Tíminn - 16.12.1960, Blaðsíða 12

12
TIMIN N, föstudaginn 16. desember 1960.
. V4.,
Ræða Kristjáns
(Framhald af 9 síðu)
er um undirbúning nýrrar raf-
orkuvirkjurvar og athugun á
möguleikum til aukins iðnaðar
í því sambandi.
Enn eru möguleikar til þess_ að
bæta við einni vélasamstæðu í fra-
foss-stöðina og einni vélasamstæðu
í Ljósafoss-stöðina. Þr’átt fyrjr
það, að reiknað sé með þessuro'
vélasamstæðum má búast við raf-
magnsskorti á orkuveitusvæði Sogs
virkjunarinnar eftir 5—6 ár, ef
ekki koma til sögunnar nýjar raf-
orkustöðvar.
Það er óhjákvæmileg nauðsyn,
að nú þegar verði hafist handa
um undirbúning nýrrar virkjunar,
jafnvel þó ekki sé reiknað með ó-
venjulegri aukningu iðnaðar, sem
rekin er með rafmagni, en á það
verður einmitt að leggja áherzlu,
að næsta raforkuvirkjun verði svo
stór, að hún skapi möguleika fyrir
mikilli aukningu iðnaðarihs hér í
Reykjavík. Þess vegna er þetta
tvennt tengt saman í tillögunni.
Þarf nýja höfn
Næst kem ég að ti'Uögu um hafn
armálin.
Eins og Framsóknarmenn hafa
margsinnis bent á, er löngu orðið
aðkallnndi að gera nýja höfn
fyrir Reykjavík. Hin þrönga höfn
og allt of litla athafnasvæði við
liana sníða atvinnulífinu, sam-
göngum og viðskiptum á margan
hátt þrengri stakk en við verðl
unað.
Þetta hafa bæjaryfrvöldin sjálf
viðurkennt og lofað úrbótum með
gerð nýrrar hafnar. Var þetta eitt
af kosningaloforðum Sjálfstæðis-
flokksins fyrir síðustu bæjarstjórn
ar kosningar, og samþykkti bæjar-
stjórnin nokkrum dögum fyrir
kosningarnar tdlögu meirihlutans
um stækkun hafnarinnar út frá
gömlu höfninni og skai súfhöfn ná
yfir svæðið frá núverandi'höfn að
Engey og Laugarnesi.
Nú heyrist, að bæjai'stjórnar-
meirihlutinn hafi sent út nienn
til að leita að stað fyr'ir nýja höfn,
og virð!st tillagan, sem samþykkt
var í bæjarstjórninni rétt fyrir
bæjars’jórnarkosningarnar hafa
mótast meira af viðhorfinu í kosn-
ingamánuðinum en alvöru þess
málefnis, sem tillagan fjallaði um.
Slíkt alvöruleysi og sýndar-
mennska má með engu móti ríkja
í þessu máli. Frestun á fram-
kvæmdum við nýja hafnargerð
veldur árlega stórfelldu tjóni fyr-
ir bæjarfélagið.
Ég ber hér fram tillögu um
þetta mál til þess að minna enn
einu sinni á nauðsyn þess að haf-
izt verði handa um hafnargerð hér,
í stað þess að láta sitja við orðin
tóm.
Aukning hitaveitunnar
Þá er tillaga um hitaveituna.
Skömmu eftir 1940 var gert
myndarlegt átak í hitaveitumálum
bæjarins, enda var svo komið á
árinu 1946, að um 75% af bæjar-
búum bjuggu við hitaveitu, en
síðan hafa tiltölulega fáir bæjar-
búar bæzt í þann hóp, sem nýtur
hitaveitunnar. Þar sem saman hef-
ur farið tiltölulega lítil aukning
hitaveitunnar og ör fólksfjölgun í
bænum, mun nú svo komið, að eitt
hvað milli 30 og 40% bæjarbúa
búa við hitaveitu.
Fyrir 3 árum var keyptur til
landsins stórvirkur jarðbor, og.er
hann sameign ríkisins og Reykja-
víkurbæjar. Hefur bæjarstjórnin
látið bor’a með þessu tæki á nokkr-
um stöðum í bæjarland'inu og
hefur fengizt töluvert vatnsmagn
í þeim borholum.
