Tíminn - 17.03.1961, Blaðsíða 13

TÍMtN N, fostpdaginn 1?. mart 1961.
Guðmundur Hannesson
(Framhald af 9. sí8u.)
Guðmundur Hannesson
kvæntist 15. ágúst 1915 Frið-
gerði Guðmundsdóttur, er
ættuð er af Vestfjörðum,
ágætri konu, og mun Guð-
mundur blessa þann dag lífs
síns öllum öðrum fremur enda
hefur frú Friðgerður staðið
við hlið hans með mikilli
prýði. Heimili þeirra í Siglu-
firði var mjög rómað fyrir
snyrtimennsku og myndar-
skap. Féll það oft í hlut þeirra
hjóna að taka á móti tignum
gestum innlendum og erlend-
um, og munu þeir ekki hafa
fengið betri móttökur annars
staðar. Það var almannaróm
ur i Siglufirði, að fáir væru
betri heim að sækja eii bæjar
fógetahjónin, var Guðmundur
manna glaðastur í vinahóp,
fyndinn og skemmtilegur.
Hann fékk lausn frá em-
bætti 1948 og hafði þá átt
heima í Siglufirði nærri þrjá
áratugi. Voru þá margir er
söknuðu fjölskyldunnar er
hún flutti til Reykjavíkur.
Börn þeirra hjóna eru búsett
hér syðra, Hannes, lögfr. og
stjómarráðsfulltrúi, kvæntur
Guðrúnu Kristjánsdóttur;
Garðar, fulltrúi, og Jórunn,
skrifstofustúlka.
Einn son misstu þau hjón
in uppkominn, Hallgrím, er
nýlega hafði lokið kandidats
prófi í læknisfræði, og var
við framhaldsnám í Banda-
ríkjunum, var hann hinn efni
legasti maður og mikið prúð-
menni.
Hér hefur aðeins verið drep
ið á nokkra þætti í ævi Guð-
mundar Hannessonar, í til-
efhi af þessum tímamótum
í lífi hans. Lengst af stundaði
hann mjög tímafrek og um-
fangsmikil embættisstörf og
gafst því lítt tími til að sinna
fræðiiðkunum, eins og hug-
ur hans þó stóð til, og var það
6'kaði, því að hann var glögg
ur og fróður um margt.
Eg hefi þekkt Guðmund
Hannesson og fjölskyldu hans
um rúmlega aldarfjórðungs
skeið, og hefi vissulega margs
góðs að minnast frá þeirri við
kynningu, og svo mun um
marga fleiri, og þegar ég
sendi honum nú árnaðarósk
ir mínar og fjölskyldu minn-
ar, þakka ég góð kynni og
óska honum ánægjulegra líf-
daga.
Óskar J. Þorláksson.
Minning
(Framhald af 6. síðu).
verki í náttmyrkri og mis-
lyndri veðráttu. Starf þetta
var alltaf framkvæmt af
sjálfboðaliðúm og kom sér þá
vel óleti vestanmanna. Þeir
sátu líka að þessari atvinnu.
Einn þessara fjörmiklu
vestfirðinga var Ólafur Jóns
son frá Garðsstöðum við ísa
fjarðardjúp, síðar bóndi í
Elliðaey á Breiðafirði. Hann
hreyf snemma hug minn svo
aldrei gleymist. Gunnreifur,
eins og margir aldamótamenn
irnir. Duglegur á landi og
sjó. Drenglyndur svo af bar.
Hjálpsamur við alla og eld-
fljótur til að rétta hjálpar-
hendi- Hagmæltur og hrað-
mælskur. Laus við ertni og
hrekki, sím undan sveið. Oft
gázkafullur og gamansamur.
Að burfararprófi loknu, vor
ið 1903, skildu leiðir. Eg fór
auétur, hann vestur. Svo leið
hálf öld, án þess að fundum
bæri saman, allt til vorsins
1953, þá komum við aftur til
skólans við Hafnarfjörð til
að minnast 50 ára afmælis
bekkj arsystkina frá Flens-
borg við hátíðlega athöfn.
Við komum þarna 12 af 24,
— réttur helmingur, 6 voru
dánir og 6 gátu ekki mætt
af ýmsum ástæðum. Við vor-
um víst fyrsti hópurinn, sem
mætti þar eftir svo langa úti
vist „í lífsins ólgusjó“. Þá
var Ólafur, sem áður, hrókur
alls fagnaðar sem ungur væri.
Hann lagði til hátíðarljðið um
okkar afrek í „höggorustu
lífsins."
Mynd var tekin af okkur
þessum 12 skólasystkinum og
stóðu nú 6 eftir um síðustu
áramót en „eftir nokkur
augnablik þeir eftir stóðu
fimm.“ Ólafur féll eftir ný-
árið. Svo hefúr það gengið
með mannsævina öttd eftir
öld.
