Tíminn - 18.08.1960, Blaðsíða 14

M
T í MI N N, fimnttudaginn 18. ágiísí 1960.
bannaíj að selja Chileanska
heirshöfðingja til Mexíkó?
Hefur þú nokkurs staðar xek
i«t á það i hinni helgu bók?
Nei, ég hafði aldrei lesið
eitt né neitt um chileanska
her'shöföingja í hinni helgu
bók, og það gladdi Filíppo
frænda mikið.
Þegar ég bið klæðskera að
aauma föt, eða kúreka að
temja hest, er hann -þá ekki
skyldugur til að gera það? hélt
Fflippo frændi áfram. — Eins
er það með hershöfðingja.
Kiæðskerax eru skyldugir að
sauma föt, kúrekar að temja
hesta og hershöfðingjar að
leiða her. Stendur það ekki í
boðoröunum tiu?
— Nei, það stendur ekkert
um það.
— Það var synd, sagði Fil-
ippo hryggur. — En það stend
ur þar þó, að sérhver skuli
neyta síns brauðs í sveita sins
andlitis.
— Já, það er vilji guðs, en
Mexíkó er eitt og Chiie ann
að.
— Og stendur ekki líka að
vér séum allir bræður?
Mér fannst það ekkert til
að sanna frekar mál hans.
— Jú, víst er það, sagði ég.
— Allir erum vér bræður. En
þú gerir mannamun. Þú selur
bara öðrum stríðsaðilanum
hershöfðingja, en hugsar ekk
ert um hinn. Er hann ekki
einnig bróðir vor?
Filippo frændi stöðvaði hest
ana og leit á mig alvarlegur í
bragði.
— Eg held það sé enginn,
sem skilur Orðið betur en ég,
sagði hann. — Og ég geri eng
an mannamun. Eg sel einnig
hinum aðilanum hershöfð-
ingja.
Eg hjálpaði Filippo frænda
með þessa stríðsverzlun til
beggja stríðsaðila. Það kem
ur samt ekki þessari sögu við,
því hún fjallar ekki um hers
höfðingjasölu mína, heldur
ætlaði ég að segja ykkur það
sem á daga mína dreif, þegar
é?c var þjónn í Mendoza.
Filippo frændi var heiðar-
legur maður. Réttlátur maður
sem vann vinnu sína af mik-
illi kostgæfni. En hann hafði
enga hugmynd um alþjóða-
lög. Þannig afgreiddi hann
einu sinni enskan hershöfð-
inga, sem var á ferð í Santi-
agó, og flutti hann til Mexí
kó, en af því spannst mjög
leiðinleg saga, sem meðal ann
ars hafði það í för með sér,
að fjöldi herskipa beindi byss
um sínum að landstjórasetr-
inu í Valparísó.
Einu sinni enn varð Filippo
frændi að hverfa af sjónar-
sviðinu í snarheitum. Hvað
átti ég nú að gera? Gat ég
haldið áfram að veiða stóra
og feita hershöfðingja og
bi’nda þá og kefla alveg einn?
Eg leitaði mér að annarri
atvinnu. Sérhver hteiðarleg
vinna er virðingarverð. Svo
ég varð rakari, síðan járn-
brautarstarfsmaður. En vegna
þess, að ég hef alltaf verið
mjög sjálfstæður að eðlisfari
gerðist ég skóburstari til að
hafa eigið fyrirtæki. Stofn-
kostnaður slíks fyrirtækis er
ekki mikill, eða útbúnaður-
inn margbrotinn, kjaftastóll
handa viðskiptavinunum, og
skemill fyrir fótinn, tveir
burstar, klútur, dós af skó-
svertu og aðra af skóbrúnu
og hest.
Þótt ég væri bara saklaus,
fátækur ungur piltur, án allr
ar reynslu, vissi ég að ekkert
er eins nauðsynlegt fyrir skó
burstara og hestur. Mjög fáir
skóburstarar verða ríkir, en
það er af því, að þeir vita ekki
að það er allt komiö undir
góðu mhesti. Flestir skóburst
arar eru aflóga kúrekar, þeir
standa á götuhornum og bíða
þess, að forsjónin sendi þeim
skó undir burstann. En for-
sjónin hefur öðrum hnöppum
að hneppa, það fann ég fljótt.
