Tíminn - 06.01.1962, Blaðsíða 5

mmm
LESLIE MALLORY:
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
FramkvæmdastjóJ'i: Pómas Arnason RiL
stjórar- Þórarinn Þórarinsson (áb ). Andres
Kristjánsson Jón Helgason Fulltrúi rit
stjórnar: Tómas Karlsson Auglýsinga
stjóri: Egili Bjarnason — Skrifstofur 1
Edduhúsinu — Símar- 18300—18305 Aug
lýsingasimi: 19523 Afgreiðslusími: 12323
— Prentsmiðjan Edda h.f -
Askriftárgjaid ki 55.00 á mán tnnanlands.
t lausasölu kr 3.00 eintakið
Hælzt yfir ránsfeng
Eins og rakið hefur verið í Tímanum, hafa stjórnar-
blöðin mjög keppzt við það að undanförnu að hælast yfir
góðri gjaldeyrisstöðu bankanna og þakkað hana „viðreisn-
inni“. Þetta var líka ein helzta uppistaðan í áramótaskrif-
um ráðherranna.
Heldur hefur þó dregið úr þessum áróðri í seinni tíð
eftir að sýnt hefur verið fram á eftirfarandú
1. Gjaldeyrisstaða bankanna ein út af fyrir sig, er
enginn mælikvarði á batnandi hag þjóðarinnar, því að
hún getur stafað af annarlegum ástæðum, lántökum
ríkisins og einstaklinga, gjafafé o. s. frv.
2. Gjaldeyrisstaða bankanna nú er mun lakari en
í árslok 1958, þegar vinstri stjórnin lét af völdum, en
stjórnarblöðin telja hana þó hafa verið lélega þá. í
árslok 1958 var gjaldeyrisstaðan hagstæð um 230 millj
kr., en var 1. nóv. s.l. hagstæð uiti 116 millj. kr., þegar
búið var að draga frá stutt vörukaupalán, sem verzlun
um er heimilt að stofna til nú, en var óheimilt 1958
Þessi lán námu 277 millj. kr. 1. nóv. s.l.
3. Batnandi gjaldeyrisstaða bankanna seinustu mán
uðina, er ekki að neinu leyti „viðreisninni" að þakka
Hún byggist á stórauknum útflutningstekjum, sem
rekja rætur til hagstæðs árferðis, útfærslu fiskveiði
landhelginnar og aukinnar tækjaöflunar vegna aðgerða
vinstri stjórnarinnar. Hins vegar hafa áhrifin frá vaxta
okrinu, lánsfjárhöftunum og sölusköttum „viðreisnar
innar" dregið úr framleiðslunni á margan hátt og skert
þannig útflutningstekjurnar. Þær hafi því ekki aukizt
vegna „viðreisnarinnar", heldur þrátt fyrir hana.
Stjórnarblöðin eru nú farin að sjá, að þegar framan-
greind rök eru athuguð, muni þeim lítið gagna að hælast
yfir gjaldeyrisstöðu bankanna. Þess vegna er nú byrjað á
nýju efni. Það er lofsöngur um góða afkomu ríkissjóðs
hjá Gunnari Thoroddsen, en hann sjáist fyrst og fremst á
því, að ríkið eigi nú inneign hjá Seðlabankanum um ára-
mót og hafi slíkt ekki komið fyrir síðan 1943.
En það er vitanlega forðazt að veita nánari skýringu
á þessu, heldur látið líta svo út eins og þetta stafi af eðli-
legum ástæðum og sé heilbrigðum áhrifum ,,viðreisnar-
innar“ að þakka.
Þessu fer hins vegar fjarri. Að nokkru leyti stafar
þetta af því, að gengislækkunin jók allar toll- og sölu-
skattstekjur ríkisins stórlega. Þó er það ekki aðalástæð-
an, heldur er hún sú, að með sérstökum bráðabirgða-
lögum ákvað ríkisstjórnin að taka í ríkissjóð allan
gengishagnað á útflutningsbirgðum, sem til voru í
ágústbyrjun. Þetta fé, sem raunverulega tilheyrir út-
gerðarmönnum og sjómönnum, mun nema milli 120
—140 millj. kr. Það er þetta fé, sem ríkisstjórnin er
nú að leggja inn í Seðlabankann og veldur nú inneign
ríkissjóðs þar. Það sýnir, að ríkið hefur alls ekki þurft
á þessu fé að halda.
Vitanlega væri það rikisstjórninni sæmst að skila
þessu fé aftur til réttra eigenda. En slíku virðist síður en
svo að heilsa. í stað þess hælast stjórnarblöðin yfir þessum
ránsfeng telja hann merki um batnandi afkomu ríkis-
sjóðs.
Rekstrarhagnaður hjá ríkinu, sem þannig er fenginn,
segir vitanlega ekkert til um raunveruléga afkomu þess
og þjóðarbúsins. Slíkar tekjuöflunaraðferðir eru sízt af
öllu merki um heilbrigða fjármálastjórn. En þó er þetta
eitt hið helzta, sem stjórnarflokkarnir þykjast nú geta
verið hreyknir af!