Þýðingarmikið er, að það
vatnsmagn, sem fyrir hendi er,
verði tekið í notkun sem allra
fyrst, og síðan haldið áfram bor-
unum í bæjarlandinu í leit að
auknu vatnsmagni. Jafnframt
verður að sjá til þess, að bænum
verði tryggð hitaréttindi á þeim
jarðhitasvæðum, sem næst eru
Reykjavík, og að rannsóknum og
virkjunum verði haldið áflram
af fullum krafti.
Hitaveita er frá þjóðhags-
legu sjónarmiði meðal beztu fyr-
irtækja, sem lagt verður í, þar
sem hún sparar landinu stórar fjár
hæðir árlega í erlendum gjaldeyr'i.
Er því ekki áhorfsmál að taka er-
lend lán til slíkra framkvæmda, og
verður að hraða framkvæmdum í
þessu stórmáli svo sem mest má
verða.
Húshæ'Öismálin
tillaga um húsnæðis-
mál.
Efnahagsráðstafanir ríkisstjórn-
arinnar hafa orðið þess valdandi,
og svo til engir leggja nú í fram-
kvæmdir við byggingu á íbúðar-
húsnæði, og svo hart er byggingar-
iðnaðuiinn leikinn af stefnu stjórn
arinnar, að framkvæmdir eru að
stöðvast við fjölda húsa, sem
byrjað var á áður en hin dauða
hönd stjórnarstefnunnar snart
landsins börn.
Eins og alkunnugt er, hefur'
verið hér mikill húsnæðisskortur
á undanförnum árum allt frá því
í síðustu styrjöld, og hefur ekki
tekizt að útrýma húsnæðisleysinu,
— og 2—3 þúsund manns verða
ennþá að búa í húsnæði, sem
dáemt hefur verið heilsusþillandi
og þar af leiðandi ekki íbúðar-
hæft.
Talið er að árlega þurfi að
reisa 7—800 íbúðir í Reykjavík til
þess að fullnægja húsnæðisþörf-
inni vegna fólksfjölgunarinnar
einnar saman.
Nú blasir sú staðreynd við, að
svo til éngir munu hefja byggingar
á næstunni að óbreyttum aðstæð-
um. Má því fara nærri um, hvern-
ig húsnæðisástandið í bænum
muni verða að fáum árum liðn-
um. Þar að auki er hér um að
ræða mikið vandamál í sambandi
við atvinnumálim.
Bæjarbúar ætLast til þess, að
bæjarstjórnin beiti sér fyrir ráð-
stöfunum til að koma í veg fyrir
frekari samdrátt í byggingu íbúð
arhúsnæðis, því ella mun ekki
hjá því fara, að í þessum málum
skapist innan örskamms tíma ó;
viðráðanlegt öngþveiti.
í tillögu minni er lagt til, að
bæjarstjórnin skori á alþingis-
menn Reykjavíkur að beita sér
fyrir eftirgreindum ráðstöfunwn í
þessum efnum:
1. Lækkun útlánsvaxta.
2. Afnámi söluskatts og aðffutn-
ingsgjalda af byggingarefni.
3. Útvegun á meira lánsfé til að
reisa íbúðarhúsnæði og leng-
ingu lánstímá frá því, sem nú
er, á lánum Húsnæðismála-
stjómar.
Þá kemur gatnagerð.
Alger Jiáttaskil þarf
í gatnagerSinni
Hvað sem háttvirtir bæjarfull-
tr’úar kunna að segja um gatna-
gerðina hér í bænum er óhætt að
fullyrða, að íbúum borgarinnar
finnst mikið á skorta, að fram-
kvæmdir við gatnagerðina séu
með þeim hætti, að við verði unað
öllu lengur. Mikill hluti af götum
bæjarins er enn ómalbikaður, og
verða menn að sætta sig við mold-
ar- eða malargötur, sem ’oft og
trðum eru illfærar umferðar, ef
veðurguðirnir hafa ekki nógu
hægt um sig.
