Tíminn - 15.11.1961, Page 6

6
T í MIN N, miðvikudaginn 15. nóvember 1961
MINNING:
Rannveig Lund
Hún andaðist á heimili sínu í
Reykjavík 9. þ. m. á 72. aldurs-
ári og verður í dag kvödd í dóm-
kirkjunni. Jarðarförin fer fram
síðar á Raufarhöfn, þar sem heim-
ili hennar stóð lengst af og ævi-
starf hennar var unnið.
Frú Rannveig var fædd á Húsa-
vík 7. júlí 1890. Foreldrar henn-
ar voru Sveinbjörg Torfadóttir
ættuð af Austurlandi og Grímur
Laxdal, verzlunarmaður á Húsa-
vík, síðar verzlunarstjóri á Vopna-
firði og kaupmaður á Akureyri.
Var hún elzt af átta börnum
þeirra hjóna. Hún ólst upp á
heimili foreldra sinna og fluttist
með þeim til Vopnafjarðar og síð-
ar til Akureyrar. Á barnsaldri
dvaldi hún þó um hríð á heimili
föðurbróður síns, Jóns Laxdals
tónskálds, er þá átti heima á ísa-
firði og síðar hjá föðursystur
sinni á Raufarhöfn. Stundaði nám
í Gagnfræðaskólanum á Akureyri.
Á árunum 1907—9 fluttust for-
eldrar hennar og systkin til Vest-
urheims, og eru systkin hennar
þar öll enn á lífi: María, gift
Sveini lækni Björnssyni, Þórður
kaupmaður kvæntur Jóhönnu Guð-
mundsdóttur, Maja gift Árna Egg-
ertssyni yngra, lögfr. í Winnipeg,
Jóna gift Jóni Thorlacius kaup-
manni, Ólafur kvæntur konu af
íslenzkum ættum, Jón yfirkenn-
ari í Winnipeg kvæntur konu af
íslenzkum ættum og Kristín gift
Edward B. Tait, endurskoðanda.
Rannveig giftist haustið 1909,
þá 18 ára gömul, Maríusi Lund á
Raufarhöfn (f. 1880), er þá stóð
fyrir búi þar með móður sinni,
en Maríus var sonur þeirra hjóna,
Þorbjargar Árnadóttur frá Ás-
mundarstöðum og Péturs (Peter
Christian Gottfred) Lund, sem var
um skeið verzlunarstjóri á Rauf-
arhöfn, en síðar bóndi á jörðinni.
Var Pétur Lund fæddur í Dan-
mörku, af dönskum og íslenzkum
ættum. Hann lézt, að ég ætla, árið
1894, en Þorbjörg 1914. Eftir frá-
fall hennar tóku ungu hjónin við
búi á Raufarhöfn. í þann tíð var
þar á staðnum miklu færra fólk
en verið hefur í seinni tíð. Auk
bóndabæjarins og Búðarinnar,
sem svo var nefnd (timburhús
byggt 1835. brann 1956) voru þar
aðeins tvö eða þrjú íbúðarhús
önnur. Árið 1910 byggði Maríus
íbúðarhús úr timbri á jörðinni,
stórt og vandað að þeirra tíðar
hætti, sem enn stendur og hefur
til þessa verið nefnt Lundshús.
Gamli Raufarhafnarbærinn, sem
einnig var við þá feðga kenndur,
langhús úr torfi og timbri, stóð
þó fram til 1930 eða þar um bil.
