Tíminn - 24.02.1960, Qupperneq 5

TIMIN N, micVvikudaginn 24. febrúar 1960.
5
mi
Úigefsr.di: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Rilstjór! og ábm.: Þárarinn Þórarmsson
Skrifstofur i Edduhúsinu við Lindargötu
Simar- 18 300. 18 301. 18 302, 18 303 18305 og
18 306 iskrifst., ritstjórnin og blaöamenn)
Augiýsingasimi 19 523. AfgrciSslan 12 323
Prentsm. Edda hf.
Fjórum sinnum ofmikið
Strax eftir að núv. ríkisstjórn var mynduð, hélt hinn
nýi forsætisráðherra, Ólafur Thors, ræðu á fundi Sjálf-
stæðismanna í Revkiavík. í ræðu þessari ræddi hann
nokkuð um efnahagsmálin og skýrði m. a. svo frá, sam-
kvæmt frásögn Mbl. 21. nóv. síðastl.:
„Næst ræddi Ólafur Thors stefnuyfirlýsingu stjórnar-
innar í einstökum atriðum. Kvaðst hann telja líklegt, að
þjóðin yrði að fórna einhverju í bili til að tryggja framtíð
sína. Sagðist hann hyggja, að engin þau úrræði, sem til
greina gætu komið, yrðu almenningi þungbærari en 250
millj. kr. álögur, sem þó væru óhjákvæmilegar, ef ekki
yrði leitað nýrra úrræða“.
í ræðu þeirri, sem Ólafur Thors flutti í útvarpið á
gamlaárskvöld vék hann að þessu sama máli og sagði þá:
„Ef ekki verður tekin upp ný stefna í efnahagsmálun-
um, verður óhjákvæmilegt að leggja á þjóðina, strax og
Alþingi kemur saman, nýja skatta, er nema um 250 millj.
kr. á ári. Þessir skattar og það, sem þeim fylgir, munu
hækka vísitöluna um 5—6 stig.“
Það liggur þannig skjalfest fyrir, að ekki þurfti nema
250 millj. kr. nýjar álögur til að tryggja áfram hailalausan
rekstur atvinnuveganna og ríkissjóðs. „ef ekki yrði tekin
upp ný stefna 1 efnahagsmálunum“, eins og Ólafur Thors
orðaði það í nýársræðunni. Þetta svarar til hallans, sem
myndaðist við það, að stjórn Emils Jónssonar jók upp-
bætur og niðurgreiðslur um 250—300 millj. kr. umfram
það, sem var í tíð vinstri stjórnarinnar.
í stað þess að hverfa að þeirri lausn að afla umræddra
250 millj. kr. nýrra tekna, fór ríkisstjórnin inn á þá braut
að taka upp „nýja stefnu í efnahagsmálunum“, sem er þó
í raun réttri ekki annað en endurvakning þqirra stjórnar-
hátta, sem ríktu hér fyrir 30—40 árum. Tölulega hefur
verið sýnt fram á það, án mótmæla af hálfu stjórnarflokk-
anna, að þessi nýja stefna leggur rúmlega 1000 millj. kr.
álögur á almenning, að frádreginni tekjuskattslækkuninni
og hinum auknu almannatryggingum.
Það er því staðreynd, sem ekki verður haggað, að hin
„nýja efnahagsstefna" eða réttara sagt uppvakning hinna
40 ára gömlu stjórnarhátta, leggja fjórum sinnum meiri
byrðar á almenning en nokkur þörf var á.
Vill almenningur una slíkri stjórn og stjórnarháttum?
Þeir einh, sem það vilja, geta stutt stjórnarflokkana.
Brezkt herbragð
Brezkir togaraeigendur hafa ákveðið að láta ekki tog-
ara sína stunda veiðar innan fiskveíðilandhelgi íslands
meðan Genfarráðstefnan stendur yfir.
Af hálfu íslendinga getur þetta því aðeins talizt spor
í rétta átt, að þetta sé upphaf þess, að Bretar láti togara
sína alveg hætta veiðum innan íslenzku fiskveiðiland-
helginnar, en ekki í 4—5 vikur til að sýna'sáttfýsi til
málamynda.
Langlíklegast er þetta aðeins herbragð af hálfu Breta,
gert til þess að reyna að styrkja aðstöðu þeirra á hafrétt-
arráðstefnunni í næsta mánuði. Svar íslendinga á að verða
það að herða'sóknina til framgangs stefnu sinni þar. í
þehn efnum gildir það ekki sízt að efla og styrkja þá þjóð-
areiningu, er náðist í þessu máli með ályktun Alþingis á
síðastl. vori.
Fréttaþjónustan var hrein-
rækíað karlasamfélaé
Sigríður Thorlacius ræðir við frú Unni
Börde Kröyer, sem var fréttastjóri hjá
norska útvarpinu
Hálfblinduð af moldroki og
norðanstormi kný ég dyra á
liúsi við Háteigsveg. Húsfreyj-
an býður mér inn, ljóshærð
kona, há vexti og tággrönn,
smáfríð og skarpleit í senn.
