Tíminn - 07.11.1961, Blaðsíða 13

*E Í MI N N, þriðjudaginn 7. nóvember 1961.
'3
Síðustu tvo áratugina hafa orð
ið stórfelldar breytingar á lífs-
kjörum kvenna í Afríkuríkjum
þeiim, sem fengið hafa s'jálfstæði
sitt á því tímabili. Áhrifa hefur
þar gætt mjög frá kvenréttinda-
baráttu vestræn.na kvenna. Hin
nýju ríki, sem hafa miðað upp-
byggingu sfna vi® það, sem tíðkast
með hinum eldri og sjálfstæðu
ríkjum, hafa álitið jafnrétti karla
og kvenna Tnikilvægt atriði í nú-
tíma þjóðfélagi. Þæb konur, sem
fremst hafa staðið í Afríku og öðr-
um austlægum löndum, hafa haft
styrk af þeim áföngum, sem þegar
hefur verið náð á Vesturiöndum.
Árangurinn hefur orðið sá, að
Austurlandakonur hafa á miklu
skemmri tíma brúað bilið milli al-
gerrar einangrunar í heimilinu og
ábyrgðarstarfa á opinberum vett-
vangi en kynsystur þeirra á Vestur-
löndum, þrátt fyrir andlitsblæjur,
fjölkvæni og „purdah“ — bannið
/ gegn því að stíga út af heimilinu.
Nýlega hefur komið út bók í
Bandaríkjunum eftir Ruth F.
Woodsmall, „Women of the new
East“, sem lýsir afrekum kvenna í
sex austlægum löndum: Afghanist-
an, Indlandi, Indónesíu, Iran, Pak-
istan og Tyrklandi. Einna mest
hrífandi er frásögnin af konum í
Afghanistan, sem voru í senn ein-
angraðar vegna legu lands síns og
hinna ströngu innilokunarsiða.
Þangað til í fyrra voru konur
þar skyldar samkvæmt lögum að
bera síðar blæjur, er þær fóru út
á götu. Konur af æðri stéttum
máttu ganga á hælaháum skóm til
aðskilnaðar frá lágstéttarkonunum
á flötu ilskónum. Allra fátækustu
konurnar máttu vera blæjulausar
vegna kostnaðar, einnig bændakon-
ur við útivinnu.
í ágústmánuði 1959 tóku eigin-
konur háttsettra embættismanna
sig saman og komu blæjulausar til
hátíðahalda, er sjálfstæðis lands-
ins var minnzt. Nú er heimilt að
ganga blæjulaus, en ekki lögboðið
eins og 1928, er framfarasinnaður
konungur að nafni Amanullah sat
að völdum skamman, tíma. Hann
hafði ferðazt til Tyrklands og tekið
Ataturk sér til fyrirmyndar.
Er ungfrú Woodsmall fram-
kvæmdi rannsókn sína, voru 35 af
hverju hundraði kvenna ólæsar, en
fyrsti skóli fyrir stúlkur var stofn-
aður i Kabúl, höfuðborg Afghan-
istan, 1921 og lokað 1929, er Am-
anullah konungur dó. Nú er búið
að endurreisa skólann, og geta
stúlkur numið þar til háskólastigs.
Árið 1950 var konum leyfður að-
gangur að listfræðideild við há-
skólann í Kabúl og ári síðar að
læknadeild. Árið 1956 innrituðust
25 stúlkur í læknadeild. Þær verða
samt að bera blæjur og vera
hvergi á ferli með karlmönnurn, en
mega samt njóta kennslu hjá þeim.
Fyrsta aíganska konan, sem lauk
læknaprófi nam í Pakistan. 1957
fékk hún styrk til framhaldsnáms í
Bandarikjunum og þótti einstakt
að leyfa ógiftri konu að ferðast til
útlanda.
Mæðra- og barnaeftirliti var I
komið á fót með aðstoð alþjóða I
heilbrigðismálastofnunarinnar og!
