Tíminn - 06.01.1962, Blaðsíða 2

RÚDKAUPSFÖR
Á BENZlNDUNK
Á nýliðnu ári voru íioin
fimmtíu ár frá því að danska
flotamálaráðuneytið, eins og
það var kallað í þá daga,
gerði samning við einkaflug-
manninn Ulrik Birch um, að
hann, ef til styrjaldar kæmi,
yrði fyrirvaralaust kallaður á
vettvang með frönsku Farm-
an-tvívængjuna sína, og sam-
kvæmt samningnum skyldi
hann í eigin persónu leggja
ti! aílögu við óvinina á þess-
um farkosti sínum.
Þetta var fyrsti vísirinn að
flugher flotans, sem árið eftir
jókst við það að Ulrik Birch festi
kaup á tveimur flugvélum í
Frakklandi.
Ulrik Birch, sem síðar lagði
sinn skerf fram til staðalýsingar
Kaupmannahafnar, þegar trjá-
göngin í Amager voru skírð eftir
Átta tíma á bílum
tveggja tíma gang
Eins og lesendur Tímans
rekur minni til, var í haust
sagt frá eftirleitarferð á
Landmannaafrétt, þar sem
leitarmenn höfðu langa úti-
vist og létu fyrirberast í
Landmannahelli heilan sól-
arhring með hesta sína.
Ekki náðist allt féð, sem vit-
að var um á afréttinum, og
skömmu fyrir jól lögðu
fjórir menn í tveimur jepp-
um upp í leitarferð á afrétt-
inn, og komu heim aftur
eftir hálfs annars sólar-
hrings ferð með 20 kindur,
þar af 6, sem ekki höfðu
komið í leitirnar fyrr.
Tíminn hringdi í Harald Run-
ólfsson, bónda í Hólum á Rang-
árvöllum, og spurði hann um
þessa ferð. Hann sagði að þeir
hefðu komizt alla leið í Loð-
mund og Sátu, en hefði ekki
enzt birta til þess að leita svo
sem skyldi. Enda var þeim
skammtaður tíminn, því hrepps-
nefndin, sem kostaði ferðina,
vildi ekki láta tæma peninga-
kassann sinn.
Meiri skyldur —
minni rétt
Einnig voru þeir, sem afnota-
rétt eiga af afréttinum, ekki all-
ir jafn glaðir yfir því, að þessi
ferð væri farin. — Það er í
reglugerð, sagði Haraldur, að
allir skuli hafa jafnan rétt og
jafnar skyldur, en til eru þcir,
sem vilja hafa meiri rétt og
minni skyldur, saman ber af-
notaréttinn af Veiðivötnum,
sem eru á þessu svæði. Og þeir
sem ekki raku á afréttinn, eru
gramir yfir þvi, að eytt skuli
vera fé í að leita hann.
Mæðiveikinefnd hætt
að borga
— Fleira kemur til, sagði
Haraldur enn fremur. — Á
þennan afrétt hefur ekki verið
rekið fé í 19 ár, vegna fjárskipt-
anna, en á þeim tíma kostaði
mæðiveikinefnd leit á honum
að hálfu, en nú er það búið að
vera.
Heppnir að komast
með bílana
— Færðin var nokkuð góð
upp eftir, þótt farið væri veg-
leysu alla leið, því vegurinn var
ekki fær. Við fórum á vegleysu
fyrir sunnan Valafell, yfir
kargahraun. Okkur sóttist seint
en allt gekk vel og slysalaust.
En til baka vorum við '8 klukku-
stundir leið, sem er tveggja
kílómetra gangur, út að Dyngju-
horni í áfanga. Þá var þung
færð og blint, lygnt, en mikil
snjókoma og dimmt af nótt, og
máttum við teljast heppnir að
komast með bílana til byggða.
Þá vorum við með 20 kindur,
þar af 6, sem ekki höfðu
heimzt áður. Þetta var ekkert
söguleg ferð, ég hef farið marg-
ar, sem meira er hægt að segja
frá en þessari.
