Tíminn - 07.03.1961, Blaðsíða 7

TÍMINN, þrWjndagtnn 7. mar* 1961.
7
INCl
FRETTIRti
Með því að afsala okkur hinum einhliía rétti er
brotið blað í sjálfstæðisbaráttu þjóðarinnar
Hér fer á eftir nefndarálit
þeírra Hermanns Jónassonar
og Þórarins Þórarinssonar við
þingsályktunartillögu ríkis-
stjórnarinnar um uppgjafar-
og nauðarsamninginn við
Breta um landhelgismáliö.
Við undirritaðir leggjum til,
að tillagan verði felld, en ná-
ist ekki samkomulag um það,
leggjum við til, að breyting-
ar verði gerðar á orðsendingu
þeirri til brezku stjórnarinn-
ar, er tillagan fjallar um, og
hún borin undir þjóðarat-
kvæðagreiðslu.
Ástæðan til þess, að við
leggjum tíl, að tillagan sé
felld, er sú, að með sam-
þykkt hennar vinnst ekki
neitt, en hins vegar glatazt
hinn dýrmætasti réttur.
Af hálfu ríkisstjórnarinnar
er því haldið fram, að með
samkomulaginu við Breta, er
tillagan fjallar um, vinnist
þrennt: í fyrsta lagi viður-
kenni Bretar 12 mílna fisk-
veiðilandhelgi íslands, í öðru
lagi fáist nokkur lagfæring
á grunnlínum, og í þriðja lagi
hætti Bretar að láta herskip
sín beita ofbeldi innani fisk-
veiðilandhelginnar.
Bretar viðurkenna
ekki 12 mílur
Hið rétta er, að Bretar við
urkenna ekki 12 mílna fisk-
veiðilandhelgina, heldur lofa
aðeins að „falla frá mótmæl-
um“ gegn henni. Þetta orða-
lag: „að falla frá mótmæl-
um“, getur verið haégt að
teygja á alla vegu, og það er
fjarri því að fela í sér nokkra
endanlega viðurkenningu. Ó-
líklegt er, að hinir íslenzku
samningamenn hafi ekki lagt
á það ríka áherzlu í viðræð-
unum við Breta, að viðurkenn
ingin yrði glögg, en Bretar
bersýnilega ekki fallizt á það,
og býr þar vitanlega eitthvað
undir. Það, sem fyrir Bretum
vakir, kemur bersýnilega
fram í 4. lið orðsendingarinn-
ar, sem ríkisstjórnin hyggst
að senda brezku stjórninni,
en þar er tekið fram, að brezk
herskip muni ekki veiða á
svæðunum milli sex og tólf
mílna, sem undanþágurnar
nú ekki til, á „áður greindu
þriggja ára tímabili,“ en þar
er ,átt við það tímabil, sem
undanþágurnar eiga að gilda.
Þetta orðalag bendir hiklaust
til þess, að Bretar ætli að
tefla þannig, að þeir hafi
alveg óbundnar hendur, þegar
h°ssu tímabili lvkur, og þótt
v>eir hafi lofað því að falla
rrá mótmælunum, þá hafi
heir óbundnar hendur til að
beita mótaðgerðum, eins og
f.d. nýju löndunarbannj eða
öðrum hliðstæðum aðgerðum.
Reginmunur er á því, hvort við áskiljum okkur ein-
hliða rétt til landgrunnsms, eða hvort hann er bund-
inn ákvörðunum alþjóðadómstóls.