Sá sem vill hafa eitthvað upp
úr sér sem skóburstari, verð
ur að hafa bæði gáfur og
hest. Það var þó ekki mér að
kenna, því að ég hafði sprengt
vatnsleiðslu í götu nærri höfn
inni, og fyrsti viðskiptavin-
urinn var kanadískur sjómað
ur, nýkominn í land. Mig vant
aði alla reynslu, svo ég vissi
ekki hvernig sjómenn koma
fram við fátæka skóburst-
ara:
Kanadískur sjómaður sezt
í kjaftastólinn og bíður ró-
legur, þar til búið er að ,gljá-
bursta skóna hans. Svo setur
hann fótinn í ennið á skó-
burstaranum, réttir úr fæt-
inum og veltir skóburstaran-
um á bakið. Svo fer hann sína
leið með vaggandi mjöðmum
og báða þumalfingurna í belt
isstrengnum.
Og ég var bara reynslulaus
stráklingur. Þegar ég skyndi-
lega fann fót sjómannsins á
enninu á mér, fálmaði ég ó-
viljandi í kringum mig eftir
einhverju föstu, og fyrir til-
viljun varð gikkurinn á
skammbyssunni minni það
fyrsta sem ég festi hendur á.
Hvernig sem þetta allt sam
an var; í þessum óheppilegu
kringumstæðum varð hestur
inn minn mér að ómetanlegu
gagni.
En það sem ég ætlaði að
segja, var ekki það sem skeði
þegar ég var skóburstari í Val
paraiso, heldur meðan ég var
þjónn í Mendoza. En úr því
að ég er byrjaður, er bezt að
láta það koma fram. Fyrir-
tæki mitt óx og ég vann með
gleði, ýmist í austri eða vestri
eftir þvl sem andinn innbauð.
Seinnipart dags, þegar ég
setti mig niður nærri via-Cab
ecita, þar sem rétt í þessu
hafði sprungið vatnsleiðsla,
kom herramaður með gler-
augu og svart yfirvaraskegg
og settist í stólinn minn.
Og það sem hann kjaftaði!
Eg hef aidrei á ævi minni séö
annan eins kjaftask. Hann
malaði og malaði um þessa síð
ustu og verstu tíma og allt það
illa sem skeði í Valpar’.so á
þessura siðustu og verstu tím
um það var enginn endir á
öllu hans kjaftæði.
— Maður verður að hafa
augun á réttum stað. Hér í
Valpariaso úir og grúir af alls
lags glæpalýð. Lestu bara
það sem blöðin segja. Þar er
t.d. talað um náunga, sem eng
inn veit hvað heitir og finnur
upp á öllum fjandanum. Hef
urðu lesið um hann, ungi mað
ur?
— Nei, svaraði ég.
— Það var slæmt, ungi mað
ur. Það er bara svolítið gam-
an að lesa, hverju hann finn
ur upp á. Einu sinni kom hann
til rakara í via Santa Crus,
með bréf upp á að konan hans
væri veik. — Eg skal raka fyr
ir yður hérna á meðan þér
farið heim og lítið á konuna
yðar, sagði náunginn. Þegar
hann var orðinn einn, fór
hann í hvíta jakkann og beið.
Von bráðar kom svo herra-
maður, sem hann sápaði og
byrjaði að raka. Og einmitt
þegar hann var með hnífinn
á barkanum á honum, gerði
hann honum skiljanlegt að
ef hann afhenti ekki strax
veskið sitt, gæti hæglega skeð
slys. Hann fékk veskið strax,
stakk því í vasann, fyllti munn
mannsins með sápu, og gekk
svo rólegur leiðar sinnar.
Öðru sinni fór hann inn í lest,
rændi húfu miðavarðarins og
safnaði saman öllum ferða-
seðlum fólksins, undir þvi yfir
skyni, að líta þyrfti nánar á
þá; Á næstu stöð yfirgaf
hann lestina, án húfunnar,
og fékk afhentann hestinn,
sem hann hafði sent á undan
sér daginn áður og reið til
baka til Valparaiso. Þar stóð
hann svo fyrir utan stöðina
og sagði við gesti og gang-
andi, að hann hefði fengið
sér miða til eins eða annars
staðar, en þegar til kæmi
þyrfti' hann ekki að nota hann
og vildi gjarnan selja hann.