UNICEF. llla gekk að fá stúlkur
til að nema Ijósmóðurfræði. Það
embætti hafði elzta kona hverrar
fjölskyldu jafnan haft á hendi og
þótti ástæðulaust að krefjast til
þess nokkurrar sérþekkingar. Er
MINNING:
Matthías Þórólfsson

Fæddur 19. janúar 1900.
Dáinn 27. október 1961.
Þegar haustvindarnir léku sér
að hinu fölnaða laufi, var Matthías
Þórólfsson kvaddur héðan af þess-
ari jörð.
Hann hafði þá barizt við erfiðan
sjúkdóm í rúmt ár.
í þeim veikindum sýndi hann
mikið andlegt þrek og æðruleysi.
Þannig lifði hann og dó í trú á
Guð og allt hið góða og fagra.
Ég minnist Matthíasar, sem
hins trausta, glaða og atorkusama
manns,- er alltaf var viðbúinn,
hvað sem að höndum bar. Það er
því eðlOegast að hugsa sér hann
áfram glaðan og góðan starfsmann,
í þeim heimi, er hann hefur flutzt
til.
Matthías fæddist að Dalshöfða
í Vestur-Skaftafellssýslu. Foreldr-
ar hans voru Guðrún Ólafsdóttir
og Þórólfur Jónsson, er þar
bjuggu. Hann missti móður sína
ungur og var tekinn í fóstur af
Valgerði Einarsdóttur og Jóni
Jónssyni, sem bjuggu á Núpsstað.
Bernsku- og æskuheimilisins,
minntist hann ávallt með hlýju
og þakklæti.
Matthías hafði hlotið í vöggu-
gjöf marga góða eiginleika, sem
hann bar gæfu til að þroska með
sér. Hann fór ungur til Danmerk-
ur og Noregs og vann þar við land-
búnað. Eftir að hann kom heim,
vann hann að jarðrækt á ýmsum
stöðum.
Matthías kvæntist eftirlifandi
konu sinni, Steinunni Guðjónsdótt-
ur, frá Saurum í Helgafellssveit,
21. október 1933. Byrjuðu þau bú-i
skap í Lyngholti í Sogamýri. Þau
áttu þar indæl ár', en þar var of
l.ítið starfssvið fyrir hin atorku-
sömu hjón. 1937 hefja þau land-
nám í Kópavogi. Þetta land var
erfitt til ræktunar, holt og mýr-
ar. Þarna byggðu þau fyrst lágan
bæ, því að efnin leyfðu ekki annað
á þeim tíma. Býlið nefndu þau
Ástún. Þau hafa þá þegar átt sín
fögru „Hugartún" og þeim tókst
að gjöra þau að veruleika. Nú er
Ástún við Nýbýlaveg, fagurt og
vel byggt býli, og þár er gott bú.
Bóndinn hefur lokið miklu og
góðu ævistarfi. Björkin, sem hann
gróðursetti í holtið, hefur dafnað
vel og veitir skjól og ilm.
Þegar litazt er um innanhúss er
þar sama prýðin. Húsfreyjan hef-
ur verið bónda sínum mjög sam-
hent við að fegra heimilið.
Þau Matthías og'Steinunn eign-
uðust tvö mannvænleg börn. Dótt-
irin, Hrafnhildur, er gift Jóni
Guðmundssyni úr Reykjavík. Eiga
þau þrjú börn. Þau voru yndi og
eftirlæti afa, og kunnu þau líka
vel að meta hann. Honum var það
mikil ánægja að hafa börn í kring-
um sig, og líklegt er, að bömin í
nágrenninu sakni nú vinar í stað.
Sonurinn, Birgir, hefur unnið að
búinu með föður sínum eins og
bezt verður gjört. Er hann því nú
hin styrka stoð heimilisins.
Við, sem höfum átt því láni að
fagna, að kynnast þessum glaða
og góða manni og dvelja oft á
heimili hans, kveðjum hann með
þakklæti og viröingu.
Ég votta aðstandendum Matthí-
asar mína dýpstu samúð. og bið
þeim og honum blessunar Guðs.