Ólafur var fæddur að Garðs
stöðum við Djúp, 20. janúar
1885. Hann andaðist 7. janúar
sl., — vantaði þá fáa daga í
76 ár aldur. Vistaskiptin urðu
honum hagstæð. Engin lækn
isvitjun, engin sjúkrahúsvist.
Hann hallaði sér útaf í her-
bergi þeirra hjóna, sem oft
áður og var liðinn eftir litla
stund. Þannig er gott að geta
skilið við allt og alla án um-
stangs og þjáninga.
Ólafur var af kunnum ættr
um kominn, sem ég kann ekki
að rekja. Foreldrar hans
voru: Sigríður Jónsdóttir, hús
frú, og Jón Einarsson, bóndi
á Garðsstöðum. Mikill at-
hafnamaður til sjós og lands.
Ungur fór Ólafur á sjóinn og
varð sjómennska hans aðal
starf fram undir þrítugs ald
ur. Árið 1913 kom hann til
Breiðafjarðar og hóf búskap
i Elliðaey. Þar við Breiða-
fjörð fann hann konu sína,
Theodóru Daðadóttur frá
Dröngum á Skógaströnd, mik
ilhæfa fríðleikskonu af ætt
breiðfirzkra eyjabænda. Móð
ir hennar, María Andrésdótt-
ir, lifir enn í hárri elli og geng
ur tíguleg og teinbein um
götur í Stykkishólmi, með
meir en 100 ár að baki. Hún
er systir hinna kunnu skáld-
systra Ólínu og Herdísar. Eft
ir 14 ára búskap í eynni fluttu
þau til Stykkishólms og áttu
þar ánægjulegt heimili og
einn son, efnismann.
En fyrr en varði fór heilsa
Theodóru að bila. Hún varð
að fara á sjúkrahús og síðar
á elliheimilið Grund. Þar var
Ólafur einnig vistmaður síð-
ustu æviárin. Eg kveð þenn
an kæra skólabróður og jafn
aldra með virðingu og þökk
og bið ástvinum hans allrar
blessunár.
Sigurður Jónsson,
Stafafelli.
Bifreiðasala
Björgúlfs Sigurðssonar -
Hann selur bílana Símar
18085 — 19615.
Áfengi og uppeldi
Hetttgi Ingvansson yflrlæknir
skrifar ýtarlega og vel yfirvegaða
grein í blöðin um bjórmálið. Ek'ki
ætlaði ég mér að endurtaka hér
neitt úr þeirri grein, því ég geri
ráð fyrir að fólk, sem les blöðin
að einhverju leyti, lesi heilbrigðis-
greinar eftir svo merkan lækni
sem Helgi yfirlæknir er. Samt ætla
ég að leyfa mér að taka upp orð-
rétt það, sem læknirinn segir síð-
ast í sinni grein. Þar segir svo:
„Ég legg til að ölfrumvarpinu sé
frestað, en í þess stað geii ríkis-
stjórn og alþingi ganggerðar ráð-
stafanir til að rannsökuð sé þegar
í stað útbreiðsla drykkjuskapar
hér á landi og samband alkohóls
við óknytti og glæpi, örhirgð og
ýmsa sjúkdóma eihkum geðveiki.
Almenningur á heimtingu á að íá
að vita það sanna í öllu, sem lýtur
að alkohólinu. Ég veit að iþað muni
opna augu margra. Að lokinni
slíkri rannsókn Iegg ég til, að á-
byrgar tillögur milliþingamefndar
eða annarra tilkvaddi'a aðila til
úrbóta verði lagðar fram svo fljótt
sem unnt er. Að endingu þakka
ég iíkisstjórninni fyrir að fella
niður „kokkteil" boð á nýársdag.
Ég vona að það verði forboði giftu
samlegrar lausnar þess vandamáls,
sem hér hefur verið gert að um-
talsefni.
Þótt ég skrifi ekki meira um
bjórmálið en það, sem er bent á
hér að framan, þá ætla ég að nota
þetta tækifæri og segja mína skoð-
un og koma með mínar tillögur
í áfengismálinu og þó sérstaklega
viðkomandi uppeldismálunum og
framtíðinni.
Nú sem stundum fyrr, hefur
verið mikið ritað og rætt um of-
brúkun vínsins hjá eldra og yngra
fólki, jafnt hjá kvenþjóðinni sem
karlmönnum, þó með undantekn-
ingum. f mínu ungdæmi og lengur
var það venjan, að ungir menn og
unglingar drukku ekki vín, og
kvenfólk alls ekki, svo var það í
þeim svaitum, sem ég þekkti til.
