Tíminn - 15.06.1961, Blaðsíða 9

HEIMILISHÆTT
IR Á SPÁNI
Erindi írú Maríu Teresu Romero
á húsmæðraviku SÍS aS Bifröst
í Borgarfirði 12. maí s.l.
Gótíar húsmæður.
Áður en ég byrja á erindi mínu,
vil ég láta i ljósi ánægju yfir að
hitta ykkur, og vil færa SÍS þakk-
læti fyrir, að fá að segja hér frá
landi mínu og þjóð.
Ég hef verið beðin að segja ykk-
ur frá stöðu húsmóðurinnar og
heimilislífi á Spáni, og vegna þess
að það er ógemingur að lýsa því
öllu í stuttu máli, þá mun ég ein-
ungis segja hér frá nokkrum þátt-
um í lífi spönsku konunnar, upp-
eldi hennar, lífsviðhorfum og
heimilí.
Því miður hitta Spánverjar, sem
dveljast erlendis einkum tvær teg-
undir af fólki, þá, sem hafa fengið
rangar hugmyndir um Spán, og
hina, sem hafa alls engar, og er
það meiri hlutinn. Það á ef til vill
rætur sínar að rekja til eftirtalinna
ástæðna. Stærð lands okkar, sem
er fimm sinnum stærra en ísland
og hinn mikli munur á íbúafjölda,
sem er 30 milljónir. Land okkar
liggur langt í suðri og er aðskilið
frá Afríku af aðeins nokkrum míl-
um sjávar. Saga þjóðar okkar hef-
ur aukið ímyndunarafl rómantískra
rithöfunda, og eru sögur þeirra um
Spán allt annað en sannar. Fjar-
lægðin gerir fjöllin blá ... (En
það hef ég heyrt, að sé eitt af orð-
tökum ykkar).
Ég ætla ekki að hafa þann hátt-
inn á, að segja ykkur frá því,
hverju Spánn líkist, heldur hverju
hann líkist ekki.
Á Spáni eru karlmennirnir ekki
stöðugt í nautaati spilandi á gít-
ara, syngjandi ástarsöngva eða
dansandi flamenkó, sem er þjóð-
dans Andalúsíumanna. Konumar
ganga ekki alltaf með höfuðdúk né j
er þeim haldið innanhúss á bakj
við jámgrindur. Ungu stúlkunumj
er leyft að vera úti um hábjartanj
daginn, án þess að vera í fylgd með j
rosknum konum. Svo þið sjáið áj
þessu, að á Spáni eru ekki allirj
karlmenn nautabanar eða allar ■
konur sígaunastelpur.
Spánn er á leið með að verða nú-1
timans land, að vísu svolítið íhalds-1
samt, en samt sem áður opið fyrirj
öllum nýjungum bæði frá Evrópu!
og Ameríku. I
Vinnudagurinn einkennist t. d.
af gamalli venju, sem hefur oft
valdið miklum deilum meðal Spán-
verja, sem aldrei hafa getað fellt
sig við hinn venjulega vinnudag í
Evrópu.
Spánverjar vinna frá kl. 9 til kl. \
1, þá taka þeir sér 2 tíma hvíld, j
en taka síðan til starfa aftur frá
kl. 3 til kl. 7, eða frá kl. 2 e. h. án
nokkurrar hvíldar, og eiga síðan
frí það, sem eftir er dagsins.
Ólíkt því, sem er í öðrum lönd-l
um, gegna konur á Spáni skyldu-
þjónustu sem er mótsvarandi her-
þjónustu karla. Þessari skyldu-
vinnu gegna konur á aldrinum 16
—35 ára, ef þær eru ógiftar.
