Tíminn - 01.12.1961, Blaðsíða 7

TÍMINN, föstudaginn 1, descmber 1961
Gengisfellingin var til að slá almenning nógu
fast, en ekki vegna þarfa atvinnuveganna
1. umræðu um frumvarp
ríkisstjórnarinnar til staðfest-
ingar á bráðabirgðalögunum
um ráðstafanir vegna gengis-
lækkunarinnar var framhald-
ið í neðri deild Alþingis í gær.
Umræður snerust nokkuð um
undanþágur til handa ísl. tog-
urum innan landhelginnar og
er skýrt frá þeim umræðum á
öðrum stað í blaðinu.
Bjarni Benediktsson hélt áfram
ræðu sinni ,þar sem frá var horf-
ið s.l. þriðjudag. Sagði Bjarni að
rík ástæða hefði
verið til að taka
gengishagnaðinn
af framleiðend-
um, þar sem mest
ur hluti útflutn-
ingsbirgða hefði
verið framleidd-
ur fyrir kaup-
hækkanirnar. —
Genigi'sttiagnaður-
inn nemur um
120 miiljómim og hrekkur varla
til fyrir rfkisábyrgðunum, sem
falla á ríkissjóð. Sagði Bjarni lítið
samræmi í málflutning stjórnar-
andstöðunnar að segja átvinnuveg
ina hafa geta borig kauphækkan-
irnar, en jafnframt halda því fram,
að þeir mættu ekki missa gengis
hagnaðinn og gætu ekki borið
útflutningsgjaldið, sem þó rynni
beint til útvegsins aftur.
Ösanngjarnt aft bátaflot-
inn borgi tapið hjá tog-
urunum
Eysteinn Jóusson benti á, að
það hefði komig fram hjá for-
sætisráðberra sú
stefna, að báta-
útgerðin ætti að
standa undir tapi
á rekstri togara-
flotans.
Eysteinn sagð-
íst mótmæla því
| sjónarmiði. Báta
útvegurinn er út
flutningsatvinnu-
grein, sem hefur harða samkeppni
af framleiðslu í öðrum löndum.
Hann fær því alls ekki staðizt
slíka bagga. — Það er enginn\
vottur af sanngirni í því heldur
að bátaútvegurinn og þau byggð
arlög, sem á honum byggja eigi
sérstaklega að taka á sig byrðar
togaraútgerðarinnar. Að því leyti,
sem óhjákvæmilegt dæmist, að
hlaupa undir bagga meg togara-
útgerðinni vegna aflabrests, verð
ur að kosta slíka hjálp af sam-
eiginlegu fé þjóðarinnar. Þess
vegna verður að breyta 8. gr. frum
varpsins, en í henni er sýnilega
gert rág fyrir, að bátaútveguriun
greiði aukin útflutningsgjöld í
aflatryggingarsjóð, sem renni til
togaraflotans. f þeim sjóði verð-
ur hver grein sjávarútvegsins að
vera út af fyrir sig eins og verið
hefur. Á öðru er ekki stætt.
Rökum ósvarað ennbá
Eysteinn Jónsson sagði, að
þetta frumvarp sýndi áþreifan-
lega, eins og haldig hefði verið
fram af Framsóknarmönnum, að
gengislækkunin í sumar hefði ver
ið knúin fram af allt öðrum ástæð
um en þörf atvinnuveganna. For-
sætisráðherra svaraði þeim rök-
1 um, sem fyrir þeirri fullyrðingu
I voru færð, með því einu, að segja,
' að hver skyniborinn maður hlyti
að sjá, að af svo mikilli kauphækk
un og varð, hlyti að leiða gengis-
lækkun, og sagðist ekki myndi
fara lengra út í það.
Þá sagðist Eysteinn enn vilja
endurtaka þær röksemdir, sem
óvéfengjanlega sönnuðu það, að
gengislækkunin var óþörf og tók
þau dæmi úr atvinnulífinu er
gleggst sýna það. Þessum rökum
hefði ríkisstjómin aldrei fengist
til að svara einu orði ,en þau væru
svo „pottþétt", að ríkisstjórnin
hefur enga möguleika til að kom
ast fram hjá þeim.
