Tíminn - 03.05.1961, Blaðsíða 5

5
TÍMINN miðvikudaginu 3. maí 1961
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
Framkvæmdastjóri: Tómas Amason. Rit-
stjórar: Þórarinn Þórarinsson (áb.), Andrés
Kristjánsson, Jón Helgason Fulltrúi rit-
stjómar: Tómas Karlsson Auglýsinga-
stjóri: Egill Bjarnason. — Skrifstofur
í Edduhúsinu. — Simar: 18300—18305
Auglýsingasími: 19523 Afgreiðslusími:
12323. — Prentsmiðjan Edda h.f.
ERLENT YFIRLíT
Hvað gerir nú ríkis-
stjómin?
Samkvæmt þeim fregnum, sem blaðinu hafa borizt
utan af landi, hefur þátttakan í 1. maí-hátíðahöldunum
nær hvarvetna verið meiri en áður eru dæmi um. Hér í
Reykjavík hefur aldrei verið fjölmennari útifundur 1.
maí. Þó var gerð tilraun til þess af hálfu stjórnarsinna að
fá menn til að sækja ekki fundinn.
Ástæðan til þess, að þátttakan varð meiri í 1. maí-
hátíðahöldunum nú en áður, má vera Öllum augljós. Laun-
þegar — og þá að sjálfsögðu einkum þeir lægst launuðu
— una ekki lengur þeim kjörum, sem þeim eru búin eftir
hina stórkostlegu dýrtíðaraukningu, sem „viðreisnin“
hefur orsakað.
Launþegar verða ekki sakaðir um, að þeir hafi rasað
íim ráð fram seinustu misserin. Þeir hafa nú að mestu
haldið að sér höndum í þrjú ár. Þó hefur orðið stórfelld-
ari dýrtíðaraukning á þessum tíma en nokkurn tíma fyrr.
Það liggur einnig fyrir, að hægt var að tryggja áfram
sama kaupmátt launa og í október 1958, ef ekki hefði
verið tekin upp alröng efnahagsstefna með „viðreisninni“
í fyrra vetur. Vegna þess eru lífskjörin nú 15—20% lak-
ari en haustið 1958.
Með sanngirni verður þess ekki krafizt, að launþegár
— og þó einkum þeir lægstlaunuðu — uni þessu hlut-
skipti endalaust.
Hitt gæti hins vegar valdið mikiili röskun og tjóni, ef
launþegar þyrftu að grípa til verkfallsvopnsins til þess
að knýja kröfur sínar fram.
Þetta verður ríkisstjórnin að gera sér ljóst. Þess vegna
má hún ekki draga það lengur að koma til móts við launa-
stéttirnar og þá fyrst og fremst þær, sem við lökust kjör
búa. Jafnframt verður hún að draga svo úr samdráttar-
stefnunni, að atvinnuörygginu sé ekki stór hætta búin.
Ef ríkisstjórnin gerir þetta ekki, er það hún sem ber
ábyrgð á þeim afleiðingum, sem slík afstaða hennar getur
valdið.
Þess vegna er spurt um land allt þessa dagana: Hvað
gerir nú ríkisstjórnin?
Aðdragandi innrásarinnar á Kúbu
Bandaríska njósnaþjónustan (CIA) er þunglega gagnrýnd.
SIÐAN innr'ásin á Kúbu mis-
heppnaðist, hefur margt verið
rætt og ritað um þann atburð
og tildrög hans. Af opinberri
hálfu hefur hins vegar enn ekk-
ert verið birt um þetta mál, en
amerískir blaðamenn virðast þó
hafa aflað sér allgóðra heimilda
um það. Samkvæmt því, sem
hefur komið fram í amerískum
blöðum, m. a. í New York Tim-
es“ og „Time“, virðist aðdrag-
andi innrásarinnar hafa verið í
höfuðdráttum á þessa leið:
NIXON, fyrrv. varaforseti virð-
ist hafa orðið einna fyr'stur til
. að gera tillögur um, að Banda-
/ ríkin reyndu sem fyrst að
steypa Castro úr stúli. Þegar
Castro kom í opinbera heim-
sókn til Washington í apríl 1959
eða fjórum mánuðum eftir
valdatöku hans, ræddust þeir
Nixon og Castro við einslega í
nær tvær klst. í þessu samtali,
gazt Nixon svo illa að skoðun
Castros, að hann sendi utanrík-
isráðuneytinu greinargerð, þar
sem hann lagði eindregið til,
að öllum færurn leiðum yrði
beitt til að steypa Castro úr
stóli sem fyrst, m. a. með stuðn-
ingi við flóttamenn frá Kúbu.
