Tíminn - 18.02.1961, Qupperneq 5

TÍMINN, laugardaginn 18. febrúar 196L
“'N
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastióri: Tómas Arnason. Rit-
stjórar: Þórarinn Þórarinsson (áb.), Andrés
Kristjánsson, Jón Helgason Fulltrúi rit-
stjornar: Tómas Karlsson Auglýsinga-
stjón: Egill Bjarnason. — Skrifstofur
í Edduhúsinu. — Símar: 18300—18305
Auglýsingasími: 19523 Afgreiðslusími:
12323. — Prentsmiðjan Edda h.f.
Vilja hafa einkarétt
Stjórnarblöðin halda áfram að brigzla Framsóknar-
mönnum um samstarf við kommúnista í verkalýðsféiög-
um og bæjarstjórnum. Af skrifum peirra mætti ætla, að
forystumenn stjórnarflokkanna væru engilhremir af öllu
slíku samneyti.
Reynslan sýnir þó vissulega nokkuð annað.
Það er kunnara en frá þurfi að segja, að kommún-
istar komust á sínum tíma til valda i verkalýðshreyfing-
unni með beinni aðstoð Sjálfstæðismanna. Um skeið
höfðu þeir fulla samvinnu um skipun stjórnar Alþýðu-
sambandsins. Þessi samvinna innan verkalýðshreyfing-
arinnar hefur haldizt meira og minna síðan. Þannig skýrði
Einar Olgeirsson frá því á Alþingi í haust. að hann hefði
sumarið 1958 haft nána samvinnu við Ólaf Thors og
fleiri forsprakka Sjálfstæðisflokksins um að knýja fram
kauphækkanir.
Sjálfstæðismönnum hefur og ekk: flökrað við því að
sitja með kommúnistum í ríkisstjnrn. Aldrei var blóð-
veldi Stalíns ægilegra en á árunum 1944—46, þegar hann
var að innlima litlu Eystrasaltsríkin á þann hátt m a.,
að tugir þúsunda manna voru fluttir nauðungarflutningi
þaðan til Síberíu á hinn hrottalegasta hátt. Þá sátu þeir
Ólafur Thors og Brynjóifur Bjarnason hlið við hlið í
ríkiss,tjórn og Bjarni Benediktsson kepptist við að leggja
blessun sína yfir samstarfið. Eftir að Brynjólfur sagði
samvinnunni slitið vegna Keflavíkui samningsins, reyndi
Ólafur í meira en 100 daga að endurreisa samstarfið.
Eftir fall vinstri stjórnarinnar haustið 1958, reyndi Ól-
afur aftur að endurnýja þetta samstarf og strandaði þá
ekki á öðru en því, að kommúnistar vildu ekki fallast á
5% kauplækkun eða m. ö. o. taka aftur hækkunina, sem
Ólafur og Einar höfðu komið fram um sumarið!
Ferill leiðtoga Alþýðuflokksins er svo nákvæmlega
hinn sami í þessum efnum. Alþýðuflokksmenn hafa setið
í stjórn með kommúnistum 1944—46 og 1956—58. Emil
Jónsson reyndi að fá kommúnista í stjórn með sér á jóla-
föstunni 1958. Á árunum 1958—60 fór sameiginleg
stjórn kommúnista og Alþýðuflokirsmanna með völd í
Alþýðusambandi íslands. Enn þann dag í dag er sam-
vmna milli Emils Jónssonar og kommúnista í bæjar-
stjórn Hafnarfjarðar.
Þannig mætti rekja þetta áfram. Þetta nægir vissu-
lega til að sýna, að forkólfar Sjálfscæðisflokksins og Al-
þýðuflokksins hafa aldrei hafnað samstarfi við komm-
únista, þegar þeir hafa talið sér hag í því, og hvað eftir
annað gengið eftir þeim til samstarfs. Hneykslun þeirra
yfir því, að Framsóknarrnenn og kommúnistar hafa sam-
starf í ýmsum verkalýðstélögum nú vegna sameiginlegr-
ar andstöðu gegn kjaraskerðingunm, er því ekki sprott-
in af því, að þeir telji samstarf við kommúnista neitt for-
dæmanlegt, heldur miklu fremur af því, að þeir vilja
hafa eins konar einkarétt á því, ef þeir telja sig þurfa
á því að halda.
Sjómannakjörin og Mbl.