Ég man það, að næstu árln áður
en vínbannið kom til sögunnar, að
vinið hækkaði í verði, sem þá
þótti æði mikið í öllu peninga-
leysinu, en það varð til þess,. að
menn keyptu það áberandi minna
en áður. Það stefndi því í rétta
átt, áður en vínbannið skall yfir.
Reynslan sýndi það þá á sínum
tíma, að vínbann þýðir ekki nema
að síður sé, því það má segja, að
fólkið sé þi'álátt eins og sauð-
kindin. Það, vill vera frjálst og í
engri girðingu, því þegar vínbann-
ið varð að lögum, þá fóru menn
að sjóða og brugga í stórum stíl,
eins og kunugt var, sem ekki
þekktist áður í sveitum landsins
þar sem ég þekki til. Svo þegar
aiþingi linaði á vínbanninu með
irnflutning á Spánarvíni, þá áttu
þeir menn, sem 'suðu, enn hægra
með landann sinn í skjóli þess. Svo
var einnig með læknavínið svokall-
aða. Allur þessi austur af ódýr-
um vínum varð til þess, að unga
fólkið jafnt stúlkur sem piltar ]
lærðu að drekka, þó með undan-;
tekningum, sem betur fór. Svo
þegar vínbannið var uppleyst og
vínið aftur gefið frjálst, sem kall-
að var, en af 'því að ungdómur-
inn var nú farinn að venjast vin-
inu meir en áður þekktist, og nú
orðið frjálst að kaupa það, þá
jókst vínnotkunin mjög eins og
kunnugt er, og því samfara meira
lauslæti og ýmislegur annar ó-
sómi, sem nú er að verða böl, eins
og ávallt fylgir of mikilli vín-
neyzlu. En það er segin saga, að
ungt fólk og eldra, gift og ógift,|
kvenfólk sem karlmenn, sem ætla
sér að njóta lífsins með víni og
lauslæti, geta alls ekki fundið með
því varanlega lífsgleði, öðru nær. j
Heldo > móti: Leiðindi, las-j
leik ’isböl. En hvað er
þá hægt að gjöra raunhæft í þessu
mikla vandamáli, mun maigur
spyrja. Sumjr áhugamenn hafa nú
þegar látið skoðanir sínar í Ijós og
er það vel farið.
1) Það er mín skoðun: Að allir
foreldrar í hvaða stétt eða stöðu,
sem þau tilheyra óski þess, að
börnin þeirra drekki ekki vín og
noti ekki tóbak. Þessu ætti mað-
ur að þora að slá föstu. En til
þess, að svo geti orðið, fyrst og
fremst með sínu fordæmi. Þannig:
Að nota ekki vín í heimilisveizl-
um og vera ekki sjálf undir áhrif-
um víns heima fyrir, kenna börn-
imum nógu fljótt, að vínið geti
verið húsmeðal rétt notað, en
eitur að drekka það,.eins og flest
meðul eru, og bezt væri líka að
kenna þeim nógu fljótt viðbjóð á
tóbaki. Líka þurfa foreldrar
ríkir sem fátækir að vera yfirleitt
samtaka um það, að venja börnin
sín á að vera ekki með of mikla
vasapeninga, því það getur haft
ýmislegt ógagn í för með sér, sem
ekki verður talið upp hér.
Svo þegar barnaskólamir taka
við börnunum, þá má segja, að
aðalvandinn sé kominn á þeirra
hendur með uppeldið samhliða
heimilunum og alltaf eykst vand-
inn eftir því sem börnin þroskast
andlega og líkamlega, það er því
mjög nauðsynlegt að góð sam-
vinna sé milli kennar’a og foreldra
um áframhaldandi uppeldi bam-
anna. Enda eru það skólastjórar
og kennarar, hvort sem það era
konur eða karlar, sem mest og
bezt geta haft áhrif á ungdóminn
á skólaaldrinum. En vandinn er
mikill, því æskan er ör og við-
kvæm og stórbrotin. Það þarf því
mikla lipurð, lag og festu til þess
að vel fari eins og allir góðir
kennarar’ vita og þekkja.
2) Allur félagsskapur ung-
menna ætti að hafa á sinni stefnu-
skrá að banna ölvuðu fólki aðgang
að skemmtisamkomum sínum og
fundum, og það ætti allur félags-
skapur í landinu að gjöra, hverju
nafni, sem hann nefnist. Ef því
væri fylgt fast eftir, myndi það
hafa stór áhrif til bóta, og þá kom-
ast fljótt í vana og þykja svo í
fr'amtíðinni meira en sjálfsagt.