Gengislækkunin og
útvegurinn
Gengislækkunin var sögð gerð
vegna útvegsins, en fram á þenn
an dag hefur bátaútvegurinn ekki
fengig einn einasta eyri í tekju-
hækkun vegna gengislækkunarinn
ar, en reksturskostnaður bátaflot-
ans hins vegar stóraukinn vegna
gengislækkunarinnar. Þar að auki
á að skattleggja bátaútveginn stór
kostlega. Það kemur greinilega
fram í þessu frumvarpi, að fram-
leiðslufyrirtækin eiga að njóta
sáralítils af því hagræði, sem
unnt hefði verið að láta þau njóta
með gengislækkuninni.
Pólitísk gengisfelling
Þetta frumvarp er órækur vott
ur um Þá hefndaraðgerð, sem
gengislækkunin var. Ríkisstjórnin
er að reyna að eyðileggja efna-
hagskerfi landsins í pólitískum
tilgangi til að koma stéttasamtök-
unum í landinu á kné og lama
þau til frambúðar.
Órökstudd
Ef þessi gengislækkun hefði
verið hugsuð og undirbúin með
Gengisfellingin var höfÖ nógu mikil til aÖ almenn-
ingur finndi rækilega fyrir — og til a<J hræÖa
stéttasamtökin — en ekki fyrir atvinnuvegina,
enda eru álögur IagÖar á útveginn og bátaútveg-
urinn hefur ekki fengiÖ eyri í tekjuhækkun enn
vegna gengisfellingarinnar.
tilliti til þess, hvers atviunuveg-
irnir nauðsynlega þyrftu meg —
eins og gert hefur verið við geng
isfellingarnar á undanförnum ára
tugum, þá hefðu fylgt henni slkýrsl
ur og dæmi um það úr atvinnu-
lífinu að hún væri óumflýjanleg
og gæti minnst orðið það, sem
ákveðið hefði verið að hún yrði.
— Engar slíkar skýrslur og rök-
semdir eru færðar fyrir þessari
gengisfellingu, enda eru önnur
sjónarmið en hagur framleiðsl-
unnar sem ráða.
AÖ slá nógu fast
Gengisfellingin er ákveðin í
sjónhendingu með það fyrir aug-
um, að hafa hana áreiðanlega
það mikla, ag menn finndu hana
á kroppnum á sér strax, og eins
og til að kenna mönnum að það
þýddi ekki að vera að bæta kjör-
in. Það var ákveðið að hafa högg
ið á almenning svo mikið að
verulega finndi fyrir til að setja
beyg að landsfólkinu með nógu
miklum verðhækkunum. Eða
hvers vegna var gengislækkunin
ákveðin einmitt 13%, þegar sann
að hefur verið, að kauphækkan-
irnar í sumar svara til 1—2%
breytinga á útflutningsverði hjá
frystihúsunum í landinu, og stað
fest hefur verið í stjórnarblöð-
unum, að næstum öll iðnfyrir-
tæki, að tveimur undanskyldum,
af hinum niikla fjölda þeirra,
gátu borið kauphækkunina bóta-
laust.
Þetta frumvarp sýnir, að fyrst
var það eitt sjónarmig látið ráða,
að hafa höggið nógu mikið. Svo
er farið að velta því fyrir sér,
hvort útvegurinn græði nú ekki
allt of mikið á þessu. Og þ'á er
ákveðið að taka af útvegnum
bróðurpartinn af gengisfelling-
unni aftur með útflutningsskatti
og moka gengishagnaðinum í
ríkissjóð.
SamkeppnisaÖstaÖan
Það er ekki nema von, að for-
sætisráðherra eigi erfitt með að
röskstyðja, hvers vegna ísl. útveg-
ur þurfi að bera hærri útflutnings-
gjöld en útvegur nokkurrar ann-
arrar þjóðar, jafnframt því sem
hann segir að gengisfellingin hafi
verið gerð fyfir útveginn, enda er
forsætisráðherra óvenju niðurdreg
inn núna.
