Tíminn - 27.07.1960, Blaðsíða 5

TÍMINN, miSvikudagnm 37. júU 1960.
5
/-----------------------------------:-------------------------------
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
Framkvæmdastjóri: Tómas Arnason. Rit-
stjórar: Þórarinn Þórarinsson (áb.), Andrés
Kristjánsson. Fréttastjóri: Tómas Karlsson.
Auglýsingastj.: Egill Bjarnason. Skrifstofur
f Edduhúsinu — Símar: 18300—18305.
Auglýsingasimi: 19523 Afgreiðslusími:
12323. — Prentsmiðjan Edda h.f.
12,5 stiga hækkun
Eins og skýrt var frá ' blaðinu í gær var framfærslu-
vísitalan 112,5 stig um seinustu mánaðamót og hefur
því hækkað um 12,5 stig síðan „viðreisnarráðstafanir11
rkisstjórnarinnar komu til framkvæmda.
Eins og kunnugt er, var útreikningi vísitölunnar
breytt í stjórnartíð Emiis Jónssonar. Ef sú vísitala væri
enn í gildi, sem gilti fram að þeim tíma, myndi fram-
angreind hækkun nema 25 vísitölustigum, því að eitt
vísitölustig nú svarar til tveggja stiga samkv. gamla
útreikningnum.
Það sést bezt á þessu, hve gífurlegum verðhækkun-
um hinar svonefndu „viðreisnarráðstafanir" ríkisstjórn-
arinnar hafa valdið. Öll kurl eru þó hvergi nærri komin
til grafar, því að enn eru vörur seldar á gamla verðinu.
Það er vitanlega með öllu rangt, að telja fjölskyldu-
bæturnar til frádráttar á vísitölunni, og álykta samkvæmt
því, að hún sé ekki nema 104 stig Vísitalan á að sýna
framfærslukostnaðinn, eins og hann er, og því á ekki að
draga aðra styrki frá en þá, sem allir njóta, eins og
t.d. niðurgreiðslurnar. Annað gefur ekki rétta mynd.
Það er algerlega villandi að draga fjölskyldubæturnar
frá, því að það er ekki nema takmarkaður hluti lands-
manna, sem fær þær, t.d. ekki einhleypt fólk og fjöl-
skyldur, sem ekki hafa börn á framfæri.
Þeir, sem kusu stjórnarflokkana í semustu þingkosn-
ingum, munu vissulega ekki hafa átt þess von, að 9 mán-
uðum síðar yrðu þeir búnir að hækka framfærslukostn-
aðinn um 12,5 stig eða 25 stig, miðað við gömlu vísi-
töluna. Þá lofaði Alþýðuflokkurinn stöðvun dýrtíðarinn-
ar og Sjálfstæðisflokkurinn lofaði bættum lífskjörum.
Þá sagði Alþýðuflokkurinn, að allt stæði með blóma,
Það, sem hefur venð gert, hefur heldur ekki verið
gert vegna þess, að þess væri þörf af efnahagslegum
ástæðum. Af þeim ástæðum þurfti ekki að gera neinar
þungbærar ráðstafanir. Til þess að gerbreyta tekju- og
eignaskiptingunni í landinu, þarf hins vegar stórfelldar
aðgerðir, en að því er fyrst og fremst stefnt með „við-
reisn“ ríkisstjórnarinnar.
En hvað tekur nú við? Fulltrúafundur Alþýðusam-
bandsins hefur sagt, að launþegar sætti sig ekki við þá
kjaraskerðingu, sem orðin er, og muni því krefjast kaup-
hækkana. Verkföll virðast því framundan, ef ekkert er
að gert. Ætlar stjórnin að fljóta sofandi að feigðarósi
eða hverfa frá villu síns vegar meðan hún hefur tíma
og tækifæri til þess?
Hví þegir stjórnin?
Ensk blöð halda áfram að tala um samninga milli
stjórna íslands og Bretlands um undanþágur fyrir
brezka togara til að veiða innan tólf mílnanna.
Slíkar frásagnir ensku blaðanna eru ekk’ heppilegar
fyrir málstað okkar erlendis. Þær geía óbeint til kynna
eins og eitthvert lát sé á íslendingum.,
Hví gefur ríkisstjórn íslands ekki út glögga yfirlýs-
ingu í tilefni af þessum þrálátu blaðaskrifum og tekur
það skýrt fram, að samkvæmt einróma ályktun Al-
þingis og yfirlýsingum allra stjórnmálaflokkanna í
tveimur þingkosningum þá verði ekki samið um neinar
siíkar undanþágur. Allt tal um slíkt sé því markleysa
Hví gefur stjórnin ekki slíka yfiriýsmgu? Hver dag-
urinn, sem líður veikir málstað okkar út á við meðan
slík yfirlýsing liggur ekki fyrir, og ensku blöðin halda
því áfram þessu samningatali sínu.