Neíndarálit fulltrúa Framsóknarflokksins í ut-
anríkismálanefnd um uppgjafarsamninginn
Rétturinn til grunn-
línubreytinga
Það er þannig með öllu rangt,
að Bretar veiti fulla viður-
kenningu á 12 mílna fiskveiði
landhelginni með því sam-
komulagi, aem rikisstjórnlin
hefur gert við þá. Jafnrangt
er það líka, að þær lagfæring-
ar, sem gerðar eru á grunn-
línum, séu einhver gjöf frá
Bretum, þv'í að við áttum ekki
aðeins fullan rétt til þeirra
samkvæmt sáttmála þeim um
landhelgina., er samþykktur
var á hafréttarráðstefnunni í
Genf 1958, heldur einnig
miklu víðtækari lagfæringa,
sem við gátum gert, hvenær
sem okkur bauð svo við að
horfa. Þessi réttur hefði strax
verið notaður vorið 1958, er
fiskveiðilandhelgin var færð
út þá, ef ekki hefði strandað
á Sjálfstæðisflokknum og Al-
þýðuflokknum. Ef samkomu-
lagið, sem stjórnin hefur gert
við Breta, kemur til fram-
kvæmda, verður ekki hægt að
nota þennan rétt til grunn-
lmubreytinga, nema Bretar
samþykki það eða Alþjóða-
dómstólinn felli úrskurð um
það, en málsmeðferð þar get
ur tekið langan tíma. Hér hef
ur því ekki áunnizt neinn rétt j
ur, heldur hefur rétturinn til
grunnlínubreytinga verið
þrengdur og skertur.
Loks telur ríkisstjórnin
það ávinning, að Bretar
hætti hernaðaraðgerðum
innan fiskveiðilandhelgi ís-''
lands. Bretar eru hættir þess
um hernaðaraðgeröum fyrir
nokkrum mánuðum vegna
fordæmingar almenningsá-
litsins í heiminum og þeirr-
ar reynslu, togveiðar verða
ekki stundaðar með neinum
mflna, þegar veiðitíminn er
mestur á hverju svæði, að
Vestf jarðasvæðinu einu und
anskildu. Yfirlýst er, að aðr
ir erlendir togarar munu
fylgja í slóð þeirra. Þetta get
ur ekki aðeins valdið báta-
flotanum miklu tjóni á þess
um þremur árum, heldur
höggvið varanlegt skarð í
fiskstofninn.
Hermann
Jónasson
þjóðréttarvenjur
I öðru lagi er svo Iátinn gkapast. Má t.d. í þessu sam-
af hendi hinn einhliða rétt- ^ t,ancji benda á, að Bretar
ur til útfærslu á fiskveiði-, jjuðu að láta Alþjóðadómstól
landhelginni, þar sem sér- inn (jæma um rétt Kýpurbúa
hver útfærsla verður hér til sjálfstæðis, en forvígis-
eftir háð samþykki Breta. menn Kýpurbúa höfnuðu því,
eða úrskurði alþjóðadóm- þar sem fUuvist var talið, að
stóls. Svo alvarlegt sem það dómstóllinn teldi sig bundinn
er að veita erlendum togur- af gamam hefð og reglum,
um undanþágur til veiða sem hefðu gert dómsúrskurð-
innan fiskveiðilandhelginn- lnn hagstæðan Bretum, þótt
ar næstu þrjú árin, er þó af- auur hinn siðferðilegi réttur
salið á hinum einhliða rétti værj meg Kýpurbúum. Af svip
miklum mun alvarlegra, þar ugum ástæðum hefur engin
sem það á að gilda um aldur nýlenduþjóð óskað eftir því
og ævi, en skýrt hefur verið hingað til, að Alþjóðadóm-
tekið fram af utanríkisráð- stóllinn úrskurðaði um rétt
herra og dómsmálaráðherra hennar til sjálfstæðis eða yfir
á fundi utanríkismálanefnd rága j iandi sínu, en um margt
ar,l að þetta ákvæði sam-
komulagsins eigi að verða
óuppsegjanlegt. Aldrei fram
ar munu því íslendingar
geta fært út fiskveiðiland-
helgi sína með einhliða á-
kvörðun, eins og gert var
1952 og 1958, og sézt gleggst
á því, hve mikilsverðum rétti
hefur.hér verið fórnað.
Skipun Albjóíiadóm-
stólsins
Það er haft þessu réttinda-
afsali til afsökunar, að við
getum lagt slík mál eftirleið
is fyrir Alþjóðadómstólinn.