D. G.
ljósm^eðraþjónustu var komið á j
fót í Kabúl 1955, var við marga |
erfiðleika aö stríða. Hvergi voru til j
götunöfn eða númer og erfitt
reyndist að hafa upp á ungu kon- i
unum í húsasamsteypum heillar I
ættar. Án leyfis foreldi'a • sinna J
mátti engm ung stúlka, er starfa i
vildi að velferðarmálum, fara í hús i
sér óskvlds fólks, ekki vera úti eft-1
ir sólsetur án lífvarðar, eðá búa I
utan heimilis. Samt fann fólk j
fljótt, hvers virði heilsugæzlan var ,
og ungum Ijósmæðrum var leyft að
fara tveimur saman inn á heimilin.
Enn verða giftar konur í Afghan-,
istan að biðja eiginmann og fjöl-!
skyldu leyfis, ef þær vilja taka sér j
eitthvert verkefni fyrir hendur.
Fjölkvæni tíðkast meðal allra j
stétta og karlmennirnir geta sagt!
skilið við konurnar umsvifalaust!
og veikir það mjög aðstöðu
kvenpa. Menntaðar konur sjá,
hverju óréttlæti þær sæta og hafa
stofnað til téngsla við kvennasam-
tök erlendis sér til stuðnings. Kon-
ur frá Afghanistan tóku í fyrsta
sinn þátt í alþjóðlegum kvenna-
fundi árið 1058, en það var á 18
þjóða fundi Austurlandakvenna á
Ceylon.
Mér komu í hug hliðstæðurnar
í réttindabaráttu hollenzkra
kvenna á nítjándu öld og afgönsku1
kvennanna nú.
Ári.ð 1820 hófu hollenzkar kon-,
ur baráttu fyrir því, að konur I
fengju að skapa sér sjálfstæða at-,
vinnu, e*n það var ekki auð'fengið.
Um sumarið 1880 fékk fyrst kven-!
læiknir þeirra, Aletta Jacobs, í |
fyrsta sinn að fara í leikhús, án
þess að leigja sér fylgdanmann,
ei/is og venjan bauð. Nokkru síð
ar þó£ A$bg Reynvaan, ein fyrsta
læTðá hjúkrunarkonan, herferð
gegn sóðaskap í sjúkrahúsum og
hvers konar spillimgu þar. Það
var ekki léfct verk að fá handa
hjúkrunarkvennastétt HolJands þá
menmtun og starfsaðstöðu, sem
hún nú nýtur, en þó tók sú bar-
átta aðeins' tuttugu ár.
Ári.g 1898 gengust framfarasimn
aðar komur í Haag fyrir sýningu,.
setm þær kölluðu „Starfandi kona“.
Haldnir vcru þar fyrirlestrar um
þjóðfélagsvandamál og annar kven
læiknir landsins,' sem þá var, ávít-
aði ungu stúlkurnar fyrir fram-
taksieysi þeiiTa. Þá þótti það held-
ur minnka gengi stúlkna á gift-
ingarmarkaðinum, ef þær kunnu
eitthvert sérstarf. Sextíu árum
síðar telur hver einasta hollenzk
stúlka sjálfsagt að kunna svo til
starfa, að hún geti unnið fyrir sér.
Vandamái Austurlandakvenna
eru rnörg og flókin, em bók Ruth
Woodsmall skýrir þaú fyrir Vest-
urlandabúum og sannar, að konur
um heim allan eiga fjöimargt sam
eiginlegra verkefna.
Sníðið og saumið
Ovenjulegt brúðkaup
Nýlega átti sér stað dálitið óvenjulegt brúðkaup í Englandi. Myndin hér
að neðan var tekin eftir brúðkaupið. Hinn 103-ja ára gamli Sid Thain
kyssir 83-ja ára brúði sína, Maud Franklin, en Hughie Green svaramað-
ur fylgisf með þessum einstæða atburði með sýnilegrl ánægju
sjálfar eftir
Guðlaugur Einarsson
Málflutningsstofa
Freyiugötu 37 pínr 19740