokkuð minnzt á stjórn-
ina í Lublin.
Margir fleiri en Stalín hafa
þannig orðið fyrir barðinu á de
Gaulle, og ekki sízt kvarta Bret-
ar og Bandaríkjamenn undan
honum nú. Um það má vitanlega
oft deila, hvort de Gaulle hafi
rétt fyrir sér, en óumdeilanlega
er hann einn mesti persónuleik-
inn, er komið hefur fram á
þessari öld Þ. Þ.

r
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
/
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
t
)
)
)
)
<
(
r
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)