Uppbótakerfi
Þá sagði Eysteinn, að ríkisstjórn
in kynokaði sér við að viðurkenna
að með þessum ráðstöfunum væri
verio að innleiða nýtt uppbóta-
kerfi og þær væru því brot á yfir-
lýstri stefnu ríkisstjórnarinnar.
Forsætisráðherra hefði viljað
halda því fram, að ekki væri um
álögur á sjávarútveginn að ræða,
þar sem þær rynnu til stofnlána-
sjóðs útvegsins og rökin fyrir
þessu hjá ráðherranum voru þau,
að sjávarútvegurinn væri svo stór
atvinnugrein á íslandi, að hann
verði sjálfur að .leggja beint til
það fjármagn til stofnlána, er hann
þyrfti, og því væri útflutnings-
gjaldið á lagt. Hvar væri sjávar-
útvegur á íslandi staddur, ef þessi
stefna hefði fengið að ráða og hver
væri framtíð hans. Sjávarútvegur-
inn verður auðvitað að fá sinn
hluta af hinni almennu sparifjár-
myndun í landinu og eðlilegan
hluta af þeim erlendu lánum,
sem tekin væru til uppbyggingar.
— Ríkisstjómin veit i'eyndar, að
þessi stefna fær ekki staðizt, og
því eru búnir til eins konar bið-
reikningar fyrir álögurnar, og for-
sætisráðherra segir, að það liggi
hreint ekkert á að ráðstafa þeim.
Þessir biðreikningar sýna, að
gengislækkunin var ekki ákveðin
með tilliti til þarfa atvinnuveg-
anna, heldur eingöngu til að slá
nógu fast á almenning og hræða
stéttasamtökin í landinu.
Lúðvík Jósepsson tók næstur til
máls og deildi hart á þessar ráð-
stafanir ríkis-
stjórnarinnar —
einkum útflutn-
ingsskattinn, sem
Lúðvík sagði, að
myndi koma sem
beinar álögur á.
atvinnufyrirtæk-
in. Sagði Lúðvík,
að með skattin-
um væri ísl sjáv-
ar útvegur lam-
aður til samkeppni við erlenda
fiski framleiðslu og þetta myndi
hafa í för með sér annað hvort
lægra fiskverð eða verri afkomu.
Erfiðleikar ísl. útgerðar eru að
miklu leyti heimatilbúnir.
Þá sagði Lúðvík ótækt að láta
bátaútgerðina gi'eiða hallann' á tog-
urunum. Ríkisstjórnin yrði að
finna önnur ráð til þess, en kvaðst
vona, að ríkisstjórnin legðist ekki
svo lágt að hleypa togurunum inn
á mið bátanna innan landhelg-
innar.
Togararnir og landhelgin
Framhald af bls. 1
Þessi ummæli hafa vakið kvíða og
ótta um að þettá stæði til.
Úr öskunni í eldinn
Slík ráðstöfun væri að fara úr
öskunni í eldinn. Ef þetta ætti að
gerast í þenn mæli, að verulega
idrægi til hags fyrir togarana,
myndi þetta stórspilla fyrir báta-
flotanum og stefna að því að leiða
yfir bátaútveginn sams konar
vanda og togaraútgerðin býr við
nú. g hvað væri togaraútgerðin
sjálf bætlan. þegar svo væri kom-
ið um fiskimiðin innan landhelg-
innar? Hvar væri þjóðin stödd,
þótt vandkvæði togaranna verði
leyst þannig í bili — en fyrir
slíka bráðabirgðalausn goldið með
aukinni rányrkju bátamiðanna?
líátami{5in fjöregg
bioÖarinnar
Bátafiskimiðin við strendur
landsins mnan landhelginnar eru
fjöregg þjóðarinnar — og það er
hagnýting þeirra fyrst og fremst
og gæði þeirra, sem valda því, að
þjóðin getur lifað hér góðu lífi í
landinu.
Þörf aukinnar friÖunar
Einmitt nú er mikill uggur í
mönnum út af því, að ofveiði muni
vera á þessum miðum og uppi eru
skynsamlegar tillögur um friðun
hrygningarsvæðanna o. fl. í því
sambandi.