Mbl. vill ekki viðurkenna, að sjómannakjörin hafi
batnað við hina nýju samninga. Þeirri staðreynd verður
þó ekki mótmælt, að með hækkun fiskverðsms og ýms-
um breytingum á gildandi samningum hafa kjör sjó-
manna batnað frá 10—25%, en kiarabótin er nokkuð
mismunandi eftir stöðum Tiltölulega mest er hún í Vest
mannaeyjum vegna þess hvernig samningum var þar
háttað áður. Það er vitanlega ekkert undarlega, hótt
landverkafólk í Vestmannaeyjum \i?ii fá kjarabætur j
átt við það, sem sjómennirnir hafa fengið.
/
/
'/
/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'/
/
'/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'(
/
'/
'/
'/
'/
/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'(
'/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
)
'/
'(
’/
?
'/
'/
't
't
/
'/
'/
'(
.'/
/
'/
'/
f
/
/
/
/
/
/
'/
'/
't
‘t
't
'/
/
ERLENT YFIRLíT
Vilja Rússar styrjöld í Kongó?
FurtSulegar tillögur þeirra í ÖryggisráÖmu um Kongómálfö.
VIÐ ÞVÍ mátti alltaf búast,
að ráðamenn Sovétríkjanna
reyndu að nota sér víg Lum-
umba til pólitísks áróðurs með-
al þjóða Afríku og Asíu. Það
hafa þau líka gert, en hins
vegar á svo ofsafullan og klaufa
legan hátt, að furðu gegnir. Ef
farið væri eftir tillögum þeirra,
myndi það tvennt gerast, að
Sameinuðu þjóðirnar yrðu ó-
starfhæfar og borgarastyrjöld
myndi blossa upp í Kongó mn-
an rúmlega mánaðar. Hvort
tveggja myndi gera ástandið í
alþjóðamálum miklu alvarlegr'a
en það er nú.
Það má segja, að tvö séu aðal-
atriðin í tillögum Rússa varð-
andi Kongódeiluna. Annað er
að Hammarskjöld víki, en hitt
er það, að her Sameinuðu þjóð-
anna færi frá Kongó innan mán
aðar. Með öllu er rangt að láta
Hammarskjöld víkja, því að
hann hefur ekkei't gert, er rétt-
lætt gæt; brottvikningu hans.
Það er líka jafnframt víst að
færi hann nú, myndi ekkert
samkomulag verða um eftir-
mann hans og sú deila væri lik-
.leg Ul að gera Sameinuðu þjóð-
■irnar meira og minna óstarf-
hæfar um lengra skeið, því að
án framkvæmdastjóra geta þær
ekki verið. Brottflutningur á
herliði S. þ. frá Kongó myndi
ryðja burtu seinustu hindrun-
inni gegn því, að langvarandi
borgarastyrjöld hæfist í Kongó,
þar sem erlend íhlutun myndi
mjög koma við sögu.
HVORJí.^YEPGJA þetta, þ.
e- óstarfhæfni S. þ. og borgara-
styrjöld í Kongó, myndi gera
heimsástandið miklu ískyggi-
legra en það er nú. Það er því
furðulegt, að Rússar skuli koma
fram með slikar tillögur, þar
sem sitthvað hefur bent til þess
eftir stjórnarskiptin í Banda-
ríkjunum, að ráðamenn þeirra
vildu vinna að því að draga úr
spennu í alþjóðamálum. Þessar
tillögur stefna ótvírætt að því
að auka hana.
í lengstu lög verður að vænta
þess, að þessar tyiögur Rússa
séu ekki sprottnar af því, að
þeir vilji auka spennu í alþjóða
málum. Þetta mun skýrast bet-
ur í sambandi við meðferð
Kongómálsins á vegum S. þ.,
þegar Rússum hefur gefizt tóm
til að hugsa málið nánara-
Breyti þeir ekki afstöðu sinni,
verður ekki annað séð en að
þeir vilji auka glundroða
á vettvangi S. þ. og efna til
borgarastyrjaldar. í Kongó í
þeirri trú, að slí'k upplausn og
óöld skapi þeim betri aðstöðu
til að koma ár sinni fyrir borð.:
Ef svo er, eru horfur óglæsileg-
ar framundan um batnandi sam
búð þjóða í heiminum.
TILLÖGUR þær, sem þeir
Hammars'kjöld og Stevenson
hafa lagt fyrir Öryggisráðið
beint og óbeint á seinustu fund-
um þess, virðist ótvírætt marka
einu leiðina, sem nú er fær til
lausnar á Kongómálinu, ef það
á ekki að verða stórfellt alþjóð
legt vandamál. Efni þessara til-
lagna er í stuttu málí það, að
áhrif og afskipti S. þ. í Kongó
verði aukin, kongósku herflokk
unum verði meinuð öll afskipti
af stjórnmálum, hindruð verði
öll erlend íhlutun og þá ekki
sízt íhlutun Belgíumanna í Ka-
tanga, reynt verði að mynda
nýja stjórn á breiðum grund-
velli og þing Kongó kallað
saman við fyrsta tækifæri. Öll
erlend aðstoð við Kongó verði
látin fara fram á vegum S. þ.