Skylduþjónustan stendur yfir í 6
mánuði, af þeim fara 3 þeirra til
náms í hjúkrun og heimilisstörf-
um, eins og það er stundað í hús-
mæðraskólum annarra landa, en
seinni 3 mánuðina vinna þær sem
gangastúlkur á sjúkrahúsum, á
barnaheimilum, á opinberum skrif-
stofum o. s. frv. Ef konur hafa
ekki innt þessa skyldu af hendi, fá
þær ekki háskólapróf, kosningar-
rétt, bílpróf, opinbera stöðu eða
neitt þess háttar.
Spánverjar ganga ekki snemma
í hjónaband, konur giftast yfirleitt
á aldrinum 20—25 ára, og kari-
menn kvongast á aldrinum 25—30
ára. Nú á dögum eignast hjón ekki
eins mörg börn og áður fyrr, eða
að meðaltali 2—3. Ungar stúlkur
dveljast í föðurhúsum, þangað til
þær gifta sig.
Spánskar konur vinna mjög
sjaldan utan heimilis, þess vegna
geta þær gefið sig óskiptar að
heimilisstörfum, þær búa til góðan
mat, hugsa vel um börnin sín og
eru góðar húsmæður. Á síðustu ár-
um hefur sú venja að njóta heim-
ilishjálpar farið mjög minnkandi,
en notkun heimilistækja aukizt
stöðugt að sama skapi.
Spönsk heimili eru yfirleitt fal-
leg. Nýrri hús eru yfirleitt lítil og
hagkvæm, en þau krefjast meiri
umhirðu en þau íslenzku. Gólfin
eru úr timbri eða steinflísum og j
verður að skrúbba þau oft, lakka j
og bóna.
Það mun koma ykkur einkenni-
lega fyrir sjónir, að fjölskyldan!
situr ekki mest í dagstofunni,
heldur í borðstofunni. Þetta er
mjög þýðingarmikið atriði hjá okk-
ur. Það er ekki þar með sagt, að
við sitjum og eyðum öllum kvöld-
um við að hlusta á útvarp eða
horfa á sjónvarp í borðstofunni.
í hverju húsi er lítil dagstofa, íj
nýtízku húsum er jafnvel stór dag-'
stofa. Það, sem átt er við með mik-
ilvægi borðstofunnar í lífi venju-
legrar fastheldinnar miðstéttar-
fjölskyldu, er það, að þar koma all
ir fjölskyldumeðlimir saman til
máltíða, en aðalmáltíðin er kl. 2
e. h., og sitja umhverfis matborðið,1
tala um það, sem gerzt hefur 1
vinnunni eða í skólanum. Börnin j
segja frá, hvað hafi komið fyrir í
skólanum, konurnar tala um! » „ ,,
vandamál sín (dýrtíðina og nýjustu Iverðbr að hlaupa undir bagga og' Spanyerja. Eins og þið hklega vit-
slúðursögurnar) og mennirnir um1 rtta, er astæ®an fyJ.íf hmnikguið>. Þa er spanskur matur soðmn í
viðskiptin, framtíðaráætlanir sín-! husalelf og odyru íotum a Spam. olm, en ekkx í dyrafeiti. V.ð setj-
ar o. s. frv. Spánverjar neyta ekki Þ?ð getur yerlð gamanað athuga um ekki nem oskop af sterku
matar síns í flýti, þeir njóta hansjnana5 manaðarleg utgjold meðalikryddi i fæðuna, við erum ekki
og hvíla sig á milli rétta, og á eftir:f]olskyldu átSpani' , , , ' inemir .flnverjar. eða Indverjar,
þjóta þeir ekki upp frá borðum, Samkvæmt skyrslum fra hag- enda þott við viljum hafa matmn
heldur sitja kyrrir og tala saman síofu °fkar’10Þa %ddl f J ' hæfllegax kryddaðan, og ,eldum
yfir kaffibollanum skylda ánð 1958 að meðaltali fimm hann með þvi að lata kryddið sam-
Þetta gefur ' fjölskyldulífinu Þ“S“nð 1?“etj;“ á mánuði (um Það “ við. hann; \ oðru la.gi er ekki
meiri einingu, sem okkur þykir, hl1 ?/.00° ísL kronum) sem skiptast td nemn serstakur Þjóðarréttur
- - -- ! - ----- -- a eftirfarandi hatt: okkar, þo að fjórir eða fimm her-
Matur ................... 2.765.00 aðsréttir séu þekktir um allan
Fatnaður ................ 680.00 Spán, og jafnvel eriendis. Við
Húsaleiga ............... 248.00 sjávarsíðuna eru allar tegundir af
um)“, þá“ eru*°diskarair°fj'arlægðk! HyimiUshaíd ........... 412.50 sjávarafurðum borðaðar. Humar,
og fjölskyldan ræðir saman í 5- Almenn utgJold .............. 894.50. krabbi, all, kolkrabbi og skelfisk-
FRU MARIA TERESA ROMERO
því miður, vanta hjá fjölskyldum
nú á tímum í öðrum löndum.