Ég skora á hæstvirta ríkisstjórn,
sagði Eysteinn Jónsson, að láta
ekki tímabundna erfiðleika togara-
i útgerðarinnar hrinda sér út I það,
að hleypa togaraflotanum á báta-
miðin. Ég vil skora á hæstv. ríkis-
stjórn að leita annarra leiða —
með beinum stuðningi þjóðfélags-
ins ef þarf — og sem beztum út-
búnaði til að togararnir geti notið
Sín á fjarlægari fiskislóðum og á
þeim miðum umhverfislandið, sem
þeir nú þegar eiga aðgang að.
Ég vil einnig biðja ríkisstjórn-
ina að ihuga afstöðuna út á við í
landhelgismálinu í þessu sam-
bandi.
Eysteinn Jónsson kvaðst vilja
mega vona, að forsætisráðherra
hefði þær fréttir að færa við þessa
umræðu, að þótt ríkisstjómin
hefði athugað þetta hefði hún kom
izt að þeirri niðurstöðu. að alls
ekki væri fært að hleypa togurun-
um inn á bátamiðin — og ég bið
hann að gera þetta til þesS að létta
af mönnum kvíða í þessu efni, —
sagi Eysteinn Jónsson.
Fari svo mót von minni, að for-
sætisráðherra vilji ekki lýsa þessu
yfir, þá fer ég þess á leit, að hann
lýsi yfir því, að þetta mál verði
lagt fyrir Alþingi og ríkisstjórnin
aðhafist ekkert í málinu, fyrr en
Alþingi hefur um það fjallað.
Hagnýting fiskimiðanna við
ströndina er eitt stærsta mál þjóð-
arinnar og þótt ríkisstjórnin hafi
vald til að skipa þessum málum
með reglugerð — þá er á allan
hátt eðlilegt að um það sé fjallað
á Alþingi, þar sem það á nú setu,
enda hefur hæstv. forsætisráð-
herra beinlínis leitt málið inn á
þingið í þessum umræðum. Sagð-
ist Eysteinn vona, að forsætisráð-
herra tæki þessum tilmælum vel.
Þá sagðis-t Eysteinn vilja benda
ríkisstjórninni á, að sumarið 1958,
þegar fjallað var um að hve miklu
leyti íslehzkir togarar skyldu eiga
rétt á að fiska innan nýju land-
helginnar, var fjallað um það mál
af sérstökum fulltrúum sjávarút-
vegsins tilnefndum úr öllum lands-
fjórðungum, ásamt fulltrúum tog-
araeigenda — og einnig var fjallað
um málið í nefnd, sem var til ráðu-
neytis ríkisstjórninni í Iandhelgis-
málinu. og skipuð var fulltrúum
allra stjórnmálaflokka. Ég skora á
hæstvirta rikisstjórn að láta þetta
mál nú hafa sams konar skoðun —
ef ekki er hægt að fá yfirlýsingu
frá ríkisstjórninni, að ekki komi
til mála að réttur togara til veiða
í landhelginni verði aukinn.
Engin ákvörÖun veriÖ
tekin enn
Bjarni Benediktsson sagði það
tilhæfulaust með öllu, að hann
hafi gefið nokkra yfirlýsingu um
að ríkisstjórnin hyggðist veita ísl.
togaraflotanum aukin réttindi inn-
an fiskveiðilögsögunnar. Bjarni
sagði, að það væri viðurkennt af
öllum, að togararnir hefðu orðið
fyrir tjóni með útfærslu landhelg
innar. Athuga yrði, hvernig ætti
að bæta upp tjónið — annað hvort
með því að veita togurunum aukin
réttindi innan 12 mílnanna eða
með fjárbótum. Þessi mál yrði að
athuga og meta. Ef horfið yrði að
fjárbótum yrði einnig að nieta það,
hverjir ættu að bera fjárbæturnar.
Þetta mál væri því allt úrlausnar-
efni, sem athuga þyrfti. Hins veg-
ar hefði ríkisstjórnin enga akvörð-
un tekið um það, hvort veita ætti
togurunum aukin veiðiréttindi í
landhelginni.