t
)
)
)
)
>
)
>
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
/
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
/
r
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
- ■'X. »
----ERLENT YFIRLST
•■V'-V'V
er sneri á Krustjoff
Eftir er hins vegar aí sjá, hvort hann getur haldiÖ samninginn við Kongó
Þa5 kemur flestirm saman
um, að í áróðurs- og efna'hags
styrjöldinni, sem hefur geisað
milli austurs og vesturs að
undanförnu, hafi Rússar yfir-
leitt verið snarari i snúningum
en Bandar'íkjamenn. Um skeið
virtust t. d. Rússar vera vel á
vegi með að ná foifeslu í
Kongó á þann hátt, að þeir
yrðu fyrri til en vesturveldin
í því að bjóða Kongóstjórn að
taka að sér að sjá um ýmsar
stórframrvæmdir og útvega íé
td þeirra. Þetta virðist nú hafa
brugðizt Rússum í bili, en það
er ekki að þakka fljótum við-
brögðum vestrænna stjórnar
valda, heldur amerískum fjár-
aflamanni, sem tókst að ná
samningum við Kongóstjórn
um einkaleyfi til stórfram-
kvæmda á sviði námuvinnslu
og vatnsvirkjana, m. a. í
Kongófljóti. Rússar sitja því
með sár’t ennið um þessar mund
ir, a. m. k. hvað þetta snertir.
en hins vegar eru Bandaríkja-
menn með nokkrar áhyggjur
ú't af því, hvort hinn ameríski
auðkýfingur muni geta staðið
við orð sín, en Bandaríkjunum
verði kennt um, ef hann bregzt
þeim. Hinu fagna þeir þó jafn-
framt, að honum tókst hér að
snúa á Rússa og bjarga því að
sinni, sem vafasamt er, hvort
vestrænum stjórnarvöldum
hefði tekizt að bjarga.
MAÐ UR SÁ, sem hér var að
verki, heitir L. Edgar Detwiler.
Hann er 62 ára gamall og hefur
víða komið við sögu í fjármála-
heiminum seinustu 40 árin.
Hann gerðist fljótlega athafna-
mikill i fjármálaheiminum eft
ir að hann lauk verzlunarskóla-
námi um tvítugt. Þegar heims
kreppan skall á 1929, var hann
forstjóri fyrir stóru fjármála-
fyrirtæki, sem rak ýms þjón-
ustufyrirtæki, aðallega vatns-
veitur, í ekki færri en 23 ríkj-
um Bandaríkjanna. Þetta fyrir-
tæki varð gjaldþrota, eins pg
fjölmörg önnur, á kreppuárun-
um, en Detwiler lagði þó ekki
árar í bát, 4n byrjaði á nýjan
lei’k og vann sig fljótt upp aft-
ur. Jafnan hefur hugur hans
beinzt mest að ýmsum nýjung-
um og framkvæmdum, sem
væru ekki fyrst og fremst unn-
ið að í gróðaskyni, heldur engu
síður til aknenningsþarfa. Hann
hefur t. d. tekið mikinn þátt
í fyrirtæki, sem hefur haft þær
áætlanir á prjónunum, að
byggja farþegaskip til Atlants-
hafsferða, er væru allt að 120
þús. smál. og gætu því flutt
miklu fleiri farþega fyrir ódýr
ara fargjald en þau skip, sem
nú annast þessar ferðir. Um
skeið vax Detwiler með ráða-
gerðir um að byggja upp að-
setursstað brezka erkibiskups-
ins, Canterbury, svo glæsilega,
að Vatikanið þyldi ekki neinn
samjöfnuð við það. Hugmynd
þessa mun hann hafa fengið
vegna þess, að hann hefur ann
DETWiLER
að heimili sitt í Kent og dvelst
þar lengstum, en hitt heimili
hans er við Park Avenue í New
Yor’k, þar sem margir helztu
auðjöfrar Bandaríkjanna búa.
Detwiler er þannig lýst, að
hann sé hugsjónamaður jafn-
hliða því að vera fjáraflamaður.
Hann er reglumaður mikUl,
hvorki reykir né drekkur og tek
ur lítinn þátt í samkvæmislífi.
EFTIR 1950 tók hugur Det-
wiler mjög að snúast að Afríku.
Hann reyndi um skeið að fá
leyfi til að reisa hina fyrir-
huguðu stórvirkjun við Volta-
fljótið í Ghana, en samningar
tókust ekki milli hans og ríkis-
stjórnarinnar. Síðar náði hann
samningum við stjórnina í Lí-
beríu um ýmsar stórfram-
kvæmdir þar og virðast þæ hafa
gengið vel, en Detwiler hefur
nú dregið sig að mestu úr því
fyrirtæki. Hann virðist hafa
mestan áhuga fyrir að koma
framkvæmdum af stað og vera
jafnan að brjóta upp á nýjum
hlutum. Úthald virðist hann
ekki hafa að sama skapi.