Þessar upplýsingar hafa kom-
ið talsvert á óvart, því að eftir
sjónvarpsviðræður þeirra Nix-
ons og Kennedys á síðastliðnu
hausti, héldu fíestir, að Nixon
hefði verið varfærnari í þessum
málum en Kennedy. Málflutn-
/ ingur hang. virtist benda til
/ þess. Núær hips vegar komið á
Marskálkur í stað
verkalýðsleiðtoga
Víða fóru fram mikil hátíðahöld 1. maí, en blærinn á
þeim var engan veginn hinn sami alls staðar.
í hinum frjálsu löndum vestan járntjaldsins voru það
verkalýðssamtökin, er stóðu fyrir hátíðahöldunum. Þar
voru það baráttumál vinnustéttanna, sem settu svipinn á
hátíðahöldin.
í kommúnistaríkjunum austan járntjaldsins voru það
stjórnarvöldin, sem stóðu fyrir mestu hátíðahöldunum.
Þar náðu hátíðahöldin hámarki sínu í miklum hersýning-
um. Á hátíðafundinum, sem haldinn var á Rauða torginu
í Moskvu, var aðalræðan ekki flutt af verkalýðsleiðtoga,
heldur af marskálkinum, sem er æðsti stjórnandi rauða
hersins, og var ræða hans allt annað en friðsamleg.
Fátt sýnir betur, að verkalýðssamtökin eru ekki frjáls
í kommúnistaríkjunum. Fátt áréttar betur muninn á
frjálsu og ófrjálsu stjórnarfari en þetta: í vestrænum
lýðræðislöndum eru það leiðtogar verkalýðssaratakanna,
sem flytja aðalræðurnar 1. maí — í kommúnistaríkjunum
eru það marskálkarnir.
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
)
/
v>-'
Varona og Ray á blaðamannafundi.
/ daginn, að Nixon hefur ékki
/ síður hvatt til áhættusamra að-
/ gerða gegn Castro bak við tjöld-
/ in, þótt hann hafi ’talið klókt
/ að tala varfærnislega á opinber
/ um vettvangi.
/
/ NÆSTUM heilt ár leið áður en
/ stjórn Bandaríkjanna tók áður-
/ nefndar tillögur Nixons til
/ fullra greina. Fyrir rösku ári
/ síðan hóf Bandaríkjastjórn
' beinan stuðning við flóttamenn
/ frá Kúbu í því skyni að þjálfa
/ þá og undirbúa til innrásar. í
/ því skyni var komið upp sérstök
/ um bækistöðvum í Florida, Gu-
/ atemala og víðar. Það var
bandaríska njósnaþjónustan
(CIA), sem hafði þetta verk-
efni með höndum.
Á þessum tíma skiptist and-
spyrna kúbönsku útlaganná í
ýmsa flokka. Fylgismenn Bat-
ista voru nokkurn vegin sér.
Stærstur var flokkur íhalds-
samra manna, sem hafði verið
andstæður Castró vegna einræð-
is hans, en vildi hins vegar
halda efnahagsskipulaginu sem
mest óbreyttu. Foringi þessara
manna var Varona, sem verið
hafði forsætisráðherra á Kúbu
áður en Batista gerði síðari
. byltingu sína og síðan hafði
dvalið sem flóttamaður í Banda
ríkjunum. Flokkur Varona
naut stuðnings kúbönsku land-
eigendanna, sem Castró hafði
svipt eignum sínum, og einnig
stuðnings bandarísku auðhring
anna. Næst stærsti flokkurinn
var byltingarflokkurinn undir
stjórn Manuel Ray, sem hafði
barizt með Castró sem skæru-
liði og varð síðan vinnumála-
ráðherra í fyrstu stjórn hans.
Þessi flokkur var einkum skip-
aður vinstri sinnuðum mönnum
sem voru fylgjandi aðgerðum
Castrós í efnahagsmálum, en
andvígir einræði hans og hinu
V*X>V>V 'V*VV *V * V* V* v*-v*
nána samstarfi við kommúnista
ríkin. Þessi flokkur kom sér
strax upp skæruliðasveitum á
Kúbu, sem hafast við í fjöllum
þar og gera Castró ýmsar skrá-
veifur.