Fundu tvær enn
En ekki, var látið þar við
sitja. Nokkrum dögum síðar fór
annar leiðangur inn á afréttinn,
og frá því sagði Sigurþór
Árnason, oddviti í Hrólfs-
staðahelli, okkur. Sá leiðang-
ur var jafn lengi og leiðangur
Haraldar, í honum voru jafn
margir menn og jafn margir
jeppar. Þeir fóru í Landmanna-
helli og Hrauneyjar, og fundu
tvær kindur, sem ekki höfðu
komið áður í vetur, og nær
byggð nokkrar, sem voru lagðar
af stað tii fjalla aftur. Færð var
sæmileg, lítili snjór en mjög
hált, og gekk ferðin vel. Til
hafði staðið að fá Guðmund
Jonasson til þess að fara þessa
ferð á snjóbíl sínum, en síðan
tók að hlána og þótti þá óþarfi
að leigja dýran snjóbíl, þegar
jepparnir voru fyrir hendi.
Tvær í Skaftártungum
Ekki er búizt við, að frekar
verði leitað á Landmannaafrétti
í vetur, enn vantar fáeinar
kindur til þess að fylla þá tölu,
sem rekin var á fjall í vor. M.
a. vantar 6 kindur frá bæjun-
um Næfurholti og Hólum, en
tvær þeirra komu fram í Skaft-
ártungum.
honum, var ekki á nokkurn hátt
hernaðarlega sinnaður, heldur
þvert á móti mjög rómantískur
að eðlisfari, og Danir hafa tilefni
til að minnast hans að nýju á
þessu nýbyrjaða ári af öðrum or-
sökum en nú hefur verið frá
skýrt.
Heimur furðu sleginn
Árið 1912 fór hann með sína
yndislegu brúði, Lily, sem þá var
24 ára að aldri, í fyrstu brúð-
kaupsferðina, sem farin var í
lofti. Ekki voru aðrir með í för-
inni, utan einn fánum prýddur
tuskubangsi, sem sveiflaðist glott-
andi um stjórnklefann, sem vind-
arnir léku um. Allur heimurinn
var furðu sleginn og fylgdist með
frásögnum blaðanna af þessu
einstæða fyrirbæri.
Ári síðar steyptist Ulrik Birch
til jarðar í flugvél sinni og lézt
fáeinum dögum síðar eftir miklar
þjáningar. Frú Lily Ulrik Birch
er nú 74 ára gömul. Með sírium
kæru minningum um þessa
skömmu hjónabandssælu býr hún
nú í íbúð við Lykkesholms Allé,
umkringd silfurbikurum og heið-
ursskjölum manns síns, ekki að-
eins fyrir afrek í flugi, heldur
einnig í siglingum og hjólreiðum.
Frú Ulrik Birch er enn þá ung
í anda, full af frásagnargleði og
rifjar oft upp fyrir sér þá góðu
daga, sem hún lifði. með. manni
sínum.
— Við höfðum þekkzt frá barn-
æsku í Holte.og hann vakti áhuga
minn á fluginu. Ég þori ekki að
segja ákveðið um það, hvort ég
er fyrsta danska konan, sem
stjórnaði flugvél, en ég held það
nú samt. Raunar hafði ég engin
réttin(Ji til að fljúga. í þá daga
þurfti maður að fá þau réttindi í
Frakklandi, en ég gerði það
aldrei, þó að við værum þar oft.
mgamxm
Frú Lily: LítiS er dásamlegt
En ég flaug vélinni oft og bæði
tók á loft og lenti.
Sat á benzíndunk
— Brúðkaupsferðin árið 1912
var eitt undursamlegt ævintýri.
Eftir brúðkaupið 3. ágúst snædd-
um við morgunverð á Palace-
hótelinu, og síðan fór ég heim
og skipti um föt. Brúðarkjólinn á
ég enn þá, og gott ef ég á ekki
skóna líka.
Síðan lögðum við af stað í flug-
ferðina, fórum í hringferð um
landið og lentum á 30 stöðum. Ég
sat á benzíndunknum, dúðuð í
lambsskinn, og vindurinn næddi
um okkur. Þetta var mjög frum-
stætt, en það var dásamlegt. Auð-
vitað var eftirvæntingin mikil —
og áhættan.
Áður en við lögðum af stað,
öfluðum við okkur upplýsinga
um stærð þeirra valla, sem við
gátum lent á, en í mörgum til-
fellum kom í Ijós, að okkur höfðu
verið gefnar rangar upplýsingar.
Þegar við lentum við Herlufs-
holm, sögðum við t. d. okkar á
milli, að yfir þessa trjátoppa
kæmumst við aldrei. En það
tókst.
Fullt af dásemdum
Meðal annarra dýrgripa, sem
frú Lily hefur umhverfis sig, er
þungt og mikið vindlinga-
hylki úr silfri. Á það eru letruð
nöfn allra þeirra staða, sem þau
hjónin heimsóttu á brúðkaups-
ferðinni auk orðanna: — Lífið er
fullt af dásemdum.