Hádegisverðurinn byrjar með
súpu eða hors d’oeuvre (smárétt-
10 mín. milli þess, sem hún dreyp-
ir á víni, síðan er annar réttur bor-'
inn inn, yfirleitt fiskréttur, síðari
eftir aðrar 5—10 mín., er aðalrétt-
urinn borinn á borð, og er það
venjulega kjöt og grænmeti. Á
eftir er svo borinn fram eftirrétt-
ur, sem er í flestum tilfellum
- ur. Allir vita, að við borðum mikið
Alls 5.000.00 j af saltfiski. Það má segja, að hvert
Þetta sýnir að við kaupum mat1 hérað á Spáni hafi sína sérstöku
fyrir meir en helming heimilis- aðferð við að matreiða saltfiskinn.
tekna. Samt sem áður hefur húsa- j Kindakjöt og nautakjöt er al-
Ieigan hækkað á síðustu árum. gengasta kjötið, en við borðum
Margar fjölskyldur sem búa í ný- einnig svínakjöt, kiðlingakjöt og
tízku íbúðum (í sambýlishúsum) kanínur, en mjög lítið af hrossa-
eyða yfrileitt minna til matar- jkjöti, aftur á móti borðum við
avextir, en maltiðmm lykur með;kaupa Húsa]eiga f kúsum er al-jmikið af fuglakjöti, eins og kalkún,
’ mennt jafndýr og á íslandi. akurhænsn og kjúklinga.
Svo Þ10 sjam’ a° með ollum þess- Eins og þið sjáið á þessu, þá eru Við viljum bragðmikinn, litauð-
um hvildmn tekur það okkur meir Spánverjar miklir matmenn. Þeir ugan og bragðgóðan mat. Við not-
en klukkustund að Ijuka málsverð- borða mikið og eru gefnir fyrir um því alls konar efni til að bragð-
lnum- góðan mat. Það hefur verið rann-; bæta matinn, sem ekki endilega
í borgunum er kvöldverður að sakað, að fyrir hverja þúsund íbúa geta talizt krydd, heldur efni eins
jafnaði borðaður milli kl. 10 og er einn matsölustaður þar eðajog hvítlauk, lauk, spánskan pipar,
11 að kvöldi og líkist hann mjög hótel, þar sem hægt er að fá olívur og þess háttar, og við borð-
hádegisverðinum, en er þó léttari. keypta tilbúna rétti. um allar tegundir af grænmeti.
Á milli þessara aðalmáltíða fáum í suðurhéruðunum borða íbú-j Víni, ediki og sherryi er stundum
við okkur snarl á milli kl. 6 og 7. arnir ekki jafnþunga fæðu og bætt út í matinn. Það er engin
Spánn er ekki ríkt land. Vinnan þeir, sem búa norðar í landinu og ástæða til að ætla, að Spánverjar
er ekki mjög vel borguð, og ég hef á hásléttunni. Því verður að endur- drekki mikið, en þeir fá sér þó
þegar sagt ykkur, að konur vinna skoða sumar þær hugmyndir, sem alltaf vín með góðum mat, en ekki
ekki utan heimilis, svo að ríkið útlendingar hafa um mataræði til þess eins að drekka það.