Hinnar nýju húsfreyju á Rauf-
arhöfn biðu mikii verkefni. Jörðin
er ein af meiriháttar bújörðum
sýslunnar, búið stórt og heimilið
fjölmennt. Systkin Maríusar
dvöldu þar á heimilinu, og tvö
þeirra alla ævi eða því sem næst,
svo og fleiri vandamenn og vanda-
lausir m.a. vinnufólk. Þeir bræð-
ur Maríus og Níels áttu vélbát og
ráku útgerð á sumrin. Sinna þurfti
æðarvarpi og fleiri jarðarhlunn-
indum. Á búinu munu hafa verið
um 500 fjár, er flest var. Maríus
Lund var fjármaður góður og bú-
skapur hans með snyrtibrag. Það
heyrði ég haft á orði, hve áreið-
anlegur hann væri og orðheldinn í
hvívetna. Hann lézt árið 1935 eftir
langa vanheilsu sem síðar verður
að vikið.
Börn þeírra hjóna eru: Svein-
björg Lúðvíka gift Leifi Eiríks-
syni fyrrv. oddvita á Raufarhöfn
nú kennara í Silfurtúni, Grímur
vélstjóri á varðskipinu Albert,
kvæntur Þórhöllu Einarsdóttur
frá Fjallseli, Þorbjörg, er lézt árið
1960, Árni Pétur bóndi í Miðtúni
á Sléttu, kvæntur Helgu Kristins-
dóttur frá Nýhöfn, og Maríanna,
gift Hákoni Magnússyni kennara í
Reykjavík, Halldóra Óladóttir frá
Raufarhöfn, gift Gunnari Stein-
grímssyni verzlunarmanni í
Reykjavík, ólst upp hjá frú Rann-
veigu og hefur verið henni sem
dóttir.
Það er mér tjáð, að oft hafi
verið 15—20 manns til heimilis í
Lundshúsi, og eitt sinn 26. er flest
var. Margt fólk var þar langdvöl-
um, þótt ekki væri vandabundið.
M. a. ætla ég að tveir vinnumenn
hafi verið þar í 20 ár. Segir það
sína sögu um heimilið. Mjög var
þar gestkvæmt, enda gestrisni
mikil og greiðasemi. Sjálfur minn-
ist ég þess, er ég kom þar fyrir
42 árum, lítilsigldur unglingur á
minni fyrstu ferð „út í heiminn"
og var þar tekið bráðókunnugum
næstum sem heimamaður væri,
þótti mér sá bær mikilsháttar og
þeir, er þar réðu húsum. Þá sá
ég Maríus bónda eins og hann
var meðan hann var heill heilsu,
maður hár vexti og gervilegur.
Það mun hafa verið ekki löngu
síðar, eða skömmu eftir 1920, að
Maríus Lund fór að kenna van-
heilsu. Leitað var lækna og nokk-
ur bót á ráðin. En árið 1927, rétt
áður en yngsta barn þeirra hjóna
fæddist. veiktist hann snögglega
ÚHör mannslns míns
Helga Ó. Einarssonar,
Sogaveg 130,
fer fram frá Fossvogskapellu fimmtudaginn 16 þ. m. kl. 10,30
Athöfninni i kirkjunni verður útvarpað.
Rósa Sveinbjörnsdóttir.
Innilegar þakkir til allra, nær og fjær, sem heiðrað hafa
minningu
Matthíasar Þórólfssonar
og auðsýnt okkur samúð við andlát og jarðarför hans.
Steinunn Guðjónsdóttir
Birgir Matthíasson
Hrafnhildur Matthíasdóttir
Jón H. Guðmundsson
af slagi og var eftir það sjúkur
og farlama. Þau 8 ár, er hann þá
átti ólifað, naut hann ástríkrar um-
önnunar á heimili sínu. Um þetta
leyti hlaut Rannveig Lund að
reyna hið fornkveðna, að sjaldan
er ein báran stök. Annar sonur
þeirra hjóna veiktist af berklum,
og var þar raunar síðar bót á
ráðin. En árið 1934 varð Þorbjörg
dóttir þeirra, 17 ára gömul, að
fara á heilsuhæli, og átti þá fyrir
henni að liggja að dvelja þar að
mestu til æviloka — í 26 ár. Hana
muna margir, sem verið hafa á
Vífilsstöðum. Um hana ritaði Guð-
mundur Eiríksson skólastjóri á
Raufarhöfn athyglisverð eftirmæli
(Tíminn 23. febr. s.l.) — Árið
eftir dó Maríus Lund eins og fyrr
var sagt.