Ég?sí:áf *kki brjóta fundar’sköp
meijiþví’að'-hafa yfir eitthvað af
þeim lýsingarorðum, sem bæjar-
búum er támt að nota um þessa
tegund gatna.
En það er augljóst, að hér verð-
ur að grípa til annarra ráða en
notazt hefur verið við fram að
þessu, og virðist líklegast til árang
urs, að bæjaryfirvöldin notfæri
sér, í ríkara mæli en hingað til
hefur verið gert reynslu annarra
þjóða í þessum efnum.
Tillagan er um það, að bæjar-
stjórn feli borgarstjóra og bæjar-
ráði að ráða hingað til starfa er-
lendan sérfræðing tH að vinna
með íslenzkum sérfræðingum að
undirbúningi og framkvæmd á-
ætlana um gatnagerð. Ennfremur
að lögð sé áherzla á nauðsyn þess
að hraða framkvæmdum við
gatnagerðina og notfæra sér nýj-
ustu tækni í þeim efnum.
Þá kem ég að síðustu tillög-
unni, sem er um skipulagsmál.
Tillagan er um að fela borgar-
stjóra og .skipulagsnefnd að láta.
gera heildarskipulag af Reykjavík,
sem miðað verði við 250—300 þús-
und manna bæ, og að í þessu heild
arskipulagi verði gert ráð fyrir
nýjum miðbæ utan núverandi
býggðar Reykjavíkur þar sem m.a.
verði ætlaðir staðir fyrir ýmsar
ouinberar stórbyggingar svo sem
ráðhús Reykjavíkur, stjórnarráðs-
byggingu, allþingishús, nýtit há-
skólahverfi, listasafn o. fl.
Eitt af því, sem mjög hefur ver-
ið vanrækt í stjórn þessa Dæjar-
félags eru skipulagsmál bæjarins.
Alveg hefur verið látið undir höf-
uð liggjast að gera heildarskipu-
lag af bænum og yfirleitt hefur
ekki verið hugsað nema um uðandi
stund í þessum málum.
Reykjavík er hraðvaxandi bær
og þar að auki höfuðborg, sem
fyrir þær sakir verður að gera
tii ýmsar aðrar kröfur en venju-
legs bæjar.
Það virðist svo. sem bæjaryfir-
völdunum hafi ekki verið þessar
staðreyndir nógu ljósar, og því er
nú stakkurinn þröngur og stuttur,
að hann hefur ekki verið sniðinn
eftir vexti.
Það er erfitt verk. sem bæjar-
yfirvöldin eru þó að reyna að
iramkvæma að staðsetja ýmsar op-
mberar stórbyggingar í gamla mið-
bænum. Þetta er erfitt og verður
óhemju dýrt fyrir bæjarfélagið og
ríkið, þar sem ganga má út úr því
vísu, að kaupa þurfi fjölmörg göm-
Ui hús og fokdýrar lóðir af ein-
staklingum til að rýma fyrir slík-
um byggingum.
Rá fthúsfö í Tjarnarfeninu
Það vita allir, að Iöngu er orðið
íðkallandi að byggja ráðhús í
Reykjavík. í stað þess að ætla slíku
húsi, sem hlýtur að verða stórt og
veglegt, myndarlega og rúmgóða
lóð, er horfið að því ráði að hola
því niður í fen í norðurenda
Tjarnarinnar.
Staðsetning ráðhússins í Tjörn-
inni mundi í fyrsta lagi hafa í för
með sér eyðilegging Tjarnarinnar,
en þar að auki eyðilegging fjölda
húsa í grenndinni þ á m. alþingis-
hússins og dómkirkjunnar Auk
þess er ekki með nokkru móti unnt
þrátt fyrir uppkaup og eyðilegg-
ing eigna fyrir tugi eða hundruð
milljóna að fá umhverfis ráðhús á
þessum stað viðhlítandi stórt
svæði, hvorki fyrir torg. gos-
brunna og breiðgötur né bifreiða-
stæði, enda munu fáir ánægðir
með þetta staðarval
Þá þarf Reykjavík vegna höfuð-
borgarhlutverks síns að sjá ýmsum
stórbyggingum í þágu landsms alls
fyrir Ióðum. Má í því sambandi
r.efna stjómarráðshús og alþingis-
hús.