Menn og félög, sem vinna að bind-
indisstarfsemi í ræðu og riti og í
veruleika, sem kallað er, getur
gieint á um aðferðir, þótt stefnt
sé að sama marki með útrýmingu
drykkjuskapar. En eins og nú
horfir við með ungdóminn í þess-
trn roönm:--þá lhms>t mér, sfláróð-
urinn muni orfca meiru fyrir fram-
tíðina en nútímann vegna þess, að
langan tfma þarf til þess, að veru-
legur árangur náist. En þeim mun
fleira af nútímaæsku, sem tekur í
alvöra bindindisroálið á sína
stefnuskrá, þeim mun meiri líkur
eru fyrir* því, að næsta Ikynslóð
verði bindindissöm, og þá fari
bindindismálið meir og meir að
verka innanfrá, sem verði þjóðar-
metnaður í því að vera bindindis-
söm þjóð á vín og tóbak. Mér
finnst nú margt benda til þess,
að bjartari tímar séu framundan í
þessu máli en áður hefur verið.
Áróðurinn er mikill, en þó með
meiti gætni en áður, og ég hygg
miklu almennari en áður hefur
þekkzt og á eftir að koma betur og
betur í ljós með almenningsálitið
og þá er korniið á heilbrigðan
grundvölll. Þeir menn, sem mesta
ábyrgð bei'a á uppfræðslu ung-
dómsins, utan heimilanna, svo sem
prestar og kennarar, munu flestir
vera bindindissinnaðir og áhuga-
samir reglumenn ,og sumir þeirra
beinlínis uppeldisfræðingar. Þetta
hefur mikið að segja og er
eitt af því, sem styrkir hvað mest
mína framanritaða bjartsýni og
skoðun í þessu bindindismáli. Það
er því mín skoðun að enn ætti að
bækka verulega verðið á áfeng-
inu, því það myndi segja sína
sögu, og hafa strangt eftirlit:
Með bruggi, smygli og allri leyni-
sölu, þótt það sé erfiðasta verkið
í þessu vínsölumáli. Því það er
eins og áfengið komi úr öllum
áttum lofti, legi og láði,
En þó þessir erfiðleikar séu fyr-
ir hendi, þá er það það sama að
verðhækkun á áfenginu er rétt-
mœt og til sórbóta, því vínsalan
mundi minnka og leynisalan lika,
og þótt rfkið tapaði tekjum við
þessa breytingu, þá myndi það
fljótt vinnast upp í öðru, svo sem:
Betri vinnubrögðum við ýmisleg
störf, ipeningasparnaði fyrir vín-
kaup, drykkjus'júklingum fækka
og ekki sízt, að æskan ætti erfið-
ara með vínkaup og þá er mikið
fengið í þessu máli. En þeii', sem
vilja sóa peningum sínum í vín-
'kaup, og þó það hækkaði mikið,
þá þeir um það, því enginn mun
reka þá til þess. Enda bezt, að
fólkið sjálft ráði sem mest sínum
fjárreiðum, og allar skyssur, sem
menn gera, ættu að verða til þess
að bæta ráð sitt. Ég endurtek það
enn: Að allir foreldrar og alllr
þeir, sem ábyrgð bera á uppeldi
æskunnar vilji allt til þess vinna,
að það fari sem bezt úr hendi.
Sveinn Sveinsson
(frá Fossi).
Frysting og át-
flutningur loðnu
Svíar hafa hug á að kaupa hér
á landi þrjú hundruð til fimm
hundruð lestir af loðnu, er þeir
ætla að nota sem fóður handa loð-
dýrum. Frystihús Kaupfélags Ey-
firðinga á Oddeyri ætlar að frysta
loðnu í því skyni að senda hana á
þennan markað.
Áður fyrr var loðna sums staðar
mjög notuð til beitu, en það hefur
horfið með aukinni notkun þorska-
neta og gervibeittum nælonfærum.
En á hverjum vetri gengur loðn-
an upp að landinu til þess að
hrygna, og oft kemur hún í stórum
torfum inn á firði og víkur. Fyrir
fjórðungi aldar var oft veitt mikið
af henni á Akureyrarpolli til beitu
handa þeim, sem sóttu sjó úr fiski-
plássum út með Eyjafirði.
(Framhald af 8 siðu).
Og minnumst þess að lifsins fagra Ijóð
mun lifa til að óma skært á ný.
Við eigum alliaf það sem okkar var
það er eilíf gleði að mega treysta því.
Við kveðjum þá í bœn og biðjum hljóð
og blessum liðna stund og hennar arf.
Með hjartans þökk, því gœfan var svo góð
að gefa okkur þeirra lif og starf.
Þó vegir skiljíst nú um stutta stund
við straumhvörf lifsins eigum fagra sýn.
Hver endurminning á sér helgan heim '
þar heiðríkjan er djúp og sólin skín.
Valdimar Hólm Hallstað.