Eftir hina löngu vanheilsu Mar-
iusar Lund var svo komið, að efni
þeirra hjóna voru til þurrðar
gengin, jörðina áttu þau ekki. Hún
er ríkiseign. Útgerð þeirra Lunds-
bræðra var lögð niður og búskap-
ur lítill hjá því, sem áður var.
Skuldir höfðu safnazt. En Rann-
veig Lund lét ekki bugast af raun-
um sínum. Um það leyti sem Mar-
íus missti heilsuna, tók hún að
stunda matsölu og leigja herbergi
í húsi sínu. enda var, þegar hér
var komið, mikil þörf slikrar
starfsemi vegna vaxandi atvinnu-
rekstrar og fjölmennis á Raufar-
höfn í sambandi við síldveiðar —
en sérstöku gistihúsi hefur enn
ekki verið komið upp þar. Hún
hafði á hendi veðurathuganir í
nál. 25 ár og póstafgreiðslu i nál.
15 ár. Henni tókst að koma fót-
um undir efnahag sinn á ný og
börnum sínum vel til manns Er
þar og um að ræða starfsamt
fólk og dugandi. En áhugi hennar,
kiarkur og fyrirhyggja kom víðar
fram og þá m. a. í ýmiss konar
félagsstarfsemi. Hún var á sínum
tíma meðal stofnenda kvenfélags-
ins Freyja á Austur-Sléttu, lengi
formaður þess eða í félagsstjórn
og fulltrúi á sambandsfundum.
Einnig tók hún mikinn þátt í
starfsemi Slysavarnadeildar
kvenna á Raufarhöfn og var full-
trúi deildarinnar á slysavarna-
fundum. Sömuleiðis var hún á-
hugasamur þátttakandi í starf-
semi leikfélags og söngfélags á
Raufarhöín. og fleira mætti telja
er hún lét til sín taka, t. d. kirkju-
og safnaðarmál sóknarinnar. Eftir
að heilsa hennar tók að bila dvaldi
hún stundum í Reykjavík á vetr-
um, og fiuttist að lokum suður
árið 1957. Um það leyti afsalaði
hún sér ábúðarrétti sínum á jörð-
inni Raufarhöfn. Þar er nú ekki
lengur um bóndabýli að ræða.
Rannveig Lund var kona fríð
sýsiuim og slköruleg, að jafnaði glöð
í bragði og stóð af henni hress-
andi blær, hvar sem hún fór. Hún
var einörð og hreinskilin. skap-
föst, trygglynd og hjálpfús. Hugul-
semi hennar hygg ég, að ýmsir
muni minnast á Raufarhöfn frá
fyrri tímum, er þorpið var að
byria að byggjast og sums staðar
lítið við að vera og þröngt í búi.
Starf hennar allt og heimilishald
var með miklum myndarbrag.
Hún varð ein eftir. er foreldrar
og systkin fluttust til fjarlægra
landa og átti siðan annasama ævi
í blíðu og stríðu. Hún átti margs
að minnast og hafði tileinkað sér
vizku reynslunnar á þann hátt,
að gott var að kynnast. Margir
munu i dag minnast hennar. ekki
vandamenn aðeins og vinir heima
í héraði. heldur og fjöldi fólks
víðs vegar um land, er kynni höfðu
af henni og heimili hennar fyrr
og síðar. Og geymast mun á norður
slóðum naín þeirrar konu, er síð-
ust bjó á jörðinni Raufarhöfn —
af þeim ástæðum og öðrum.
G.G.