Brauð er dagleg fæða hjá okkur
(hver fjölskylda eyðir 300 krónum
á mánuði í brauð), en við erum
ekki mikið fyrir kökur. Aðeins tvö
eða þrjú héruð eru fræg fyrir kök-
ur sínar. Bezt geðjast okkur að
ávöxtum og osti í eftirrétt. í minni
máltíðir höfum við pylsur og
bjúgu eða reykt svínslæri (ham)
með brauðí.
Þar sem tími minn er senn á
þrotum, þá vildi ég aðeins mega
gefa ykkur eina af uppskriftum
mínum um matreiðslu á saltfiski,
sem þarf ekki svo mikið krydd í.
Ef þið getið útvegað ykkur það,
sem til þarf, ættuð þið að reyna
uppskriftina heima. Hún heitir
baskneskur saltfiskur, og er á
þessa leið:
Leggið þorskinn í bleyti í 24
tíma. Skolið hann vel, hreinsið
og sjóðið síðan. Eftir suðuna er
honum velt upp úr hveiti og hann
steiktur í olíu. Leggið fiskstykkin
í tóman pott, en rétturinn er síðan
! allur látinn í sama pottinn. Steikið
síðan hvítlauksbita, nokkrar þunnr
ar lauksneiðar og fínsaxaða per-
'silju við hægan hita og upp úr
sömu olíunni, þangað til þetta er
brúnað. Bætið í einum negulnagla,
auk salts og pipars eftir smekk.
Dýfið síðan svolitlum bita af
skorpulausu franskbraúði ofan í
edik, malið hann siðan í mortéli
, ásamt örlitlu af hveiti.Bætið þessu
ut á steikarpönnuna, setjið svolítið
af vatninu, sem fiskurinn var soð-
inn í, út í, og hrærið vel í. Síðan
er þessari sósu hellt yfir fiskinn
og allt látið krauma við lágan hita
í 10 mínútur.
Þetta er allt og sumt. Ég vona,
að ykkur geðjist að því.
Kæru húsmæður, ég vona að
þessi frásögn mín hafi gefið ykkur
nokkra^ hugmynd umi land mitt og
þjóð. Ég er viss um, að þið hafið
fjölda af spurningum fram að bera,
og ég er fús til að svara þeim eftir
beztu getu. Ég þakka ykkur fyrir
góða áheyrn.
Bílarnir ekki
affermdir
í fyrradag fengu verkfalls-
verðir veður af því, að verið
væri að flytja efni til Kassa-
gerðarinnar við Skúlagötu.
Lið var þegar sent á vettvang,
og þegar verkfallsverðir
komu inn eftir, voru bílar
komnir inn í Kassagerðina og
átti að fara að afferma þá.
Kassagerðin hafði verið að
sækja nokkxar papparúllur sem
hún átti í geymslu inni á Klepps-
vegi, og átti að nota þær í verk-
smiðjunni á Skúlagötu. Verkfalls-
verðir stöðvuðu þegar affermingu
vegna meints verkfallsbrots, og
eftir nokkurt þref var bílunum ek-
ið með hlassinu út fyrir verksmiðj-
una. Síðan var bráðabirgðasam-
komulag gert þess efnis, að lög-
regluvörður skyldi vera við bílana
í nótt, en deiluaðilar síðan ræðast
við í dag.
Áður hefur komið til deilu milli
Kassagerðarinnar og verkfalls-
varða vegna efnisflutninga, og
lauk því á þann veg, að Kassa-
gerðin varð að hætta við flutn-
ingana.
Dr. Kristinn
í Rúmeníu
Hinn 29. maí s.l. afhenti dr.
Kristinn Guðmundsson forseta
forsætisráðs Rúmeníu trúnaðarbréf
sitt sem sendiherra fslands í
Rúmeníu.
(Frá utanríkisráðuneytinu).