Augun blá og tillitið sterkt og
hiklaust.
Ég hef farið út að ganga á hverj
um degi síðan ég kom til íslands,
þangað til í dag, segir hún og lok-
ar í skyndi, svo að kuldi og súgur
æði ekki um húsið.
Frú Unni Börde Kröyer giftist
Haraldi Kröyer, forsetaritara
snemma vetrar og flutti þá til ís-
lands. Áður hafði hún tvisvar gist
landið, er hún heimsótti foreldra
sína, en faðir hennar er ambassa-
dor Noregs á íslandi.
Frú Unni hefur starfað við
norska útvarpið undanfarin þrjú
ár og er fyrsta konan, sem þar
gegndi starfi fréttaritstjóra. Heyrt
hef ég annars staðar frá, að hún
hafi þótt óvenju fær í því starfi.
Öll stríðsárin, að undanskilinni
.skólavist eitt ár í Danmörku,
dvaldi frú Unni í Osló með foreldr
um sínum og þar lauk hún stúd-
entsprófi árið 1948, aðeins 17 ára
að aldri. Skömmu síðar var faðir
hennar skipaður aðalræðismaður
Noregs í San Fransisco og hóf
hún þá háskólanám við Kaliforníu
háskóla í Berkeley og lauk þar
B.A. prófi í leikbókmenntum.
Magistersprófi í leiklistarvísind-
um lauk hún við Stanford háskól-
ann nálægt San Fransisco og hafði
kjörið sér að viðfangsefni leiklist
í útvarpi og sjónvarpi.
— Hvernig fannst yður náms-
tilhögun í bandarískum háskólum,
samanborið við námstilhögun í
Noregi?
— Ég hef aldrei stundað há-
skólanám í .Noregi, en mér virtist
greinilegt, að minna væri um sjáif
stætt nám í bandarísku skólunum.
Þar eru nemendur alltaf að taka
próf, eru skyldugir að .sækja fyrir-
lestra og hljóta einnig meiri leið-
beiningu og aðhald frá kennurum
sínum.
— Ferðuðust þér mikið á með-
an þér voruð í Bandaríkjunum?
Aðallega um Vesturströndina og
svo stundaði ég af miklu kappi
skíðaferðir á landamærum Kali-
forníu og Nevadafylkis. Einu sinni
fór ég til Englands, en heppnust
var ég þegar mér bauðst tækifæri
til þess að fara til Japan og
dvelja þar í átta mánuði.
Aðdragandi þess var .sá, að við
vorum stödd heima í Noregi og
hittum þar gamla vini foreldra
minna, norsk hjón, sem búsett eru
í Japan. Frúin sagði einu sinni, að
það væri nú gaman, ef ég gæti
komið til þeirra í Japan, en ég
tók það ekki alvarlega. Næst gerð-
ist það, að þau komu að heim-
sækja okkur í San Fransisco og
þá spurðu þau hvenær ég ætlaði
að koma. Nú væru þau búin að
bjóða til sín annarri norskri
stúlku og það væri einmitt ágætt
fyrir okkur að vera þar samtimis.
Þá fór nú hjartað að slá hraðar
Ég gekk á milli allra norsku skipa-
félaganna, sem skrifstofur hafa í
San Fransiseo og spurði iivort ég
gæti ekki fengið starf sem skips-
þerna á einhverju skipi, sem færi
til Japan. Og það tókst! Ég komst
þannig báðar leiðir og sá margt
skemmtilegt og athyglisvert á leið
inni.
Frú Unni Börde Kröyer
— Hvernig vatvsvo Japansdvöl-
in?
Frú Unni brosir. Það var eins
og fjarstæðukenndur æskudraum-
ur hefði orðið að veruleika. Ég
var ekki nema tuttugu og eins árs
og sá allt í rósrauðri móðu af róm-
antík. Við bjuggum í þeim mesta
munaði, sem hægt var að veita okk
ur, lifðum þann veg, sem gaman
er að reyna einu sinni á ævinni,
en hlýtur að verða ákaflega þreyt-
andi til lengdar.
— Hvað kom yður kynlegast
fyrir sjónir?
Fyrsta hálfa mánuðinn þótti
manni það vera einkennilegast að
fólkið skyldi allt vera svarthært
og með skásett augu, og hvernig
húsin voru útlits. En þegar á leið
kom í Ijós, að lífsskoðun Japana
var svo gerólík lífsskoðun okkar,
að ógerningur var að skilja þá og
þá skipti það minnstu hvert var
litaraft fólksins og hver var hinn
ríkjandi byggingarstíll. Það var
eðlilega mjög erfitt að komast í
samband við aðra Japani en þá,
sem töluðu ensku, því að ógerlegt
er að glöggva sig á tungu þeirra
á skömmum tíma, ekki sízt vegna
hinnar gerólíku stafagerðar rit-
málsins. En fólkið var mjög vin-
gjarnlegt alls staðar þar sem við
komum og við urðum hvergi vör
við neina óvild í garð útlendinga.