Tilbúinn áburöur
Frjáls verzlun
Óðum breikkar og stækkar
bilið á milli hinnar dugmiklu
bændastéttar laudsins og eins
merkasta forustumanns hennar,
Sigurðar búnaðarmálastjóra Sig
urðssouar frá Draflastöðum.
En þeir, sem sáu og heyrðu
Sigurð. á meðan hann hélt
fjöri sínu og starfsþreki.
gleyma honum aldrei.
Hann var heitttrúaður hug-
sjónamaður. Það sindraði af
houum, er hann ræddi áhuga-
mál sín og bændanna. Spor
hans lágu um allt land og í
slóðinni greri. Hvar sem hann
fór, vakti hann áhuga og fjör
og trú á landið og íslenzka jarð
rækt.
Sigurður búnaðarmálastjóri
kenndi bændum að nota tilbú-
inn áburð og sannaði ágæti
hans i íslenzkri mold og nauð-
syn á notkun hans.
Það hafa verið færð rök að
því, svo að ekki verður á móti
mælt, í nýútkominni ævisögu
Sigurðar. að þegar kom að inn
flutningi áburðarins og dreif-
ingu hans til bændanna, taldi
búnaðarmálastjóri eðlilegt og
sjálfsagt, að frjáls félagssam-
tök bændanna sjálfra hefðu
með höndum þann þátt máls-
ins. Kom þar tvennt til greina.
Búnaðarfélagið og kaupfélögin.
Hin síðarnefndu höfðu þá fyrir
nokkru stofnað Sambandið og
innflutningur þess á nauðsynja
vörum félagsmanna fór ört
vaxandi. Meginhluti allra
bænda var í kaupfélögunum.
Bændurnir þurftu áburðarins
með. Sigurður taldi langeðli-
legast, að félagsskapur þeirra
um hagkvæma útvegun lífsnauð
sy>nja, sæi einnig um útvegun
þessa nauðsynlega töframeðals.
Af þessari ráðagerð Sigurðar
varg ekki. Sá kostur var upp
tekinn, að ríkið flytti inn á-
burðinn og sett voru lög um
Áburðarsölu ríkisins og henni
veitt einkaleyfi Mátti það teílj
ast góð úrlausn eins og mál-
um þá var komið. Hefur fyrir-
tækið notig trausts og vinsælda
á meðal bænda
Nú hefur ráðandi mönnum
sýnzt rétt að leggja þessa einka
sölu niður og allt öðru fyrir-
tæki hefur verið falin áburð-
arsalan. Virðist því liggja
beint við að taka málið upp á
nýjum grundvelli og gefa inn-
flutninginn frjálsan á þessari
vöru eins og flestum nauðsynj
um. Bændur undu vel Áburð-
arsölu ríkisins. en -fyrst hún
er afnumin, er ástæðulaust fyr
ir þá að una þvi, að þeirra eig-
in fyrirtæki fái ekki ag útvega
þeim tilbúna áburðinn. Þeir
bændur, sem ekki eru í kaup-
félögunum, eiga einnig heimt-
íngu á því að fela þeim, sem
þeir treysta betur, útvegun
þessa nauðsynjavöru.
Trjáls innflutningur áburðar-
ins er þvi sjálfsögð krafa allra
bænda Að þeir fái sjálfir að
ráða innflutningi hans er í
anda spámanns þeirra og leið-
toga, Sigurðar búnaðarmálastj.
Ráðandi menn í þjóðfélaginu
hafa mikinn áhuga fyrir
„frjálsri verzlun". Þetta rétt-
lætismál bændanna æt,ti þvi
að vera auðsótt. P.H.J.
Taska tapaðist
Blá flugfélagstaska tapaðist í Kerlingarskarði, s.l.
föstudagskvöld. Finnandi hafi samband við sím-
stöðina Grafarnesi, eða síma 18300, Reykjavík.
Símanúmerið breytist
Frá og með deginum í dag
er símanúmer
bifreiðadeildar
11700
SjQvátrqqqifiilÉÍaq íslandsi