Tíminn - 03.05.1961, Blaðsíða 7

TÍMINN mflMkuðaginn 3. maí 1961
Launþegum verði bætt kjaraskerðingin með
lækkuðu vöruverði eða hækkuðum launum
Samtök launamanna hafa á
undanförnum árum hvað eftir
annað bent á og lagt á það ríka
áherzlu, að nauðsynlegt sé, að
fullt samráð sé haft við lieildar-
samtök launþega um aðgerðir í
efnahagsmálum, er snerta lífskjör
almennings.
Það er illt til þess að vita, ekki
aðeins vegna launþega, heldur og
vegna þjóðarinnar í heild, að þess
ari sjálfsögðu starfsaðferð hefur
alla jafnan lítt verið beitt, þótt
undantekningar séu þar frá.
Launastéttirnar ekki
spurSar
Á öndverðu síðasta ári voru
gerðar ráðstafanir í efnahagsmál-
um þjóðarinnar, sem haft hafa
afdrifaríkari áhrif á lífskjör al-
cnennings en dæmi munu til, að
afskipti stjórnarvalda hafi áður
haft, ef miðað er við það tímabil,
sem íslenzka þjóðin hefur farið
sjálf með stjórn sinna mála.
Þessar efnahagsráðstafanir voru
gerðar án þess að hið minnsta til-
lit væri tekið til þess, hver af-
staða fjölmennustu stéttarsamtaka
landsins var til þeirra.
Það er óþarft að rekja hér í
hverju þessar aðgerðir voru fólgn
ar. Flestum er það kunnugt, og
allir þekkja afleiðingar þeirra,
gífurlegar verðhækkanir og stór-
lega minnkaðir atvinnumöguleik-
ar. 0g þótt hin beina kjararýrn-
un sé óumdeilanlega mjög mikil,
þá skelfir það almenning þó miklu
meira, að yfirvinnan, sem áður
var mikill hluti af tekjum manna,
er óðum að hverfa, og við blasir
sama þróun hér og varð í Banda-
ríkjunum sem afleiðing sömu efna
hagsstefnu, þ.e.a.s. sívaxandi sam
dráttur atvinnulífsins, sem end-
I
P
I
'(■
y
RætSa Kristjáns Thorlacius, íormanns Banda-
lags starfsmanna ríkis og bæja, í dagskrá út-
varpsins 1. maí.
aði þar í miklu atvinnuleysi, enda
hefur verið horfið frá þessari
stefnu þar í landi, eftir að ungir
og umbótasinnaðir menn tóku við
völdum.
Launþegasamtökin krefjast
þess, að nú uer'ði annað tveggja:
gerðar ráðstafanir til lækkunar
á vöruverði með
lækkun söluskatts og aðflutn-
ingsgjalda
lækkun útlánsvaxta
lækkun útsvara á almennum
launatekjum
og tryiggt að laun hækki, ef hækk
un verðlags fer fram úr vissu
marki, — eða þá, a@ kjör manna
verði bætt með beinum launa-
hækkunum.
Kröfur opinberra
starfsmanna
Samtök opinberra starfsmanna i
hafa sent ríkisstjórninni launa-1
hækkunarkröfur og fært að þvíi
rök, að þeir eigi skýlausan rétt
á a.m.k. 33,8% launahækkun.
Talsmenn stjórnarvaldanna
halda því fram í umræðum um
þessi mál, að atvinnuvegirnir þoli
ekki það kaupgjald sem af þeim
er krafist.
Flestir hafa heyrt þessa full-
yrðingu einhvern tíma áður, því'
að sannleikurinn er sá, að áreið-
anlega hefur aldrei verið farið
fram á almenna launahækkun, án t
þess, að sú fullyrðing hafi verið 1
fram borin, að atvinnuvegirnir
þyldu ekki hækkun kaupgjalds.
Aldrei hefur þessi fullyrðing verið
studd gildum rökum. I
En það er ofur eðlilegt, að spurt
sé: Er þetta rétt? Eru atvinnu-
vegirnir svo illa staddir, sem af
er látið, og er ástæðan sú, að kaup
gjaldið sé of hátt?
Þegar svo harkalega er að laun
þegum vegið, að lífskjör þeirra
eru í einu vetfangi stórlega skert
með opinberu valdboði og þetta
er framkvæmt með visun til þess,
að þjóðin Hafi lifað um efni fram,
þá't6,r:þjóffin'heimtingu á því, að
fram fari rækileg og hlutlaus
rannsókn á rekstri atvinnuveg-
anna.