■Til bygginga eins og ráðhúss, al-
þingishúss og stjórnarráðshúss
þarf sérlega vel að vanda á allan

hátt. Þótt slíkar byggingar séu
fyrst og fremst reistar vegna notg
gildisins, verður einnig að hafa
hstræn sjónarmið i huga. Sllk hús
eiga að vera vegleg í fögru urrí-
hverfi, þar sem miðað sé við köni-
andi tíma og að komandi kynslóði-r
geti bætt við ag aukið án Dess að
henda þurfj því, sem búið var öð
gera, eins og raun verður á, ,ef
slíkum byggingum er valinn stað-
ur sem ekki gerir mögulegt að búa
fagurlega um þær : upphafi hvað
þa að bæta við fleiri byggingum á
lóðinni, þegar tímar líða.
Þegar háskólabyggingin var reist
arið 1940 Dóttust menn framsýnir
og stórhuga og ætluðu háskólanum
þó nokkurt óbyggt svæði. Nú ér
svo komið 20 árum síðar, að iands-
svæði þetta má heita gjörnýtt ög
engar líkur til, að unnt sé að kom:a
þar fyrir nauðsynlegum bygging-
vm, sem aðkallandi er að reisa,
hvað þá nýrri byggingu yfir há-
skólann sjálfan, begar þar að
kemur. ;i
Menn verða að gera sér ljóst,
að Reykjavík er liraðvaxandi bær.
Árið 1930 voru íbúarnir 28 þús-
und en á síðasta ári voru beir 71
þúsund og um næstu aldamót er
talið að þeir verffi kring um 150
þúsund.
Af þessu sést, hver nauðsyn það
er aer að gera sér skipulegá grein
fvrir, hvernig þennan bæ á að
hvggja, en láta ekki hendingu
ráða, eins og þegar Miklabrautin
var lögð, þá rekast gatnagerðar-
n enn allt í einu á nýtt stórhýsi
(bæjarblokkina) þar sem gatan
hefði þurft að liggja, ef allt hefði
verið með felldu.
Það er augljóst, að áður en
langir tímar líða, munu Reykjavík,
Kópavogur og Hafnarfjörður
verða samfelldur bær.
Það er því eðlilegt 0g tímabært
í skipulagsmálum þessara bæja
allra að miða við þá þróun, sem
sýnileg er, og skipuleggjá nýjan
mið bæ, sem lægi vel við þessúró
bæjum öllum, hvort sem þeir' sam-
einast, þegar stundir e'ða
halda áfram að vera sérstakix
bæir.
Það á að hætta að brúga oilúöi
stórbyggingum sém næst riúver-
andi miðbæ í Reykjavík, heldúr
ætti, eins og um ræðir í tillöguriiii
að mynda nýjan miðbæ utan nú-
verandi byggðar Reykjavíkur og
ætla þar stað fyrir ýirisar .öpiri-
berar stórbyggingar.
Svæðið á milli Hafnarfjarðar
og Reykjavíkur er tekið að byggj-
ast.ört. Enn er þar þó mikið lánd-
rými óbyggt, og má benda á sem
ákjósanlegan stað fyrir nýjan míð-
bæ_ Arnarnessvæðið til Vífilsstaða.
Ég vænti þess, að skipulagsmál
Reykjavíkur verði tekin til ræki-
legrar athugunar, heildarskipulag
gert af bænum sem allra fyrst ‘og
nýjum miðbæ verði valinn staðár
á meðan þau svæði eru enn 'ó-
byggð, sem ákjósanlegust eru í
því efni.
E
I
1
I
i
i
I
A
I
I
Kjörgaröi fáið þér flest til jölagjafa
Sparið yður óþarfa ráp í misjöfnum veðrum
Verzlið í KJÖRGARÐI
Skeifan — Últíma — Ríma — Penninn — Fatnaftardeild V. G K. — Rúsáhöld — Mcnift — Sport — Storknrinn
Tízkan — Mælifell — Orion— B. Laxdal — Kjöfblómið — Blæösp — Gluggatjöld -- Snyrtivimisýnirigín