— Lífið hefur verið mér dá-
samlegt, af því að ég á svo marg-
ar góðar minningar, segir frú
Lily Ulr'ik Birch. En ég el ekki á
neinni ósk um að verða gömul.
Hjónin Ulrik Blrch á brúökaupsferð sinni, þeirri fyrstu í heiminum, sem j|
farin var fljúgandi. gjj
Ósvífni fjármála-
ráðherra
Grobb fjármálaráðherrans
um inneign ríkissjéðs hjá
Seðlabankanum er eitthvert
ófyrirleitnasta og siðlausasta
áróðursbragð, sem um getur í
íslenzkri stjórnmálasögu. Þetta
er í fyrsta skipti í sögunni,
sem íslenzkur fjárm'álaráðherra
leyfir sér að taka 120 milljénir
króna eignarnámi með bráða-
birgðalögum af sjávarútvegin-
um og það á miðju fjárlagaári
og umfram fjárlagatekjur. Svo
gortar þessi ráðherra af því að
með þessari aðferð liafi hann
getað laigt fé á inneignarreikn-
ing í Seðlabankanum. Þetta
gerir ráðherrann á sama ári
og álögur á almenning voru
hækkaðar um milljónatugi með
gengislækkun og hækkun á
vöruverði. — Ráðherrann hafði
reynt að réttlæta þetta eignar-
nám með því, að ríkissjóður
þyrfti á fénu að halda til að
greiða upp í vanskil á ríkis-
ábyrgðum. Þetta voru hrein
ósannindi eins og nú er kom-
ið áþreifanlega í ljós. — Stjórn
málasiðgæði getur vart komizt
á Iægra stig en hjá þessum
ráðherra. Þctta er þó enn ein
sönnun þess, að gengislækkun
in í sumar var algerlega óþörf
og hrein fásinna og skemmd-
arverk.
Lánasamdrátturinn
Ein af „viðreisnarráðstöfun-
um“ var að draga stórlega úr
útlánum til landbúnaðarfram-
Ieiðslunnar. Útlánaprósentan
var fyrir „viðreisn" 67% af
verðmæti, en var lækkuð niður
í rúm 50%. Þessi samdráttur
á afurðalánum landbúnaðarins
nemur á sl .ári ekki undir 60—
70 milljónum króna fyrir utan
allt annað. Ríkisstjórnin hefur
gefið Seðlabankanum ströng
fyrirmæli um, að ekki megi
auka afurðalánin um eina ein-
ustu krónu frá þeirri heildar-
fjárhæð, sem lánuð hefði verið
út fyrir „viðreisn", og skipti
ekki máli þótt landbúnaðar-
framleiðslan ykist. — Ef til vill
munu stjórnarblöðin halda því
fram, að þessi pólitík sé liður
í ráðstöfunum til að auka þjóð
arframleiðsluna og þjóðartekj-
urnar?
Einstaklingsframtakið
Sá flokkur, sem þykist hafa
einstaklingsframtakið á oddin-
um, hefur nú fengið að sýna
í verki, hver hugur fylgir máli.
Engin ríkisstjórn hefur nokkru
sinni sett einstaklingsframtaki
hins óbreytta borgara svo stól
inn fyrir dyrnar, sem núver-
andi ríkisstjórn. Það má telja
ókleift hinum ahnenna borg-
ara að ráðast í framkvæmdir
eða stofna atvinnufyrirtæki
við skilyrði „viðreisnarinnar".
Það sem Sjálfstæðisflokkurinn
hefur ætíð meint með einstakl-
ingsframtaki, er aðstaða fyrir
hina fáu útvöldu auðmenn í
flokknum til að mata krókinn
og taka við eignum og atvinnu
rekstri af fjöldanum. frúin á
einstaklingsframtak hins al-
menna borgara á ekki upp á
pallborðið, því að nú er það
inntakið í boðskap flokksins,
að fslendingar geti ekki lengur
treyst á sjálfa sig í fjárfest-
ingu og atvinnurekstri — út-
lendir auðliringar verði að
leysa ísl. einstaklingsframtak
af hólmi. Einar ríki og fleiri
slíkir menn eiga svo að gutla
með, en ekki nema þeir fáu
útvöldu — ó nei.
T í MIN N, langasgafe, 6,.. jflllMtMwkiyaLi