Því er fyrst til að svara, að
þau ríki, sem eru íhaldssöm-
ust í landhelgismálunum.
byggist tilkall Islendinga til
landgrunnsins á svipuöum
forsendum og tilkall nýlendu
þjóðar til lands síns.
■ I :
Meginregla Jóns
Siguríssonai
Af þeim ástæöum er regin
munur á því, livort við á-
skiljum okkur einhliða rétt
til landgrunnsins eða hvort
hann er bundinn ákvörðun
um alþjóðadómstóls. Með
því að afsala hinum einhliða
rétti er brotið blað í sjálf-
stæðisbaráttu þjóðarinnar.
Allt síðan Jón Sigurðsson
hóf merki hinnar stjórnar-
farslegu sjálfstæðisbaráttu
fyrir meira en öld, hefur
þjóðin fylgt þeirri grundvall
arreglu hans að afsala sér
aldrei neinum rétti til fram-
búðar, heldúr búa fremur
við ofríki og valdbeitingu
um stund. Með afsali hins
einhliða útfærsluréttar er
þessi höfuðregla Jóns Sig-
urðssonar þverbrotin.
Þjóíaratkvæ'ði
Við leggjum því til sam-
kvæmt því, sem hér er rakið,
að þessi tillaga verði felld.
Fáist það ekki, leggjum við til,
að breytingar verði gerðar á
orðsendingunni, og eru þær
helztar, að viðurkenning
Breta á tólf mílna fiskveiði-
landhelgi verði gerð ótvíræð
og niður falli afsal hins ein-
hliða útfærsluréttar. Þá leggj
um við til, að tillagan verði
borin undir þjóðaratkvæða-
greiðslu, ef þingið hafnar
henni ekki, því að heit allra
þingmanna fyrir síöustu kosn
ingar voru með þeim hætti,
að enginn þeirra hefur um-
boð til að samþykkja slíka
tillögu. Hér er og um slíkt
stórmála að ræða, að þjóðin
sjálf á að taka hina endan-
legu ákvörðun.
Alþingi, 5. marz 1961
Þórarinn Þórarinsson
frsm.
Hermann Jónasson.
árangri undir herskipa- j rága nú mestu um skipun A1
vernd. Engar líkur benda tzl þjggaciómStólsins sökum á-
þess. að Bretar hefðu því i hrifa sinna í Öryggisráðinu.
byrjað á slíku ævintýri aft
ur. Það þurfti því ekki að
kaupa þá tz'l að hætta því,
-em þeir voru hættir.
Eins og nú hefur verið rak-
ið hefur því ekki neitt áunn
izt við þetta samkomulag,
heldur hið gae-nstæða Auk
þess fylgir því hinn stærsti
iog háskalegasti réttindamiss-
!ir, eins og nú skal rakið.
I ■
Réttindaafsal
í fyrsta lagi fá brezkir tog
arar rétt til þess næstu þrjú
árin að stund" togveiðar á
Hætta er því á, að þangað
veljist menn með íhaldssam-
ar skoðanir á þessum málum,
en það er kunnara en frá
þurfi að segja, að engar við
urkenndar reglur gilda um
víðáttu fiskveiðilandhelginn-
ar, og er mikill ágreiningur
milli þjóðréttarfræðinga um
þau mál. Meðan svo háttar
til, er eðlilegt aö búast við
því, að Albjóðadómstóllinn
reynist íhaldssamur og fylg-
ist h^egt með þróuninni, enda
mun hann telja það skyldu
?ína að vera fremur varfær-
Tilboð - áhugasamir
Góð jörð til leigu Sími 18285—18911
Helgi Pétursson
»> •v*v*vv*v*v*v»v*v*v»v*v*
T ulipanar
Verðlækkun
Kr. 8.00 — 10.00 og 12.00 stk.
svæðinu milli sex og tólfiinn en fljótráður, þegar nýj-|
Símra 22822 - 19775