Þannig losaði hann við alla
miöana, einn eftir annan.
— En sniðugur náungi,
skaut ég inn í.
— Sniðugur já, sagði orð-
hákurinn. — Og veiztu hvað
hann gerir núna?
— Nei.
— Jú, nú hefur hann fund
ið upp á nokkru klóku. Ilann
sprengir vatnslelðslu, svo að
heii eða hálf gata verður
fljótandi í vatni. Svo stillir
hann sér upp í nágrenninu
og bíður þess að bursta skó
þeirra sem koma úr vatns-
flaumnum.
— Þetta hlýtur að vera önd
vegis fyrirtæki, sagði ég.
— Alveg stórfínt, því þegar
hentugt tækifæri býðst, þríf
ur hann í fætur viðskiptavin
arins og kippir í, þá hefur
hann náttúrlega sinn skóinn
í hvorri hendi. Og meðan við-
skiptavinurinn liggur þarna
á bakinu, tekur náunginn
saman bæði skó og verkfæri
snarar sér á bak, og er horf
inn með það sama.
— Stórkostlegt, sagði ég.
í sama bili sleppti ég burst
anum og greip í fæturnar á
litla manninum og reis snar-
lega upp. Eg stóð þarna með
skóna í höndunum, en það,
sem ég sá, kom mér til að
gleyma verkfærunum. Við-
skiptavinurinn féll ekki aftur
yfir sig eins og vanalega, og
ég snaraði mér á bak, kaldur
af hræðslu.
— Eg sver, og legg við dreng
skap minn; ég sá það með
eigin augum: Maðurinn hafði
8.00 Morgunútvarp.
10.10. VeSurfiregnir.
12.00 Hádegistúvarp.
13.00 „Á frívaktinni“, sjómannaiþátt-
ur (Guðrún Erlendsdóttir).
15.00 Miðdegisútvarp.
16.30 Veðurfregnir.
19.25 Veðurfregnir.
20.00 Erindi: Um fallstrauma (Hjört
ur Halldórsson menntaskóla-
kennari).
21.00 Samieikur á knéfiðlu og píanó:
Mstislav Rostropovitsj og Dju-
kin leika.
21.15 Upplestur: Kristján frá Djúpa-
læk les frumort ljóð.
21.25 Frægir söngvarar: Cesare Si-
epi syngur ítalska söngva.
21.40 Um kartöfluframleiðslu: Ewald
B. Marmquist talar við Frið-
rik Friðiriksson kaupmann og
Magnús Sigurlásson verzlunar-
stjóra að Miðkoti í Þykkvabæ.
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.10 Kvöldsagan: „Trúnaðarmaður
í Havana‘: eftir Graham
Greene: II. (Sveinn Skorri
Höskuldsson).
22.30 Nútímalist flutt af sinfóníu-
hljómsveit Chicagoborgar und-
ir stjóm Rafaels Kubeliks.
23.10 Dagskrárlok.
EIRÍKUR
VÍÐFÖRLI
og
GUNNAR
GRIMMI
17
— Stanzaðu!, skipar Eiríkur.
Hver ert þú? Hvaðan kernur þú?
— Ég þjóna Haraldi jarli ti’
Steinavirkis. Það var ráðizt á okt-
ur af undarleguro, grímuklæddui/j
manní. Húsbóndi minn særðist, ég
færi honum vatn.
— Var árásarmaðurinn á hesti?
spyr Eiríkur hvassyrtur. Hann
snýt sér að Halfra og skipar hon-
um að sækja báða íylgdarmenn
Gnupa. Sjálfur fylgir hann manni
Haralds til húsbónda hans.
Þegar þeir koma til hins særða
jarls, opnar hann augun.
— Eiríkur konungur, stynur
liann, og missir síðan meðvitund
að nýj-u. Nú er hulunni brugðið
af því, hver Eiríkur er, og allir
hneigja sig fyrir honum í iotningu.
— Flytjið jarlinn til búða
Gnupa og hlynnið vel að honum
skipar Eiríkur. Sendið út flokk
reiðmanna. Sjálfur rið ég fyrir
flokknum með Halfra jarli, við
verðum að ná ræningjanum eins
fljótt og hægt er.