Fólksflóttinn frá Eire er mesta
vandamál írsku stjðrnarinnar
Fólksfjölgunin í landinu nægir hvergi nærri til þess aí» mæta honum
ÉG HEF að undanförnu ver-
ið á ferðalagi í landi, sem
greiniléga er að blæða út. Þetta
er Suðvestur-írland. Sé inn-
flutningur íra til Englands
þyrnir í augum Macmillans, þá
ætti hann ekki síður að vera
forsætisráðherra lýðveldisins,
Sean Lemass, áhyggjuefni.
Æska þjóðar hans hverfur
yfir hafið jafnskjótt og hún
vex úr grasi. Útflutningurinn
er 15,1 af þúsundi á ári og fer
því til muna fram úr hinni eðli
legu fjölgun þjóðarinnar, sem
er 9,5 af þúsundi.
íbúatala lýðveldisins er nú
aðeins 2,8 milljónir. Fyrir
rúmri öld, rétt fyrir skortinn
mikla, var hún 8 millj.
Vi milljón karla og kvenna
hafa yfirgefið írland á fimm
árum, þúsund á viku. Brott-
flulningurinn hefur numið
einni milljón síðan fríríkið var
stofnað árið 1922.
Peningar þeir, sem hinir burt
fluttu senda fjölskyldum sínum
heima, eru stór liður í fram-
færslu þjóðarinnar. Árið 1960
er reiknað með að heimsending
in hafi numið yfir 30 milljón-
um punda.
Brottflutningurinn er orðinn
svo alvarlegt mál, að írska
stjórnin taldi sig neydda til
)tþressvað:£ara að velta fyrir sér
einhvers konar tálmunum á
honum. Sérstök nefnd 24
manna, prófessora, rithöfunda,
félagsfræðinga og kirkjunnar
manna gaf eftirfarandi yfirlýs-
ingu:
„íri er frjáls að því að lifa
þar sem hann óskar undir
venjulegum kringumstæðum.
Ríkið ætti ekki að grípa til
skerðingar á þessum rétti,
nema þjóðarnauðsyn kréfji, eða
líf þjóðarinnar sjálfrar sé í
hættu“.
Margir stjórnmálamenn og
hugsuðir meðal íra trúa því, að
„líf þjóðarinnar sjálfrar sé í
hættu“ eins og nú horfir. Og
heíl sveitarfélög eru beinlínis
að veslast upp.
Ég ók gegnum skarð í tind-
óttum Kerry-fjöllunum, en þau
eru hæstu fjöllin í Iandinu.
Kom ég að stað, sem Tuosit
heitir. Fyrir 20 árum var íbúa-
tala þessarar sóknar um 2000
manns, en nú er hún undir 900.
Presturinn, faðir John Scan-
lon, var mjög áhyggjufullur.
„Það fara fleiri og fleiri í
hverri einustu viku“, sagði
hann. „Nú standa meira en 50
hús auð í sókninni. Fyrst fer
unga fólkið úr hverri fjöl-
skyldu, tveir þriðju til Eng-
Iands, éinn þriðji til Ameriku.
Eftir nokkurn tíma sendir það
svo eftir foreldrum sínum. Þau
ganga oft út og loka útidyr-
unum án nokkurs undirbúnings
undir brottförina.
TUOSIT er í sjálfu gér para
dis á jörðu. Útsýnið er alveg
dásamlegt. Skínandi stöðuvötn-
in eru full af silungi. Manni
þætti eðlilegast að hver og einn
hlyti að vera hamingjusamur
yfir því að fá að búa þarna, ala
upp sín börn og kenna sonum
sínum að veiða.
„Ég kom aftur frá Englandi
vegna þess, að ég elska náttúr-
una“, sagði May O’Shea, dökk-
hærð, fjörleg stúlka, sem rekur
gistiihúsið við vatnið. Hún hafði
stundað hjúkrun í sjúkrahúsi
í London.
„Ég hélt, að ég hefði kynnzt
þjáningum í starfi mínu“, sagði
hún. „En ég vissi ekkert hvað
'þjáning var fyrr en ég var kom
in aftur hingað".
í Tuosit er ekki um neina
vinnu að ræða aðra en þá, sem
ti'l fellur á litlu fjölskyldubú-
unum, eða stafar frá ferða-
mönnum, sem leggja leið sína
um á sumrin.