Á það skal þó lögð áherzla, að
slík rannsókn er einskis virði,
nema hún sé framkvæmd af aðil-
um, sem þjóðin treyslir, en slíkt
traust getur ekkj skapast, nema

ff
í
ti
Bændur
athugið
I
1
I
I;
p
i
1
MERX-SIMPLEX brýningarvélin leysir vandann. — Merx-Simplex er raf-
knúin. Henni fylgir 1 fasa Ve H.P. eða 3 fasa Va H.P. rafmótor eftir því
■ ; 7 : ' , . V
sem óskað er. Ennfremur hinn sérstaki sláttusteinn og venjulegur
smergelsteinn til almennra nota. Brýningin á sláttuvélarljá tekur 10—12
mín. og brýnist blaðið algjörlega jafnt fremst sem efst. Stilla má stein-
inn og þá fláann á blaðinu eftir vild. Brýningarvélin var reynd af Verkfæra-
nefnd ríkisins á Hvanneyri og hlaut mjög góða dóma eins og alls staðar
þar sem hún hefur Verið reynd. Nokkrar vélar fyrirliggjandi.
Vélaverkstæðið FOSS hi.
Húsavík — Sími 45.
8
ö
I
T
I
1
1
I
1
i
I
I
I
|
|
y
1
I
I
i
*o
I
I
.
I
1
fulltrúar hinna ýmsu þjóðfélags-1
stétta bæði framleiðenda og laun-1
þega, eigi fullkomna aðild að |
henni. Reynslan sýnir, að tilgangs
laust er með öllu að sækja hing-
að erlenda menn ókunnuga öllum j
staðháttum, þótt sérfræðingar séu, I
til þess að framkvæma skyndiat-
huganir og skila snöggsoðnum á-
litsgerðum, sem eigi eru byggðar
á eigin athugunum, heldur séð
með annarra augum.
Skattframtöl og skýrslur
Lengi hefur verið á almanna-
vitorði, að lítt er að marka skatt-
framtöl manna og svo rammt hef
ur kveðið að í þessu efni, að á sl.
ári var af þeim sökum horfið frá
því að treysta á beina skatta sem
tekjustofn fyrir ríkið í eins rík-
um mæli og áður var, en sölu-
skattur í þess stað stórhækkaður.
En ef svo er um skattskýrslur,
hvað þá um þær skýrslur og
reikninga, sem þær fullyrðingar
eru byggðar á, að útflutnings-
framleiðslan sé fjárhagslega á
! heljarþröm og þoli ekki núver-
andi, hvað þá aukið kaupgjald.
Sýnir ekki reynslan af skatt-
fraimtölunum ,að skýrslum ein-
staklinga og félaga um eigin
fjárhagsafkomu ber varlega að
treysta?
, Ef ríkisvaldið telur sig ekki
lengur geta treyst þesskonar
; plöggum í sambandi við inn-
heimtu gjalda, þá er engin von
; til þess, að launþegar taki þau
góð og gild sem sönnunargögn
í sambandi við umræður
um launamál. Ber hér allt
að sama brunni, að fullyrð-
ingarnar um getuleysi til að
greiða enannsæmandi laun, eru
ekki studdar þeim rannsóknum
og rökum, sem gild geta talizt.
Fyrr en slík hlutlaus rannsókn
hefur farið fram taka menn ekki
alvarlega þá fullyrðingu, sem
klingt hefur í eyrum frá því um
aldamót, að íslenzkir atvinnuveg-
ir séu ekki færir um að standa
undir framfærslukostnaði þjóðar-
Mikil framleiÖsluaukning
Samkvæmt upplýsingum, seim
nýlega voru birtar í Fjármálatíð
indum, tímariti, sem Landsbank-
inn gefur út, hefur framleiðsla
þjóðarinnar aukizt á árunum
1955 til 1959 að meðaltali um
6,3% hvert ár og aukningin kom-
ist upp í 12% árið 1955.
Ef allt væri með felldu um
rekstur þjóðarbúskaparins, ætti
slík framleiðsluaukning að skapa
möguleika til þess að hækka
kaupgjald.
Hvað er það, sem veldur því, að
slík framleiðsluaukning kemur j
almenningi ekki til góða.