\ EFTIR að njósnaþjónuistan
bandaríska skarst í leikinn,,
veitti hún hreyfingu Varona
meginstuðning sinn. Smátt og
smátt tók hún líka í sínar hend
ur að stjór’na herþjálfun út-
laganna og miðaði allar fyrir-
ætlanir við að meiriháttar inn-
rás yrði gerð. Þetta var and-
stætt því, sem Ray taldi hyggi-
legt, en hann vildi leggja meg-
ináherzlu á langvinnan skæru-
hernað, en taldi meiriháttar inn
rás of áhættúsama. Varona var
einnig vantrúaður á meiriháttar
innrás. Ungur liðsforingi, Art-
ime að nafni, virðist hafa unnið
sér mesta tiltrú bandarísku
njósnaþjónustunnar, en hann
var gamall fylgismaður Batista.
Hann lagði áherzlu á, að gerð
ARTIME
yrði stórfelld innrás strax, því
að siðar yrði Castró búinn, að
styrkja sig betur í sessi. Mark-
mið hans var að koma upp
hægrisinnaðri lýðræðisstjórn á
Kúbu. Fyrir atbeina hans fengu
liðsmenn Batista að ganga í út-
lagaherinn, þótt bæði Varona
og Ray væru móttfallnir því.
I desembermánuði síðastl. var
komið svo langt, að innrás hafði
alveg verið undirbúin. Eisen-
hower hafði þá samráð um mál-
ið við Kennedy og kom þeim
saman um að fresta henni að
sinni. Öllum viðbúnaði var þó
hladið áfr'am.
ÞANNIG STÓÐU þessi mál, er
Kennedy kom til valda. Af
hálfu njósnaþjónustunnar var
lögð áherzla á, að innrásin
mætti ekki dragast, því að
Castró væri óðum að styrkja
sig hernaðarlega. Jafnframt
taldi hún, að íbúar Kúbu myndu
strax koma til liðs við innrás-
arliðið og það hefði stigið á
land. Margir hinna sérstöku
ráðunauta Kennedys féllust á
þessi rök og eru þar einkum til
nefndir hinir svonefndu Har-
vard-háskólamenn, McGeorge
Bundy, Walt Whitman Rostow
og Arthur Schlesinger. Hins
vegar er talið að Fullbright, for
maður utanríkismálanefndar
öldungadeildarinnar hafi ein-
dregið staðið gegn innrásinni
og sama hafi Chester Bowles að
stoðarutanríkisráðherra einnig
gert. Dean Rusk utanríkisráð-
herra hafi einnig verið mjög
tregur og Stevenson hafi ekki
vitað um hana fyrr en hún var
endanlega ákveðin. Að ráðum
þeirra, er töldu árásina undir
öllum kringumstæðum áhættu-
sama pólitisku áliti Bandarikj-
anna, hvort sem hún heppnað-
ist eða misheppnaðist, var lögð
á það áherzla, að hún yrði ein-
göngu gerð af útlagaher Kúbu,
en bandaríski herinn kæmi
hvergi nærri, því að yrði Banda
ríkjaher beitt, hefðu Bandarík-
in gert sig sek um svipað at-
hæfi á Kúbu og Rússar í Ung-
verjalandi 1956. Af þeim ástæð-
um gaf Kennedy þá yfirlýsingu,
nokkru fyrir inrásina, að her
Bandaríkjanna yrði ekki beitt
gegn Kúbu. Til þess að það
fengi einnig þann blæ, að hér
væru Kúbumenn einir að verki,
knúði njósnaþjónusta Banda-
ríkjanna þá Varona og Ray til
að stofna sameiginlegt bylting-
arráð með hlutlausum odda-
manni, Jose Miro Cardona.
Þetta byltingarráð fék hins veg
ar engu að ráða um innrásina,
héldur var hún ákveðin af
njósnaþjónustunni og Artime
liðsforingja, sem hún hafði gert
að yfirmanni innrásarhersins.
Meðan á innrásinni stóð, var
byltingarráðið haft undir
ströngu eftirliti njósnaþjónust-
unnar og sendi það ekki frá sér
(Framhald á 6. siðu)