— Hvar dvölduð þér?
— í útjaðri borgarinnar Kobe á
Honshu, sem er stærst japönsku
eyjanna. Skammt er frá Kobe til
Kyoto, hinnar fornu höfuðborgar,
sem kölluð er borg hinna 999
mustera. Þar er margt merkilegt
að sjá, musterin 999 eru enn öll vig
lýði og vel við haldið. Á Honshu
er víða mjög fallegt og við ferð-
uðumst svo að segja um alla eyj-
una.
— Hafið þér ekki notað efni úr
Japansferðinni í útvarpsþætti?
— Aðeins sem þráð í barnatíma.
Ég var of ung til þess að kunna
aö hagnýta mér ferðina til annars
en að skemmta mér.
— Hvað tókuð þér fyrir að
loknu háskólanámi?
— Ég fór strax heim til Noregs
og reyndi að fá mér starl. í fyrstu
skrifaði ég dálítið fyrir blöð, en
aðallega einbeitti ég mér að því
að æfa mig í að skrifa norsku.
Enskan hafði svo lengi verið mitt
aðalmál, að það var alveg hræði-
leg norska, sem ég skrifaði —
einhvers konar skrúfaður kansellí-
stíll!
Nokkru eftir heimkomuna fékk
ég starf við danska sjónvarpið og
vann þar í fjóra eða fimm mánuði,
en að norska útvarpinu komst ég
árið 1956. Þar vann ég fyrst eink-
um að því að útbúa dagskrár fyrir
ungt fólk, en síðar komst ég að í
fréttadeild. Þar er einn deildar-
stjóri, tveir dagskrárstjórar og
8—10 fréttaritstjórar. Verkaskipt-
ing er í stórum dráttum þannig,
að fréttaritstjórarnir vinna saman
tveir og tveir á vöktum, ýmist við
að safna fréttunum, þýða þæi- og
flyja, eða útbúa fréttir í öðru
formi, svo .sem með viðtölum og
frásögnum, sem og hvers konar
samfelldar dagskrár. Vinnutími er
ýmist frá klukkan sex að morgni
til tvö eftir hádegi eða frá háif
fjögur til hálf tólf á kvöldin. Auk
þess verða fréttamenn að vera við
því búnir að vera rifnir upp um
miðjar nætur, ef eitthvað sérstakt
er að gerast. Þetta vinnufyrir-
komulag orsakar, að útvarpsfrétta-
menn verða dálítið skrýtnir fugl-
ar, þeir eiga sjaldan .samleið með
öðrum starfshópum nema takmark
aðan tíma sólarhringsins. En
spennandi er það.
— Hvaða þáttur starfsins þótti
yður skemmtilegastur?
— Tvímælalaust erlendu stjórn
málin, þó að oft sé hart deilt á
útvarpsmennina fyrir að gæta
ekki þess fullkomna hlutleysis,
sem þeim er ætlað að sýna í túlk-
un þeirra mála. Hver fréttamaður
ber ábyrgð á þeim fréttum, sem
hann flytur, hvort sem er til lofs
eða lasts. Ekki svo að skilja, að
ekki væri líka spennandi að safna
efni heimafyrir. Ég fór tii dæmis
þangað, sem verið er að leggja
neðanjarðarbraut i Osló, til þess
að taka viðtöl á segulband og ná
þeim hljóðum, sem starfinu fylgja
og sjá með eigin augum hvað þar
væri að gerast. Áður en ég fór
niður í göngin var ég klædd í
eins konar námumannsbúning með
Ijós spennt á húfuna og þarna
þutum við í vögnum eftir óralöng
um jarðgöngum meðan sprengjng
ar kváðu við og ýlfrandi vagnar
þeyttust hjá. Og ég var hræddari
en frá verði sagt, þvi að á mig
sækir ægileg innilokunarkennd í
hvert sinn og ég fer undir yfirborð
jarðar.
í fréttamannsstarfinu er tæki-
færi til að hitta alls konar fólk
og menn venjast á að taka á öllu,
sem þeir eiga til. Það þýðif ekki
að standa .mállaus frammi fyrir
magnara, þegar verið er að út-
varpa beint frá setningu þingsins.
konungurinn ætlar að fara að
flytja ræðu og svo framvegis. Min
fyrsta reynsla í því að tala blaða-
laust í útvarp varð dálítið söguleg.
Það var á þjóðhátíðardaginn 17.
maí, að útvarpa átti frá hátiða-
höldunum víðs vegar af landinu
og cg var send tii Ulefoss. Ég
hafði gert ráð fyrir, að aðal frá-
sagnarefnið yrði skrúðganga barn-
anna og sitthvað í því sambandi.
En þegar kom að mínum útvarps-
tíma og þulurinn, sem næstur var
á undar. mér tilkynnti. að nú yrði
skipt yfir til Ulefoss. þá sást ekki
(Framhald á 9. síða).