Áreiðanlegt er, að þessar til-
lögur marka þann grundvöll,
sem helzt vær'i hægt að leysa
Kongódeiluna á. Mjög miklu
skiptir það að sjálfsögðu, að
vesturveldin sýni það glöggt í
verki, að þau vilji útrýma belg-
ískum áhrifum í Kongó. Tiltrú
Asíu- og Afríkuþjóða til þess,
sem S. þ. aðhafast í Kongó, mun
ekki sízt fara eftir því, að þetta
sjáist nægilegt Ijóst. Helzta
veilan í afskiptum S. þ. í Kongó
fram til þessa, hefur falizt í því,
að Belgíumönnum hefur haldizt
uppi aHtof mikil íhlutun. Ef
ekki ver'ður bundinn endir á
íhlutun Belgíumanna í Kongó,
munu afskipti S. þ. þar mis-
heppnast, því að mörg Afriku-
og Asíuríkin munu halda áfram
að hlutast til um málefni Kong-
ós meðan eftir er einhver snef-
ill af belgískum áhrifum þar.
Mikið veltur á því, að forustu-
menn vesturveldanna geri sér
þetta Ijósfc
Þá verða vesturVeldin að fara
mjög varlega í öllum stuðningi
við Kasavubu. Sannleikurinn er
sá, að Kasavubu hefur sáralítil
eða engin völd í Kongó og mörg
áhrifamestu rí'ki Asíu og Afríku
líta á hann sem belgískan lepp.
Það var eftir stórfeldasta áróð-
ur vesturveldanna á þingi S. þ.,
að það tókst að fá stjórn hans
viðurkennda þar sem stjórn
Kongós. MikiU meirihluti Asíu-
og Afríkuríkja ýmist greiddi at-
kvæði gegn því eða sat hjá við
atkvæðagreiðsluná, þar á meðal
öU áhrifamestu ríkin, eins og
Indland. Afskipti S. þ. af mál-
um Kongós verða að einkenn-
ast af því, að þau styðja þar
ekki einn deiluaðilann fremur
en annan fyrr en þing Kongós
hefur fellt úrskurð um það
hverjum beri að fara með
stjórnina. Þess vegna er mikil-
vægt, að þingið verði kvatt sem
allra fyrst saman.
EF KONGÓDEILAN á að
leysast farsællega, verður það
mjög að byggjast á því, að
Afríku- og Asíuríkin telji sig
geta unað sæmilega við það,
sem gert er, og hvítu þjóðirnar
sýni ekki neitt það í verki, er
gæti bent til þess, að þær ætli
sér áfram eitthvert óeðli-
legt áhrifavald í þessum heims-
álfum. Bezt væri því, að Afríku-
og Asíumenn væru látnir
stjórna sem mest öllum afskipt-
am S.Þ. í Kongó. Þetta virðist
Hammarskjöld líka gera sér
Ijóst, eins og sést á því, að hann
hefur haft Indverja fyrir aðal-
fuUtrúa sinn í Kongó. Þetta
þarf að gera í enn rífcara mæli
í framtíðinni. Það eru sjónar-
mið óháðra ríkja eins og Ind-
lands og Nígerru, sem eru væn-
legust til að vísa hinn rétta
meðalveg í Kongómálinu.
Víg Lumumba skapaði vest-
urveldunum mikla erfiðleika í
Kongó. Það hefur nokkuð veikt
aðstöðu þeirra að nýju, hve ofsa
full og óhyggUeg viðbrögð
Rússa hafa verið. Það er nú
vesturveldanna að sýna, að þau
eru ekki að hugsa neitt um áróð
urs- og valdaaðstöðu í Kongó,
eins og helzt virðist vaka fyrir
Rússum. heldur að friða landið
og gera landsmenn sjálfa að
eigin húsbændum. Þetta er mik
ið hlutverk, en líka erfitt og
vandasamt. Þ.Þ.
HAMMARSKJÖLD

STEVENSON
V*V*V*V*V V»V»V*V*V»V*V»V»V»V*V'
/
/
/
/
/
/
'/
>
/
'/
'/
'(
/
/
/
/
/
I *
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
'/
'/
'/
'(
'/
'/
'/
‘/
'/
't
'/
'/
't
'/
'/
/
'/
/
/
’/
'/
'/
'/
'/
'i
r
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
/
'/
'/
'/
'(
'/
'/
'/
'/
/
e