Undanfarna mánuði mun
Detwiler hafa staðið í samning
um við stjórnina í Guinea um
að taka að sér einhverjar stór-
framkvæmdir þar. Þar hitti
hann af tilviljun fulltrúa frá
hinni nýju Kongóstjórn fyrir
tæpum þremur vikum síðan og
sá fljótt, að möguleikar til
stórfr'amkvæmda væru enn
meiri í Kongó en Guinea. Hann
hóf því .strax viðræður við
stjórnina í Kongó og fóru þær
fram með algerri leynd, en
jafnhiiða hafði þó Detwiler
samráð við ýms fjármálafyrir-
tæki í Bandaríkjunum og
Vestur-Evrópu. Hann lét banda
rísk stjórnarvöld vita um
samningagerðina og munu þau
hvorki hafa hvatt hann né latt.
Niðurstaða þessara viðræðna
hefur orðið sú, að Detwiler er
búinn að hleypa nýju fyrirtæki
af stokkunum, Congo Inter-
national Management Corpor-
ation, (skammstafað CIMCO),
og hefur það þegar gert samn-
in.ga við Kongóstjórn um rétt-
indi til námuvinnslu og vatns-
virkjana, er gildi í 50 ár. Reikn
að er með, að þær framkvæmd
ir, sem hér um ræðir, muni
alltaf kosta um 2000 millj.
dollara. Samningur þessi tekur
ekki gildi fyrr en þing Kongo-
lýðveldisins hefur samþykkt
hann, en það mun fá hann til
meðferðar í september næstk.
CIMCO mun þó senda sérfræð-
inga til landsins nú þegar.
MARGIR fjármálamenn virð-
ast líta svo á, að Detwiler hafi
hér færzt ofmikið í fang, og
hann muni aldrei getað útveg-
að nægilegt fjármagn. Detwiler
játar, að hann hafi enn ekki
útvegað fjármagnið, en hann
hafi fengið loforð um stuðning
peningastofnana í mörgum lönd
um, því að þetta fyrirtæki hans
eigi að verða alþjóðlegt. Því
sé ætlað að skila eðlilegum
vöxtum, en umfram það eigi
það ekki að vera gróðafyrir-
tæki, því að tilgangurinn sé
fyrst og fremst að hjálpa til
við uppbyggingu Afiíku. Hann
mun og ef til vill eitthvað
treysta á það, að vestræn
stjómarvöld verði að reynast
honum hjálpleg, því að það yrði
kommúnistum mest til ávinn
ings, ef fyrirtæki hans mis-
heppnaðist. Detwiler afsakar
sig með því, að hann bafi orðið
að hafa hraðann á og því ekki
getað vandað undirbúninginn
sem skyldi, vegna samkeppn-
innar við Rússa.
Vafalaust mun verða mikið
rætt um þetta fyrirlæki, Det-
wiler.s í náinni framtíð og því
veitt mikil athygli, hvernig
þessu djarfa tiltæki hans reiðir
af. Víst má líka telja það, að
kommúnistar muni ekki vanda
honum kveðjurnar, því að ótví-
rætt er, að honum hefur tekizt
að snúa á Krustjoff, a.m.k. í
bili. Þ.Þ.
/
/
t
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
r
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
Ffársöfnun vegna flótfamanna
Fjársöfnur. Alþjóðlega flótta-
mannaársins hefur gefið ákaflega
mikið í aðra hönd í mörgum lönd-
um, en þörfinni er enn ekki full-
r.ægt, segir ’orstióri Flóttamanna-
hjálpar S.Þ. Auguste R. Lindt.
Til að hægt verði að leggja niður
fvrir lok þessa árs þær búðir þar
sem flóttamenn hafa oúið yfir
áratug er enn þörf ? 2 milljónum
dollara, og til ýmissa annarra
framkvæmda skortir aðrar 3 millj-
cnir dollara.
Forstjórinr, lýsir því yfir með
nukilli ánægju að fjársöfnunin,
m.a. á Norðurlöndum, hafi borið
mjög góðan árangur Bretar hafa
flórfaldað upphæðina, sem þeir,
liöfðu i öndverðu einsett sér að
safna. En þetta má ekki koma
mönnum tii að halda að frekari
söfnun sé ónauðsynleg, segir
þ;ndt. Til Jæmis höfðu verið ráð-
gerðar sérstakar ráðstafanir til að
hjálpa flóttafolki í Túnis og Mar-
okkó — og til þessarar hjálpar
e'nnar var þörf á 3 milljónum
dollara. Því fer fjarri að þessu fé
hafi verið safnað, og í stað þess
að fara inn á nýjar brautir í hjálp
inni við Góttamenn. svo sem
heilsuvernd menntun og tækni-
þiálfun, eins og gert hafði verið
Iráð fyrir, hafa menn verið nauð-
beygðir til að nota það fé, sem
safnazt hefur, til að halda lífinu í
fióttafólkinu.
— Ef mer.n fá ekki nú þegar
réta mynd af ástandinu er hætta
á að áhuginn kólni vegna þess að
aimenningur álykti sem svo, að ár-
angurinn sem náðst hefur sé nægi-
legur. Ef svo færi yrði sjálfur ár-
angurinn til hindrunar frekari við-
lcutni við að halda hjálpinni áfram
og auka hana. Þess vegna heiti
ég á alla að láta ekki staðar num-
ið í viðleitninni. sagði Auguste
I.indt að lokum.
(Frá upplýsingaskrifstofu S.Þ. í
Khöfn.)