í nágrannalöndum okkar hafa
lífskjör manna batnað stórlega á
síðustu árum. Þetta er auðvitað
hL, eðlilega þróun og á vissulega
að geta átt sér stað hér eins og
í nágrannalöndunum. Það þarf
því að kanna á hlutlausan hátt,
hvað það er, sem veldur því,
að íslenzkir stjói'nendur ganga
aftur á bak, þegar aðrir sækja
fram til betri launa og lífskjara.
Það ætti að vera hverjum nú-
tímamanni augljóst, en verður þó
aldrei of oft áréttað, að atvinnu
vegirnir eru til fyrir þjóðina, en
þjóðin ekki fyrir atvinnuvegina.
Þess vegna er það, að ef í ljós
skyidi koma við náicvæma, hlut-
lausa rannsókn, að atvinnuvegirn
ir beri sig ekki með þeim til-
kostnaði, sem þeir hafa, þá er
skylt að leita allra annarra úr-
ræða fyrst áður en gripið er til
þess ráðs að neita að greiða þau
laun, sem þjóðfélagsþegnarnir
þurfa til þess að lifa menningar-
lífi.
Framleiðsluna ber að auka og
tryggja um leið, að eðlilegur hluti
af auknum þjóðartekjum falli
launþegum í skaut.
Allra bragða verður að leita til
þess að lækka annan tilkostnað
atvinuveganna en laun.
Okurvextir og sultar-
recept
Sú skoðun er almenn ,að ekki
beri að halda áfram að íþyngja
framleiðslunni og öllum almenn-
ingi með þeim okurvöxtum, sem
nú eru á útlánum banka.
Og þegar rætt er um banka-
vexti er ekki úr vegi að minnast
á það, að menn trúa því ekki, að
þörf sé fyrir alla þá banka, sem
nú eru starfandi hér á landi, en
þeir spretta upp eins og gorkúlur
á haugi.
Þetta stingur í augun, ekki
sízt, þegar það virðist vera eitt
af verkefnum sumra þessara
bankastofnana að gefa út eins
konar sultarrecept fyrir almenn-
ing í landinu.
Það er ekkert leyndarmál, að
ýmiss milliliðakostnaður er hér
óhæfilega mikill, og hefði verið
réttara að gera ráðstafanir til að
lækka hann en ráðast að launa-
mönnum, eins og gert hefur verið.
Það fer til dæmis varla á milli
mála, að álagning á oliu og
benzíni er slík, að rekstur þriggja
olíufélaga í landinu er stórgróða-
vegur, að ekki sé nú talað um
að' breyta ætti því fyrirkomulagi,
að haft sé þrefalt dreifingar-
kerfi fyrir þessa nauðsynjavöru
atvinnufyrirtækjanna, með öllum
þeim tilkostnaði, er því fylgir.
Tryggingarstarfsemi er og mik-
ill gróðavegur, enda starfandi
mýmörg tryggingafélög. Væri
ekki ráð að lækka tiyggingarið-
gjöldin ,áður en mönnum er fyrir
skipað að herða sultarólina.
Styðja þarf atvinnurekendur i
því að gera sem allra bezta vöru
úr því ágæta hráefni, sem at-
vinnuvegir til lands og sjávar
ráða yfir.
Oft hefur verið á það bent, að
breyta ætti reglum um verðlagn-
ingu á vörum á þann hátt, að
meiri tilhneiging skapaðist hjá
innflytjendum til að gera hag-
kvæm innkaup erlendis en nú er.
Þannig mætti lengi telja.
Ef það skyldi koma í ljós við
hlutlausa athugun, er framkvæmd
væri af aðilum, sem almenningur
treysti, að atvinnuvegir lands-
manna væru þess ekki megnugir
að gegna því hlutverki sínu að
brauðfæða og klæða þjóðina, þá
og þá fyrst taka menn alvarlega
fullyrðingar um, að ekki verði
komizt hjá lífskjaraskerðingu.
Sem betur fer er ekkert sem
bendir til annars en að þreng-
ingar almennings stafi af röngum
aðferðum, því að
„Þetta land á ærinn auð,
ef menn kunna að nota ’ann."
fslenzkir launþegar bera því
hiklaust fram þá kröfu, að þeini
verði bætt lífskjaraslcerðingin,
annað hvort með lækkuðu vöru-
uerði eða hækkuðum launum og
að snúið verði inn á brautir, sem
lciða til framtaks og dáða.