„Fyrir stuttu síðan kom til
mín maður, og sagðist mundi
verða alveg ánægður ef hann
fengi vikuvinnu — eina viku á
þremur mánuðum, hugsið yður,
— svo að hann gæti borgað
leiguna sína. Hann hafði hjólað
meira en 60 milur til þess að
leita að viðgerðavinnu á veg-
unum, en enga fundið.“
Fólkið á Kerry og á nöktum
skaganum West Cork, sem
gengur út í Atlantshafið, kenn
ir írsku ríkisstjórninni um ör-
lög sín. Faðir Scanlon sagði, að
stjórnendur ríkisrafveitnanna
neituðu að sjá héraðinu fyrir
rafmagni til orku og ljósa, því
að það mundi „ekki borga sig“.
„Þeir virðast halda að 'allt sé
í lagi með fólkið ef það hjarir
af“, sagði hann.
í verzlunarþorpi héraðsins,
Kenmare, sagði bakarinn, Ted
Clifford, við mig: „Stúlkurnar
neita að giftast til búgarða, sem
ekki hafa rafmagn. Þær vilja
ekki halda áfram að vera þræl
ar. Á myndurn í tímaritunum
sjá þær, að lífið er miklu auð-
veldara annars staðar og þær
fara því burt til þess að leita
að því“.
Á ÍRSKA þinginu eiga sæti
aðeins . tveir hreinræktaðir
sósíalistar. Annar þeirra, dr.
Noel Brown sagði við mig:
„Gallinn er sá, að við erum
kapítalistískt þjóðfélag, sem
ekki hefur kapítal“.
Lemass forsætisráðherra leit
ar eftir fjármagni alls staðar
frá. Og honum hefur orðið tölu
vert ágengt. Síðan 1959 hefur
hann látið stofnsetja yfir 70
fyrirtæki með fé frá a.m.k. 12
löndum, og þessi fyrirtæki hafa
komið upp verksmiðjum í fr-
landi.
í Kinsale er ný amerísk verk
smiðja, sem býr til kvenkjóla,
ný frönsk fiskniðursuðuverk-
smiðja og spönsk vélaverk-
smiðja. Þarna vinna einkum
stúlkur, og tekjur þeirra eru
um 5 pund á viku.
Nálega allir lærðir og æfðir
starfsmenn sogast burt frá ír-
landi. 40 þúsund þeirra hafa
horfið frá Dublín einni á fimm
árum. Sem dæmi um þessa
menn, tek ég Joe Laffan, 23
ára gamlan múrara, sem vinnur
í London, en var staddur heima
í fríi. Hann var vel klæddur,
með silkislifsi um hálsinn,
klipptur eftir nýjustu tízku og
hafði nóg af skotsilfri í vösun-
um til þess að geta beðið um
EAMON DE VALERA
forsetl Elre
umferð í kránni þegar honum
sýndist.
„Ég fékk 10 pund á viku í
írlandi“, sagði hann. „4 pund
borgaði ég heim. Ég hafði það
alls ekki svo slæmt, en maður
vissi aldrei hve lengi vinnan
kynni að endast. Ég vann við
byggingu skóla og smáhúsa.
Strákarnir, sem höfðu farið til
Englands, komu heim, og sögðu
að ég væri asni að halda á-
fram að vinna fyrir þetta, þeg-
ar ég gæti liaft það miklu betra
yfirfrá".
„Svo fór ég. Nú vinn ég fyrir
28 pundum á viku við byggingu
stórrar skrifstofubyggingar í
London. Byggingin tekur að
minnsta kosti tvö ár. Ég er
hraður við vinnu og lýk viku-
vinnunni oftast á 30 klukku-
stundum“.
Ýmsar ástæður eru taldar
valda brottflutningi írskra
manna, svo sem áköf afskipta-
semi kirkjunnar, skortur
skemmtilegrar lýsingar, heima-
alningsháttur og • margt og
margt fleira. Allt eru þelta þó
aukaatriði. Höfuðástæðan er
atvinnuleysið.
Tala atvinnuleysingja í ír-
landi er um 6% og yfir 40 þús
und manna eru alveg vinnu-
lausir.
ÍRSKU BLÖÐIN liggja fyrir
framan mig. í hverju einasta
þeirra eru stórar auglýsingar
frá „London Transport“, þar
sem auglýst er eftir írum, bæði
körlum og konum. í ámærri
auglýsingum óska brezkar
vinnumiðlunarskrifstofur eftir
írskum þjónum og brezk sjúkra
hús eftir irskum hjúkrunarkon
um. í Ijósi þessa auglýsinga-
áróðurs er það auðsjáanlega fá
sinna fyrir Breta að andmæla
innflutningi íra.
Ég stóð á háum kletti við
Atlantshafið um sólarlag og
hlustaði á gnauð vindsins. Við
hlið mína stóð fiskimáður úr
nágrenninu, John Cotter. Hann
sagði lágt: „Við höfum unnið
hér alla ævi til þess að reyna
að veita börnunum okkar sæmi
legt lif. Við gátum það ekki og
nú eru þau farin frá okkur.“
Þetta er sá harmleikur. sem
fram fer í írlandi í dag.
(Þýtt úr Daily Herald).
TÍMINN, laugardaeinn 6. ianúar 1962.